Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

dnia 18 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Robert Wróblewski

Sędziowie: SA Wiesław Pędziwiatr

SA Andrzej Kot

po rozpoznaniu skargi M. P.

wniesionej w dniu 4 września 2013 r. w sprawie na naruszenia jej prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym (przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu, sygn. akt III K 137/11)

na podstawie art. 12 ust.1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.).

postanowił:

I. oddalić skargę;

II. kosztami postępowania obciążyć M. P., zaliczając na ich poczet wniesioną opłatę w wysokości 100 zł

UZASADNIENIE

W dniu 4 września 2013 r. do Sądu Okręgowego we Wrocławiu wpłynęła skarga M. P. na naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy toczącej się przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt III K137/11 bez nieuzasadnionej zwłoki. Skarżąca wniosła o:

1. stwierdzenie przewlekłości postępowania karnego toczącego się przeciwko niej na podstawie subsydiarnego aktu oskarżenia o czyn z art. 190§1 k.k., przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu III Wydział Karny pod sygn. akt III K 137/11;

2. zlecenie sędziemu referentowi prowadzącemu w/w postępowanie odpowiednich czynności jak m.in. skuteczne zdyscyplinowanie pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego, zachowanie przez Sąd Okręgowy wyznaczonych prawem terminów prowadzenia i ukończenia postępowania karnego, prowadzenie niezbędnych dowodów bez nieuzasadnionej zwłoki oraz wyznaczenie ostatecznego terminu do ich zgłaszania;

3. zasądzenie od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego we Wrocławiu przewidzianej przepisami prawa sumy odszkodowania pieniężnego w wysokości 10.000 zł

Rozpoznając skargę, Sąd Apelacyjny ustalił :

W dniu 17 stycznia 2011 r. do Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia V Wydział Karny wpłynął subsydiarny akt oskarżenia przeciwko M. P. o czyn z art. 190§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k..

W dniu 18 stycznia 2011 r. Przewodniczący (...) Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia przydzielił sprawę do referatu sędzi J. P. oraz przedstawił jej akta celem nadania biegu w sprawie.

W dniu 19 stycznia 2011 r. sędzia J. P. zwróciła się do Prokuratury Rejonowej W. o akta sprawy 1 ds. 514/10, 1 ds. 4425/10. Zarządzenie wykonane zostało tego samego dnia.

W dniu 28 stycznia 2011 r. Prokuratura Rejonowa dla Wrocławia Stare Miasto przesłała 2 tomy akt w sprawie P. S. (oskarżyciela subsydiarnego).

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2011 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia Śródmieścia we Wrocławiu stwierdził swą niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu.

W dniu 11 kwietnia 2011 r. przekazano akt sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu. Akta wpłynęły do tego Sądu w dniu 14 kwietnia 2011 r.

W dniu 15 kwietnia 2011 r. Przewodnicząca (...) Sądu Okręgowego we Wrocławiu przydzieliła sprawę oskarżonej M. P. do referatu A. Z. oraz wezwała oskarżyciela subsydiarnego o opłatę od aktu oskarżenia.

Postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2011 r. na podstawie art. 17§1 pkt.9 k.p.k. Sąd Okręgowy odmówił wszczęcia postępowania przeciwko M. P. wobec braku skargi uprawnionego oskarżyciela.

W dniu 6 maja 2011 r. Przewodnicząca Wydziału (...) Sądu Okręgowego we Wrocławiu przekazała Sądowi Apelacyjnemu zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 21 kwietnia 2011 r. w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania.

Postanowieniem z dnia 7 czerwca 2011 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

W dniu 28 czerwca 2011 r. uznano za bezskuteczne pismo stanowiące akt oskarżenia przeciwko M. P..

W dniu 20 lipca 2011 r. Przewodnicząca (...) Sądu Okręgowego we Wrocławiu przyjęła zażalenie pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego na zarządzenie z dnia 28 czerwca 2011 r., a następnie przekazała je Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu.

