Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2016r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Joanna Walczak

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2016r. w Warszawie

sprawy M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania M. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 23 kwietnia 2015r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyjmuje, że M. B. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 1 września 2014r. oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 września 2014r.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz M. B. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

M. B. w dniu 20 maja 2015r. złożyła do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 23 kwietnia 2015r., nr (...), stwierdzającej, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 września 2014r. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że przedstawiła szereg dowodów świadczących o tym, że wykonywała pracę w ramach działalności, m.in. faktury, potwierdzenia wpływów na rachunek bankowy, a także księgę przychodów i rozchodów. Fakt, iż jeden ze zleceniodawców nie złożył oświadczenia w tej materii nie może przekonywać o tym, że praca nie była wykonywana. Wbrew twierdzeniom organu rentowego, A. K. (1) faktycznie złożył jednak takie oświadczenie i wysłał je, zgodnie z pouczeniem, na adres mailowy w nim wskazany. Okazało się, że wiadomość ta nie mogła zostać dostarczona na wskazany adres, albowiem adres ten ma ograniczenia w przyjmowaniu wiadomości z załącznikami do 2 MB. W tym stanie rzeczy trudno uznać, aby A. K. (1) nie zareagował na wezwanie, tym bardziej, iż w pouczeniu nie było mowy o jakimkolwiek ograniczeniu przy wysyłaniu wiadomości mailowej.

Dodatkowo ubezpieczona podniosła, że zakładając działalność gospodarczą miała
w planach jej jak najprężniejsze rozwijanie poprzez m.in. stopniowe zatrudnianie pracowników w miarę wpływu kolejnych stałych zleceń. Wiedząc, że rynek pracy nie jest
w danej chwili chłonny, liczyła, że dobre i uczciwe stawki oraz solidnie i rzetelnie wykonana praca pozwoli jej w krótkim czasie na zdobycie tzw. drogą pantoflową kolejnych nowych klientów. Okoliczność, że nie zakupiła na działalność środków czystości wynikał tylko i wyłącznie z tego, że tam gdzie świadczyła usługi, środki te miała zapewnione. W tej sytuacji wydatkowanie środków na zakup środków czystości, nie wiedząc jeszcze jakie będą potrzebne, byłoby ekonomicznie nieracjonalnym posunięciem. Zdaniem ubezpieczonej każde zlecenie jest inne, do jednego mogłaby potrzebować jedynie ściereczki, ręczników papierowych i płynu do szyb, do drugiego natomiast silnych środków odkamieniających czy też profesjonalnego płynu do podłóg laminowanych. Na zakup wszystkich środków czystości w chwili założenia działalności ubezpieczona nie posiadała odpowiednich środków finansowych (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 23 kwietnia 2015r., nr (...), k. 2-7 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na podstawie art.
477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. wniósł o oddalenie odwołania wskazując, że zaskarżona decyzja jest zasadna.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że M. B. dokonała zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych od dnia 1 września 2014r.
z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i wykazała podstawę wymiaru składek za wrzesień 2014r. w kwocie 9.360,00 zł, a już 15 września 2014r. wystąpiła z wnioskiem
o zasiłek chorobowy. Z uwagi na powyższe, ZUS wszczął postępowanie mające na celu wyjaśnienie prawidłowości zgłoszenia do ubezpieczeń. W toku postępowania ustalono, że
w dniu 1 września 2014r. ubezpieczona jako osoba fizyczna zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie sprzątania. Do pisemnych wyjaśnień dołączyła fakturę sprzedaży usług z dnia 9 września 2014r. i z dnia 12 września 2014r. oraz księgę przychodów i rozchodów za wrzesień i grudzień 2014r., podczas gdy zadeklarowana podstawa wymiaru składek wynosiła 9.360 zł (maksymalna podstawa dla prowadzących działalność). Zdaniem organu rentowego, ubezpieczona nie przedstawiła wystarczających dokumentów na potwierdzenie faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej. Nie dostarczyła dowodów zakupu sprzętu czy materiałów niezbędnych do wykonywania działalności w zakresie sprzątania. Powołany w sprawie świadek wskazał, iż korzystał z usług ubezpieczonej w zakresie sprzątania na terenie sklepu, którego jest właścicielem. Usługa była wykonywana w nocy, aby nie dezorganizować pracy sklepu, zatem inni pracownicy zatrudnieni przez świadka nie byli w stanie poświadczyć podejmowanych czynności na terenie sklepu. Dodatkowo ZUS podniósł, że świadek wskazał, iż M. B. korzystała z materiałów i sprzętu, który on zagwarantował, ponieważ w ramach prowadzonej działalności nie dokonała zakupu żadnego towaru ani sprzętu służącego do wykonywania działalności zgodnie z jej przedmiotem.

