Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2016r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 stycznia 2016r. w W.

sprawy K. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczenia Społecznego (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania K. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 lutego 2014r., znak: I/20/(...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje K. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe poczynając od dnia 1 października 2013 roku.

UZASADNIENIE

K. K. w dniu 24 lutego 2014r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 5 lutego 2014r., znak: I/20/(...), odmawiającej przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu odwołania odwołująca podniosła, że obecny stan zdrowia uniemożliwia jej podjęcie zatrudnienia, jak i normalne funkcjonowanie w życiu codziennym. K. K. wskazała, że cierpi na porfirię. W związku z towarzyszącym jej bólem mięśni kończyn dolnych i górnych zmuszona jest do poruszania się przy pomocy kul oraz osoby towarzyszącej. Jednocześnie podkreśliła, że cierpi na depresję oraz leczy się
u endokrynologa (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 5 lutego 2014r., znak: I/20/(...), wraz
z załącznikami, t. I, k. 2-25 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że w dniu
23 października 2013r. K. K. złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W toku postępowania została skierowana na badanie przez Komisję Lekarską ZUS, która orzeczeniem z dnia 21 stycznia 2014r. uznała badaną za zdolną do pracy. W związku z tym organ rentowy uznał, że ubezpieczona nie spełnia wszystkich przesłanek przewidzianych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunkujących przyznanie wnioskowanego świadczenia. Poza tym, że orzeczeniem z dnia 21 stycznia 2014r. została znana za zdolną do pracy, to ponadto w okresie od dnia 23 października 2003r. do dnia 22 października 2013r. udowodniła 1 rok, 2 miesiące i 11 dni okresów składkowych, zamiast wymaganych pięciu lat. Wobec powyższego wydana decyzja jest prawidłowa, a odwołanie jako bezzasadne powinno zostać oddalone (odpowiedź na odwołanie z dnia 19 marca 2014r., k. 26-27 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. K. ur. (...), w dniu 9 lipca 2001r. złożyła egzamin czeladniczy i otrzymała legitymację czeladniczą w rzemiośle fryzjerstwo (legitymacja czeladnicza nr (...), k. 104 a.r., t. I, k. 112 a.s., k. 152 a.s., świadectwo czeladnicze, k. 105 a.r., t. I,
k. 111 a.s., k. 151 a.s., t. II, k. 286 a.s.). Następnie w dniu 23 maja 2002r. ukończyła Szkołę Zasadniczą Zawodową nr (...) w W. o trzyletnim okresie nauczania w zawodzie fryzjer (świadectwo ukończenia szkoły zasadniczej, k. 102-103 a.r.), a ponadto Liceum Ekonomiczne dla Dorosłych Nr(...)w zawodzie technik ekonomista w specjalności finanse i rachunkowość (świadectwo ukończenia liceum dla dorosłych, t. I, k. 113 a.s., k. 153 a.s., t. II, k. 286 a.s.).

W okresach: od dnia 13 stycznia 2003r. do dnia 2 lutego 2003r., od dnia 25 kwietnia 2003r. do dnia 13 lipca 2003r. oraz od dnia 7 stycznia 2004r. do dnia 6 lipca 2006r. K. K. była zarejestrowana w Urzędzie Pracy (...) W. jako osoba bezrobotna (zaświadczenie z Urzędu Pracy (...) W. z dnia 30 listopada 2015r., k. 86-88 a.r., t. II,
k. 295-297 a.s.).

