Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 listopada 2015 roku

Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący Krzysztof Kozłowski

Protokolant Gabriela Pieczyrak

po rozpoznaniu na rozprawie

w dniu 30/10/2015 roku

sprawy z wniosku A. M. (1)

z udziałem M. M., J. M., A. M. (2)

o zniesienie współwłasności

postanawia :

I.  Ustalić, że przedmiotem współwłasności A. M. (1) syna J. i E. z udziałem w 1/2 części, oraz M. M. syna J. i E. z udziałem w 1/2 części, jest nieruchomość położona w C., złożona z działki oznaczonej w ewidencji gruntów numerem 386 o powierzchni 0,0539 ha, dla której tutejszy Sąd prowadzi księgę wieczystą numer LM 1 (...) .

II.  Wartość przedmiotu postępowania określić na kwotę 232551,00 zł (dwieście trzydzieści dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt jeden złotych).

III.  Ustalić, że nieruchomość szczegółowo opisana w punkcie I., obciążona jest służebnością osobistą na rzecz uczestnika J. M., o wartości 4667,00 zł (cztery tysiące sześćset sześćdziesiąt siedem złotych), polegającą na prawie bezpłatnego dożywotniego współkorzystania z budynku mieszkalnego.

IV.  Ustalić, że wnioskodawca A. M. (1) z majątku objętego wspólnością ustawową z uczestniczką A. M. (2) ponieśli nakład na nieruchomość wspólną o wartości 173 059,00 zł (sto siedemdziesiąt trzy tysiące pięćdziesiąt dziewięć złotych).

V.  Ustalić, że uczestnik M. M. poniósł nakład na nieruchomość wspólną o wartości 30 566,00 zł (trzydzieści tysięcy pięćset sześćdziesiąt sześć złotych).

VI.  Dokonać zniesienia współwłasności w ten sposób, że prawo własności nieruchomości szczegółowo opisanej w punkcie I., postanowienia przyznać wnioskodawcy A. M. (1) synowi J. i E..

VII.  Zasądzić od wnioskodawcy A. M. (1) syna J. i E. na rzecz uczestnika M. M. tytułem spłaty kwotę 45 029,00 zł (czterdzieści pięć tysięcy dwadzieścia dziewięć złotych) - płatne w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia.

VIII.  Nakazać uczestnikowi M. M., aby opróżnił i oddał w posiadanie wnioskodawcy A. M. (1) wszelkie pomieszczenia i grunty poza nimi na nieruchomości szczegółowo opisanej w punkcie I., niniejszego postanowienia - w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia.

IX.  Zasądzić od wnioskodawcy A. M. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem kwotę 4164,05 zł (cztery tysiące sto sześćdziesiąt cztery 05/100 złotych) tytułem zwrotu poniesionych wydatków.

X.  Zasądzić od uczestnika M. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem kwotę 4164,00 zł (cztery tysiące sto sześćdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu poniesionych wydatków.

XI.  Ustalić, że wnioskodawca i uczestnicy sami ponoszą pozostałe koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

A. M. (1) wniósł o dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości położonej w C., przy ulicy (...), oznaczonej w ewidencji gruntów numerem 386 o powierzchni 0,0539 ha. Uzasadniając żądanie wnioskodawca twierdził, że nieruchomość ta stanowi współwłasność jego i M. M. z udziałami równymi. Został na niej wzniesiony budynek mieszkalny, który powstał nakładem wnioskodawcy i jego żony. Wnioskodawca początkowo żądał ustalenia, że jest to wyłączny nakład jego na nieruchomość wspólną, ostatecznie żądał rozliczenia nakładów rzeczywiście poniesionych na budowę przez każdego ze współwłaścicieli. Domagał się przyznania mu prawa własności całej nieruchomości ze spłatą na rzecz uczestnika, przy uwzględnieniu wartości służebności ustanowionej na rzecz J. M..

Uczestniczka A. M. (2) w całości popierała stanowisko wnioskodawcy.

Uczestnik M. M. uznał wniosek co do zasady. Postulował, aby dokonać podziału w naturze poprzez przyznanie na rzecz wnioskodawcy piętra przedmiotowego budynku, wraz ze strychem oddzielną klatką schodową i oddzielnym wejściem od ulicy (...), a do tego połowę działki siedliskowej. Na rzecz uczestnika należałoby wtedy przyznać parter domu i drugą połowę działki z wejściem od ulicy (...). Ewentualne różnice w wartości przyznanych nieruchomości należałoby wyrównać dopłatami.