Organ rentowy poniósł również, że analiza akt sprawy wykazała, że ubezpieczona była wcześniej zatrudniona do dnia 31 sierpnia 2014r. przez innego płatnika składek ze znacznie niższą podstawą wymiaru składek niż zadeklarowana z działalności. Nadto, zgłoszenie prowadzenia działalności gospodarczej było wynikiem świadomości braku ochrony ubezpieczeniowej, związanej z rozwiązaniem stosunku pracy. Na tej podstawie organ rentowy doszedł do przekonania, że takie zgłoszenie i zadeklarowanie niemal najwyższej możliwej podstawy wymiaru składek, miało charakter pozorny w rozumieniu art. 83 k.c. i zostało dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), jedynie w celu uzyskania wysokich świadczeń z FUS. W ocenie organu rentowego ponosząc niewielkie koszty (składka na ubezpieczenie społeczne za 1 miesiąc) ubezpieczona chciała uzyskać bardzo wysokie świadczenia z funduszu chorobowego. W świetle powyższego zaskarżona decyzja została wydana prawidłowo (odpowiedź ZUS na odwołanie z dnia 19 czerwca 2015r., k. 17-18 a.s.).

Pełnomocnik ubezpieczonej na rozprawie w dniu 9 listopada 2015r. podtrzymał stanowisko zawarte w odwołaniu od decyzji, a dodatkowo wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego (protokół rozprawy z dnia 9 listopada 2015r., płyta CD, k. 70 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. w okresie od dnia 6 września 2010r. do dnia 31 sierpnia
2014r. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia jako pracownik zajmujący się wprowadzaniem danych w (...) sp. z o.o. (NIP: (...)). Stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron. Przyczyną rozwiązania stosunku pracy były złe warunki socjalne, nieodpowiednie traktowanie ubezpieczonej oraz brak perspektyw związanych z podwyższeniem wynagrodzenia oraz z awansem (zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.).

Problemy w pracy miały wpływ na to, że ubezpieczona postanowiła założyć działalność gospodarczą (zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s.). Zamiar rozpoczęcia działalności gospodarczej powzięła w sierpniu 2014r. (zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.).

Ubezpieczona w dniu 1 września 2014r. zarejestrowała działalność gospodarczą pod nazwą (...) NIP: (...), REGON: (...), z siedzibą przy ul. (...) lok. 4, w W.. Od tego samego dnia dokonała również zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, w tym do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Jako rodzaj wykonywanej działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ubezpieczona wskazała: pozostałe sprzątanie (kod PKD 81.29.Z) oraz niespecjalistyczne sprzątanie budynków i obiektów przemysłowych (kod PKD 81.21.Z) (wpis w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej RP, a.r., zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.). Zgłoszenie do ubezpieczeń wpłynęło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w dniu 5 września 2014r., tj. w obowiązującym terminie. Ubezpieczona rozliczała podatek dochodowy od dochodów z tytułu działalności gospodarczej na zasadach ogólnych. Za wrzesień 2014r. dokonała wpłaty zaliczki na podatek dochodowy (pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego W. P. w W. z dnia 18 marca 2015r., a.r.).

W chwili rejestracji działalności gospodarczej ubezpieczona nie wiedziała, że jest
w ciąży (zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s.).

W związku z rozpoczęciem działalności gospodarczej M. B. założyła rachunek bankowy. Prowadziła także księgę przychodów i rozchodów ( księga przychód
i rozchodów za wrzesień 2014r., grudzień 2014r., a.r., rozliczenie za okres od dnia 1 września 2014r. do dnia 31 grudnia 2014r., a.r.) oraz dokonywała opłat należności względem Urzędu Skarbowego, jak i składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (potwierdzenie złożenia dyspozycji przelewu do US, a.r., potwierdzenie transakcji za wrzesień 2014r. – luty 2015r., a.r.).

