Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSR del. Ewelina Puchalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku G. L.

z udziałem (...) SA w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 16 października 2015 roku, sygnatura akt I Ns 282/12

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawczyni G. L. na rzecz uczestnika postępowania (...) SA w L. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 15/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 16 października 2015 roku Sąd Rejonowy
w S. ustanowił na rzecz uczestnika (...) S.A. Oddział (...) w Ł. służebność przesyłu obciążającą nieruchomość położoną w S. oznaczoną numerem działki (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu prowadzona jest księga wieczysta o nr (...) oraz służebność gruntową przejścia i przejazdu i zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni G. L. kwotę 7 130 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia z tytułu obciążenia tej nieruchomości służebnością przesyłu. W pozostałym zakresie Sąd wniosek oddalił
i orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., obciążając strony po połowie nieuiszczonymi kosztami sądowymi i ustalając, iż pozostałe koszty postępowania ponoszą strony w zakresie przez siebie wydatkowanym.

Z rozstrzygnięciem Sądu pierwszej instancji nie zgodziła się uczestniczka postępowania, która zaskarżyła orzeczenie w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego i procesowego. Uczestniczka zarzuciła naruszenie art. 305 ² § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że w skład „odpowiedniego wynagrodzenia" należnego wnioskodawczyni za ustanowienie służebności przesyłu na jej nieruchomości, nie wchodzi wynagrodzenie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości. Jako naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, wskazała obrazę art. 233 k.p.c. poprzez pominięcie wynikającej
z opinii biegłego rzeczoznawcy składnika wynagrodzenia w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń przesyłowych, podczas gdy nieruchomość przedstawia wartość mniejszą porównaniu do wartości jaką by przedstawiała gdyby nie było na niej przedmiotowych urządzeń, co w konsekwencji doprowadziło do zasądzenia na rzecz wnioskodawczym wynagrodzenia w zaniżonej wysokości. Nadto zarzuciła naruszenie art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na orzeczeniu, że każda ze stron ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie, podczas gdy okoliczności sprawy przemawiały za obciążeniem uczestnika całością kosztów postępowania, a także art. 520 § 2 i 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie włożenia na uczestnika obowiązku zwrotu kosztów poniesionych przez wnioskodawczynię, pomimo że w świetle okoliczności sprawy było to uzasadnione.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt. 2 poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwoty 14 645 zł tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, które uwzględnia obniżenie wartości nieruchomości na skutek posadowienia na niej urządzeń przesyłowych należących do uczestnika, zmianę pkt. 4 poprzez obciążenie uczestnika obowiązkiem zapłaty wszystkich wydatków pokrytych tymczasowo przez Skarb Państwa, zmianę pkt. 6 poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczym kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Ewentualnie, w razie uznania przez Sąd, że nie zachodzą ku temu przesłanki wnioskodawczyni wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wobec okoliczności, iż Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, które to ustalenia przyjmuje za własne, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, na mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. uzasadnienie ograniczono do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja jest nieuzasadniona.

Rozważania dotyczące naruszenia art. 305 ² § 2 ¹ k.c. rozpocząć należy od podkreślenia, że w tym, ani żadnym innym przepisie prawa ustawodawca nie wskazuje ścisłej miary jaką należy się kierować ustalając wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu. Wskazana w cytowanym przepisie klauzula generalna jest konkretyzowana w praktyce przez sądy przy uwzględnianiu indywidualnych okoliczności każdego konkretnego przypadku. Uwzględnia są przede wszystkim zakres ograniczeń własności nieruchomości i powodowanych uciążliwości dla właściciela nieruchomości. Na te z kolei wpływają rodzaj, rozmiar, położenie, właściwości i sposób eksploatacji urządzeń przesyłowych, a także rodzaj, przeznaczenie i powierzchnia nieruchomości dotkniętej ograniczeniami. Przyjmuje się także, że wynagrodzenie powinno mieć charakter jednorazowy i stanowić ekwiwalent wszystkich korzyści jakich właściciel zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem.