Postanowieniem z dnia 3 sierpnia 2011 r. Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone zarządzenie i przekazał sprawę prezesowi (upoważnionemu sędziemu) Sądu Okręgowego we Wrocławiu, do ponownego rozpoznania.

Zarządzeniem z dnia 11 sierpnia 2011 r. sprawa przeciwko M. P. został przydzielona do referatu sędziego W. F.. Tego samego dnia sędzia referent wezwał oskarżyciela subsydiarnego do uiszczenia opłaty od pisma.

W dniu 4 listopada 2011 r. wyznaczono rozprawę na 12 grudnia 2011 r.

W dniu 12 grudnia 2011 r. Sąd rozpoznał wniosek oskarżonej o umorzenie postępowania, a nadto w celu rozpoznania wniosku pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego o wyłączenie sędziego oraz w celu wyznaczenia oskarżonej obrońcy z urzędu, odroczył rozprawę do 30 stycznia 2012 r.

W dniu 20 grudnia 2011 r. wyznaczono termin posiedzenia w przedmiocie rozpoznania wniosku pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego o wyłączenie ze składu orzekającego Pani sędzi B. K.. Tego samego dnia Sąd Okręgowy zwrócił się do Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej we W. o wskazanie adwokata, który mógłby być wyznaczony obrońcą z urzędu dla oskarżonej.

W dniu 21 grudnia 2011 r. odbyło się posiedzenie w przedmiocie rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziego. Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego wniósł o odroczenie posiedzenia w przedmiocie wyłączenia sędziego, wskazując, że o terminie posiedzenia powinien być zawiadomiony obrońca z urzędu oskarżonej M. P.. Sąd postanowił zawiadomić ustanowionego w sprawie obrońcę z urzędu o terminie posiedzenia i w tym celu odroczył posiedzenie na termin z urzędu.

W dniu 28 grudnia 2011 r. Okręgowa Rada Adwokacka we W. wyznaczyła oskarżonej obrońcę z urzędu w osobie adw. E. Ś..

W dniu 30 grudnia 2011 r. pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego złożył do akt zaświadczenie lekarskie usprawiedliwiające nieobecność jego klienta na rozprawie w dniu 12 grudnia 2011 r.

W dniu 13 stycznia 2012 r. wyznaczono termin posiedzenia w przedmiocie rozpoznania wniosku o wyłączenie ze składu orzekającego Pani sędzi B. K.. Termin posiedzenia wyznaczono na 19 stycznia 2012 r.

W dniu 19 stycznia 2012 r. Sąd nie uwzględnił wniosku o wyłącznie ze składu sędziowskiego od udziału w sprawie III K 137/11 sędzi B. K..

W dniu 30 stycznia 2012 r., z powodu choroby, odwołano zaplanowaną na ten dzień rozprawę.

W dniu 5 kwietnia 2012 r. Przewodnicząca (...) zarządziła zmianę członka składu orzekającego w ten sposób, że w miejsce B. K. do składu orzekającego wyznaczyła (...) del. do SO D. K.. W tym dniu również wyznaczyła termin kolejnej rozprawy na 25 kwietnia 2012 r.

W dniu 25 kwietnia 2012 r. oskarżyciel subsydiarny nie stawił się. Substytut jego pełnomocnika złożył do akt sprawy zaświadczenie lekarskie (...) w celu usprawiedliwienia nieobecności oskarżonego. Przewodniczący odroczył rozprawę do 26 czerwca 2012 r. oraz zobowiązał oskarżyciela subsydiarnego do przedłożenia stosownego usprawiedliwienia od lekarza sądowego.

W dniu 26 kwietnia 2012 r. obrończyni oskarżonej wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z akt sądowych sprawy o sygn. akt V K 1082/10 zawisłej przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia - Śródmieścia, V Wydział Karny.

W dniu 30 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy zwrócił się do Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieścia z prośbą o nadesłanie akt wskazanych we wniosku obrończyni.

W dniu 2 maja 2012 r. pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego wniósł o przedłużenie terminu do złożenia zaświadczenia lekarza sądowego, a następnie w dniu 9 maja 2012 r. zaświadczenie takie złożył.