Uczestnik J. M. nie zajął stanowiska odnośnie samego sposobu podziału przedmiotu współwłasności i twierdził, że jego wolą jest, aby strony doszły do porozumienia i wspólnie zamieszkiwały na przedmiotowej działce.

Postanowieniem z dnia 29.08.2008 roku Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem dokonał zniesienia współwłasności w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy A. M. (1) prawo własności nieruchomości, a na rzecz uczestnika zasądził spłatę. Wysokość zasądzonej spłaty uwzględniała poniesione przez wnioskodawcę i uczestnika nakłady na wspólną nieruchomość w postaci wzniesienia i wykończenia budynku mieszkalnego, które nie były równe, co zredukowało zasądzoną spłatę do kwoty 30 127,00 zł.

Na skutek apelacji uczestnika Sąd Okręgowy w Łomży uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania. Sąd odwoławczy wskazał, że kodeks cywilny preferuje zniesienie współwłasności przez podział fizyczny rzeczy wspólnej, a w sprawie niniejszej możliwy jest podział nieruchomości poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali, należy więc dążyć do przeprowadzenia zniesienia współwłasności w taki właśnie sposób. Sąd Okręgowy wskazał, że przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd pierwszej instancji powinien dopuścić dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność wydzielenia dwóch odrębnych lokali w budynku posadowionym na nieruchomości. Opinia winna przy tym zawierać prognozowany projekt podziału wspólnego budynku, z zaznaczeniem na rzucie odpowiednich kondygnacji budynku wyodrębnionych w nim lokali wraz z pomieszczeniami przynależnymi, wskazaniem jakie modernizacje należy przeprowadzić w celu wyodrębnienia tych lokali, jakie nakłady są z tym związane i jaka jest wartość każdego lokalu z uwzględnieniem nakładów poniesionych przez zainteresowanych oraz wartości udziałów współwłaścicieli ustalonych zgodnie z art. 623 kpc. W dalszej kolejności biegły z zakresu geodezji winien sporządzić opinię w przedmiocie sposobu podziału gruntu objętego współwłasnością.

Sąd ustalił co następuje:

Umową darowizny z dnia 01.10.1997 roku J. M. przeniósł na swoich synów A. i M. M. własność należącej do niego nieruchomości zabudowanej o powierzchni 0,0539 ha położonej w C.. Działka ta została darowana na współwłasność w częściach równych. Tą samą umową obdarowani ustanowili na rzecz J. M. służebność osobistą polegającą na prawie dożywotniego bezpłatnego współkorzystania z budynku mieszkalnego. W chwili darowizny działka zabudowana była tylko budynkiem gospodarczym zaadaptowanym do celów mieszkalnych.

Na powyższej nieruchomości, już gdy stanowiła przedmiot współwłasności został posadowiony nowy budynek mieszkalny. Jest to budynek mieszkalny murowany, dwukondygnacyjny wzniesiony po uzyskaniu o pozwolenie na budowę - decyzję Urzędu Rejonowego w W. Mazowieckiem z dnia 01.10.1997 roku oraz zatwierdzony projekt budowlany. W trakcie realizacji inwestycji wystąpiły odstępstwa od projektu budowlanego oraz od warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Jak stwierdził Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. Mazowieckiem na skutek przeprowadzonej kontroli, inwestorzy podczas budowy dokonali zmian m.in. kształtu dachu, umiejscowienia okien, drzwi, schodów. Odstępstwa od projektu są istotne, lecz możliwe jest doprowadzenie obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem, bez wszczynania stosownej procedury (k. 502, 506). Biegły z zakresu budownictwa, po wykonaniu inwentaryzacji wskazał zakres robót modernizacyjnych i remontowych niezbędnych do wykonania przy podziale domu na samodzielne lokale wraz z przewidywanymi szacunkowo kosztami, które biegły ocenił w sumie na 7480,00 zł (k. 523-528). Biegły wskazał, że opracowany przez niego program robót wymaga wykonania projektu budowlanego, uzyskania pozwolenia na budowę i wykonania prac pod nadzorem osoby posiadającej wymagane prawem uprawnienia.

Projekt budowlany obejmujący przebudowę i rozbudowę budynku mieszkalnego został wykonany przez inż. bud. W. K. posiadającego wymagane uprawnienia w specjalności konstrukcji budowlanych i architektury (k. 597).

