Ts 41/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
335/3/B/2015
POSTANOWIENIE
z dnia 2 kwietnia 2015 r.
Sygn. akt Ts 41/15
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.J. w sprawie zgodności:
art. 394 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 79 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 3 lutego 2015 r. M.J. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie, że art. 394 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Adwokat wyznaczony dla skarżącego na pełnomocnika z urzędu w celu przygotowania i złożenia skargi konstytucyjnej sporządził opinię o braku podstaw do wniesienia tego środka prawnego. W związku z tym skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Tychach – I Wydział Cywilny (dalej: Sąd Rejonowy w Tychach) z wnioskiem o zmianę pełnomocnika, oddalonym przez sąd postanowieniem z 5 września 2013 r. (sygn. akt I Co 309/13). Skarżący złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia tego orzeczenia. Postanowieniem z 14 października 2013 r. (sygn. akt jw.) Sąd Rejonowy w Tychach oddalił wniosek, stwierdziwszy, że jest on bezzasadny. W uzasadnieniu orzeczenia sąd wskazał, że po pierwsze, postanowienie z 5 września 2013 r. dotyczyło oddalenia wniosku o zmianę osoby pełnomocnika wyznaczonego przez Okręgową Radę Adwokacką w Katowicach (dalej: ORA w Katowicach). Po drugie, że uzasadnieniu podlegają tylko te orzeczenia, które są zaskarżalne, tymczasem na postanowienie z 5 września 2013 r. zażalenie nie przysługuje. Na rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w Tychach z 14 października 2013 r. skarżący złożył zażalenie, które postanowieniem z 21 maja 2014 r. (sygn. akt III Cz 295/14) Sąd Okręgowy w Katowicach – III Wydział Cywilny Odwoławczy (dalej: Sąd Okręgowy w Katowicach) oddalił. Orzeczenie tego sądu, wskazane przez skarżącego jako ostateczne w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, zostało mu, wraz z uzasadnieniem, doręczone 25 lipca 2014 r.
W dniu 12 sierpnia 2014 r. skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Tychach z wnioskiem o ustanowienie adwokata z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 7 listopada 2014 r. (sygn. akt I Co 2962/14) sąd ten ustanowił dla skarżącego adwokata z urzędu. Pismem z 19 listopada 2014 r. (znak: L. Dz. U/1982/14), doręczonym 24 listopada 2014 r., ORA w Katowicach wyznaczyła pełnomocnika.
W zarządzeniu z 24 lutego 2015 r. (doręczonym 3 marca 2015 r.) Sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, tj. do doręczenia: jednego odpisu i czterech kopii postanowienia Sądu Rejonowego w Tychach z 14 października 2013 r.; kopii postanowienia Sądu Rejonowego w Tychach ustanawiającego dla skarżącego pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej w związku z postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 maja 2014 r., a także kopii pisma ORA w Katowicach z 19 listopada 2014 r.
W dniu 10 marca 2015 r. (data nadania) pełnomocnik skarżącego doręczył dokumenty wskazane w zarządzeniu.
Zdaniem skarżącego zakwestionowany w skardze art. 394 § 1 k.p.c. – przez to, że „w enumeratywnym katalogu postanowień sądu I instancji podlegających zaskarżeniu [nie wymienia] postanowienia w przedmiocie oddalenia wniosku o zmianę pełnomocnika z urzędu wyznaczonego przez dany samorząd prawniczy” – pozbawił go „nie tylko prawa do sądu w ujęciu szczególnym, tj. merytorycznej kontroli orzeczenia sądu I instancji, ale także (…) prawa do ochrony wolności i praw przewidzianych w Konstytucji – skutecznego wywiedzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej”. Ponadto – jak stwierdził skarżący – zaskarżony przez niego przepis „nie wprowadzając do postanowień zaskarżalnych przedmiotowego orzeczenia, bezzasadnie różnicuje sytuację prawną podmiotów prawa korzystających z pomocy prawnej z urzędu w tzw. »sprawach o sporządzenie skargi konstytucyjnej« z podmiotami, które z uwagi na swój status materialny są w stanie zlecić prowadzenie »sprawy konstytucyjnej« profesjonalnemu prawnikowi na zasadach wolnorynkowych”.