Po powzięciu zamiaru założenia działalności gospodarczej ubezpieczona będąc w sklepie znajdującym się przy ul. (...) w W., w trakcie krótkiej rozmowy z właścicielem sklepu, zaproponowała usługi w zakresie sprzątania ( zeznania świadka M. O., płyta CD, k. 81 a.s.). Z uwagi na to, iż właściciel sklepu (...) zainteresował się przedstawioną mu propozycją, doszło do zawarcia umowy w formie ustnej. Na jej podstawie strony ustaliły, że ubezpieczona zajmie się sprzątaniem sklepu. Takie działania ubezpieczonej miały miejsce w dniach od 1 września 2014r. do 12 września 2014r. Zgodnie z ustaleniami usługa była wykonywana w porach nocnych (od godziny 22:00 do 3:00 nad ranem), tak aby nie kolidowało to z funkcjonowaniem sklepu. Jego właściciel przekazał M. B. środki i materiały, którymi wykonała zleconą usługę (pismo M. O. z dnia 21 marca 2015r., a.r., zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. O., płyta CD, k. 81 a.s.).

Ubezpieczona w ramach działalności gospodarczej oferowała również usługi w zakresie sprzątania pomieszczeń po zakończonych pracach remontowych. Osobą, która skorzystała z takich usług, był A. K. (1), który poszukując osoby do sprzątania, zamieścił ogłoszenie na tablicy ogłoszeń w centrum handlowym (...) przy ul. (...) w W.. Na nie odpowiedziała M. B. zobowiązując się do wykonania zleconych jej prac ( zeznania świadka A. K. (1), płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.). W trakcie ich realizacji korzystała ze środków czystości, które znajdowały się na budowie. Zostały one zakupione przez właściciela firmy zlecającej usługę. A. K. (1) dysponował również sprzętem do sprzątania, gdyż wielokrotnie zdarzało się, iż jego klienci oczekiwali wykonania usługi kompleksowo ( zeznania świadka A. K. (1), płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.).

Sprzątanie obiektu składającego się z trzech pomieszczeń, kuchni oraz łazienki, na zlecenie A. K. (1), zajęło ubezpieczonej dwa dni, tj. 6-7 września 2014r. Nadzorem, a następnie odbiorem wykonanej usługi, zajął się A. K. (1) ( zeznania świadka A. K. (1), płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s.). Z tytułu wykonania wskazanej usługi ubezpieczona wystawiła na rzecz A. K. (2) fakturę nr (...) na kwotę 850 zł (faktura nr (...) z dnia 9 września 2014r., a.r., księga przychodów
i rozchodów za wrzesień 2014r., a.r., potwierdzenie otrzymania przelewu, a.r., zeznania świadka A. K. (1), płyta CD, k. 70 a.s.).

A. K. (1) był zainteresowany dalszą współpracą z M. B., gdyż odpowiadał mu solidnie wykonany zakres zleconych prac jak i warunki finansowe, które zostały ustalone z M. B. za wykonanie zlecenia, jednakże z uwagi na problemy zdrowotne ubezpieczonej nie było to możliwe ( zeznania świadka A. K. (1), płyta CD, k. 70 a.s, zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.). Zainteresowanie dalszym zlecaniem usług ubezpieczonej przejawiał również M. O. ( zeznania świadka M. O., płyta CD, k. 81 a.s.).

M. B. w dniu 12 września 2014r. wystawiła M. O. fakturę nr (...) opiewającą na kwotę 2.800 zł za prace porządkowe – sprzątanie obiektu (faktura nr (...) z dnia 12 września 2014r., a.r., księga przychodów i rozchodów za wrzesień 2014r., a.r., zeznania świadka M. O., płyta CD, k. 81 a.s.). Faktura została opłacona przelewem bankowym (potwierdzenie wykonania operacji, a.r., potwierdzenie otrzymania przelewu, a.r., zeznania świadka M. O., płyta CD, k. 81 a.s.).

Wykonując usługi ubezpieczona wychodziła do pracy w porach nocnych, pozostawiając córkę pod opieką B. D. bądź w porach, kiedy M. D. mógł zająć się dzieckiem (zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.).

Ubezpieczona po zarejestrowaniu działalności poszukiwała klientów zainteresowanych świadczonymi przez nią usługami, m.in. wyszukiwała oferty w centrach budowlanych (zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.).

M. B. w dniu 15 września 2014r. trafiła do szpitala, gdzie dowiedziała się, że poroniła ciążę (7 tydzień). Ta informacja była zaskoczeniem, ponieważ wcześniej ubezpieczona nie wiedziała o ciąży (dokumentacja lekarska, k. 77 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.). Z uwagi na to, że nie mogła pogodzić się z tym co się wydarzyło, została skierowana przez lekarza psychiatrę na terapię (zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s.). W związku była niezdolna do pracy i w dniu 15 września 2014r. zgłosiła roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego (zestawienie zaświadczeń wybranego ubezpieczonego, a.r.). W tym czasie nie realizowała usług w zakresie sprzątania (zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.).