Postanowieniem wstępnym z dnia 06.10.2011 roku sąd uznał żądanie ustanowienia odrębnej własności lokali w zasadzie za usprawiedliwione. Równocześnie udzielono uczestnikowi M. M. upoważnienia, zastępującego zgodę współwłaściciela A. M. (1) na przeprowadzenie - tymczasowo na jego koszt - rozbudowy budynku mieszkalnego - zgodnie z zezwoleniem uzyskanym stosownie do wymogów prawa budowlanego - na działce położonej w C. przy ul. (...), według projektu budowlanego wykonanego przez projektanta inż. W. K. w dniu 20.05.2011 r.,(karta 674 akt sprawy) oraz według uzupełnienia do projektu budowlanego wykonanego przez tego projektanta w dniu 18.05.2011 r., (karty 665-670 akt sprawy).

Stosownie do treści art. 11 ust 1 i ust. 2, ustawy z dnia 24.06.1994 r ., o własności lokali, przepisy o ustanowieniu odrębnej własności lokali w drodze umowy stosuje się również odpowiednio do wyodrębnienia własności lokalu z mocy orzeczenia sądu znoszącego współwłasność nieruchomości.

Jeżeli uczynienie zadość przesłance samodzielności lokali wymaga wykonania robót adaptacyjnych, sąd może w postanowieniu wstępnym, uznającym żądanie ustanowienia odrębnej własności lokali w zasadzie za usprawiedliwione, upoważnić zainteresowanego uczestnika postępowania do ich wykonania - tymczasowo na jego koszt. W razie przeszkód stawianych przez innych uczestników, sąd - w postanowieniu wstępnym lub w postanowieniu oddzielnym - może wydać stosowne nakazy lub zakazy.

Realizując wytyczne Sądu Okręgowego w Łomży, co do dalszego kierunku postępowania sąd uznał, że zachodzi konieczność wykonania przebudowy i rozbudowy budynku mieszkalnego stron w celu doprowadzenia budynku do takiego stanu technicznego w którym możliwe będzie ustanowienie odrębnej własności lokali dla wnioskodawcy i uczestnika M. M.. Pomiędzy współwłaścicielami zaistniał spór co do tego, gdzie ma być wykonane oddzielne pomieszczenie kotłowni oraz co do potrzeby wykonania oddzielnego wejścia na strych.

Uczestnik M. M. popierał rozwiązanie zawarte w projekcie budowlanym z dnia 12.10.2010 r., (k 597) polegające na rozdzieleniu obecnej kotłowni na dwa mniejsze pomieszczenia posiadające niezależne wejścia. Wnioskodawca z kolei przedłożył projekt budowlany z dnia 20.05.2011 r., gdzie przewidziano wykonanie kotłowni obok pomieszczenia wiatrołapu. Oceniając oba projekty należy mieć na uwadze fakt, że zarówno jeden jak i drugi posiadają wady i zalety, które nie preferują w wyraźny sposób żadnego z tych rozwiązań. Przesłuchany w charakterze biegłego ,,ad hoc" inżynier W. K. omówił techniczne uwarunkowania wykonania przebudowy w obu wariantach jednak nie stwierdził, aby od strony technicznej albo ekonomicznej któryś z wariantów był lepszy od drugiego. Dokonując wyboru sąd kierował się następującymi względami. Oprócz pomieszczenia kotłowni, gdzie istnieją warianty sporne, bezspornie należy wykonać tzw. wiatrołap, czego nikt nie neguje. W związku z tym będą prowadzone prace od strony ulicy (...) i zmieni się kształt bryły budynku. Poszerzenie tych prac o dodatkowe pomieszczenie kotłowni niewiele więc w tej sytuacji zmienia. Problem różnicy pokryć dachowych (starej z eternitu i nowej) wystąpi także w przypadku, gdyby dokonywać rozdzielania kotłowni według wariantu pierwotnego, bo dach nad wiatrołapem i tak musi być wykonany. Z kolei wykonując kotłownię przy wiatrołapie uniknie się prac w pomieszczeniach już zamieszkałych na piętrze i nieuniknionych w takiej sytuacji zniszczeń elementów wykończenia wnętrz. To rozwiązanie będzie też wygodne dla uczestnika, gdyż aby dokładać paliwa do pieca w pierwszym wariancie musiałby wychodzić każdorazowo na zewnątrz, a w drugim wariancie wejście do swojej kotłowni będzie miał z wiatrołapu. Powstanie też nowe pomieszczenie na piętrze w wyniku budowy kotłowni przy wiatrołapie co należy uznać za dodatkowy profit z wyboru tego wariantu.

