Pełny tekst orzeczenia

741/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 15 kwietnia 2008 r.
Sygn. akt Ts 207/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej J.B. w sprawie zgodności:
art. 394 § 1 i art. 367 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 78, art. 176 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 5 września 2007 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 394 § 1 i art. 367 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 78, art. 176 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 6 ust. 1 i art. 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności ( Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.).
Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 30 maja 2007 r. (sygn. akt II Ca 387/07) Sąd Okręgowy w Białymstoku – Wydział II Cywilny Odwoławczy odrzucił skargę skarżącego o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z 23 stycznia 2007 r. (sygn. akt II Ca 2/07).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 29 stycznia 2008 r. wezwano skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi poprzez: po pierwsze, wskazanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia wydanego na podstawie zaskarżonych przepisów art. 394 § 1 i art. 367 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), które skarżący uważa za ostateczne w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.); po drugie, doręczenie kopii orzeczenia, o którym mowa w pkt 1 zarządzenia.
W piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, że ostatecznym rozstrzygnięciem wydanym na podstawie zaskarżonych przepisów jest postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku – Wydział II Cywilny z 30 maja 2007 r. Jednocześnie, na wypadek nieuznania wskazanego orzeczenia za ostateczne w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, skarżący przedstawił jako orzeczenia zastępcze: postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku – II Wydział Cywilny Odwoławczy z 24 października 2007 r. (sygn. akt II Ca 682/07) oraz postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku – II Wydział Cywilny Odwoławczy z 14 listopada 2007 r. (sygn. akt II Ca 682/07).
Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżone przepisy pozbawiają go prawa do skutecznego środka odwoławczego od orzeczeń wydanych przy rozpatrywaniu skargi na wznowienie postępowania, zamykając tym samym drogę do dwuinstancyjnego postępowania sądowego. Ponadto, przepisy te naruszają zasadę równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz zasadę sprawiedliwości (art. 2 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie zaskarżony przepis stanowił podstawę wydania ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącego.
Zgodnie z przepisem art. 394 § 1 k.p.c. zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, wskazane w tym przepisie. Przepisy art. 367 k.p.c. określają tryb wnoszenia i rozpoznania apelacji od wyroku sądu pierwszej instancji w sprawach cywilnych. Zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie ma jednak fakt, że treść zaskarżonych przepisów pozostaje bez związku z orzeczeniem zapadłym w sprawie skarżącego. Orzeczeniem, które wskazuje skarżący jako ostateczne orzeczenie o jego prawach i wolnościach jest postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku – Wydział II Cywilny z 30 maja 2007 r., w którym sąd odrzucił skargę skarżącego o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem sądu. Skarżący nie wnosił żadnych środków odwoławczych, ani też nie zapadły w tej sprawie żadne orzeczenia sądu drugiej instancji. Z tego też powodu oczywistym jest, że podstawą orzekania sądu w sprawie skarżącego nie mogły być zaskarżone przepisy. Trybunał wskazywał już wielokrotnie, że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ta regulacja prawna, która była podstawą ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego (por. postanowienia z: 29 marca 2000 r., Ts 163/99, OTK ZU nr 7/2000, poz. 265; 28 listopada 2000 r., Ts 140/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 94; 28 marca 2001 r., Ts 13/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 113). Prowadzi to do jednoznacznego wniosku, że przepisy art. 394 § 1 i art. 367 k.p.c. nie mogły być i nie były w sprawie skarżącego podstawą wydania orzeczenia, wskazanego jako ostateczne orzeczenie o jego prawach i wolnościach. Zgodnie z przepisem art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w związku z art. 79 ust. 1 Konstytucji przesądza to jednoznacznie o niedopuszczalności nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Niezależnie wskazać należy, że za ostateczne orzeczenie w niniejszej skardze nie może być uznane orzeczenie zapadłe w innej sprawie skarżącego. W szczególności chodzi tu o wskazane przez skarżącego w piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej i oznaczone jako „orzeczenia zastępcze” postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku – II Wydział Cywilny Odwoławczy z 24 października 2007 r. (sygn. akt II Ca 682/07) oraz postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku – II Wydział Cywilny Odwoławczy z 14 listopada 2007 r. (sygn. akt II Ca 682/07). Orzeczenia te zapadły jednak w innej sprawie oraz w oparciu o inny stan faktyczny niż sprawa objęta skargą konstytucyjną. Wydane zostały ponadto po wniesieniu niniejszej skargi konstytucyjnej. Istniejący model skargi konstytucyjnej nie zna instytucji orzeczenia zastępczego. Skarga konstytucyjna jest, zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, szczególnym instrumentem indywidualnej ochrony praw i wolności konstytucyjnych, do naruszenia których doszło w związku z wydaniem w konkretnej sprawie skarżącego ostatecznego orzeczenia opartego na przepisach niezgodnych z Konstytucją. Dla zainicjowania tej procedury konieczne jest zatem istnienie ostatecznego orzeczenia wydanego w konkretnej sprawie na podstawie zaskarżonych przepisów, a nie jakiegokolwiek ostatecznego orzeczenia opartego na tych przepisach, wydane w innej sprawie. W tej sytuacji wskazane przez skarżącego orzeczenie zapadłe w innym postępowaniu nie może być uznane za ostateczne orzeczenie o jego prawach i wolnościach w sprawie objętej niniejszą skargą konstytucyjną.

W tym stanie rzeczy, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.