Ustalone i zasądzone przez Sąd Rejonowy wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawczyni uwzględnia wszystkie te okoliczności. Składnik wynagrodzenia z tytułu tzw. szkody lokalizacyjnej, którego domaga się wnioskodawczyni w tym konkretnym przypadku pozostaje poza zakresem określonym przepisem art. 305 ² § 2 ¹ k.c. Biegła sądowa B. M. według własnego uznania dokonała wyceny szkody lokalizacyjnej i pozostawiła ją ocenie Sądu. Sąd Rejonowy zaś pomijając tę wycenę nie dopuścił się w żadnym razie naruszenia art. 233 k.p.c. Sprawa niniejsza nie dotyczyła bowiem odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości, a ustanowienia służebności przesyłu i zasądzenia wynagrodzenia z tego tytułu, które ma inny charakter i służy innym celom określonym w art. 305 ¹ k.c. i następnym. Zatem ani Sąd, ani też biegła nie byli tą wyceną związani. Jeżeli zaś chodzi o samo znaczenie szkody lokalizacyjnej dla właściciela nieruchomości obciążonej służebnością przesyłu to w tym zakresie wydaje się ugruntowane stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone choćby w uchwale z dnia 08 września 2011 r. (III CZP 43/11, Legalis 359479 ), zgodnie z którym właścicielowi nieruchomości nie przysługuje wobec nieuprawnionego posiadacza służebności przesyłu roszczenie o naprawienie szkody z powodu obniżenia jej wartości, związanego z normalnym korzystaniem z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści takiej służebności. Jak słusznie wskazuje Sąd Najwyższy, szkoda w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości występuje wtedy, gdy tego rodzaju „obniżka" ma charakter trwały i nieodwracalny. W sytuacji natomiast gdy właścicielowi nieruchomości służą inne roszczenia, jak choćby roszczenie negatoryjne doprowadzenia do przywrócenia stanu zgodnego z prawem, nie może żądać pieniężnego naprawienia szkody w postaci obniżenia wartości nieruchomości na skutek posadowienia i eksploatacji na nieruchomości urządzeń elektroenergetycznych. W judykaturze wyrażono pogląd, że nie stanowi pogorszenia rzeczy zmniejszenie jej wartości, które podlega kompensacji w ramach wynagrodzenia za korzystanie
z rzeczy, a więc np. normalne jej zużycie eksploatacyjne, gdyż w przeciwnym razie posiadacz płaciłby podwójnie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1969 r., II CR 13/69). Na stawiane pytanie czy, gdy żądanie odszkodowania dotyczy uszczerbku powstałego w następstwie zbudowania oraz eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, można przyjąć, że ma on charakter trwały i nieodwracalny, Sąd Najwyższy odpowiada negatywnie, wskazując na unormowanie zawarte w art. 305 ² § 2 k.c., przypisując mu wagę roszczenia zapewniającego uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości i dając mu pierwszeństwo przed roszczeniem odszkodowawczym z tytułu pogorszenia rzeczy w wyniku zbudowania i normalnej eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

W niektórych jednak wypadkach, na co trafnie wskazuje Sąd Najwyższy, może zdarzyć się, że dochodzenie naprawienia szkody z powodu pogorszenia rzeczy związanego z nieprawidłowym korzystaniem z niej przez przedsiębiorcę przesyłowego będzie uzasadnione (np. skażenia gruntu, pożaru) i wówczas, jako roszczenie uzupełniające, mogłoby być dochodzone przez właściciela nieruchomości. Jednakże
w okolicznościach niniejszej nie występuje jakikolwiek przypadek nieprawidłowego korzystania przez uczestnika z nieruchomości wnioskodawczyni.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd meriti prawidłowo wyliczył i zasądził na rzecz wnioskodawczyni wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu na jej nieruchomości, dlatego brak jest podstaw do dodatkowego obciążania uczestnika kosztami, których wnioskodawczyni domaga się w apelacji.

Nie okazał się także uzasadniony zarzut apelacji dotyczący rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania. Sąd Rejonowy stosując zasadę wynikającą z art. 520 § 1 k.p.c. postąpił prawidłowo. Wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni interesów zainteresowanych w niniejszej sprawie nie można uznać za sporne. Uczestnik postępowania co do zasady uznał wniosek o ustanowienie służebności,
zakwestionował jedynie wysokość wynagrodzenia. Przeprowadzone w sprawie dowody były w interesie obu stron, zatem uznać należy je za wspólne. To, że
w różnym stopniu wnioskodawczyni i uczestnik byli zainteresowani wysokością wynagrodzenia nie oznacza, by w zakresie kosztów procesu stosować inną zasadę niż wynikającą z art. 520 § 1 k.p.c. i obciążać strony kosztami inaczej niż uczynił to Sąd Rejonowy.

Wobec powyższego na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.