Dokonując wyboru wariantu usytuowania kotłowni według projektu z dnia 20.05.2011 r., sąd uznał za celowe dołączenie do tego projektu uzupełnienia wykonanego do projektu wcześniejszego, które jednak technicznie wygląda tak samo w obu wersjach i w obu może być to uzupełnienie wykorzystane. Podział budynku na dwa niezależne lokale musi uwzględniać dostęp wszystkich uprawnionych do pomieszczeń wspólnych jakim niewątpliwie jest strych. Wnioskodawca ma dostęp na strych ze swoich pomieszczeń na piętrze więc wykonanie drabiny umożliwi niezależny dostęp na strych uczestnikowi. Jest to tym bardziej istotne, że wnioskodawca otrzyma całą obecną kotłownię i nowe pomieszczenie nad kotłownią obok wiatrołapu, co może uzasadniać nawet dokonanie podziału strychu i wydzielenie uczestnikowi większej jego części. Postanowienie wstępne, po rozpoznaniu przez Sąd Okręgowy w Łomży apelacji wnioskodawcy A. M. (1) i jego małżonki, na skutek oddalenia tej apelacji uprawomocniło się (k. 726).

W dalszej kolejności sąd wezwał pełnomocnika uczestnika do przedstawienia informacji, czy toczy się postępowanie administracyjne w przedmiocie udzielenia pozwolenia na budowę, a wobec braku odpowiedzi zwrócił się Starostwa Powiatowego w W. Mazowieckiem o informacje. Wobec stwierdzenia braku stosownego pozwolenia postępowanie zostało zawieszone.

W dniu 07.09.2012 r. M. M. złożył wniosek o pozwolenie na budowę. Decyzją numer (...) z dnia 30.10.2012 roku (BI.6740.1.324.2012) Starosta (...) zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na rozbudowę budynku mieszkalnego zlokalizowanego na działce numer (...) położonej w C. przy ul. (...). Decyzja o pozwoleniu na rozbudowę nie została zaskarżona, co umożliwiło rozpoczęcie prac budowlanych.

W dniu 07.06.2013 r. sąd po raz pierwszy zwrócił się do uczestnika o udzielenie informacji, czy zostały zakończone prace budowlane zmierzające do przebudowy budynku mieszkalnego w celu ustanowienia odrębnej własności lokali (k. 809). Wobec braku odpowiedzi sąd zwrócił się o taką informację do wnioskodawcy, którego pełnomocnik poinformował, że uczestnik wprowadził się do wspólnego domu, ale nie rozpoczął prac przewidzianych pozwoleniem na rozbudowę. Zwracanie się o informację w powyższym zakresie było wielokrotnie ponawiane, bez zadowalających rezultatów. W dniu 22.08.2014 roku odbyło się posiedzenie niejawne z udziałem wnioskodawcy i uczestników wyznaczone w czasie trwania zawieszenia postępowania, a mające na celu omówienie sposobów doprowadzenia do podjęcia postępowania i jego zakończenia. Obecni oświadczyli, że stosowne prace nie zostały dotąd nawet rozpoczęte, co uczestnik tłumaczył brakiem środków finansowych. Po informacji z dnia 02.03.2015 r., o dalszym braku działań ze strony uczestnika (k.849) została wyznaczona rozprawa, a następnie podjęte postępowanie w sprawie.

Aktualna wartość nieruchomości objętej wnioskiem o zniesienie współwłasności wynosi 232 551,00 zł. Wartość rynkowa nakładów poniesionych przez wnioskodawcę i jego żonę zamyka się kwotą 173 059,00 zł, a rynkowa wartość nakładów uczestnika to 30 566,00 zł.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w trakcie postępowania przeprowadzonego przed uchyleniem sprawy do ponownego rozpoznania a szczegółowo opisany na karcie 409-40v akt, a nadto zaktualizowane wyjaśnienia informacyjne wnioskodawcy i uczestników (k.488-490) w części wzajemnie nie zaprzeczonej, opinie biegłego z zakresu budownictwa (k.523-538, 555-556, 623-626), opinię biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości (k. 875-901) oraz dokumenty złożone przez strony i nadesłane na żądanie sądu.

Sąd zważył co następuje :

Zgodnie z przyjętą w kodeksie cywilnym konstrukcją traktującą współwłasność jako stan tymczasowy, art. 210 k.c. wyraża zasadę, w myśl której współwłaściciel może żądać zniesienia współwłasności w każdym czasie. Uprawnienie to nie jest uzależnione od woli pozostałych współwłaścicieli. Może więc domagać się pełnego zniesienia współwłasności, choćby inni współwłaściciele woleli zniesienie częściowe.