Pod koniec roku 2014 M. B. dowiedziała się, że jest w kolejnej ciąży. W dniu (...) urodziła dziecko (zeznania świadka B. D., płyta CD, k. 70 a.s., zeznania świadka M. D., płyta CD, k. 70 a.s.).

Organ rentowy z urzędu wszczął postępowanie wyjaśniające mające na celu ustalenie prawidłowości zgłoszenia do ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, o czym poinformował ubezpieczoną pismem z dnia 24 lutego 2015r. (zawiadomienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego z dnia 24 lutego 2015r., a.r.).

W pisemnych wyjaśnieniach z dnia 7 marca 2015r. M. B. wskazała, że od dnia 1 września 2014r. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług sprzątania. Do pisemnych wyjaśnień dołączyła faktury sprzedaży usług z dnia 9 września 2014r.
i z dnia 12 września 2014r., księgę przychodów i rozchodów za miesiące wrzesień i grudzień 2014r., potwierdzenie przelewu do Urzędu Skarbowego, potwierdzenie przelewów opłacania składek na ubezpieczenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za miesiące wrzesień, październik, listopad i grudzień 2014r. oraz za styczeń 2015r., jak i potwierdzenia otrzymania przelewów od usługobiorców (pismo M. B. z dnia 7 marca 2015r., wraz z załącznikami, a.r.).

Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego, na podstawie art. 83 ust. 1, art. 6 ust.
1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust.1, art. 13 pkt 4, art. 38 ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013r., poz. 1442, z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 23 kwietnia 2015r. decyzję nr (...), w której stwierdził, że M. B. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 września 2014r. (zawiadomienie o zakończeniu postępowania wyjaśniającego z dnia 14 kwietnia 2015r., a.r., decyzja ZUS z dnia 23 kwietnia 2015r. nr (...), a.r.). M. B. odwołała się od powyższej decyzji (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 23 kwietnia 2015r., nr (...), k. 2-7 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów
z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach postępowania prowadzonego przez organ rentowy. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dodatkowo nie były one kwestionowane przez strony sporu w zakresie ich autentyczności
i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało przyjąć za podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd ocenił jako wiarygodne również zeznania świadków: A. K. (1), M. D., B. D. oraz M. O. , ponieważ świadkowie potwierdzili to, co wynika z dokumentów. Zdaniem Sądu ich zeznania były swobodne i konkretne oraz niesprzeczne między sobą, dlatego też Sąd nie znalazł podstaw do ich kwestionowania. Dodatkowo podkreślania wymaga, że A. K. (1) i M. O. to osoby obce dla ubezpieczonej, których ubezpieczona przed nawiązaniem współpracy nie znała. W związku z tym nie zachodzą przesłanki, by przyjąć, że ich zeznania zostały złożone w interesie którejkolwiek ze stron.

Sąd pominął dowód z przesłuchania ubezpieczonej M. B., ponieważ pełnomocnik na rozprawie w dniu 15 stycznia 2016r. cofnęła wniosek w tym zakresie, zgłoszony wcześniej w odwołaniu. Ponadto, wszystkie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy zostały już wyjaśnione dowodami z dokumentów oraz zeznaniami świadków.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 23 kwietnia 2015r., nr (...) , jako zasadne podlegało uwzględnieniu.

Decydujące znaczenie dla rozważenia zasadności stanowiska strony odwołującej miało rozstrzygnięcie spornej kwestii, czy M. B. od dnia 1 września 2014r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Aby rozstrzygnąć powyższą kwestię, należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r. poz. 1442; zm.). Art. 6 ust. 1 pkt 5 tejże ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art.
8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. W myśl art. 13 pkt 4 w/w ustawy powyższy obowiązek powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności i trwa do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

• osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów
o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,

• twórcę i artystę,

• osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

– w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

– z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów
o podatku dochodowym od osób fizycznych,

• wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,

• osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy kwestionował faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej przez M. B.. Sąd Okręgowy uznał jednak, że zaistniały wszystkie elementy świadczące o prowadzeniu działalności gospodarczej przez ubezpieczoną.

Legalną definicję działalności gospodarczej zawiera art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013r. poz. 672 z późn. zm.), co oznacza, że definicja ta powinna być traktowana jako powszechnie obowiązujące rozumienie tego pojęcia w polskim systemie prawnym (postanowienie SN z dnia 2 lutego 2009r., V KK 330/08, Prok. i Pr.-wkł. 2009, nr 6, poz. 17). Wedle powołanego przepisu działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa (np. adwokaci, lekarze) – wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Przedsiębiorcą
w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 u.s.d.g.).

Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z faktycznego prowadzenia zdefiniowanej wyżej działalności. Tym samym do powstania obowiązku ubezpieczenia wymagane jest faktyczne jej prowadzenie. Samo zaś zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 czerwca 2013r., o sygn. akt III AUa 1928/12, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005r., I UK 80/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 309, z dnia 5 maja 1999r., I PKN 665/98, OSNAPiUS 2000 Nr 14, poz. 535 i z dnia 10 grudnia 1997r., II UKN 392/97, OSNAPiUS 1998 Nr 19, poz. 584; wyrok NSA z dnia 29 marca 1999r., II SA 124/99, LEX nr 46193; wyrok SA w Rzeszowie z dnia 26 października 1993r., III AUr 312/93, OSA 1994 Nr 3, poz. 17).

Definiując działalność gospodarczą, w orzecznictwie i doktrynie wskazuje się na pewne konieczne cechy działalności gospodarczej, tj. zarobkowy charakter, ekonomiczną klasyfikację, zawodowy charakter oraz sposób jej wykonywania (zorganizowany i ciągły) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 stycznia 2010r., I ACa 461/09).

Zarobkowy charakter działalności gospodarczej oznacza, że zamiarem (celem) jej podjęcia jest osiągnięcie zysku. Zysk z kolei należy definiować jako nadwyżkę przychodów nad stratami. Należy przy tym liczyć się z możliwością nieuzyskania przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej, czyli poniesienia straty. Tym samym o zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje faktyczne osiągnięcie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia (cel). W jednym z wydanych wyroków Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z dnia 26 września 2008r., II FSK 789/07, LEX nr 495147) wskazał, że „dana działalność jest zarobkowa, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku), rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Działalność pozbawiona tego aspektu jest działalnością charytatywną, społeczną, kulturalną i inną (określaną mianem non profit)". Działalność prowadzona niezarobkowo, nawet jeśli będzie jednym z rodzajów działalności wyspecyfikowanej w art. 2 ustawy, nie może być uznana za działalność gospodarczą ( tak WSA w Warszawie w wyroku z dnia 8 października 2004r., II SA 3673/03, LEX nr 159913). Podobnie wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 16 sierpnia 2012r. (II SA/Po 427/12, CBOSA) podkreślając, że „o zarobkowości działalności decyduje cel jej wykonywania. Jeżeli zakłada się osiągnięcie w związku z działalnością i w jej efekcie nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami, a więc osiągnięcie dochodu, to znaczy, że został określony cel zarobkowy tej działalności. Samo określenie celu ma jednak wymiar subiektywny i mieści się w sferze zamiaru danego podmiotu". Z kolei Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 listopada 1992r. zaakcentował, że jeśli działalność gospodarcza nie przynosi zysku, to nie oznacza, że przestaje być działalnością gospodarczą (III CZP 134/92, OSNC 1993, nr 5, poz. 79).

Jeśli chodzi z kolei o element ciągłości prowadzenia działalności, to podkreślić trzeba, że celem wprowadzenia takiego wymogu było wyłączenie z definicji działalności gospodarczej czynności jednorazowych. Jednakże przesłanki tej nie należy utożsamiać z koniecznością wykonywania działalności bez przerwy. Istotny jest zamiar powtarzalności określonych czynności celem osiągnięcia dochodu (wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2011r., II OSK 333/11).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie powołał się m.in. na art. 58 k.c. i art. 83 k.c., z czym nie można się zgodzić już choćby z tego względu, że zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych nie jest jednostronną czynnością prawną, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o wadach oświadczeń woli, ponieważ oświadczenie to nie stanowi zdarzenia prawnego zmierzającego do osiągnięcia skutków cywilnoprawnych. Stosunek ubezpieczenia społecznego nie jest bowiem stosunkiem cywilnoprawnym, opartym na równorzędności jego podmiotów i wzajemności (ekwiwalentości) świadczeń, lecz uregulowanym ustawowo stosunkiem publicznoprawnym opartym na zasadzie solidaryzmu, a wynikające z niego świadczenia stron tego stosunku nie są świadczeniami cywilnoprawnymi. Błędnie zatem organ rentowy przyjmuje, że zgłoszenie M. B. do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej stanowi oświadczenie woli złożone w zamiarze osiągnięcia skutku cywilnoprawnego i poddaje je ocenie ważności z punktu widzenia prawa cywilnego (por. wyrok SN z dnia 5 grudnia 1997r., II UK 106/07, LEX nr 346189; wyrok Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku z dnia 21 stycznia 2014r., III AUa 794/13, Lex nr 1428029). Taka ocena może być przeprowadzona wyłącznie w świetle ustawowych przesłanek z art. 8 ust. 6 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych oraz z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