W dniu 26 czerwca 2012 r. odbyła się rozprawa, w toku której oskarżona złożyła wyjaśnienia. Na rozprawie nie stawił się oskarżyciel subsydiarny. Za pośrednictwem swego pełnomocnika wyraził zgodę na prowadzenia sprawy pod jego nieobecność. Pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego wniósł o wyznaczenie 45-dniowego terminu do złożenia wniosku dowodowego i wyjaśnienia możliwości stawiennictwa oskarżyciela subsydiarnego na rozprawie. Przewodniczący zobowiązał pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego do sporządzenia ostatecznej listy dowodów w terminie 45 dni, a nadto do określenia terminu, w jakim pokrzywdzony jest w stanie stawić się w sądzie celem złożenia zeznań. Ponadto, z uwagi na termin, w którym pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego zobowiązany został do przedstawienia wniosków dowodowych i z uwagi na planowane urlopy członków składu, sąd postanowił odroczyć rozprawę na termin podany z urzędu.

W dniu 13 sierpnia 2012 r. pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego wniósł o przedłużenie terminu do złożenia wniosków dowodowych.

W dniu 5 września 2012 r. Sąd Okręgowy stwierdził swą niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia-Śródmieścia, jako właściwemu.

W dniu 27 września 2012 r. Sąd Okręgowy przekazał Sądowi Apelacyjnemu zażalenie wniesione przez pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego na postanowienie w przedmiocie właściwości.

W dniu 9 października 2012 r. Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę oskarżonej M. P. pozostawił Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do merytorycznego rozpoznania, jako rzeczowo właściwemu.

W dniu 19 października 2012 r. Sąd Okręgowy wyznaczył kolejny termin rozprawy na 28 listopada 2012 r.

W dniu 28 listopada 2012 r. pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego wniósł o odroczenie rozprawy wyznaczonej na ten dzień oraz o usprawiedliwienie nieobecności oskarżyciela subsydiarnego. W uzasadnieniu swego wniosku wskazał, że jego klient (oskarżyciel subsydiarny), w dniu rozprawy (tj. 28 listopada 2012 r.) będzie brał udział w pogrzebie J. A..

W rozmowie z Zarządem Cmentarza Katedralnego w K. pracownik sekretariatu Sądu Okręgowego ustalił, że pogrzeb J. A. odbył się w dniu 27 listopada 2011 r. Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy ukarał oskarżyciela subsydiarnego karą pieniężną w wysokości 2000 zł. Ponadto celem ponownego wezwania oskarżyciela subsydiarnego odroczył rozprawę do dnia 7 stycznia 2013 r.

W dniu 5 grudnia 2012 r. pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego wniósł o usprawiedliwienie nieobecności jego klienta na rozprawie w dniu 28 listopada 2012 r. oraz o uchylenie nałożonej na niego kary pieniężnej.

W dniu 4 stycznia 2013 r. pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego wniósł o odroczenie terminu rozprawy wyznaczonej na 7 stycznia 2013 r., wskazując, że jako jego pełnomocnik pozostaje na zwolnieniu lekarskim, zaś oskarżyciel subsydiarny nie wyraża zgody na udział w rozprawie pod jego nieobecność.

W dniu 7 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy „ odwołał rozprawę z powodu braku możliwości skompletowania pełnego składu Sądu oraz na skutek usprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżyciela subsydiarnego”, jednocześnie wyznaczył termin kolejnej rozprawy na 20 lutego 2013 r.

W dniu 14 stycznia 2013 r. zarządzono doręczenie oskarżycielowi subsydiarnemu zawiadomienia o terminie rozprawy za pośrednictwem Policji. Wezwanie to nie zostało doręczone albowiem w/w nie przebywał pod wskazanym adresem.

W dniu 13 lutego 2013 r. pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego wniósł o odroczenie rozprawy wyznaczonej na 20 lutego 2013 r. motywując to tym, że w dalszym ciągu pozostaje na zwolnieniu lekarskim.