Uprawnienie do żądania zniesienia współwłasności może zostać czasowo wyłączone na podstawie umowy stron, ewentualnie ograniczanie tego prawa może wynikać z przepisu ustawy (np. art. 136 § 3 zdanie drugie k.c.). Żadna z takich sytuacji w sprawie niniejszej nie zachodziła.

Według art. 622. § 1 i 2 kpc w toku postępowania Sąd powinien nakłaniać współwłaścicieli do zgodnego przeprowadzenia podziału, wskazując im sposoby mogące do tego doprowadzić. Gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli zostaną spełnione wymagania formalne o jakich mowa w artykułach poprzedzających, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu, ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

Jedynie w razie złożenia przez wszystkich współwłaścicieli zgodnego wniosku co do sposobu podziału sąd jest obowiązany wydać postanowienie odpowiadające treści wniosku. W innych wypadkach sąd nie jest związany wnioskiem co do sposobu podziału i stosuje przepisy kodeksu. Ustawodawca określił kolejność możliwych sposobów wyjścia ze współwłasności w preferowanej przez siebie kolejności, która jest wiążąca dla sądu w przypadku braku zgodnego wniosku współwłaścicieli.

Warunki do dokonania podziału w naturze zawarte są w art. 211 i 212 k.c. Art. 211 kc stanowi, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Art. 212 kc rozwija i wzbogaca warianty podziału poprzez określenie możliwości i warunków dopłat i spłat, ustanowienia służebności gruntowych, przyznania rzeczy która nie da się podzielić jednemu tylko współwłaścicielowi lub jej sprzedaży i podziału uzyskanych środków. Szczególnym przypadkiem zniesienia współwłasności przez podział rzeczy w naturze jest ustanowienie odrębnej własności lokali i przyznanie ich dotychczasowym współwłaścicielom.

Dokonując zniesienia współwłasności w sposób określony w postanowieniu, czyli poprzez przyznanie prawa własności wnioskodawcy A. M. (1) ze spłatą na rzecz uczestnika M. M. sąd za podstawę prawną rozstrzygnięcia przyjął art. 212 § 2 k.c. Ustawodawca używa w tym przepisie zwrotu ,,rzecz, która nie daje się podzielić", co pozwala na wykładnię, że chodzi nie tylko o rzecz, której fizyczny podział jest w ogóle niemożliwy bez zmiany jej dotychczasowej istoty (np. podział telewizora), ale też o rzecz, która wprawdzie teoretycznie podzielić się da, jednak w realiach konkretnej sprawy podział taki nie daje się w praktyce przeprowadzić. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w sprawie niniejszej, gdzie podział rzeczy w naturze poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali jest wprawdzie technicznie możliwy i prawnie dopuszczalny, a nawet pożądany - jednak w praktyce nie da się go przeprowadzić.

Szeroką analizę uwarunkowań takiej sytuacji jak też wypływających z niej wniosków prowadzących do wyboru sposobu zniesienia współwłasności przedstawił sąd w składzie rozpoznającym sprawę przed jej uchyleniem i sąd w obecnym składzie podziela te oceny oraz przyjmuje je za własne (k. 409v-414), mając wszakże na uwadze zmiany w stanie faktycznym jakie zaistniały w trakcie ponownego rozpoznawania sprawy i wynikające z nich oceny, o czym niżej.

Uchylając poprzednio wydane orzeczenie i kierując sprawę do ponownego rozpoznania Sąd Okręgowy w Łomży wydał wytyczne, które są wiążące dla sądu pierwszej instancji. Stosownie do treści art. 386 § 6 kpc ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego. Ocena prawna zawarta w wyroku sądu drugiej instancji przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania obejmuje dokonaną przez ten sąd wykładnię zastosowanych przepisów prawa materialnego i procesowego. Wiążąca może być tylko ta wykładnia zawarta w uchylającym orzeczeniu sądu odwoławczego, której logiczną konsekwencją było uchylenie orzeczenia sądu pierwszej instancji z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania bądź uznanie pewnego zarzutu apelacyjnego za nieuzasadniony. Jeżeli natomiast sąd drugiej instancji zamieścił w swym orzeczeniu wykładnię prawa, która nie stanowiła logicznej przesłanki pozytywnego lub negatywnego ustosunkowania się do zarzutów apelacyjnych ani do ewentualnych uchybień branych pod rozwagę z urzędu, wykładnia taka nie jest objęta przepisem art. 386 i nie staje się wiążąca ( wyrok SN z dnia 14 stycznia 1963 r., II CR 1003/62, OSNC 1964, nr 3, poz. 48; wyrok SN z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 757/00, LEX nr 56021). Wskazania co do dalszego postępowania wyznaczają sądowi pierwszej instancji główne sfery działalności, przede wszystkim w zakresie postępowania dowodowego.

