Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie, II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej del. do Prokuratury Apelacyjnej Ilony Talar

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2015 r. sprawy

M. J.

oskarżonego z art. 156 § 3 k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora i zażalenia obrońcy oskarżonego w przedmiocie kosztów postępowania

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 9 września 2014 r., sygn. akt III K 242/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. H. kwotę 2730,60 zł (dwa tysiące siedemset trzydzieści 60/100) złotych z VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu za I instancję;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając apelację prokuratora za oczywiście bezzasadną;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. H. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych z VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  wydatki za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa.

Stanisław Stankiewicz Stanisław Kucharczyk Janusz Jaromin

Sygn. akt II AKa 248/14

UZASADNIENIE

M. J. został oskarżony o to, że w nocy z 28 na 29 października 2011r. w G. przy ul. (...) w lokalu o nazwie (...) uderzył pięścią w twarz M. F. powodując upadek pokrzywdzonego ze schodów, w następstwie którego spowodował obrażenia ciała w postaci złamania kości sklepienia czaszki, stłuczenia płatów czołowych, płata skroniowego prawego, krwiaka podtwardówkowego strony prawej, które to obrażenia stanowiły długotrwałą chorobę realnie zagrażającą życiu pokrzywdzonego i w następstwie odniesionych obrażeń ciała w dniu 3 listopada 2011r. pokrzywdzony zmarł, tj. o czyn z art. 156§3kk;

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 9 września 2014r. w sprawie III K 242/13:

I. uniewinnił M. J. od popełnienia zarzuconego mu czynu;

II. na podstawie art. 29 ust.1 ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze oraz § 2 ust. 3 i § 14 ust. 2 pkt 5, i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata P. H. 1328,40 (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia osiem i 40/100) złotych, w tym 248,40 (dwieście czterdzieści osiem i 40/100) złotych podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu;

III. na podstawie art. 632pkt 2 kpk kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.

Wyrok zaskarżył apelacją prokurator, natomiast obrońca zaskarżył postanowienie o kosztach postępowania zawarte w punkcie 3 wyroku.

Prokurator zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego M. J., zarzucając mu:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść orzeczenia, skutkujący uznaniem, że sprawca działał w obronie koniecznej, co wyłącza jego odpowiedzialność karną za czyn z art. 156§3 kk, polegający na niezasadnym przyjęciu, że wyjaśnienia oskarżonego dotyczące przebiegu zdarzenia i motywów uderzenia pokrzywdzonego są w całej rozciągłości wiarygodne natomiast zeznania świadka M. C. w części dotyczącej spostrzeżeń związanych z szarpaniem się oskarżonego z pokrzywdzonym nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń i motywowane są chęcią przedstawienia oskarżonego w korzystniejszym świetle podobnie zeznania O. L. są według Sądu meriti niewiarygodne w zakresie relacji o zdarzeniu jakie przedstawił jej oskarżony dotyczących przebiegu zdarzenia na schodach, Sąd w sposób nieuzasadniony odmówił wiarygodności zeznań świadka Z. K., tylko dlatego iż modyfikował przez Sądem swoje zeznania, chociaż za każdym razem podtrzymywał zeznania złożone w toku postępowania przygotowawczego, ponadto Sąd błędnie ocenił zeznania R. S. i G. W. w zakresie możliwości obserwacji zdarzenia przez Z. K. jak również dokonał błędnej interpretacji zeznań R. S. w zakresie oceny zachowania pokrzywdzonego przed zdarzeniem i uznał za niewiarygodne zeznania A. J. w zakresie opisu zdarzenia jakie przedstawił mu Z. K.. Sąd I instancji dokonał błędnej interpretacji opinii biegłego A. G. w zakresie mechanizmu powstania otarcia naskórka okolic karku i domniemanego guza w okolicy zausznej, a prawidłowo oceniony materiał dowodowy, powinien skłaniać Sąd do uznania, że oskarżony swoim zachowaniem doprowadził do upadku ze schodów pokrzywdzonego i w następstwie odniesionych obrażeń, które oskarżony mógł przewidzieć i godzić się na nie, pokrzywdzony zmarł, co wyczerpuje znamiona czynu z art. 156§3 kk;

2. obrazę przepisu prawa materialnego tj. art. 25§1 kk polegającą na bezzasadnym przyjęciu, że oskarżony działał ze świadomością obrony, bezpośredniego, bezprawnego zamachu na dobro chronione prawem w sytuacji gdy motywem działania oskarżonego w momencie uderzenia pokrzywdzonego była chęć odwetu i co najmniej godzenie się na spowodowanie u pokrzywdzonego obrażeń ciała z art. 156 kk;

3. obrazę przepisów procedury karnej mającej wpływ na treść orzeczenia tj.:

1) art. 7 kpk polegającą na dokonaniu przez Sąd I instancji dowolnej oceny dowodów w postaci opinii biegłego lekarza, zeznań świadków Ł. W., O. L., P. J., M. C. (2), R. S., Z. K. w zakresie okoliczności powstania obrażeń u oskarżonego, jego zachowania w lokalu (...) oraz zachowania pokrzywdzonego w dniu zdarzenia i niezasadne uznanie, że zgromadzone dowody nie dają podstaw do przyjęcia sprawstwa oskarżonego, co doprowadziło do uniewinnienia oskarżonego, jakkolwiek dowody te we wzajemnym powiązaniu, przy uwzględnieniu zasad logiki, doświadczenia życiowego oraz wiedzy prawniczej w sposób jednoznaczny wskazują na winę oskarżonego w odniesieniu do zarzucanego mu przestępstwa.

Podnosząc powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Szczecinie.

Obrońca oskarżonego M. J. – adw. P. H. zaskarżył rozstrzygniecie o wynagrodzeniu z obronę z urzędu w części ponad kwotę 1328,40 zł, tj. w zakresie kwoty 1402,20 zł – tj. niezasądzonych kosztów nieopłaconej obrony z urzędu. Skarżący zarzucił orzeczeniu naruszenie art. 29 ust. 1 Prawa o adwokaturze w zw. z § 2 ust. 3 oraz w zw. z § 14 ust. 1 pkt. 2 i ust. 2 pkt 5 w zw. § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, poprzez zaniechanie zasądzenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu osk. M. J. w postępowaniu przygotowawczym oraz w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Szczecinie, zakończonym wyrokiem tegoż Sądu z dnia 16 maja 2013 r. (sygn. akt: III K 240/12) uchylonym w całości wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 października 2013 r. (sygn. akt: II AKa 144/13), podczas gdy oskarżonemu została udzielona pomoc prawna z urzędu na każdym z wymienionych, a pominiętych przy ustalaniu kosztów obrony etapów.

Z uwagi na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia poprzez zasądzenie na rzecz obrońcy oskarżonego M. J. kwoty 2.730,60 zł, w tym 510,60 zł podatku VAT, oświadczając przy tym, że koszty obrony z urzędu oskarżonego M. J. w postępowaniu przygotowawczym, jak i przed Sądem I instancji nie zostały opłacone ani w całości, ani w części.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Rozdzielność środków zaskarżenia złożonych przez strony i skierowanie ich do innych rozstrzygnięć zawartych w wyroku, przy samodzielności orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu, jako przedmiotu odrębnego zaskarżenia jasno zaznaczonych w przepisach kodeksu postępowania karnego, w szczególności w art. 460 kpk oraz w art. 626 § 3 k.p.k., pozwalają na przyjęcie stanowiska, że zawarte w wyroku orzeczenie w przedmiocie kosztów może zostać zaskarżone w oderwaniu od pozostałej części wyroku.

Wobec powyższego i w sytuacji, kiedy nie było podstaw do zmiany, uchylenia wyroku w części dotyczącej odpowiedzialności karnej oskarżonego – co do winy z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora, która okazała się oczywiście bezzasadna, zaś orzeczenie zmieniające Sądu odwoławczego dotyczyło kwestii, która podlegała odrębnemu zaskarżeniu, a i wypadku rozpoznania zażalenia na rozstrzygnięcie co do kosztów zawarte w wyroku nie miałby zastosowania art. 456 kpk, co do formy orzeczenia sądu odwoławczego stwierdzić trzeba, iż nie ma przeszkód, aby na gruncie art. 457§2 kpk uznać, iż uzasadnienie wyroku w części dotyczącej zaskarżenia apelacją prokuratora Sąd Apelacyjny powinien sporządzić jedynie na wniosek strony. Można bowiem przyjąć, że chociaż Sąd odwoławczy orzekł o zmianie wyroku Sądu pierwszej instancji, to jednak wykładnia art. 456 kpk wskazuje, że w tym przepisie chodzi o wydanie wyroku przez sąd odwoławczy po rozpoznaniu apelacji. Natomiast w przedmiocie zażalenia, które Sąd Apelacyjny rozpoznawał, w zastanym układzie procesowym, sąd odwoławczy procedował łącznie z apelacją na rozprawie i swoje rozstrzygnięcie zawarł w wyroku, przy czym, w zakresie zażalenia dotyczącego kosztów, w sytuacji gdyby nie wniesiono apelacji, Sąd odwoławczy orzekałby na posiedzeniu i w formie postanowienia (art. 93 § 1 in fine), co przemawia za przyjęciem, iż skoro zaskarżony wyrok utrzymano w mocy w stosunku do odpowiedzialności karnej, a zmieniono jedynie co do kwestii, która może być odrębnie zaskarżona i stanowi samodzielne orzeczenie (koszty postępowania), to w sytuacji uznania apelacji, w której strona nie zaskarża kosztów postępowania, za oczywiście bezzasadną i przy braku wniosku stron o uzasadnienie Sąd odwoławczy nie ma obowiązku sporządzania z urzędu pisemnych motywów całego wyroku, a tylko w części zmieniającej orzeczenie Sądu I instancji.