W dniu 20 lutego 2013 r. Sąd odroczył rozprawę do dnia 20 marca 2013 r., jednocześnie zobowiązał pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego do ustanowienia pełnomocnika subsydiarnego w przepadku nieobecności w dniu 20 marca 2013 r., a nadto do podania aktualnego miejsca pobytu świadka P. S. (oskarżyciela subsydiarnego).

W dniu 18 marca 2013 r. pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego wniósł o odroczenie terminu rozprawy wyznaczonej na 20 marca 2013 r., wskazując, że w dalszym ciągu pozostaje na zwolnieniu lekarskim. Zastrzegł, że jego klient nie wyraził zgody na prowadzenie sprawy pod jego nieobecność. Ponadto wskazał aktualny adres zamieszkania oskarżyciela subsydiarnego.

W dniu 19 marca 2013 r. swój udział do postępowania zgłosił prokurator (motywując to potrzebą zapewniania prawidłowego toku postępowania). Wniósł o zawiadamianie go o kolejnych terminach rozprawy.

W dniu 20 marca 2013 r. odbyła się rozprawa, w której uczestniczył oskarżyciel subsydiarny (złożył zeznania). Sąd uchylił włożoną na niego w dniu karę porządkową grzywna, wskazując, że należycie usprawiedliwił swą nieobecność. Ponadto nie uwzględnił jego wniosku o odroczenie rozprawy z powodu niestawiennictwa jego pełnomocnika. Podczas tej rozprawy Sąd oddalił wniosek dowodowy substytuta jego pełnomocnika o dopuszczenie dowodu z zeznań K. S. oraz dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu telekomunikacji, wyznaczając termin sporządzenia opinii do dnia 5 maja 2013 r. Następnie Sąd odroczył rozprawę do dnia 6 maja 2013 r.

W dniu 29 kwietnia 2013 r. pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego (w wykonaniu wezwania sądu) wskazał dane oddziału banku, który miał udzielić informacji żądanych przez Sąd.

W dniu 30 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu zwrócił się do (...) Banku S.A o podanie informacji jakie numery telefonów oskarżona podawała bankowi do autoryzacji przelewów bankowych

W dniu 6 maja 2013 r., po ujawnieniu opinii biegłego z zakresu telekomunikacji, Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej i w tym celu zarządził przerwę w rozprawie do dnia 10 czerwca 2013 r.

W dniu 10 czerwca 2013 r. odbyła się rozprawa podczas której ujawniono opinię uzupełniającą biegłego z zakresu telekomunikacji oraz przesłuchano biegłego na okoliczności, których dotyczyła opinia. Ponadto Sąd postanowił zwrócić się o dodatkowe informacje do operatora sieci komórkowej P4, ponadto dopuścić dowód z wykazu połączeń telefonicznych. Jednocześnie Przewodniczący zarządził przerwę w rozprawie do dnia 12 lipca 2013 r.

W dniu 19 czerwca 2013 r. Sąd przyznał odpowiednie wynagrodzenie opiniującemu w sprawie biegłemu.

Pismem z dnia 20 czerwca 2013 r. operator sieci telefonii komórkowej (...) poinformował, że odczytanie treści korespondencji w postaci SMS systemowych wysyłanych od numeru (...) w dniach od 20.08.2009 r. do 30.08.2009 r. ze względów formalno-technicznych jest niemożliwe.

Na rozprawie w dniu 12 lipca 2013 r. Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego, a nadto zobowiązał P. S. do przedłożenie telefonu z kartą SIM oraz dopuścił dowód z przesłuchania świadka K. R., a także zwrócił się do operatorów telefonii komórkowej (...) sp. z o.o., (...) S.A. i (...) SP. z o.o. o podanie informacji, czy numer (...) był zarejestrowany w podlegających im sieciach, a w przypadku zarejestrowania - o nadesłanie wykazu połączeń telefonu o tym numerze w okresie od 20 sierpnia do 30 sierpnia 2009r. Celem przeprowadzenia tych dowodów rozprawa została odroczona na termin z urzędu.

