Pełny tekst orzeczenia

135/2/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 24 lutego 2014 r.
Sygn. akt Ts 289/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Granat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej S.P. w sprawie zgodności:
art. 368 § 2 zdanie pierwsze i trzecie w związku z art. 19 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 października 2013 r. (data nadania), S.P. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 368 § 2 zdanie pierwsze i trzecie w związku z art. 19 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim wymaga od wnoszącego apelację oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawie zaskarżenia uchwały właścicieli lokali w myśl art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903, ze zm.; dalej: u.w.l.), z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą:


2.1. Skarżący w pozwie skierowanym przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej budynku przy ul. Żeromskiego 1 w Wodzisławiu Śląskim wniósł o uchylenie uchwał nr 4/3 oraz 7/3 z 27 marca 2012 r. podjętych przez tę Wspólnotę. Wyrokiem z 19 grudnia 2012 r. (sygn. akt I C 129/12) Sąd Okręgowy w Gliwicach – II Wydział Cywilny – Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku oddalił powództwo skarżącego.





2.2. Skarżący wniósł apelację od niekorzystnego dlań orzeczenia. Zarządzeniem sędziego z 4 lutego 2013 r. został on wezwany do uzupełnienia braków formalnych apelacji przez m.in. podanie wartości przedmiotu zaskarżenia. Skarżący nie wykonał powyższego zarządzenia w zakresie podania wartości przedmiotu zaskarżenia, co spowodowało odrzucenie jego apelacji przez Sąd Okręgowy w Gliwicach – II Wydział Cywilny – Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku postanowieniem z 31 maja 2013 r. (sygn. akt I C 129/12).


Zażalenie skarżącego na postanowienie w sprawie odrzucenia apelacji zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny w Katowicach – V Wydział Cywilny postanowieniem z 25 lipca 2013 r. (sygn. akt V ACz 691/13).


3. Zdaniem skarżącego zaskarżone unormowanie narusza „prawo do sądu w zakresie prawa do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej odwoławczej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości w aspekcie negatywnym wyrażającym się w zakazie zamykania lub nadmiernego ograniczania dostępu do wymiaru sprawiedliwości (art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji RP)”, a także godzi w „prawo do nieograniczania prawa do sądu, jeżeli nie jest to konieczne i nie jest uzasadnione dla ochrony bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego bądź ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności innych osób, naruszone w sposób bezpośredni, zaś w przypadku ochrony praw innych osób, poprzez naruszenie zasady konieczności wynikającej z trójstopniowego testu proporcjonalności (art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 w związku z art. 31 ust. 2 Konstytucji RP)”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga odpowiada określonym przez prawo wymogom, a także czy postępowanie wszczęte na skutek wniesienia skargi podlegałoby umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. Procedura ta umożliwia, już w początkowej fazie postępowania, wyeliminowanie spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny.

2. Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie skarżący uczynił art. 368 § 2 zdanie pierwsze i trzecie w związku z art. 19 § 2 k.p.c. Kwestionowane przepisy stanowią odpowiednio: „W sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. (…) Przepisy art. 19-24 i 25 § 1 stosuje się odpowiednio” (art. 368 § 2 zdanie pierwsze i trzecie); „W innych sprawach majątkowych powód obowiązany jest oznaczyć w pozwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu, uwzględniając postanowienia zawarte w artykułach poniższych” (art. 19 § 2).

3. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ocena zasadności analizowanej skargi konstytucyjnej nie może odbywać się bez uwzględnienia okoliczności stanu faktycznego poprzedzającego jej wniesienie. Merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest bowiem możliwe jedynie po wykazaniu przez skarżącego (działającego w sprawie samodzielnie albo przez pełnomocnika) minimalnej staranności w trosce o zabezpieczenie swoich interesów prawnych. Skarga konstytucyjna – co wymaga szczególnego podkreślenia – nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie (podobnie: postanowienie TK z 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77).