Dodać trzeba, iż taka praktyka ukształtowała się także w Sądzie Najwyższym w postępowaniu kasacyjnym, bowiem tenże Sąd stoi na stanowisku, które wyraził m.in. w postanowieniu z dnia 4 grudnia 2001r. ( II KKN 175/99, OSNKW 2002, nr 5-6, poz. 47), że skoro ustawa pozwala w art. 535 § 2 zdanie pierwsze (obecny odpowiednik tego przepisu to art. 535 § 3) oddalić w całości kasację jako oczywiście bezzasadną, to a maiori ad minus dopuszczalne jest to także w części dotyczącej niektórych tylko podniesionych w kasacji zarzutów. Konsekwencją tego rozstrzygnięcia jest rezygnacja z jego pisemnego uzasadnienia (zob. pod. Dariusz Sławomir Świecki, w: Komentarz do art.535 Kodeksu postępowania karnego, Stan prawny: 2013.11.12, LEX El.).

Wobec powyższych uwag Sąd Apelacyjny sporządził pisemne motywy wyroku dotyczące jedynie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 1, a więc co do korekty orzeczenia o wynagrodzeniu obrońcy z urzędu zmienionego z powodu zażalenia obrońcy.

Trafne okazały się zarzuty obrońcy oskarżonego co do wysokości należnego mu wynagrodzenia za pełnioną przezeń funkcję obrońcy z urzędu w postępowaniu przygotowawczym, a także przed Sądem pierwszej instancji w postępowaniu sądowym zakończonym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 16.05.2013 r. (sygn. akt III K 240/02). Nie może być bowiem wątpliwości co do tego, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania rodzi obowiązek ponownego naliczenia kwoty 600 zł za występowanie w sprawie obrońcy, a także stawki minimalnej określonej w §16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, nawet, jeżeli został on ustanowiony już uprzednio w postępowaniu, po przeprowadzeniu którego (rozprawy) wyrok został następnie uchylony, bo stawki honorarium ustalone Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. łącznie z 20% dodatkiem, gdy rozprawa trwa dłużej niż jeden dzień odnoszą się oddzielnie do każdej instancji (zob. pod. SA w Katowicach w postan. z dnia 25 kwietnia 2007 r. II AKz 271/07 LEX nr 314277, KZS 2007/7-8/130).

W niniejszej sprawie wysokość kosztów procesu należnych obrońcy M. J. – adw. P. H. przedstawia się więc następująco: za postępowanie przygotowawcze kwota 300 zł (§14 ust. 1 pkt 2 wyżej wskazanego rozporządzenia), zwiększone o wartość podatku VAT (łącznie kwota 369 zł); za postępowanie pierwszoinstancyjne: obrona w postępowaniu III K 240/12 - 600 zł, oraz 20 % za każdy kolejny, poza pierwszą, rozprawą termin, w którym obrońca brał udział, a więc za 2 terminy rozprawy, tj. 240 zł. Wyliczenie to daje kwotę 840 zł powiększoną o należne 23% podatku VAT w kwocie 193,20 zł, a więc w sumie 1402,20 zł (300+600+240+ 23 % podatku VAT). Do tej kwoty należy dodatkowo doliczyć koszty ponownego rozpoznania sprawy przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w sprawie o sygn. akt III K 242/13, prawidłowo ustalone przez Sąd I instancji w wysokości 1328,40 zł. Suma ta została na rzecz adwokata zasądzona w zaskarżonym postanowieniem, a nadto nie była przez niego kwestionowana i w konsekwencji nie wymagała korekty. Wobec powyższego całość wynagrodzenia za świadczoną obronę z urzędu przed Sądem I instancji powinna wynosić 2730,60 zł (1402,20 zł + 1328,40 zł) i taka też kwotę Sąd odwoławczy zasadził na jego rzecz zmieniając zaskarżone postanowienie zawarte w punkcie II zaskarżonego wyroku.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. H. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych z VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w niniejszym postępowaniu odwoławczym, zaś za poprzednie postępowanie apelacyjne Sąd odwoławczy przyznał obrońcy wynagrodzenie w poprzednim wyroku Sądu Apelacyjnego.

Wydatki za postępowanie odwoławcze, wobec nieuwzględnienia apelacji prokuratora, na zasadzie art. 636§1 kpk, ponosi Skarb Państwa.