W dniu 22 lipca 2013 r. operator sieci komórkowej (...) poinformował, że numer (...) był aktywny w sieci (...) w okresie od 19.09.2008 r. do 07.05.2011 r. Numer działał w systemie prepaid z udostępnianiem danych osobowych. Wskazał również, że z przyczyn formalno-pranych nie jest możliwe wykonanie żądania wykazu połączeń za okres od 20 sierpnia 2009 r. do 30 sierpnia 2009 r., albowiem dane obejmujące ten okres zoastały zniszczone.

W dniu 31 lipca 2013 r., uwzględniając informacje przekazane przez operatorów sieci komórkowych, Sąd Okręgowy zmienił zakres opinii zleconej biegłemu z zakresu telekomunikacji.

W dniu 2 września 2013 r. Sąd zwolnił z tajemnicy zawodowej i zwrócił się do operatora telefonii komórkowej o nadesłanie wykazu połączeń telefonicznych.

Sąd Apelacyjny zważył:

Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.04.179.1843), z przewlekłością postępowania mamy do czynienia wówczas, gdy trwa ono dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego i pozostaje to w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością sądu.

Przy ocenie czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia, co do istoty lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 ustawy).

Ocena, czy przewlekłość postępowania jest uzasadniona, musi być dokonywana w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem takich kryteriów określonych w orzecznictwie Trybunału, jak: stopień złożoności sprawy, zachowanie skarżącego i odpowiednich władz oraz znaczenie materii objętej skargą (zob. m.in. Kubiszyn v. Polska, wyrok ETPC 37437/97 z 30.01.2003; Jagiełło v. Polska, decyzja ETPC 61437/00 z 30.04.2002 r.; Jedamski v. Polska, wyrok ETPC 29691/96 z 26.07.2001 r.; Malicka-Wąsowska v. Polska, decyzja ETPC 41413/98 z 5.04. 2001 r.; Sobczyk v. Polska, wyrok ETPC 25693/94 z 20..2000 r.).

Sam tylko długi czas postępowania nie może być utożsamiany z przewlekłością (zob. post. tut. S.A. z dnia 1 lutego 2012 r., sygn. akt II S 1/12, Lex nr 1127080). Przewlekłość postępowania zachodzi wówczas, gdy pomiędzy kolejnymi czynnościami procesowymi występują długie, nieuzasadnione przerwy albo też pewne czynności nie są podejmowane w ogóle (zob. post. tut. S.A. z 28 grudnia 2012 r., sygn. akt II S 25/12, Lex nr 1254588). W orzecznictwie wskazuje się, że przewlekłość postępowania to nieuzasadnione, długotrwałe zaniechanie przez sąd czynności lub podejmowanie czynności nieefektywnych bądź pozornych (zob. post. SN z dnia 16 czerwca 2011 r. III SPP 14/11, Lex 1095951). Przyjąć zatem należy, że nieuzasadniona zwłoka zachodzi wtedy gdy, postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne do jego zakończenia, uwzględniając terminowość i prawidłowość czynności sądowych, ale także zachowanie stron. Nie można przy tym obarczać sądu winą za obstrukcyjne zachowania stron. Wskazuje się, że jeśli zwłoka wynika z zachowania strony, uczestnika postępowania lub innego organu, na który sąd nie ma wpływu, a podejmuje skuteczne działania dyscyplinujące i naprawcze, zmierzające do jak najszybszego zakończenia sprawy, to nie ma podstaw do przyjęcia, że postępowanie to dotknięte jest przewlekłością (tak tut. S.A. w post. z dnia 20 lutego 2013 r., Lex nr 1293170).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy zważyć należy, że wprawdzie kontrolowane postępowanie toczy się już stosunkowo długo, to jednak nie jest dotknięte przewlekłością, o której mowa we wskazanej na wstępie ustawie.