W przedmiotowej sprawie ubezpieczona, wbrew stanowisku organu rentowego, spełniła wszystkie przesłanki warunkujące uznanie, iż faktycznie prowadziła działalność gospodarczą. Zarejestrowana przez nią działalność gospodarcza miała wszystkie cechy jakie definiuje powołana ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, a zatem rodziła obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Potwierdził to zgromadzony materiał dowodowy, z którego – wbrew stanowisku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – nie wynika, aby ubezpieczona nie realizowała czynności wchodzących w zakres zarejestrowanej działalności oraz by zgłoszenie do ubezpieczeń miało na celu wyłącznie uzyskanie świadczeń związanych z rodzicielstwem.

Po pierwsze, ubezpieczona wykonując czynności wchodzące w zakres zarejestrowanej działalności nie musiała posiadać odpowiednich kwalifikacji, czy też przygotowania. Jak wynika z doświadczenia życiowego sprzątanie nie wymaga posiadania specjalnych, czy też odpowiednich kwalifikacji, gdyż zaliczane jest do prostych prac fizycznych. Nietrafione pozostaje również twierdzenie organu rentowego poddające
w wątpliwość, by możliwe było wykonywanie tych czynności bez korzystania
z zakupionych przez ubezpieczoną środków czystości i sprzętu. Materiały niezbędne do wykonania zleconych M. B. zadań posiadali właściciele firm, dla których wykonywała usługi w zakresie sprzątania. Zarówno M. O., jak i A. K. (1) potwierdzili, że ubezpieczona korzystała z będących w ich dyspozycji środków czystości, jak i sprzętu w postaci mopów oraz odkurzaczy. W związku z tym nie zachodziła konieczność dokonywania przez ubezpieczoną takich zakupów we własnym zakresie szczególnie, że z ekonomicznego punktu widzenia i zyskowności prowadzonej działalności, byłoby to nieopłacalne i nietrafione.

Po drugie, M. B. faktycznie rozpoczęła i prowadziła działalność gospodarczą w sposób zorganizowany i ciągły. Jeśli chodzi o czynności formalne, to założyła konto firmowe w banku oraz rozpoczęła prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, w której ewidencjonowała poszczególne transakcje. Potencjalnych klientów zainteresowanych świadczonymi przez nią usługami wyszukiwała m.in. na tablicy ogłoszeń w centrach budowlanych. W taki też sposób uzyskała zlecenie od A. K. (1) prowadzącego (...), na rzecz którego wykonała usługę sprzątania pomieszczeń po zakończonych pracach remontowych. Ubezpieczona poszukiwała także klientów w sposób bezpośredni, m.in. w ten sposób zaoferowała swoje usługi właścicielowi sklepu przy ul. (...) w W. i na podstawie zawartej z nim ustnej umowy zajęła się sprzątaniem sklepu. Usługa świadczona była od dnia 1 września 2014r. do dnia 12 września 2014r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazywał, że żaden ze świadków nie był w stanie poświadczyć podejmowanych przez ubezpieczoną czynności na terenie sklepu (...). Sąd uznał jednak, że ta okoliczność nie ma większego znaczenia, gdyż to, co zeznał M. O. nie zostało zakwestionowane przez organ rentowy, nadto za świadczoną usługę zostały przelewem przekazane ubezpieczonej środku pieniężne. Nie ma zatem podstaw, by w takiej sytuacji żądać dodatkowego potwierdzenia realizacji usługi sprzątania przez kolejnych świadków tym bardziej, że to nie ilość dowodów uwiarygadnia określoną tezę. Dodatkowo nie można pominąć, iż M. O. chciał, aby usługa sprzątania była wykonywana w porze nocnej, tak aby wykonywane przez ubezpieczoną usługi nie dezorganizowały pracy sklepu. W tym czasie obsługą sklepu zajmował się sam właściciel, który w zeznaniach podkreślał, że w jego sklepie jest duża rotacja pracowników, których często musi zwalniać z uwagi na dokonywane przez nich kradzieże. W związku z tym faktem, w okresie, kiedy ubezpieczona wykonywała usługi sprzątania, nikt inny spośród pracowników nie był obecny w sklepie i nie mógł potwierdzić tego faktu. Jednakże jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego okoliczność tę potwierdziła dodatkowo B. D., która wskazywała, iż ubezpieczona kilkukrotnie wychodziła w godzinach nocnych do pracy, pozostawiając dziecko pod jej opieką.

