Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2016 roku

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, Wydział XI Gospodarczy,

w składzie:

Przewodniczący: SSR Aleksandra Wójcik-Wojnowska

Protokolant: Przemysław Badurka

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2016 roku w Szczecinie, na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w S.

przeciwko A. S. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 617 zł (sześciuset siedemnastu złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XI GC 794/15

Sprawa rozpoznawana w postępowaniu zwykłym.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 7 kwietnia 2014 r. wniesionym pierwotnie w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym powód Syndyk Masy Upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej A. S. (1) kwoty 2.071 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 września 2012 r. i kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód zawarł z pozwaną umowę o roboty budowlane i w ramach wykonania umowy wystawił pozwanej fakturę VAT na kwotę 2071,01 zł brutto. Wskazał, że pozwana nie zapłaciła należnych kwot, wobec czego powód wezwał ją do zapłaty.

Pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym. W uzasadnieniu wskazano, iż umowa z dnia 10 maja 2011 r. została wykonała jedynie częściowo, zaś pozwana od umowy odstąpiła, nadto (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie zapłaciła kwoty 17.280 zł za wykonane przez pozwaną prace i taką kwotę pozwana przedstawiła do potrącenia.

W piśmie z dnia 22 października 2015 r. powód zaprzeczył jakoby miało miejsce odstąpienie pozwanej od umowy. Odnosząc się do zarzutu potrącenia, stwierdził, iż pozwana nigdy nie złożyła oświadczenia o potrąceniu, zaś ewentualne oświadczenie w tym zakresie uznać należałoby za spóźnione.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa, oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Nadto zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia oraz zarzut potrącenia kwoty 17.280 zł. Przyznała, że zawarła ze (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w dniu 10 maja 2011 r. umowę. Wyjaśniła, że zawarta umowa miała charakter umowy o dzieło. Dodała, że (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością rozwiązała z pozwaną przedmiotową umowę.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 maja 2011 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. („wykonawca”) zawarła z A. S. (1) („podwykonawcą”) umowę, której przedmiotem było wykonanie i montaż balustrad wewnętrznych i zewnętrznych w ramach zadania inwestycyjnego pod nazwą „Zespół zabudowy mieszkalnej wielorodzinnej (...). Zgodnie z § 3 umowy termin rozpoczęcia wykonywanych robót wyznaczono na 1 czerwca 2011 r. zaś termin ich zakończenia - na 5 września 2011 r.

Za wykonanie przedmiotu umowy strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 168.375 zł netto. Zgodnie z § 7 ust. 3 umowy wykonawca obciąży podwykonawcę kosztami dostawy mediów, wywozu śmieci oraz zapewnienia zaplecza socjalnego (toalety, umywalnie), wystawiając mu fakturę VAT opiewającą na równowartość 1% wynagrodzenia ryczałtowego.

Wykonawca zobowiązał się do zapłacenia podwykonawcy do dnia 17 maja 2011 r., na podstawie wystawionej przez podwykonawcę faktury VAT pro-forma kwoty 5.000 zł brutto.

Stosownie do § 10 umowy, wykonawcy przysługuje prawo rozwiązania umowy w przypadku rozwiązania, likwidacji lub upadłości firmy podwykonawcy, powzięcia wiadomości o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub postawienia w stan likwidacji podwykonawcy, wystąpienia zaległości powyżej 45 dni po stronie podwykonawcy w zapłacie zobowiązań podatkowych skarbowych, składek ZUS, itp.; wystąpienia opóźnienia rozpoczęcia robót bez uzasadnionych przyczyn oraz przestoju w ich wykonywaniu; wystąpienia opóźnienia w trakcie realizacji robót zagrażające niedotrzymaniem terminu zakończenia umowy, niewłaściwego postępowania podwykonawcy, jego niekompetencji albo zaniedbania obowiązków, jak też naruszenia umowy, przepisów w zakresie bezpieczeństwa czy wywieranie negatywnego wpływu na stan bezpieczeństwa lub zdrowia ludzi.

Zgodnie z § 15 oświadczenie o odstąpieniu od umowy winno być wysłane listem poleconym.

Dowód:

- umowa, k. 61 – 67,

- zeznania świadka A. C., k. 114.