3.1. W stanie faktycznym poprzedzającym wniesienie analizowanej skargi konstytucyjnej skarżący wystąpił z powództwem przeciwko wspólnocie mieszkaniowej (której jest członkiem), w którym domagał się uchylenia dwóch uchwał tejże wspólnoty podjętych 27 marca 2012 r., tj. uchwały nr 4/3 w sprawie przyjęcia regulaminu opomiarowania i rozliczenia zużycia zimnej i ciepłej wody użytkowej oraz uchwały nr 7/3 w sprawie przyjęcia regulaminu kosztów centralnego ogrzewania i ciepłej wody. Powództwo skarżącego zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z 19 grudnia 2012 r. Od niekorzystnego dlań orzeczenia skarżący wniósł apelację, która została odrzucona – po wcześniejszym wezwaniu do usunięcia braków formalnych – przez ten sąd postanowieniem z 31 maja 2013 r. z powodu niewskazania w niej wartości przedmiotu zaskarżenia. Zdaniem skarżącego, nie był on w stanie podać wymaganej przez sąd (na podstawie zaskarżonych przepisów) wartości, a z powodu jej niepodania nie mógł on skutecznie skorzystać z prawa do zaskarżenia wyroku wydanego w pierwszej instancji.

3.2. Należy przypomnieć, że sprawy o uchylenie uchwał wspólnoty mieszkaniowej (art. 25 ust. 1 u.w.l.) nie mają charakteru jednolitego i nie mogą być zaliczone generalnie do spraw o prawa majątkowe. O charakterze sprawy decyduje przedmiot uchwały podlegającej zaskarżeniu. Wykonywanie zarządu nieruchomością jest wykonywaniem prawa majątkowego. Podobnie też wartość majątkową mają ustalone opłaty na pokrycie kosztów utrzymania nieruchomości (zob. postanowienie SN z 11 lutego 2003 r., sygn. akt V CZ 28/02, niepubl.).
Zaskarżone przez skarżącego uchwały regulowały sposób zarządu nieruchomością wspólną (ustalenie opomiarowania i rozliczenia zużycia zimnej i ciepłej wody użytkowej oraz kosztów centralnego ogrzewania i ciepłej wody), a zatem odnosiły się do wykonywania prawa majątkowego. To z kolei przekładało się – od strony formalnoprawnej – na obowiązek podania przez skarżącego wartości przedmiotu zaskarżenia przy wnoszeniu apelacji. Wbrew twierdzeniom skarżącego nie jest to czynność niewykonalna, która implikuje zamknięcie jednostce drogi sądowej. W przypadku kwestionowania uchwały zawierającej regulacje dotyczące wysokości opłat eksploatacyjnych (jak w przypadku zaskarżonych przez skarżącego uchwał nr 4/3 i nr 7/3) można bowiem ustalić w drodze obliczeń matematycznych wartość przedmiotu sporu oraz wartość przedmiotu zaskarżenia za podstawę przyjmując wskazane w takiej uchwale stawki rozliczeniowe. Tym samym, to nie zakwestionowane przepisy ipso iure ac in abstracto uniemożliwiły merytoryczne rozpoznanie apelacji skarżącego, ale wyłącznie niezachowanie przez niego należytej staranności (jak wynika z załączonych przez skarżącego dokumentów, a także jego własnego oświadczenia w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej – nie podjął on nawet próby określenia wartości przedmiotu zaskarżenia).

3.3. Jedynie na marginesie należy zauważyć, że termin sześciu tygodni na wniesienie powództwa w sprawie uchylenia uchwały wspólnoty mieszkaniowej, a także dwóch tygodni od otrzymania odpisu wyroku sądu pierwszej instancji wraz z uzasadnieniem umożliwia skorzystanie z ewentualnej, fachowej pomocy osób trzecich przy obliczeniu – odpowiednio – wartości przedmiotu sporu i wartości przedmiotu zaskarżenia, jeśli członek wspólnoty lub jego pełnomocnik nie jest mimo wszystko w stanie uczynić tych obliczeń samodzielnie.

W związku z powyższym należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu oczywistej bezzasadności zarzutu (art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).