Kolejną okolicznością istotną dla stwierdzenia, że ubezpieczona realizowała faktycznie działalność gospodarczą, było uzyskiwanie przychodów. W dniu 9 września 2014r. ubezpieczona wystawiła na rzecz A. K. (1) fakturę nr (...) na kwotę 850 zł, za którą otrzymała zapłatę na rachunek bankowy. Kolejną fakturę nr (...) z dnia 12 września 2014r. opiewającą na kwotę 2.800 zł wystawiła M. O.. Także i ta faktura została opłacona przelewem bankowym. Z opisanych okoliczności wynika zatem nie tylko sam fakt rzeczywistego prowadzenia działalności, lecz również jej odpłatny i zarobkowy charakter.

Z punktu widzenia ciągłości prowadzonej działalności istotne w sprawie jest to, że M. O., jak i A. K. (1) byli zainteresowani dalszą współpracą z M. B., gdyż odpowiadał im solidnie wykonany zakres zleconych prac jak i warunki finansowe, jednakże z uwagi na problemy zdrowotne ubezpieczonej nie było to możliwe. Sąd uznał zatem, że gdyby nie zaistniała sytuacja zdrowotna ubezpieczonej, która była zaskoczeniem, to działalność gospodarcza rozwijałaby się sukcesywnie i ubezpieczona mogłaby pozyskać większą rzeszę odbiorców swoich usług.

W ocenie Sądu działalność, którą założyła ubezpieczona, nosi więc cechę ciągłości. Przesłanki tej nie należy utożsamiać z koniecznością wykonywania działalności bez przerwy (wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2011r., II OSK 333/11). Ciągłość działalności gospodarczej oznacza bowiem, że jest to względna stałość (stabilność) jej wykonywania, przy założeniu, iż nie jest to aktywność okazjonalna, jednostkowa (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 10 czerwca 2008r., I SA/Gl 886/07, LEX nr 1019500). W przedmiotowej sprawie ubezpieczona stale od dnia 1 września 2014r. podejmowała czynności wchodzące w zakres założonej działalności gospodarczej. Przy tym, co istotne, krok po kroku pozyskiwała klientów, najpierw M. O., a w międzyczasie A. K. (1). Co ważne, M. D. wskazał przy tym, że ubezpieczona zrealizowałaby kolejną usługę na rzecz nowego klienta, jednakże okoliczność związana z poronieniem ciąży jej to uniemożliwiła. M. B. deklarowała zatem dalsze prowadzenie działalności i jej rozwój, gdyby nie fakt związany
z jej stanem zdrowia. Wobec tego nie ma podstaw, aby mówić w tym wypadku o działaniach jedynie jednostkowych czy okazjonalnych. W ocenie Sądu czynności podejmowane przez ubezpieczoną i założona przez nią działalność noszą zatem cechę ciągłości.

Okolicznością, na którą powoływał się organ rentowy dla uzasadnienia swego stanowiska była wysoka podstawa wymiaru składek, którą zadeklarowała M. B., jednak okoliczność ta nie może być podstawą zarzutów. Czym innym jest bowiem określenie podstawy składki oraz wymiar świadczeń z ubezpieczenia społecznego i czym innym jest sam tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zaskarżona decyzja w rozpoznawanej sprawie ma za przedmiot tylko podleganie ubezpieczeniom społecznym i nie obejmuje wysokości świadczenia z ubezpieczenia społecznego, stąd sama wysokość zgłoszonej podstawy wymiaru składek nie ma znaczenia. Niemniej jednak należy zauważyć, że organ rentowy kwestionując tę podstawę nie ma racji. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów z dnia 21 kwietnia 2010r. jasno wyłożył, że po stronie płatnika-przedsiębiorcy istnieje uprawnienie do zadeklarowania dowolnej kwoty, w ustawowych granicach, jako podstawy wymiaru składek, jest to jego wyłączna decyzja i jakakolwiek ingerencja w tę sferę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest niedopuszczalna, niemożliwe jest także kwestionowanie zadeklarowanej podstawy z powołaniem się na art. 58 k.c. czy art. 5 k.c., gdyż deklaracja podstawy wymiaru składek nie jest czynnością prawa cywilnego (zob. także: Maciej Łaga, glosa do uchwały z dnia 21 kwietnia 2010r., GSP-Prz.Orz. 2010 nr 3-4, s. 189-196). Zauważyć przy tym trzeba, że wysokość świadczeń wypłacanych z ubezpieczenia chorobowego nie zależy od uznania organu rentowego, a więc w obowiązującym systemie prawnym problem świadczeń "nadmiernie wysokich" w stosunku do krótkiego okresu opłacania składek nie stanowi argumentu do przyznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych uprawnienia do weryfikacji zadeklarowanej przez płatnika podstawy wymiaru składek. Instrumenty, przeciwdziałające wypłacie nieekwiwalentnie wysokich świadczeń wprowadzić mógłby wyłącznie ustawodawca. Dopóki takich rozwiązań nie ma, brak jest możliwości kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez płatnika-przedsiębiorcę zarówno na ubezpieczenie własne, jak i na ubezpieczenie osoby z nim współpracującej, dla której prowadzący działalność gospodarczą jest płatnikiem składek (art. 4 pkt 2 lit.r. ustawy systemowej). Reasumując, skoro przepis prawa ubezpieczeń społecznych o charakterze ius cogens zezwala na zadeklarowanie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w oderwaniu od pojęcia rzeczywistego przychodu, to zachowanie płatnika, realizującego swe uprawnienie w oparciu o taki bezwzględnie obowiązujący przepis prawa, nie może być podważone przez odwołanie się do art. 58 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2014r., I UK 145/14, Lex nr 1622302). Organ rentowy powołujący się zatem na wysoką podstawę wymiaru składek, którą M. B. miała prawo zadeklarować, dokonał nieuprawnionej oceny.