Po podpisaniu umowy pozwana przystąpiła do wykonywania prac, nie było jednak możliwe rozpoczęcie wykonywania balustrad, gdyż ich projekty (zarówno wygląd, jak i materiały) zmieniały się co tydzień. Pozwana wielokrotnie wzywała do przedstawienia ostatecznego projektu balustrad, w tym czasie montowała uchwyty do balustrad.

Dowód:

- zeznania świadka A. C., k. 114.

Pismem z dnia 6 czerwca 2011 r. A. S. (1) poinformowała (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S., iż w związku z ciągłymi zmianami w projekcie wykonawczym balustrad okiennych i balkonowych oraz brakiem ustaleń co do rodzaju materiału i wyglądu balkonów nie będzie mogła dotrzymać terminów realizacji wyznaczonych w harmonogramie prac jej zleconych. (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. do natychmiastowego podjęcia wiążących decyzji dotyczących projektu balustrad okiennych i balkonowych i przedstawienia go do realizacji w ciągu 7 dni roboczych.

Pismo zostało doręczone (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w dniu 8 czerwca 2011 r.

Pismem z dnia 5 sierpnia 2011 r. A. S. (1) ponownie zwróciła się o wydanie decyzji w formie aneksu do umowy (...), dotyczących istotnych zmian wykonania balustrad balkonowych i okiennych.

Pismo zostało doręczone (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w dniu 5 sierpnia 2011 r.

Pismem z dnia 25 sierpnia 2011 r., doręczonym w dniu 26 sierpnia 2011 r., A. S. (1) poinformowała (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S., że uznaje umowę za nieważną, wobec braku odpowiedzi na wcześniejsze pisma.

Dowód:

- pisma, k. 87 – 88

- zeznania świadka A. C., k. 114.

- zeznania pozwanej A. S. (1), k. 115.

W dniu 5 sierpnia 2011 r. A. S. (1) wystawiła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. fakturę VAT nr (...) z tytułu „wykonania i montażu balustrad balkonowych i okiennych w budynku (...)” na kwotę 19.350,01 zł brutto płatną do dnia 26 sierpnia 2011 r. Kwota wynikająca z faktury została uiszczona.

W dniu 25 sierpnia 2011 r. A. S. (1) wystawiła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. fakturę VAT nr (...) z tytułu „montażu uchwytów mocujących balkony w ilości 137 szt. na budynku (...)” na kwotę 17.280,00 zł brutto płatną do dnia 1 września 2011 r.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. odmówiła zapłaty VAT nr 004/08 z dnia 25 sierpnia 2011 r.

Dowód:

- faktury VAT, k. 85 – 86,

- pismo powódki z dnia 25.09.2011 r. k. 93

Pismem z dnia 20 września 2011 r., doręczonym w dniu 23 września 2011 r. A. S. (1) wezwała (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. do zapłaty kwoty 17.280 zł w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. W tym samym dniu wysłała pismo, w którym wskazała, że wielokrotnie zwracała się o decyzje dotyczące projektu balustrad i podpisanie aneksu, brak odpowiedzi skutkował niemożnością dotrzymania terminu. Wobec tego pozwana wyznaczyła na podstawie art. 640 k.c. 7 dniowy termin ma przedstawienie aneksu do umowy, pod rygorem odstąpienia od umowy.

Dowód:

- pisma, k. 89, 91

Pismem z dnia 29 września 2011 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. oświadczyła, iż w związku ze stwierdzoną niezgodnością wykonywania przedmiotu umowy z dnia 10 maja 2011 r. nr (...) z dokumentacją projektową dokonuje rozwiązania umowy nr (...) z dnia 10 maja 2011 r. Jednocześnie poinformowano, że jest to rozwiązanie ze skutkiem ex nunc.

Dowód:

- pismo z dnia 29 września 2011 r., k. 94,

- zeznania świadka A. C., k. 114.

W dniu 10 września 2012 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wystawiła A. S. (1) fakturę VAT nr (...) z tytułu „obciążenia kosztami dostawy mediów, wywozu śmieci oraz zapewnienia zaplecza” na kwotę 2.071,01 zł płatną do dnia 24 września 2012 r.

Dowód:

- faktura VAT, k. 68 – 69.