Pełnomocnik skarżącego złożył wniosek o przyznanie mu zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w którym oświadczył, że koszty te „nie zostały uiszczone w całości lub w części”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie jest uzależnione od spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46-47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skargom konstytucyjnym niespełniającym tych warunków oraz skargom oczywiście bezzasadnym Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu.
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Przedmiotem skargi może być zatem tylko ten przepis, który był normatywną podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną.
Skarżący zakwestionował art. 394 § 1 k.p.c., który stanowi, że zażaleniem zaskarżalne są postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie oraz postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego wyliczone enumeratywnie w tym przepisie.
Naruszenie swych konstytucyjnych praw skarżący wiąże z niezaskarżalnością postanowienia w sprawie oddalenia wniosku o zmianę pełnomocnika z urzędu.
Jako ostateczne rozstrzygnięcie o swoich wolnościach i prawach skarżący wskazał postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 maja 2014 r.
Trybunał stwierdza, że ani to orzeczenie, ani też postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach z 14 października 2014 r. nie przesądzają o „niedopuszczalnoś[ci] zaskarżenia (w drodze zażalenia) postanowienia z 5 września 2013 r., tj. rozstrzygnięcia w kwestii oddalenia wniosku o zmianę osoby pełnomocnika wskazanego przez [ORA w Katowicach]”. Orzeczenie Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 maja 2014 r. oddala zażalenie, które skarżący wniósł na postanowienie oddalające wniosek o sporządzenie uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego w Tychach z 5 września 2013 r. Zostało ono zatem wydane – co wprost wskazano w jego uzasadnieniu – na podstawie art. 357 § 2 k.p.c. Oczywiste jest więc to, że podstawą orzekania sądu w sprawie skarżącego nie mógł być zaskarżony przepis. Mówi on bowiem o postanowieniach sądu pierwszej instancji, na które przysługuje zażalenie.
Jeżeli naruszenie swych konstytucyjnych praw, w tym w szczególności wyrażonych w art. 78 i art. 45 ust. 1 Konstytucji, skarżący wiąże z niezaskarżalnością danego rozstrzygnięcia sądu („niezaliczenia w enumeratywnym katalogu postanowień sądu I instancji podlegających zaskarżeniu, postanowienia w przedmiocie oddalenia wniosku o zmianę pełnomocnika z urzędu wyznaczonego przez dany samorząd prawniczy”), to konieczne jest uzyskanie orzeczenia w sprawie odrzucenia środka odwoławczego niedopuszczalnego z mocy prawa. Dopiero z takim rozstrzygnięciem można bowiem wiązać naruszenie prawa do zaskarżenia orzeczenia (zob. np. postanowienie TK z 15 grudnia 2009 r., Ts 173/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 25). Takiego orzeczenia skarżący nie przedstawił. W związku z tym należy stwierdzić, że nawet jeśli według skarżącego zakwestionowany w skardze przepis uniemożliwia zaskarżenie postanowienia Sądu Rejonowego w Tychach z 5 września 2013 r., to wynika to jedynie z brzmienia tego przepisu i nie jest poparte treścią orzeczenia wskazanego w skardze jako ostateczne.
Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – podstawą odmowy analizowanej skardze dalszego biegu.
Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że zarzuty naruszenia praw skarżącego wyrażonych w art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji są oczywiście bezzasadne.
Zmiana pełnomocnika z urzędu nie jest odrębną sprawą w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. Jest kwestia poboczna w sprawie, w związku z którą wyznaczono pełnomocnika z urzędu (w tym wypadku w sprawie, w związku z którą skarżący zamierzał wnieść skargę konstytucyjną). Jak Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, ani zasada dwuinstancyjności (wyrażona w art. 176 ust. 1 Konstytucji), ani prawo do zaskarżenia rozstrzygnięć wydanych w pierwszej instancji (gwarantowane w art. 78 Konstytucji) nie wymagają tego, by w każdej kwestii wpadkowej, niemającej charakteru odrębnej sprawy w rozumieniu Konstytucji, przysługiwał środek zaskarżenia (zob. np. wyroki TK z 31 marca 2009 r., SK 19/08, OTK ZU nr 3/A/2009, poz. 29 oraz 2 czerwca 2010 r., SK 38/09, OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 46). Oczywiście bezzasadne jest więc twierdzenie skarżącego, że brak możliwości zaskarżenia postanowienia o odmowie zmiany pełnomocnika z urzędu „narusza art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 Konstytucji”.