Ubezpieczona w okresie od dnia 1 grudnia 2006r. do dnia 10 stycznia 2008r. była zatrudniona jako sprzedawca u W. B. (1) w W.. W okresie od dnia 5 lutego 2008r. do dnia 3 marca 2008r. była zarejestrowana w Urzędzie Pracy (...) W. jako osoba bezrobotna (zaświadczenie z Urzędu Pracy (...) W. z dnia 30 listopada 2015r., k. 86-88 a.r., t. II, k. 295-297 a.s.). Następnie od dnia 1 kwietnia 2008r. do dnia 25 lipca 2009r. pracowała na stanowisku kompletującego – kasjera w (...) S.A. – (...) Promenada W. (świadectwo pracy, k. 17 a.r., duplikat świadectwa pracy, k. 122-122v a.r.). W trakcie tego zatrudnienia korzystała była niezdolna do pracy - w dniu 12 września 2008r. oraz od dnia 28 stycznia 2009r. do dnia 4 lutego 2009r. (świadectwo pracy, k. 13-15 a.r., wypowiedzenie umowy o pracę, k. 101 a.r., t. II, k. 286 a.s.).

Od dnia 31 lipca 2009r. do dnia 16 sierpnia 2010r. ubezpieczona była ponownie zarejestrowana w Urzędzie Pracy (...) W. jako osoba bezrobotna (zaświadczenie
z Urzędu Pracy (...) W. z dnia 30 listopada 2015r., k. 86-88 a.r., t. II, k. 295-297 a.s.).

W okresie od dnia 31 stycznia 2013r. do dnia 28 lutego 2013r. ubezpieczona była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy zlecenia u płatnika składek (...) E. B. (pismo ZUS z dnia 8 lipca 2014r., t. II, k. 312 a.s., umowa zlecenia z dnia 31 stycznia 2013r., t. II, k. 313 a.s.).

W dniu 23 października 2013r. K. K. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy wraz z informacją dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych oraz świadectwami pracy (wniosek z dnia 23 października 2013r. wraz z załącznikami, k. 1-18 a.r.). Sprawa została więc skierowana do Lekarza Orzecznika ZUS, który po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, w tym: kart informacyjnych z leczenia szpitalnego w 2013r., jak i zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniu 27 września 2013r., wydał w dniu 22 listopada 2013r. orzeczenie,
w którym ustalił, że K. K. nie jest osobą niezdolną do pracy (orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 22 listopada 2013r., k. 37-38 a.r.).

W związku z wniesieniem sprzeciwu od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS, sprawa została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS, która orzeczeniem z dnia 21 stycznia 2014r. ustaliła, że K. K. nie jest osobą niezdolną do pracy (orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS nr (...) z dnia 21 stycznia 2014r., k. 69-70 a.r.).

W oparciu o powyższe orzeczenie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 5 lutego 2014r., znak: I/20/(...), odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W decyzji organ rentowy wskazał, że na podstawie przedłożonej dokumentacji, w dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku (od dnia 23 października 2003r. do dnia 22 października 2013r.) K. K. udowodniła staż pracy w wysokości 1 roku, 2 miesięcy i 11 dni. Łączne udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe wyniosły zaś 3 lata, 3 miesiące i 26 dni. Do stażu pracy nie zaliczono okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, ponieważ nie zostało przedstawione zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy (decyzja ZUS z dnia 5 lutego 2014r., znak: I/20/(...), k. 79-79v a.r.).

K. K. odwołała się od powyższej decyzji (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 5 lutego 2014r., znak: I/20/(...), t. I, k. 2-3 a.s.).

Ubezpieczona w dniu 8 kwietnia 2014r. w S., a następnie w dniu 11 kwietnia 2014r. w K. zawarła umowę zlecenia z (...) sp. z o.o., na podstawie której zobowiązała się do wykonania usług porządkowo – czystościowych w okresie od dnia
9 kwietnia 2014r. do dnia 8 lipca 2014r. oraz od dnia 11 kwietnia 2014r. do dnia 10 lipca 2014r. Z tego tytułu była objęta obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa zlecenia
z dnia 8 kwietnia 2014r., k. 89-90 a.r., oświadczenie zleceniobiorcy, k. 91-92 a.r., oświadczenie dla celów podatkowych i ubezpieczeniowych, k. 93 a.r., k. 96 a.r., umowa zlecenia z dnia 11 kwietnia
2014r., k. 94-95 a.r., PIT – 11 – informacja o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za rok 2014, k. 97-100 a.r., t. II, k. 298-305 a.s.).

Postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2014r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga
w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego internisty – kardiologa J. K. celem ustalenia, czy K. K. jest zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres (postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2014r., t. I, k. 30 a.s.).

W opinii z dnia 27 maja 2014r. biegły sądowy z zakresu kardiologii dr n. med. J. K. stwierdził u ubezpieczonej chwiejne, dobrze kontrolowane farmakologicznie nadciśnienie tętnicze u osoby z porfirią. W badaniu przedmiotowym nie zaobserwował istotnych przedmiotowych odchyleń w zakresie swojej specjalności. Zdaniem biegłego badana jest wydolna krążeniowo. Po zapoznaniu się z dokumentacją z leczenia i po zbadaniu ubezpieczonej biegły sądowy orzekł zatem, że z przyczyn kardiologicznych, nie jest ona niezdolna do pracy. Z uwagi na wywiad poddał pod rozwagę badanie ubezpieczonej przez biegłych sądowych neurologa i endokrynologa (opinia biegłego sądowego z zakresu kardiologii dr n. med. J. K. z dnia 27 maja 2014r., t. I,
k. 42-43 a.s.).

Postanowieniem z dnia 9 czerwca 2014r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga
w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego endokrynologa i neurologa celem ustalenia, czy K. K. jest zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres (postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 9 czerwca 2014r., t. I, k. 47 a.s.).

W dniu 20 października 2014r. opinię łączną w sprawie wydali biegły sądowy endokrynolog dr hab. n. med. W. B. (2) oraz biegły sądowy neurolog lek. med. A. S.. Biegli uznali, że trudno zgodzić się z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS, a zwłaszcza z twierdzeniem, że zaostrzenia ostrej porfirii przerywanej mogą być leczone w ramach zwolnienia lekarskiego. Zdaniem biegłych sądowych, choroba jest dziedziczona w sposób dominujący. Napad porfirii może być wywołany różnymi czynnikami: lekami, barbituranami, kontaktem z chemikaliami, czy zdenerwowaniem. Oprócz napadów dolegliwości brzusznych występują rozlane lub ogniskowe objawy neurologiczne. Po kilku dniach rozwija się obraz zapalenia wielonerwowego z objawami czterokończynowego porażenia wiotkiego. Może wystąpić porażenie nerwów mózgowych, przemijająca ślepota oraz inne objawy ośrodkowe neurologiczne. W ocenie biegłych sądowych, rokowanie jest złe ze względu na możliwość wystąpienia objawów opuszkowych i porażenia oddychania. Choroba jest nieuleczalna, zagrażająca życiu i nie rokuje poprawy. Zdaniem biegłych sądowych, przy próbie podjęcia pracy bezwzględnie konieczne jest respektowanie zaleceń Instytutu (...) w W.. Jednocześnie biegli uznali, że opinia Komisji Lekarskiej ZUS nie uwzględniła i nie oceniła właściwie charakteru schorzenia, rokowania oraz ciężkich zagrożeń jakie sprowadza na wnioskodawczynię. Biegli uznali, że K. K. jest częściowo niezdolna do pracy od daty złożenia wniosku, tj. od dnia 11 grudnia 2013r., na 3 lata, a więc do dnia 31 grudnia 2016r. (opinia biegłych sądowych z zakresu endokrynologii dr hab. n. med. W. B. (2) oraz z zakresu neurologii lek. med. A. S. z dnia 20 października 2014r., t. I, k. 83-83v a.s.).

Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga
w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego hematologa dr n. med. J. H. oraz dowód z opinii biegłego sądowego specjalisty medycyny pracy na takie okoliczności jak pozostałych biegłych (postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 19 stycznia 2015r., t. I, k. 100-101 a.s.).