Pismem z dnia 2 sierpnia 2013 r. powód wezwał A. S. (1) do zapłaty kwoty 54.106,01 zł z tytułu faktury nr (...) z dnia 10 września 2012 r. i noty obciążeniowej nr 23/10/2012 z dnia 29 października 2012 r. na kwotę 52.035,00 zł.

W odpowiedzi na wezwanie do zapłaty, A. S. (2) oświadczyła iż brak jest podstaw faktycznych i prawnych do naliczenia kwoty 54.106,01 zł.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty, k. 95 70 -71,

- pismo z 19.08.2013 r., k. 95.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód dochodził w niniejszej sprawie wynagrodzenia za udostępnione pozwanej media i zaplecze socjalne zgodnie z § 7 ust 3 umowy.

Na wstępie wyjaśnić należy, iż Sąd zakwalifikował przedłożoną przez powoda umowę z dnia 10 maja 2011 r. jako umowę o dzieło. Zgodnie bowiem z poglądami doktryny oraz utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, o charakterze i typie danej umowy decyduje jej treść i cel, a nie jej nazwa.

Zgodnie z treścią art. 627 kodeksu cywilnego przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Należy przyjąć, że wykonanie oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem pracy lub twórczości o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do efektu (rezultatu) przyjętego przez strony w momencie zawierania umowy (szerzej zob. S. Buczkowski (w:) System prawa cywilnego, t. III, cz. 2, s. 416–417). Umowa o dzieło stanowi zatem typowe zobowiązanie rezultatu zamierzonego przez strony.

Stosownie natomiast do treści art. 647 k.c. Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się zaś, pomimo genetycznych podobieństw dwóch wyżej wymienionych typów umów, że umowa o roboty budowlane dotyczy większych budynków, takich jak: domy mieszkalne, domy wielomieszkaniowe, biurowce itp. oraz innych obiektów budowlanych, jak mosty, wiadukty, konstrukcje wysokościowe itp. oraz większych obiektów budowlanych (por. wyrok SN z dnia 18 maja 2007 r., I CSK 51/07, LEX nr 334975 oraz wyrok SN z dnia 26 września 2012 r., wskazujący, że: „ Umowa o roboty budowlane dotyczy większych przedsięwzięć o zindywidualizowanych właściwościach fizycznych i użytkowych, którym co do zasady towarzyszy projektowanie, przy czym dokumentację projektową powinien dostarczyć inwestor, chyba że podjął się tego wykonawca i zinstytucjonalizowany nadzór"; II CSK 84/12, LEX nr 1232233).

Na gruncie niniejszej sprawy o charakterze umowy z dnia 10 maja 2011 r. przede wszystkim świadczył fakt, iż jej przedmiotem było wykonanie i montaż balustrad wewnętrznych i zewnętrznych. Ze względu na stosunkowo wąski i nieskomplikowany zakres prac Sąd nie mógł przyjąć, iż umowa nr (...) spełniała przesłanki umowy o roboty budowlane. Ponadto, jakkolwiek w umowie wskazano, iż wykonanie jej przedmiotu ma nastąpić zgodnie z dokumentacją projektową, to jednak z zeznań świadka i pozwanej wynika, iż dokumentacja ta nie została pozwanej przekazana, w istocie ostatecznego projektu co do tego, jak mają wyglądać balustrady, w ogóle nie było, co w rezultacie uniemożliwiło wykonanie umowy.

