Pełny tekst orzeczenia

321/3/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 16 marca 2015 r.
Sygn. akt Ts 329/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej American Heart of Poland S.A. z siedzibą w Ustroniu w sprawie zgodności:
art. 19 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.) z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 21 listopada 2014 r. American Heart of Poland S.A. z siedzibą w Ustroniu (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 19 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach) z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżąca wystąpiła przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia (dalej: Fundusz) z powództwem o zapłatę za świadczenia medyczne udzielone pacjentom w stanie nagłym. Wyrokiem z 17 grudnia 2013 r. (sygn. akt I C 2264/12) Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo. W uzasadnieniu orzeczenia sąd wskazał, że skarżąca nie przedstawiła dowodów, które pozwoliłyby ustalić koszty udzielonych świadczeń, co wynikało z nieprowadzenia przez nią ewidencji tych kosztów. Od tego wyroku skarżąca wniosła apelację, którą wyrokiem z 9 lipca 2014 r. (sygn. akt I ACa 640/14) Sąd Apelacyjny w Krakowie, potwierdziwszy ustalenia Sądu Okręgowego, oddalił.
Zdaniem skarżącej zawężenie przysługujących jej roszczeń o zwrot kosztów świadczeń medycznych udzielonych pacjentom w stanach nagłych i ratujących życie tylko do kosztów uzasadnionych skutkuje naruszeniem prawa do prowadzenia działalności gospodarczej „nastawionej na osiągnięcie zysku i czerpanie dochodów z tej działalności”. Skarżąca przedstawiła uwagi dotyczące kwoty świadczenia podlegającej zwrotowi (w szczególności w kontekście możliwości naliczenia marży).


Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Skarga konstytucyjna jest kwalifikowanym środkiem ochrony wolności lub praw. Musi ona spełniać wiele przesłanek warunkujących jej dopuszczalność. Zasadniczo zostały one określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowane w art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z przywołanymi regulacjami skarga, poza spełnieniem warunków określonych dla pisma procesowego, powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w związku z którym skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją; wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone; a także uzasadnienie z dokładnym opisem stanu faktycznego. Z wcześniej przywołanych przepisów wynika, że zarzuty sformułowane w skardze muszą uprawdopodabniać niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji, co oznacza konieczność wywiedzenia z zaskarżonych przepisów określonej normy, wskazania adekwatnych wzorców konstytucyjnych wyrażających podmiotowe prawa przysługujące osobom fizycznym bądź prawnym i – w wyniku porównania treści wynikających z obu regulacji – wykazania ich wzajemnej niezgodności.

2. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozpatrywana skarga konstytucyjna nie spełnia powyższych warunków.

3. Przedmiotem skargi jest art. 19 ust. 4 ustawy o świadczeniach stanowiący, że „[ś]wiadczeniodawca, który nie zawarł umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, ma prawo do wynagrodzenia za świadczenie opieki zdrowotnej udzielone świadczeniobiorcy w stanie nagłym. Wynagrodzenie uwzględnia wyłącznie uzasadnione koszty udzielenia niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej”.

3.1. Trybunał zauważa, że wynagrodzenie za świadczenia medyczne udzielone pacjentom w stanach nagłych wypłacane jest nie tylko, gdy świadczeniodawca nie zawarł umowy z Funduszem, ale również wówczas, gdy umowę zawarł, jednak – mimo właściwej organizacji pracy – liczba świadczeń koniecznych do udzielenia znacznie przekroczyła liczbę określoną w umowie. Świadczeniodawca, który udzielił pomocy pacjentowi w stanie nagłym, a nie ma umowy o udzielanie świadczeń, składa do Funduszu (lub innego podmiotu zobowiązanego do finansowania świadczeń – np. ministra) wniosek o zwrot kosztów wraz z: 1) rachunkiem, 2) wykazem udzielonych świadczeń, 3) wykazem kosztów tych świadczeń, 4) pisemnym przedstawieniem okoliczności udzielenia świadczeń. Dokumenty te są podstawą refinansowania tych świadczeń z budżetu.

3.2. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że świadczeniodawca dochodzący roszczeń od Funduszu jest związany podstawową w prawie cywilnym regułą dowodzenia istnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Stąd, prowadząc działalność gospodarczą, powinien dochować staranności w sporządzaniu i przygotowaniu dokumentacji mającej wykazać okoliczności i koszty udzielonych świadczeń. Rezygnując z tych działań, musi liczyć się z negatywnymi konsekwencjami, także w sytuacji, w której – zgodnie z art. 64 ust. 5 ustawy o świadczeniach – zostanie zobowiązany do przedłożenia podmiotowi zobligowanemu do finansowania świadczeń z budżetu żądanej dokumentacji oraz do udzielenia wszelkich informacji i pomocy niezbędnych w związku z prowadzoną przez NFZ kontrolą.

3.3. Tak też orzekają sądy. W wyroku z 16 kwietnia 2013 r. (sygn. akt V ACa 99/13) Sąd Apelacyjny w Gdańsku stwierdził, że „[w]ykonawcy świadczeń zdrowotnych muszą sobie zdawać sprawę z tego, że nadwykonania, czyli wykonanie określonych świadczeń w większym zakresie musi być wykazane przesłankami określonymi w art. 19 ust. 1 ustawy z 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, czyli muszą być to świadczenia ratujące zdrowie lub życie w wypadkach nagłych, zaś niewykonania będą skutkować nieuzyskaniem świadczeń (…)” (Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych http://orzeczenia.ms.gov.pl).

4. Jak wynika z materiału procesowego sprawy, skarżąca nie prowadziła ewidencji kosztów świadczeń medycznych udzielonych pacjentom w stanach nagłych. Ustalenia te mają podstawowe znaczenie dla oceny rozpatrywanej skargi konstytucyjnej. Skarżąca swoim działaniem nie wykazała bowiem zasadności roszczenia, a w konsekwencji – nie uzyskała zwrotu kosztów udzielonych świadczeń medycznych.

5. Trybunał wielokrotnie podkreślał, że „skarga (…) nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie” (postanowienia TK z 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77 oraz 17 marca 1998 r., Ts 27/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 20). Skarga konstytucyjna, będąca w istocie zarzutem wobec prawa, jest ultima ratio – ostatnią szansą dochodzenia wolności i praw naruszonych przez zastosowanie kwestionowanego w skardze przepisu. Poza kontrolą Trybunału Konstytucyjnego pozostają również te sytuacje, gdy utrata prawa do rozpoznania skargi konstytucyjnej jest skutkiem uchybienia procesowego skarżącego na wcześniejszych etapach postępowania (zob. postanowienie TK z 3 lipca 2007 r., SK 4/07, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 83).

6. Biorąc to pod uwagę, Trybunał stwierdza, że skarżąca oczekuje odwrócenia skutków swoich zaniedbań dokonanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Źródłem (i przyczyną) straty w działalności gospodarczej – którego wynagrodzenia domaga się skarżąca – było niedochowanie należytej staranności w prowadzeniu działalności gospodarczej, a nie treść przepisu kwestionowanego w skardze konstytucyjnej.

7. Wziąwszy pod uwagę powyższe względy, Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.