Okoliczność ta jest – w myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – podstawą odmowy analizowanej skardze dalszego biegu w zakresie zarzutów naruszenia art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji.
Skarżący twierdzi także, że zakwestionowany art. 394 § 1 k.p.c. „bezzasadnie różnicuje sytuację prawną podmiotów prawa korzystających z pomocy prawnej z urzędu w tzw. »sprawach o sporządzenie skargi konstytucyjnej« z podmiotami, które z uwagi na swój status materialny są w stanie zlecić prowadzenie »sprawy konstytucyjnej« profesjonalnemu prawnikowi na zasadach wolnorynkowych”. Zdaniem skarżącego przepis ten narusza także wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadę sprawiedliwości społecznej.
Odnośnie do tych zarzutów Trybunał zwraca uwagę na to, że osoba reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu a więc korzystająca z tzw. prawa ubogich, nie jest podmiotem podobnym do osoby reprezentowanej przez pełnomocnika z wyboru, która nie spełnia kryteriów umożliwiających przyznanie pomocy prawnej z urzędu, lub nie wystąpiła do sądu z wnioskiem, o którym mowa w art. 48 ust. 2 ustawy o TK (zob. postanowienie TK z 15 listopada 2013 r., Ts 197/13, niepubl.). Tymczasem w świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału zasada równości polega na tym, że wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych) charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, mają być traktowane równo, więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Jeżeli kontrolowana norma traktuje odmiennie adresatów, którzy charakteryzują się wspólną cechą istotną, to mamy do czynienia z odstępstwem od zasady równości. Jednocześnie należy podkreślić, że nie zawsze jest to jednak równoznaczne z istnieniem dyskryminacji lub uprzywilejowania. Konieczna jest jeszcze ocena kryterium, na podstawie którego dokonano owego zróżnicowania (zob. wyroki TK z 24 lutego 1999 r., SK 4/98 oraz 9 maja 2005 r., SK 14/04, OTK ZU nr 5/A/2005 poz. 47 i wskazane tam orzeczenia).
Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 i w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu w zakresie zarzutu naruszenia art. 32 ust. 1 i art. 2 w związku z art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 2 kwietnia 2015 r.
Sygn. akt Ts 41/15
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.J. w sprawie zgodności:
art. 394 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 79 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 3 lutego 2015 r. M.J. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie, że art. 394 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Adwokat wyznaczony dla skarżącego na pełnomocnika z urzędu w celu przygotowania i złożenia skargi konstytucyjnej sporządził opinię o braku podstaw do wniesienia tego środka prawnego. W związku z tym skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Tychach – I Wydział Cywilny (dalej: Sąd Rejonowy w Tychach) z wnioskiem o zmianę pełnomocnika, oddalonym przez sąd postanowieniem z 5 września 2013 r. (sygn. akt I Co 309/13). Skarżący złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia tego orzeczenia. Postanowieniem z 14 października 2013 r. (sygn. akt jw.) Sąd Rejonowy w Tychach oddalił wniosek, stwierdziwszy, że jest on bezzasadny. W uzasadnieniu orzeczenia sąd wskazał, że po pierwsze, postanowienie z 5 września 2013 r. dotyczyło oddalenia wniosku o zmianę osoby pełnomocnika wyznaczonego przez Okręgową Radę Adwokacką w Katowicach (dalej: ORA w Katowicach). Po drugie, że uzasadnieniu podlegają tylko te orzeczenia, które są zaskarżalne, tymczasem na postanowienie z 5 września 2013 r. zażalenie nie przysługuje. Na rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w Tychach z 14 października 2013 r. skarżący złożył zażalenie, które postanowieniem z 21 maja 2014 r. (sygn. akt III Cz 295/14) Sąd Okręgowy w Katowicach – III Wydział Cywilny Odwoławczy (dalej: Sąd Okręgowy w Katowicach) oddalił. Orzeczenie tego sądu, wskazane przez skarżącego jako ostateczne w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, zostało mu, wraz z uzasadnieniem, doręczone 25 lipca 2014 r.
W dniu 12 sierpnia 2014 r. skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Tychach z wnioskiem o ustanowienie adwokata z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 7 listopada 2014 r. (sygn. akt I Co 2962/14) sąd ten ustanowił dla skarżącego adwokata z urzędu. Pismem z 19 listopada 2014 r. (znak: L. Dz. U/1982/14), doręczonym 24 listopada 2014 r., ORA w Katowicach wyznaczyła pełnomocnika.