Jak stwierdził SN w wyroku z dnia 15.03.2013 r. sygn. akt V CSK 156/12, z uwagi na to, że obowiązek stosowania się do zaleceń sądu drugiej instancji stanowi ograniczenie wyrażonej w art. 178 ust. 1 Konstytucji zasady niezawisłości sędziowskiej, zakres i przedmiot przewidzianego w art. 386 § 6 k.p.c. uprawnienia do instruowania sądu pierwszej instancji musi być rozumiany wąsko i nawiązywać do przesłanek uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przewidzianych w art. 386 § 2 i 4 k.p.c. Wprawdzie sąd odwoławczy w postępowaniu apelacyjnym jest uprawniony do dokonania własnej oceny dowodów i ustalenia odmiennych faktów, niż sąd pierwszej instancji, nie jest to jednak przyczyna uzasadniająca uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji. Zalecenia sądu odwoławczego nie mogą narzucać określonej oceny materiału dowodowego (LEX nr 1347907).

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy sąd pierwszej instancji w pełni zastosował się do wytycznych zawartych w uzasadnieniu sądu odwoławczego (k. 450v). Postępowanie toczyło się w kierunku wyznaczonym tymi wytycznymi, aż do momentu w którym uczestnik M. M. zaprzestał dążenia do realizacji takiego sposobu zniesienia współwłasności, za którym opowiadał się wcześniej i który został wskazany w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego. Ten fakt zmienił zasadniczo sytuację w sprawie i spowodował, że doszło ponownie do wydania rozstrzygnięcia o przyznaniu prawa własności nieruchomości wnioskodawcy. Tylko współdziałanie uczestnika pozwalające zmodernizować budynek tak, aby powstały dwa samodzielne lokale otwierało drogę do ustanowienia odrębnej własności lokali i przeciwnie brak współdziałania M. M. drogę tę zamykał oraz kreował sytuację w której ,,rzecz nie daje się podzielić".

Wnioskodawca i jego małżonka słusznie odmawiali finansowania kolejnych zmian albowiem ich nakłady na ten budynek i tak wielokrotnie przewyższały wkład uczestnika, dalsze nakłady z ich strony tylko powiększałyby tę dysproporcję. Odmawiając przeprowadzenia prac budowlanych, których wartość biegły oszacował na kwotę 7480,00 zł (k. 523-528) z powodu braku środków finansowych uczestnik M. M. stworzył dodatkowy argument za przyznaniem prawa własności wnioskodawcy, albowiem wykazał ze swej strony niemożność wyrównania w drodze dopłaty różnicy wartości nieruchomości powstałej na skutek nakładów wnioskodawcy, do której to dopłaty uczestnik byłby zobowiązany otrzymując odrębną własność lokalu.

Zakres rzeczowy nakładów wnioskodawcy i uczestnika jak też ich wartość aktualna wyliczona przez biegłego nie były kwestionowane. Wyliczając należną uczestnikowi spłatę sąd odjął od wartości nieruchomości czyli 232 551,00 zł łączną wartość nakładów poniesionych przez współwłaścicieli wynoszącą 203 625,00 zł. Wartość działki bez żadnych nakładów wynosi więc 28 926,00 zł. Połowa tej wartości czyli 14 463,00 zł wraz z równowartością poniesionych przez uczestnika nakładów czyli 30 566,00 zł daje kwotę 45 029,00 zł, która tytułem spłaty należy się uczestnikowi. Stosownie do treści art. 624 kpc sąd orzekł o obowiązku wydania nieruchomości. Termin wydania został skorelowany z terminem uiszczenia spłaty i określony na trzy miesiące od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

O kosztach rozstrzygnięto na zasadzie art. 520 § 2 K.p.c. Początkowo wnioskodawca i uczestnik ponosili całość wydatków, jedna w dalszej fazie sprawy wydatki w sprawie finansowe były tymczasowo przez Skarb Państwa (k.380, 383, 559, 572, 620, 906). Suma tych wydatków wyniosła 8328,05 zł i jej zwrot został rozłożony na współwłaścicieli w częściach równych.