W opinii sądowej z dnia 30 marca 2015r. biegły sądowy z zakresu medycyny pracy J. P. (1) rozpoznała u ubezpieczonej ostrą porfirię przerywaną, nadciśnienie tętnicze w wywiadzie oraz zaburzenia funkcji jajników. Po przeprowadzeniu badania i analizie dokumentacji zawartej w aktach sprawy, biegła wyjaśniła, że K. K. z powodu naruszenia sprawności organizmu utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zarobkowej zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami i jest częściowo niezdolna do pracy od daty złożenia wniosku o rentę, tj. od dnia 11 grudnia 2013r., na okres 3 lat, a więc do grudnia 2016r. W ocenie biegłej, porfiria przebiega u opiniowanej z częstymi zaostrzeniami, potwierdzają to karty informacyjne z pobytów w szpitalu: 2-21 luty 2013r., 26 luty – 8 marca 2013r., 13-16 lipca 2013r., 1-5 październik 2014r., 12-16 stycznia 2015r., 2-5 marca 2015r. Częstotliwość zaostrzeń choroby w bardzo istotnym stopniu wpływa na zdolność podjęcia zatrudnienia przez opiniowaną. Z charakteru schorzenia wynika konieczność oszczędzającego, ustabilizowanego trybu życia, przeciwwskazane są prace wymagające wysiłków fizycznych, praca w godzinach nocnych, jak i praca w kontakcie z chemikaliami (opinia biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy J. P. (1) z dnia 30 marca 2015r., t. I, k. 165-166 a.s.).

Biegły sądowy specjalista hematolog dr med. J. H. w opinii z dnia 14 maja 2015r. rozpoznał u ubezpieczonej ostrą porfirię przerywaną, nadciśnienie tętnicze, niedoczynność tarczycy leczoną substytucyjnie w fazie eutyreozy oraz zespół policystycznych jajników. W jego ocenie, z powodu schorzeń układu krwiotwórczego, ubezpieczona jest trwale częściowo niezdolna do pracy zgodnej z wykształceniem i ostatnio wykonywaną pracą. Badana może podjąć pracę zarobkową po przekwalifikowaniu się. Ze względu na istotę choroby – porfirii ostrej przerywanej, K. K. nie może pracować zarobkowo w wyuczonym zawodzie – fryzjerka. Jednocześnie biegły zaznaczył, że badana nie może pracować w zawodach związanych z wykonywaniem pracy fizycznej, gdzie istnieje narażenie na czynniki chemiczne (farby, lakiery, rozpuszczalniki, itp.) zmienne warunki atmosferyczne. W jej przypadku przeciwwskazana jest także praca zmianowa i w godzinach nocnych (opinia biegłego sądowego z zakresu hematologii dr med. J. H. z dnia 14 maja 2015r., t. I, k. 180-182 a.s.).

Odnosząc się do treści opinii biegłych organ rentowy w piśmie procesowym z dnia
19 czerwca 2015r. wskazał, że nie wnosi uwag ograniczeń w zatrudnieniu spowodowanych charakterem schorzenia wskazanych przez biegłych sądowych hematologa i specjalistę medycyny pracy. Jednak zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych opinia biegłych w/w specjalności winna zostać uzupełniona poprzez uwzględnienie posiadanych kwalifikacji i możliwości podjęcia pracy, bez przekwalifikowania jako ekonomista. W związku z powyższym, organ rentowy wniósł o wydanie opinii uzupełniającej (pismo procesowe ZUS z dnia 19 czerwca 2015r., t. I, k. 192-193 a.s.).