W zarządzeniu z 24 lutego 2015 r. (doręczonym 3 marca 2015 r.) Sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, tj. do doręczenia: jednego odpisu i czterech kopii postanowienia Sądu Rejonowego w Tychach z 14 października 2013 r.; kopii postanowienia Sądu Rejonowego w Tychach ustanawiającego dla skarżącego pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej w związku z postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 maja 2014 r., a także kopii pisma ORA w Katowicach z 19 listopada 2014 r.
W dniu 10 marca 2015 r. (data nadania) pełnomocnik skarżącego doręczył dokumenty wskazane w zarządzeniu.
Zdaniem skarżącego zakwestionowany w skardze art. 394 § 1 k.p.c. – przez to, że „w enumeratywnym katalogu postanowień sądu I instancji podlegających zaskarżeniu [nie wymienia] postanowienia w przedmiocie oddalenia wniosku o zmianę pełnomocnika z urzędu wyznaczonego przez dany samorząd prawniczy” – pozbawił go „nie tylko prawa do sądu w ujęciu szczególnym, tj. merytorycznej kontroli orzeczenia sądu I instancji, ale także (…) prawa do ochrony wolności i praw przewidzianych w Konstytucji – skutecznego wywiedzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej”. Ponadto – jak stwierdził skarżący – zaskarżony przez niego przepis „nie wprowadzając do postanowień zaskarżalnych przedmiotowego orzeczenia, bezzasadnie różnicuje sytuację prawną podmiotów prawa korzystających z pomocy prawnej z urzędu w tzw. »sprawach o sporządzenie skargi konstytucyjnej« z podmiotami, które z uwagi na swój status materialny są w stanie zlecić prowadzenie »sprawy konstytucyjnej« profesjonalnemu prawnikowi na zasadach wolnorynkowych”.
Pełnomocnik skarżącego złożył wniosek o przyznanie mu zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w którym oświadczył, że koszty te „nie zostały uiszczone w całości lub w części”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie jest uzależnione od spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46-47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skargom konstytucyjnym niespełniającym tych warunków oraz skargom oczywiście bezzasadnym Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu.
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Przedmiotem skargi może być zatem tylko ten przepis, który był normatywną podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną.
Skarżący zakwestionował art. 394 § 1 k.p.c., który stanowi, że zażaleniem zaskarżalne są postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie oraz postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego wyliczone enumeratywnie w tym przepisie.
Naruszenie swych konstytucyjnych praw skarżący wiąże z niezaskarżalnością postanowienia w sprawie oddalenia wniosku o zmianę pełnomocnika z urzędu.
Jako ostateczne rozstrzygnięcie o swoich wolnościach i prawach skarżący wskazał postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 maja 2014 r.
Trybunał stwierdza, że ani to orzeczenie, ani też postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach z 14 października 2014 r. nie przesądzają o „niedopuszczalnoś[ci] zaskarżenia (w drodze zażalenia) postanowienia z 5 września 2013 r., tj. rozstrzygnięcia w kwestii oddalenia wniosku o zmianę osoby pełnomocnika wskazanego przez [ORA w Katowicach]”. Orzeczenie Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 maja 2014 r. oddala zażalenie, które skarżący wniósł na postanowienie oddalające wniosek o sporządzenie uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego w Tychach z 5 września 2013 r. Zostało ono zatem wydane – co wprost wskazano w jego uzasadnieniu – na podstawie art. 357 § 2 k.p.c. Oczywiste jest więc to, że podstawą orzekania sądu w sprawie skarżącego nie mógł być zaskarżony przepis. Mówi on bowiem o postanowieniach sądu pierwszej instancji, na które przysługuje zażalenie.