W okresie od 17 stycznia 2011 r. (a więc od daty, w której do Sądu Rejonowego wpłynął subsydiarny akt oskarżenia) do 11 kwietnia 2011 r. (a więc do chwili przekazania akt sprawi Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu) sprawa znajdowała się w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Śródmieścia. W tym okresie organy procesowy podejmowały czynności procesowe sprawnie i bez zbędnej zwłoki. Miesięczny okres pomiędzy nadesłaniem akt przez Prokuraturę Rejonową dla Wrocławia Stare Miasto, a wydaniem postanowienia w przedmiocie właściwości rzeczowej sądu, nie nosi cech przewlekłości. Zważyć bowiem należy, że kwestia właściwości rzeczowej sądu, nie była w niniejszej sprawie jasna. Oskarżyciel subsydiarny kwalifikował objęty aktem oskarżenia czyn jako występek z art. 190§1 k.k., tymczasem opis tego czynu wskazywał na znamiona przestępstwa z art. 18§2 k.k. w zw. z art. 148§1 k.k., a więc przestępstwa należącego do właściwości Sądu Okręgowego). Należało zatem rozważyć, który sąd jest w tej sprawie właściwy. Miesiąc poświęcony na rozstrzygnięcie tej kwestii nie może być uznany za przesadnie długi.

Również czynności podejmowane w Sądzie Okręgowym nie wykazują cech przewlekłości. Sąd ten bardzo szybko, albowiem już 21 kwietnia 2011 r. wydał postanowienie w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania przeciwko oskarżonej M. P.. Następnie - równie sprawnie - bo już 6 maja 2011 r., Przewodnicząca (...) przekazała zażalenie na to postanowienie Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu. Zażalenie to zostało rozpoznane w dniu 7 czerwca 2011 r. (Sąd Apelacyjny uchylił je i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania). Widać zatem, że także i tu czynności procesowe podejmowano szybko i sprawnie. Nie ma zatem podstaw do stwierdzenia przewlekłości postępowania także na tym jego etapie. Trzeba przy tym pamiętać, że w trybie skargi dotyczącej naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki sąd nie kontroluje merytorycznych rozstrzygnięć sądu. Bada jedynie terminowość i prawidłowość czynności podejmowanych w celu wydania merytorycznego rozstrzygnięcia. W badanej sprawie czynności te były podejmowane prawidłowo i terminowo.

To samo dotyczy postępowania zainicjowanego wniesieniem zażalenia przez pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego na zarządzenie uznające pismo stanowiące subsydiarny akt oskarżenia za bezskuteczne. Wprawdzie wniesienie zażalenia wydłużyło postępowanie, to jednak nie spowodowało jego przewlekłości. Czynności podejmowane zarówno przez sąd I instancji, jak i przez sąd odwoławczy (tj. doręczenie zarządzenia, przyjęcie zażalenia, przekazanie go sądowi odwoławczemu, a następnie jego merytoryczne rozpoznanie oraz zwrot akt Sądowi Okręgowemu) podejmowane był sprawie i terminowo (zaskarżone zarządzenie zapodało w dniu 28 czerwca 2011 r., następnie zostało ono doręczone stronom, zaś już 20 lipca Przewodnicząca (...) przekazał sprawę sadowi odwoławczemu. Z kolei sąd odwoławczy rozpoznał zażalenie w dniu 3 sierpnia 2011 r., a dnia 11 sierpnia 2011 r. sprawa wróciła do Sądu Okręgowego, gdzie przydzielono ją do referatu sędziego W. F.). Widać zatem, że na tym etapie postępowania nie doszło również do jego przewlekłości.

W dniu 11 sierpnia 2011 r. Sąd wezwał oskarżyciela subsydiarnego do uiszczenia opłaty od pisma (subsydiarnego aktu oskarżania) pod rygorem uznania go za bezskuteczne. Opłata od pisma została uiszczona w dniu 23 września 2011 r. (pismo wzywające do jej uiszczenia doręczono 21 września 2011 r.). W dniu 4 listopada 2011 r. wyznaczono termin pierwszej rozprawy w sprawie na dzień 12 grudnia 2011 r. Oceniając ten fragment postępowania zważyć należy, że jakkolwiek okres od 11 sierpnia do 4 listopada 2011 r. mógłby wskazywać na pewną bezczynność sądu, to jednak zauważyć należy, spowodowane to było koniecznością sanowania braków formalnych pisma wniesionego przez stronę. Wynikające z tego wydłużenie postępowania nie może zatem obciążać sądu. Wprawdzie od uzupełnienia braków, do wydania zarządzenia o wyznaczaniu terminu pierwszej rozprawy upłynął kolejny miesiąc, to jednak uwzględniając obciążenie Sądu Okręgowego bieżącym wpływem spraw, nie można stwierdzić, że doszło tu do przewlekłości postępowania.