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga
w Warszawie dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego hematologa dr n. med. J. H. oraz dowód z opinii biegłego sądowego specjalisty medycyny pracy J. P. (1) celem ustalenia, czy K. K. jest zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres, w tym odniesienia się do zarzutów Zastępcy Przewodniczącego Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 18 czerwca 2015r. (postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 30 czerwca 2015r., t. I, k. 194-195 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 8 sierpnia 2015r. biegła sądowa z zakresu medycyny pracy J. P. (1) wskazała, że ostra porfiria przerywana została zdiagnozowana
u K. K. w lutym 2013r. Choroba przebiega z częstymi zaostrzeniami, co potwierdzają karty informacyjne z pobytów w szpitalu: 2-21 luty 2013r., 26 luty – 8 marca 2013r., 13-16 lipca 2013r., 1-5 październik 2014r., 12-16 stycznia 2015r., 2-5 marca 2015r., 30 kwietnia – 4 maja 2015r. (po badaniu przez biegłego z powodu rzutu choroby). Zgłoszenie opiniowanej do szpitala było zazwyczaj poprzedzone silnymi dolegliwościami bólowymi brzucha, nudnościami trwającymi od 24 godzin do ostatnio 10 dni. Biegła z zakresu medycyny pracy wskazała, że częste absencje chorobowe w znacznym stopniu uniemożliwiają pracę również jako technik ekonomista. Praca ekonomisty wiąże się z narażeniem na duży dopływ informacji i pozostawaniem w gotowości do odpowiedzi. Czynniki te uważa się za stresogenne, a stres jest czynnikiem potencjalnie pogarszającym przebieg porfirii. Dodatkowo w przypadku opiniowanej brak jest zidentyfikowanego czynnika wywołującego rzut choroby, którego eliminacja pozwoliłaby na dłuższe remisje, a częstotliwość rzutów choroby w bardzo istotnym stopniu wpływa na zdolność podjęcia zatrudnienia przez opiniowaną (opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy J. P. (1) z dnia 8 sierpnia 2015r., t. II, k. 223 a.s.).

Opinię uzupełniającą w dniu 21 września 2015r. wydał także biegły hematolog dr med. J. H., który po analizie dodatkowej dokumentacji medycznej podtrzymał w pełni opinię z dnia 14 maja 2015r. i podniósł, że badana może wykonywać jedynie pracę umysłową. Stanowisko pracy powinno być pozbawione narażenia na jakiekolwiek zmienne bodźce zewnętrzne, np. kontakt z kupującymi w przypadku pracy jako sprzedawca. Biegły nie miał informacji co do wykształcenia badanej w zawodzie technika ekonomisty, gdyż badana nie podała tego wykształcenia w wywiadzie. W przypadku posiadania tego typu kwalifikacji badana może wykonywać zawód technika ekonomisty. Jednocześnie biegły hematolog zauważył, że posiadane wykształcenie w zawodzie technika ekonomisty nie zmienia opinii biegłego dotyczącej trwałej częściowej niezdolności do pracy związanej z podstawowym wykształceniem badanej w zawodzie fryzjerki. Biegły hematolog uznał, że z powodu schorzeń układu krwiotwórczego K. K. jest trwale częściowo niezdolna do pracy zgodnej z wykształceniem i ostatnio wykonywaną pracą. Jako początek częściowej niezdolności do pracy, w ocenie biegłego, należy przyjąć luty 2013r., czyli datę rozpoznania choroby układu krwiotwórczego (opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu hematologii dr med. J. H. z dnia 21 września 2015r., t. II, k. 243 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym na podstawnie dokumentów znajdujących się
w aktach rentowych K. K.. Ich autentyczność, jak również zgodność
z rzeczywistym stanem rzeczy, nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego także na podstawie opinii biegłych sądowych z zakresu kardiologii, endokrynologii, neurologii, medycyny pracy oraz hematologii. Opinie są rzetelne, gdyż zostały wydane w oparciu o obiektywne wyniki badań ubezpieczonej,
a wydający je biegli są specjalistami w swojej dziedzinie, posiadającymi bogatą wiedzę medyczną i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Z tego względu ich opinie nie budzą wątpliwości i zastrzeżeń w zakresie określenia stanu zdrowia K. K..
Dodatkowo, biegli uwzględnili dostępną dokumentację medyczną oraz wzięli pod uwagę wyniki badania przedmiotowego, jakie sami przeprowadzili, a także logicznie i przekonująco uzasadnili swoje stanowisko. W konsekwencji, zdaniem Sądu, opinie są wyczerpujące i brak przesłanek do ich kwestionowania. Co więcej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w piśmie procesowym z dnia 19 października 2015r. ostatecznie nie wniósł uwag do opinii biegłych sądowych specjalistów z zakresu hematologii i medycyny pracy i zgodził się co do określenia częściowej okresowej niezdolności do pracy K. K..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...)Oddział w W. z dnia 5 lutego 2014r., znak: I/20/(...), jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r. poz. 1440; ze zm.) – zwanej dalej: „ustawą emerytalną”, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt
14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu
18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art. 57 ust. 2 przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub
25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Wskazane warunki te muszą być spełnione łącznie. Pierwszy z nich, tj. niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy). Przy ocenie stopnia
i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności
w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj
i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy) (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004 roku, II UK 222/03, OSNAPiUS rok 2004, Nr 19, poz. 340.).

