Pełny tekst orzeczenia

35/1/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 7 października 2014 r.
Sygn. akt Ts 220/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej G.R. w sprawie zgodności:
art. 3983 § 1, art. 3984 § 2 oraz art. 3989 § 2 w związku z art. 39810 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 9 sierpnia 2013 r. (data prezentaty), G.R. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 3983 § 1, art. 3984 § 2 oraz art. 3989 § 2 w związku z art. 39810 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.

2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z 19 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I CSK 565/12) w sprawie odmowy przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej skarżącego i jego żony od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z 11 kwietnia 2012 r. (sygn. akt I ACa 1105/11).

3. Zdaniem skarżącego zaskarżone przepisy w sposób nieproporcjonalny ograniczają jednostce prawo do sądu, gdyż nie przewidują żadnych wymogów odnośnie do treści uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej. W praktyce skutkuje to tym, że uzasadnienia tych orzeczeń są – jak w sprawie skarżącego – lakoniczne i w istocie nie wskazują powodów, którymi kierował się Sąd Najwyższy przy orzekaniu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom, a także czy postępowanie wszczęte na skutek wniesienia skargi podlegałoby umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. Procedura ta umożliwia, już w początkowej fazie postępowania, wyeliminowanie spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny.

2. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Skarga konstytucyjna nie jest jednak „skargą na rozstrzygnięcie”, a to zaś kształtuje w szczególny sposób dowodowe powinności skarżącego: nawet bowiem wykazanie istnienia związku koniecznego (typu conditio sine qua non) między zarzucanym naruszeniem wolności (praw) konstytucyjnych a rozstrzygnięciem, które ów skutek spowodowało, nie jest tożsame z dowodem, że przyczyną zarzucanego naruszenia jest niekonstytucyjność samego przepisu będącego prawną podstawą rozstrzygnięcia. Niezbędne jest bowiem wykazanie, że związek ten istnieje między brakiem konstytucyjności przepisu a naruszeniem prawa lub wolności (zob. np. wyrok TK z 15 października 2002 r., SK 6/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 65 oraz postanowienie TK z 8 maja 2009 r., Ts 242/07, OTK ZU nr 5/B/2009, poz. 373). Do kompetencji Trybunału należy jedynie kontrola konstytucyjności norm, nie zaś kolejne merytoryczne rozpoznanie sprawy, w której orzekały powołane do tego organy władzy publicznej.

3. W niniejszej sprawie – na co wskazuje sposób uzasadnienia analizowanej skargi konstytucyjnej – skarżący kwestionuje nie tyle zgodność art. 3983 § 1, art. 3984 § 2 oraz art. 3989 § 2 w związku z art. 39810 zdanie drugie k.p.c. z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji, ile sposób sporządzenia przez Sąd Najwyższy uzasadnienia postanowienia o odmowie przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej w postępowaniu cywilnym.

3.1. Nie budzi wątpliwości, że postanowienie o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania wydane przez Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym – bez udziału strony postępowania – powinno zawierać pisemne uzasadnienie, w którym zostaną przedstawione motywy tego rozstrzygnięcia. Zwolnienie sądu kasacyjnego z obowiązku sporządzenia uzasadnienia w takim przypadku stanowi naruszenie przez ustawodawcę konstytucyjnego prawa do sądu w tym zakresie, że strona postępowania (wnosząca skargę kasacyjną w postępowaniu cywilnym albo kasację w postępowaniu karnym) zostaje pozbawiona możliwości zapoznania się z argumentacją przemawiającą za nieprzyjęciem tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia do rozpoznania (zob. m.in. wyroki TK z 16 stycznia 2006 r., SK 30/05, OTK ZU nr l/A/2006, poz. 2 oraz 30 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53).

3.2. De lege lata – w związku ze wskazanym wyrokiem TK z 30 maja 2007 r. o sygn. SK 68/06, stwierdzającym niezgodność art. 3989 § 2 zdanie drugie k.p.c. z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji – w ramach tzw. przedsądu kasacyjnego w postępowaniu cywilnym, w razie odmowy przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej, Sąd Najwyższy zobligowany jest do sporządzenia i doręczenia skarżącemu pisemnego uzasadnienia swojego rozstrzygnięcia (art. 39821 w związku z art. 387 § 1 k.p.c).

3.3. Wprawdzie w sprawie skarżącego Sąd Najwyższy sporządził lakoniczne uzasadnienie swojego postanowienia z 19 kwietnia 2013 r., niemniej jednak nietrafne jest stanowisko skarżącego, że wynikało to z zakwestionowanych w analizowanej skardze przepisów. To zaś, w jaki sposób Sąd Najwyższy sporządza uzasadnienia postanowień o nieprzyjęciu skarg kasacyjnych do rozpoznania, zależy wyłącznie od poszczególnych składów orzekających tego Sądu, a zatem stanowi sferę stosowania prawa, która nie podlega kontroli Trybunału Konstytucyjnego.

W związku z powyższym Trybunał odmówił nadania dalszego biegu analizowanej skardze konstytucyjnej z powodu niedopuszczalności orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).