Sąd ocenił, iż zaskarżona decyzja powinna podlegać zmianie pomimo tego, że ubezpieczona podjęła działalność będąc w ciąży. Ta okoliczność,
w zestawieniu ze zgromadzonymi dowodami, nie może mieć znaczenia decydującego, ponieważ nie jest dyskwalifikujący fakt ciąży. Gdyby tak było, to takie osoby, które zaszły
w ciążę, nie miałyby możliwości podjęcia zatrudnienia. Tak tymczasem nie jest
i ubezpieczona, choć była w ciąży, miała możliwość podjęcia działalności gospodarczej. Istotne jest to, czy ją prowadziła, na co Sąd już wskazywał. Dodatkowo nie ma określonej
w przepisach żadnej cezury czasowej, która wskazuje w jakim okresie ciąży można, a kiedy nie wolno, podejmować działalności gospodarczej. W związku z tym, jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014r. nawet podjęcie działalności gospodarczej
w 8 miesiącu ciąży nie stanowi przeszkody do podlegania ubezpieczeniom społecznym
(I UK 235/13, Lex nr 1444493). W przedmiotowej sprawie istotny jest dodatkowo fakt, że ubezpieczona zakładając działalność gospodarczą nie miała wiedzy o ciąży i dopiero, kiedy trafiła do szpitala, ta okoliczność wyszła na jaw.

Reasumując, zdaniem Sądu Okręgowego na podstawie poczynionych ustaleń, należy stwierdzić, że działalność gospodarcza ubezpieczonej spełnia wszystkie cechy działalności gospodarczej, jakimi są: zarobkowy charakter, ekonomiczna klasyfikacja, zawodowy charakter oraz sposób jej wykonywania (zorganizowany i ciągły). Zarzuty organu rentowego kwestionujące fakt prowadzenia działalności i tym samym wskazujące na niepodleganie ubezpieczeniom społecznym okazały się chybione. Ponadto organ rentowy, na który przerzucony jest ciężar dowodu w zakresie wykazania odmiennych okoliczności faktycznych, tzn. udowodnienia, że w okresie objętym sporem ubezpieczona nie zajmowała się przedmiotową działalnością, nie sprostał temu zobowiązaniu. Nie wykazał niewiarygodności zarówno osobowych, (tj. zeznań świadków), jak też materialnych (tj. dokumentów) źródeł dowodowych, a przypomnieć wypada, że wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia tego organu od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z przepisu art. 6 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2010r. w sprawie
II UK 148/09, publik. LEX nr 577847).

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., należało zmienić zaskarżoną decyzję i przyjąć, że M. B. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu od dnia 1 września 2014r. oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 września 2014r.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013r., poz. 490 – tekst jedn.) zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz M. B. kwotę
60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wskazana kwota wynika
z brzmienia w/w rozporządzenia obowiązującego do daty 1 sierpnia 2015r., odwołanie wpłynęło bowiem przed tą datą. W związku z tym zastosowanie znajduje
§ 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz. U. 2015r., poz. 1078), który stanowi, że do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

ZARZĄDZENIE

(...)