Kolejna przesłanka, o której mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, wiąże się
z treścią art. 58. Wskazany przepis określa w ust. 1, że warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1)1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2)2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3)3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4)4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5)5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Sąd badając w rozpatrywanej sprawie spełnienie przez K. K. warunków uprawniających do nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia, wymienionych w art. 57 ustawy emerytalnej, w pierwszej kolejności badał, czy ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy. Celem ustalenia tej okoliczności Sąd dopuścił dowód z pisemnej opinii biegłych sądowych z zakresu kardiologii, endokrynologii, neurologii, medycyny pracy oraz hematologii. Z jednoznacznych i spójnych w swej treści, podzielonych przez Sąd opinii endokrynologa, neurologa, specjalisty medycyny pracy oraz hematologa, sporządzonych po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną oraz po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej, wynika, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy. W opinii łącznej biegły sądowy z zakresu endokrynologii dr hab. n. med. W. B. (2) oraz biegły sądowy z zakresu neurologii lek. med. A. S. uznali K. K. za częściowo niezdolną do pracy od daty złożenia wniosku, tj. od dnia 11 grudnia 2013r. na 3 lata - do dnia 31 grudnia 2016r. Identyczne stanowisko w sprawie zajęła biegła sądowa z zakresu medycyny pracy J. P. (1). Ubezpieczona została uznana za częściowo niezdolną do pracy również przez biegłego sądowego hematologa J. H. z tym, że na stałe. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odniósł się do treści opinii J. H. i J. P. (2) i nie wniósł uwag do wskazywanych przez tych biegłych ograniczeń w zatrudnieniu spowodowanych charakterem schorzenia, jednakże wniósł o uzupełnienie opinii poprzez uwzględnienie posiadanych kwalifikacji i możliwości podjęcia pracy bez przekwalifikowania jako ekonomista. Wskazani biegli odnieśli się w sposób szczegółowy i wnikliwy do wszystkich zarzutów organu rentowego. Co istotne, biegły sądowy hematolog uznał, że jako początek częściowej niezdolności do pracy należy przyjąć luty 2013r., czyli datę rozpoznania choroby układu krwiotwórczego - porfirii.

Zdaniem Sądu opinie biegłych hematologa i specjalisty medycyny pracy są jasne i pełne. Biegli odnieśli się do kwestii wykształcenia, jakie posiada ubezpieczona (technik ekonomista i fryzjer) i pod tym kątem przeanalizowali możliwość podjęcia pracy. Nadto, wyjaśnili na jakie czynniki naraża wykonywanie takich prac, jakie czynniki szkodzą ubezpieczonej i jak przebiega choroba. Z tych wyjaśnień, które odpowiadają na zgłoszone przez organ rentowy wątpliwości, jasno wynika logiczny wniosek, że K. K. jest częściowo niezdolna do pracy. Biegły sądowy J. H. uzasadnił również stanowisko co do trwałości orzeczonej częściowej niezdolności do pracy i ustalił datę jej powstania na luty 2013r., a więc wówczas, gdy porfiria została u ubezpieczonej zdiagnozowana. Wnioski biegłych specjalisty medycyny pracy i hematologa ostatecznie nie były kwestionowane przez żadną ze stron, w tym przez ZUS, który w piśmie procesowym z dnia 19 października 2015r. zgodził się z opiniami biegłych. Sąd podzielił zatem te wnioski, które stały się podstawą ustaleń w zakresie pierwszej z przesłanek, na które wskazuje art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Analizując spełnienie kolejnych przesłanych wymienionych we wskazanym przepisie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że K. K. nie posiada 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ciągu ostatniego dziesięciolecia, licząc wstecz zarówno od daty zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy, jak też od daty powstania niezdolności do pracy. W ocenie organu rentowego, ubezpieczona w dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku, tj. w okresie od dnia 23 października 2003r. do dnia 22 października 2013r. udokumentowała 3 lata, 2 miesiące i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Jednocześnie organ rentowy wskazywał, że ubezpieczona nie posiada co najmniej 25 lat okresów składkowych, co wyłączyłoby stosowanie art. 58 ust. 2 ustawy emerytalnej. Jej łączny staż wynosi 6 lat, 3 miesiące i 6 dni.

Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem organu rentowego. Wbrew temu co wskazał organ rentowy, ubezpieczona, by uzyskać prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nie musiała legitymować się pięcioletnim okresem składkowym i nieskładkowym. Art. 58 ustawy emerytalnej uzależnia długość wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego od wieku, w jakim powstała niezdolność do pracy. W przypadku ubezpieczonej, która urodziła się (...), niezdolność do pracy powstała w lutym 2013r. – gdy zdiagnozowano porfirię – a zatem przed ukończeniem 30 roku życia. W tej sytuacji wymagany od ubezpieczonej okres składkowy i nieskładkowy, którym powinna się legitymować, to 4 lata – zgodnie z art. 58 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej. Tenże okres czteroletni nie musiał przypadać w dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku lub przed datą powstania niezdolności do pracy. Przepis art. 58 ust. 2 wprowadza taką zasadę, że wymagany okres składkowy i nieskładkowy musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku rentowego lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, ale dotyczy wyłącznie okresu pięcioletniego, wymaganego od osób, u których niezdolność do pracy powstała powyżej 30 roku życia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2004r., I UK 56/04, OSNPUSiSP 2005, nr 12, poz. 178). U pozostałych osób wymagany okres składkowy i nieskładkowy oblicza się z całego okresu aktywności zawodowej.

K. K. legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym co najmniej 4 lata, gdyż jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego i wyliczeń poczynionych przez organ rentowy, łączny staż ubezpieczeniowy K. K. wynosi 6 lat, 3 miesiące i 6 dni. Warunek, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, został zatem spełniony.

Jednocześnie wskazać należy, że w dacie powstania niezdolności do pracy ubezpieczona pozostawała w ubezpieczeniu w rozumieniu art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Jak wynika bowiem z pisma Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 lipca 2014r. oraz z treści umowy zlecenia z dnia 31 stycznia 2013r. K. K. w lutym 2013r. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy zlecenia u płatnika składek (...) E. B.. Także warunek wskazany w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej został więc spełniony.

Zgodnie z treścią art. 59 ust. 1 ustawy emerytalnej, osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje:

1) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Jak wynika z zebranego materiału dowodowego, K. K. spełniła przesłanki niezbędne do otrzymania świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Świadczenie zostało jej przyznane na stałe, gdyż cierpi ona na nieuleczalną chorobę, nie rokującą poprawy, z którą niewątpliwie będzie borykała się do końca życia, co zaakcentował biegły hematolog J. H., a czego organ rentowy ostatecznie nie kwestionował.

Odnośnie terminu, od jakiego Sąd Okręgowy uznał za zasadne przyznanie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, zastosowanie znalazł art. 129 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS . Stanowi on, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest więc, że świadczenie wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek
o świadczenie. W przedmiotowej sprawie K. K. złożyła wniosek
o przyznanie świadczenia rentowego w dniu 23 października 2013r., a zatem zgodnie
z powołanym art. 129 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r., zasadne było przyznanie świadczenia poczynając od w/w miesiąca.

Mając na względzie powołane okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art.
477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)