Jeżeli naruszenie swych konstytucyjnych praw, w tym w szczególności wyrażonych w art. 78 i art. 45 ust. 1 Konstytucji, skarżący wiąże z niezaskarżalnością danego rozstrzygnięcia sądu („niezaliczenia w enumeratywnym katalogu postanowień sądu I instancji podlegających zaskarżeniu, postanowienia w przedmiocie oddalenia wniosku o zmianę pełnomocnika z urzędu wyznaczonego przez dany samorząd prawniczy”), to konieczne jest uzyskanie orzeczenia w sprawie odrzucenia środka odwoławczego niedopuszczalnego z mocy prawa. Dopiero z takim rozstrzygnięciem można bowiem wiązać naruszenie prawa do zaskarżenia orzeczenia (zob. np. postanowienie TK z 15 grudnia 2009 r., Ts 173/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 25). Takiego orzeczenia skarżący nie przedstawił. W związku z tym należy stwierdzić, że nawet jeśli według skarżącego zakwestionowany w skardze przepis uniemożliwia zaskarżenie postanowienia Sądu Rejonowego w Tychach z 5 września 2013 r., to wynika to jedynie z brzmienia tego przepisu i nie jest poparte treścią orzeczenia wskazanego w skardze jako ostateczne.
Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – podstawą odmowy analizowanej skardze dalszego biegu.
Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że zarzuty naruszenia praw skarżącego wyrażonych w art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji są oczywiście bezzasadne.
Zmiana pełnomocnika z urzędu nie jest odrębną sprawą w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. Jest kwestia poboczna w sprawie, w związku z którą wyznaczono pełnomocnika z urzędu (w tym wypadku w sprawie, w związku z którą skarżący zamierzał wnieść skargę konstytucyjną). Jak Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, ani zasada dwuinstancyjności (wyrażona w art. 176 ust. 1 Konstytucji), ani prawo do zaskarżenia rozstrzygnięć wydanych w pierwszej instancji (gwarantowane w art. 78 Konstytucji) nie wymagają tego, by w każdej kwestii wpadkowej, niemającej charakteru odrębnej sprawy w rozumieniu Konstytucji, przysługiwał środek zaskarżenia (zob. np. wyroki TK z 31 marca 2009 r., SK 19/08, OTK ZU nr 3/A/2009, poz. 29 oraz 2 czerwca 2010 r., SK 38/09, OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 46). Oczywiście bezzasadne jest więc twierdzenie skarżącego, że brak możliwości zaskarżenia postanowienia o odmowie zmiany pełnomocnika z urzędu „narusza art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 Konstytucji”.
Okoliczność ta jest – w myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – podstawą odmowy analizowanej skardze dalszego biegu w zakresie zarzutów naruszenia art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji.
Skarżący twierdzi także, że zakwestionowany art. 394 § 1 k.p.c. „bezzasadnie różnicuje sytuację prawną podmiotów prawa korzystających z pomocy prawnej z urzędu w tzw. »sprawach o sporządzenie skargi konstytucyjnej« z podmiotami, które z uwagi na swój status materialny są w stanie zlecić prowadzenie »sprawy konstytucyjnej« profesjonalnemu prawnikowi na zasadach wolnorynkowych”. Zdaniem skarżącego przepis ten narusza także wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadę sprawiedliwości społecznej.
Odnośnie do tych zarzutów Trybunał zwraca uwagę na to, że osoba reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu a więc korzystająca z tzw. prawa ubogich, nie jest podmiotem podobnym do osoby reprezentowanej przez pełnomocnika z wyboru, która nie spełnia kryteriów umożliwiających przyznanie pomocy prawnej z urzędu, lub nie wystąpiła do sądu z wnioskiem, o którym mowa w art. 48 ust. 2 ustawy o TK (zob. postanowienie TK z 15 listopada 2013 r., Ts 197/13, niepubl.). Tymczasem w świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału zasada równości polega na tym, że wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych) charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, mają być traktowane równo, więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Jeżeli kontrolowana norma traktuje odmiennie adresatów, którzy charakteryzują się wspólną cechą istotną, to mamy do czynienia z odstępstwem od zasady równości. Jednocześnie należy podkreślić, że nie zawsze jest to jednak równoznaczne z istnieniem dyskryminacji lub uprzywilejowania. Konieczna jest jeszcze ocena kryterium, na podstawie którego dokonano owego zróżnicowania (zob. wyroki TK z 24 lutego 1999 r., SK 4/98 oraz 9 maja 2005 r., SK 14/04, OTK ZU nr 5/A/2005 poz. 47 i wskazane tam orzeczenia).
Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 i w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu w zakresie zarzutu naruszenia art. 32 ust. 1 i art. 2 w związku z art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał postanowił jak w sentencji.