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2011 r. pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego wniósł o wyłączenie ze składu orzekającego sędzi B. K., ponadto zaistniała potrzeba rozważenia kwestii ustanowienia oskarżonej obrońcy z urzędu. Rozstrzygając te kwestie, sąd procedował bez zbędnej zwłoki. Wprawdzie nie było potrzeby udziału obrońcy oskarżonej na posiedzeniu w przedmiocie rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziego, to jednak przedłużenie postępowania z tego powodu, nie spowodowało przewlekłości postępowania. Zważyć bowiem należy, że do czasu wyznaczenia obrońcy z urzędu, rozprawa przed Sądem Okręgowym nie mogła się rozpocząć (sprawa dotyczy zbrodni zabójstwa, tak więc oskarżona musi mieć obrońcę). Stąd też Sąd Okręgowy musiał wyznaczyć rozprawę po wyznaczeniu oskarżonej obrońcy z urzędu.

Rozprawa wyznaczona na dzień 30 stycznia 2012 r. nie odbyła się z powodu choroby członka składu orzekającego.

W dniu 5 kwietnia 2012 r. doszło do zmiany składu orzekającego. Tego samego dnia Przewodnicząca (...) wyznaczyła nowy termin rozprawy na 25 kwietnia 2012 r. Wprawdzie trzymiesięczny okres bezczynności sądu może budzić pewne zastrzeżenia, to jednak zaważyć należy, że został on spowodowany chorobą członka składu orzekającego, stąd też nie można stwierdzić, że doszło tu do przewlekłości postępowania. Ponadto zauważyć należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że nawet sześciomiesięczny okres wyczekiwania na wyznaczenie rozprawy kasacyjnej mieści się w pojęciu rozsądnego terminu, w którym sprawa może oczekiwać na jej rozpoznanie (zob. post. SN z dnia 27 czerwca 2013 r., WSP 4/13, Lex nr 1342181).

Na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2012 r. nie stawił się oskarżyciel subsydiarny usprawiedliwiając swoją nieobecność zaświadczeniem lekarskim. Rozprawa została odroczona do 26 czerwca 2012 r. W okresie pomiędzy rozprawami, Sąd Okręgowy wystąpił do Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia o nadesłanie akt.

W dniu 26 czerwca 2012 r. odbyła się rozprawa, na której odebrano wyjaśnienia od oskarżonej. Na wniosek pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego Sąd odroczył rozprawę na termin z urzędu, zakreślając mu 45-dniowy termin do sporządzenia ostatecznej listy dowodów. Wyznaczenie takiego terminu, w sprawie, w której wniesiono subsydiarny akt oskarżenia nie może budzić zastrzeżeń. Oskarżycielem jest tu bowiem pokrzywdzony, a więc osoba, która - w przeciwieństwie do publicznych organów ścigania - nie dysponuje instrumentami procesowymi służącymi szybkiemu gromadzeniu dowodów. Termin wyznaczony przez Sąd jest w pełni usprawiedliwiony okolicznościami przedmiotowej sprawy. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że również na tym etapie postępowania doszło do jego przewlekłości.