Strony nie prowadziły sporu w zakresie zawarcia umowy z dnia 10 maja 2011 r. oraz treści tejże umowy. Pozwana wskazywała natomiast na odstąpienie od umowy ze spółką (...) i zarzut ten okazał się uzasadniony. Art. 640 k.c. stanowi, że jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Ciężar wykazania wymienionych w przepisie faktów spoczywał na pozwanej (art. 6 k.c.), sprostała ona temu obowiązkowi, powołując dowód z zeznań świadka. Z zeznań tych wynika, iż pozwana nie mogła wykonywać dzieła z uwagi na brak sprecyzowanego projektu balustrad i częste zmiany w tym zakresie. Zeznania świadka korespondują z pismami, jakie pozwana kierowała do upadłej spółki w czasie obowiązywania umowy, a strona powodowa nie przedstawiła dowodów przeciwnych, toteż Sąd uznał zeznania świadka za wiarygodne. Wskazać trzeba, iż korespondencja wskazuje na wielokrotne wzywanie powódki do przedstawienia projektu balustrad i (wobec braku tego projektu na etapie wcześniejszym) przygotowania i podpisania aneksu, przesuwającego termin wykonania robót. Powódka na wezwania te nie zareagowała, wobec czego pozwana uprawniona była do odstąpienia od umowy. Wprawdzie w piśmie z dnia 25 sierpnia 2011 r. mowa o tym, iż pozwana „uważa umowę za nieważną”, jednak należy mieć na względzie, że formułowała je osoba nie dysponująca wiedzą prawniczą, a niewątpliwie z pisma tego wynika zamiar unicestwienia umowy. Także ów brak wiedzy prawniczej po stronie pozwanej wyjaśnia wysłanie do powódki podobnego pisma (w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty) z datą 20.09.2011 r. Oświadczenie pozwanej doprowadziło do rozwiązania umowy ze skutkiem wstecznym, zatem umowa ta nie może być podstawą wysuwanego przez stronę powodową roszczenia.

Zarzut potrącenia roszczenia, zgłoszony przez pozwaną, nie zasługiwał na uwzględnienie, bowiem, co przyznała sama pozwana, nie złożyła ona w postępowaniu upadłościowym (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. oświadczenia o potrąceniu swoich wierzytelności z wierzytelnościami służącymi powodowi wobec pozwanej wraz ze zgłoszeniem wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Zarzut taki zgłoszony został dopiero w toku niniejszego postępowania. Zarzut potrącenia jest oświadczeniem wymaganym w art. 499 k.c., składanym powodowi w celu umorzenia się wzajemnych wierzytelności i zarazem żądaniem
skierowanym do sądu, aby uznając jego skuteczność, uwzględnił to umorzenie
wierzytelności powoda i w takim zakresie oddalił jego powództwo. Natomiast przepisy prawa upadłościowego i naprawczego stanowią lex specialis w stosunku do przepisów kodeksu cywilnego normujących instytucję potrącenia, gdyż ograniczają korzystanie z tej instytucji w postępowaniu upadłościowym, dlatego w niniejszej sprawie ocenić należało zgłoszony przez pozwaną zarzut potrącenia przy uwzględnieniu regulacji art. 94 - 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze. Zgodnie z art. 96 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze wierzyciel, który chce skorzystać z prawa potrącenia, składa o tym oświadczenie nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności. Termin ten ma charakter materialnoprawny, nie podlega zatem ani przywróceniu ani przedłużeniu. Wierzyciel po zgłoszeniu wierzytelności nie może już przedstawić jej do potrącenia w postępowaniu upadłościowym. Zdaniem Sądu Rejonowego, w związku z tym że pozwana nie złożyła oświadczenia o potrąceniu wraz ze zgłoszeniem wierzytelności w postępowaniu upadłościowym powoda, nie można uznać, aby podniesiony przez nią w niniejszym procesie zarzut potrącenia był skuteczny, gdyż stanowiłoby to obejście przepisów art. 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze.

Uwzględnieniu podlegał natomiast zarzut przedawnienia roszczenia. Jak zostało już wskazane na wstępie niniejszych rozważań, w niniejszej sprawie zastosowanie znajdą przepisy dotyczące umowy o dzieło. Stąd, rozważając kwestię przedawnienia roszczenia odnieść się należy do treści art. 646 k.c., zgodnie z którym roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. Z treści zawartej przez strony umowy wynika, iż zakończenie robót miało nastąpić 5 września 2011 r., zaś odbiór robót miał nastąpić w ciągu 14 dni roboczych od daty zawiadomienia wykonawcy o osiągnięciu gotowości do odbioru końcowego. Uwzględniając powyższe, należało stwierdzić, że w dniu wniesienia pozwu, tj. w dniu 7 kwietnia 2014 r. roszczenie powoda było już bezsprzecznie przedawnione.

Z uwagi na powyższe powództwo podlegało oddaleniu.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu znajduje podstawę prawną w art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na poniesione przez pozwaną koszty złożyły się: opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika – 600 zł, zgodnie z § 6 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)