Pełny tekst orzeczenia

207/3/B/2015



POSTANOWIENIE

z dnia 5 maja 2015 r.

Sygn. akt Tw 11/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Krajowej Związku Leśników Polskich w Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie zgodności:

1) ustawy z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o lasach (Dz. U. poz. 222) z art. 2 w związku z art. 7 oraz w związku z art. 20 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i w związku z § 36 ust. 1, § 40 ust. 1, § 48 ust. 2 pkt 2, § 51 ust. 1 pkt 1 i § 58 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin Pracy Rady Ministrów (M. P. poz. 979); a także z art. 2 w związku z art. 7 i art. 112 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 34 ust. 3 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2012 r. poz. 32, ze zm.);

2) art. 58a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59, ze zm.) z art. 5, art. 74 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

3) art. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o lasach (Dz. U. poz. 222) z art. 2, art. 5, art. 74 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji;

4) art. 3 ustawy z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o lasach (Dz. U. poz. 222) z art. 5, art. 74 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.



UZASADNIENIE



18 kwietnia 2014 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Rady Krajowej Związku Leśników Polskich w Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: Związek) o zbadanie zgodności: po pierwsze, ustawy z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o lasach (Dz. U. poz. 222; dalej: ustawa nowelizująca) z art. 2 w związku z art. 7 oraz w związku z art. 20 Konstytucji i w związku z § 36 ust. 1, § 40 ust. 1, § 48 ust. 2 pkt 2, § 51 ust. 1 pkt 1 i § 58 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin Pracy Rady Ministrów (M. P. poz. 979; dalej: regulamin pracy Rady Ministrów); a także z art. 2 w związku z art. 7 i art. 112 Konstytucji w związku z art. 34 ust. 3 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2012 r. poz. 32, ze zm.; dalej: regulamin Sejmu); po drugie, art. 58a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59, ze zm.; dalej: ustawa o lasach) z art. 5, art. 74 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji; po trzecie, art. 2 ustawy nowelizującej z art. 2, art. 5, art. 74 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji; po czwarte, art. 3 ustawy nowelizującej z art. 5, art. 74 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek złożony przez ogólnokrajowy organ związku zawodowego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny, w składzie jednego sędziego, bada, czy wniosek spełnia wymogi formalne (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności – czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Ponadto wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu zbędności lub niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Celem wstępnego rozpoznania jest wyeliminowanie – już w początkowej fazie postępowania – spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania przez Trybunał Konstytucyjny.



2. Sformułowane przez wnioskodawcę zarzuty można podzielić na dwie grupy. Po pierwsze, Związek stwierdził, że ustawa nowelizująca została przyjęta z naruszeniem właściwego trybu stanowienia prawa. Zdaniem wnioskodawcy ani na etapie rządowych prac nad projektem tej ustawy, ani podczas postępowania ustawodawczego w Sejmie nie przeprowadzono prawidłowo konsultacji społecznych, a tym samym nie zastosowano się do wskazanych we wniosku przepisów regulaminu pracy Rady Ministrów oraz regulaminu Sejmu. Tym samym naruszono zasadę demokratycznego państwa prawnego, zasadę legalizmu oraz zasadę dialogu społecznego. Po drugie, wnioskodawca sformułował szereg zarzutów dotyczących treści przepisów ustawy nowelizującej oraz art. 58a ustawy o lasach, wprowadzonego przez ustawę nowelizującą. Zakwestionowane przepisy nakładają na Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe (dalej: Lasy Państwowe) obowiązek dokonywania regularnych wpłat do budżetu państwa oraz określają wysokość tych wpłat. Na lata 2014 i 2015 wysokość wpłaty uregulowano kwotowo (na 800 mln zł. rocznie), natomiast począwszy od roku 2016 wpłata ma stanowić równowartość 2% przychodów uzyskanych przez Lasy Państwowe ze sprzedaży drewna. Zdaniem wnioskodawcy zaskarżone przepisy godzą w obowiązek ochrony środowiska naturalnego (art. 5 i art. 74 ust. 1 i 2 Konstytucji), a także w zasady nakładania podatków i innych danin publicznych (art. 2 i art. 217 Konstytucji).



3. W pierwszej kolejności Trybunał ocenił, czy w ramach ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej, z której korzysta ogólnokrajowy organ związku zawodowego, mieści się żądanie zbadania zgodności zaskarżonych przepisów z przywołanymi wzorcami kontroli.

W tym kontekście Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 4 i art. 191 ust. 2 Konstytucji ogólnokrajowe organy związków zawodowych są uprawnione do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm, jeżeli kwestionowany przez nie akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem ich działania. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się na temat przesłanki określonej w art. 191 ust. 2 Konstytucji, wskazując, że pojęcie spraw objętych zakresem działania jest w przypadku związków zawodowych (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji) wyraźnie ograniczone. Dotyczy wyłącznie tych aktów normatywnych, które bezpośrednio kształtują relacje pomiędzy pracownikiem a pracodawcą (zob. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 17 marca 2003 r., Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 21 maja 2003 r., Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85; 11 lipca 2005 r., Tw 29/05, OTK ZU nr 4/B/2005, poz. 159).

Zakres uprawnienia związku zawodowego do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm wynika ściśle z charakteru tego podmiotu jako organizacji powołanej do reprezentowania interesów pracowniczych. W tym też zakresie związek zawodowy może realizować konstytucyjne uprawnienie do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm. Istota związku zawodowego, jako organizacji skupiającej pracowników i dbającej o ich prawa, wyklucza natomiast możliwość kwestionowania konstytucyjności przepisów, które nie dotyczą pracowników ani ich statusu prawnego.

Zaskarżone w niniejszej sprawie przepisy w żaden sposób nie odnoszą się do statusu prawnego leśników jako grupy zawodowej ani do ich uprawnień wynikających z zatrudnienia w Lasach Państwowych. Przewidują one obowiązek wpłaty do budżetu państwa określonej części przychodów Lasów Państwowych (w pierwszych dwóch latach obowiązywania regulacji określonej kwotowo, następnie zaś jako 2% procent przychodów uzyskanych ze sprzedaży drewna) oraz określają zasady dokonywania tej wpłaty. Również sformułowane przez wnioskodawcę zarzuty wskazują na to, że celem rozpatrywanego wniosku jest ochrona interesów majątkowych państwowej jednostki organizacyjnej, którą są Lasy Państwowe, nie zaś reprezentowanie i ochrona praw członków Związku. Wnioskodawca wskazuje bowiem przede wszystkim na naruszenie postanowień Konstytucji przewidujących obowiązek ochrony środowiska, niezgodność zakwestionowanych przepisów z konstytucyjnymi zasadami nakładania danin publicznych oraz nieprzeprowadzenie w procesie przyjmowania zakwestionowanych rozwiązań prawidłowych konsultacji z Dyrekcją Lasów Państwowych oraz organizacjami społecznymi związanymi z leśnictwem. Zarzuty te nie dotyczą więc statusu pracowniczego leśników ani ich uprawnień, ani też interesów związanych z wykonywaniem zawodu, lecz praw i obowiązków Lasów Państwowych oraz interesu ogólnospołecznego. Tym samym sformułowane przez wnioskodawcę zarzuty nie mieszczą się w zakresie legitymacji szczególnej przyznanej mu na podstawie art. 190 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji.

Zakwestionowanie przepisów nienależących do spraw objętych zakresem działania Związku stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi.



Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.