W dniu 5 września 2012 r. Sąd Okręgowy stwierdził swą niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia-Śródmieścia, jako właściwemu. Decyzja ta została poddana kontroli instancyjnej. Sąd odwoławczy uchylił to postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do merytorycznego rozpoznania, jako rzeczowo właściwemu. Postępowanie spowodowane kontrolą instancyjną w/w decyzji procesowej toczyło się bez zbędnej zwłoki. Przekazywanie akt sprawy odbywało się sprawnie. Decyzje procesowe zapadały szybko (27 września 2012 r. Sąd Okręgowy przekazał akta Sądowi Apelacyjnemu, który wydał postanowienie w tej sprawie w dniu 9 października 2012 r.). Jedynie na marginesie zważyć należy, że przekazanie sprawy sądowi rejonowemu nastąpiło, gdy powstała konieczność odroczenia rozprawy. Tak więc decyzja podjęta w tym przedmiocie nie może być uznana za nieefektywną czy też pozorną. Nie ma zatem podstaw do przyjęcia, że doszło tu do przewlekłości postępowania.

Prawdą jest, że kolejne terminy rozpraw były sukcesywnie odraczane. Zważyć jednak należy, iż trzykrotnie powodem tego były usprawiedliwione nieobecności oskarżyciela subsydiarnego lub jego pełnomocnika (rozprawy zaplanowane na 28 listopada 2012 r., 7 stycznia oraz 20 lutego 2013 r., przy czym w tym ostatnim przypadku powodem „odwołania” rozprawy była również niemożność skompletowania składu sądu). Zauważyć jednak należy, iż Sąd Okręgowy podejmował działania zmierzające do usprawnienia postępowania (m.in. zobowiązał pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego do ustanowienia substytuta, podjął próbę doręczenia wezwania oskarżyciela subsydiarnego za pośrednictwem Policji). Dodatkowo w sprawie swój udział zgłosił prokurator (motywując to potrzebą zapewnienia prawidłowego toku postępowania). Wprawdzie okoliczności te powodowy zwłokę w rozpoznaniu sprawy, to jednak była ona następstwem działań stron (oskarżyciela subsydiarnego), stąd też nie może być tu mowy o przewlekłości postępowania, w szczególności jeśli zważy się, że sąd podejmował działania zmierzające do usunięcia zaistniałych przeszkód (np. zobowiązując pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego do wyznaczenia substytuta).

W okresie od 20 marca do 6 maja 2013 r. w sprawie podjęto szereg czynności procesowych (zwłaszcza dowodowych) zmierzających do jej zakończania (m.in. dopuszczono dowód z opinii biegłego z zakresu telekomunikacji, a także zwrócono się do jednego z banków o przekazanie niezbędnych informacji). Brak jest zatem podstaw do stwierdzenia przewlekłości również na tym etapie postępowania.

Podobnie rzecz się przedstawia w okresie od 6 maja 2013 r. do 2 września 2013 r. W tym czasie również podjęto szereg czynności zmierzających do wyjaśnienia sprawy. Przeprowadzono dowód z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu telekomunikacji. Przesłuchano go na rozprawie. Zwrócono się także do operatorów sieci telefonii komórkowej o przekazanie stosownych informacji. Wprawdzie trafnie zauważa skarżąca, że operator sieci (...) informował sąd o braku możliwości przekazania informacji dotyczących zarówno wykazu połączeń (k.297), jak i treści wiadomości SMS (k.311) realizowanych z numeru obsługiwanego przez tą sieć w okresie od 20 od 30 sierpnia 2008 r., to jednak zważyć należy, że dane te służyć mają wykonaniu uzupełniające opinii biegłego z zakresu telekomunikacji. Informacja o braku możliwości pozyskania żądanych przez sąd danych, może mieć zatem znaczenie dla wykonania zleconej w sprawie opinii, w szczególności, że informacji tych domagał się biegły. Nie są to zatem czynności oczywiście nieprzydatne. Nie można zatem stwierdzić przewlekłości postępowania także i na tym etapie.

Nie znajdując zatem podstaw do uwzględnienia skargi, orzeczono jak na wstępie.

Nie oznacza to jednak, że Sąd Apelacyjny nie ma żadnych zastrzeżeń co do sprawności postępowania. Całościowo oceniając jego tok, należy z całą mocą zwrócić uwagę Sądowi I instancji na konieczność zintensyfikowania czynności procesowych umożliwiających jak najszybsze zakończenie procesu.