Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 listopada 2015 r Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz R. D. kwotę 7300 zł tytułem jednorazowego odszkodowania za dodatkowe 10 % uszczerbku na zdrowiu, oddalił odwołanie w pozostałym zakresie oraz zasądził na rzecz wnioskodawcy kwotę 45 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

R. D. w dniu 21 września 2012r. uległ wypadkowi przy pracy, polegającemu na utracie równowagi i spadnięciu z drabiny. W związku z tym złożył wniosek o wypłatę jednorazowego odszkodowania.

W orzeczeniu z dnia 29 lipca 2014r. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, iż stan po złamaniu obu kości podudzia lewego powikłany stawem rzekomym kości piszczelowej z następczą szpotawością podudzia i skróceniem kończyny powoduje 25% uszczerbek na zdrowiu z pozycji 158c tabeli uszczerbków.

Komisja Lekarska po zbadaniu wnioskodawcy rozpoznała w dniu 26 sierpnia 2014r. ograniczenie sprawności kończyny dolnej lewej, zniekształcenie – po złamaniu wieloodłamowym – goleni powikłanym stawem rzekomym wygojonym po leczeniu operacyjnym i orzekła 25% uszczerbek na zdrowiu z pozycji 158b.

Biegły lekarz ortopeda stwierdził, iż w wyniku zdarzenia z dnia 21 września 2012r. wnioskodawca doznał otwartego wieloodłamowego złamania dalszych przynasad i nasad obu kości lewej goleni i złamania kompresyjnego trzonu lewej kości piętowej. Po zastosowanym leczeniu zachowawczym doszło do powstania stawu rzekomego przynasady lewej kości piszczelowej. Po dalszym leczeniu operacyjnym nastąpił zrost. Obecnie pozostają blizny, zniekształcenie szpotawe i skrócenie lewej goleni, zesztywnienie lewego stawu skokowego, zaniki mięśni lewej kończyny dolnej, zespół bólowy i poczucie pogorszenia sprawności. Przedmiotowy wypadek spowodował stały uszczerbek na zdrowiu wnioskodawcy w wysokości 30%, przy czym z pozycji 158b – 20% i z pozycji 163a – 10%. Biegły stwierdził, iż u wnioskodawcy występuje całkowity brak ruchu w lewym stawie skokowym, istnieje przebyte złamanie kompresyjne trzonu lewej kości piętowej, co łącznie ze złamaniami elementów górnego stawu skokowego daje podstawy do uznania dodatkowego uszczerbku na zdrowiu wg pozycji 163a, odrębnego od uszczerbku zaistniałego na skutek złamania dalszej przynasady lewej kości piszczelowej. Leczenie tego złamania było powikłane zaistnieniem stawu rzekomego, operacją połączoną z pobraniem przeszczepów z kości biodrowej i wycięciem części trzonu kości strzałkowej, ostatecznie doszło do skrócenia goleni o 3 cm i szpotawego jej zniekształcenia. Biegły uznał, iż uznany z tym uszczerbek jest nieco mniejszy niż przyznany przez Komisję 25%. Nadto właściwsza jest ocena uszczerbku na zdrowiu dotycząca skutków złamania kości piętowej z pozycji 163a niż z pozycji 164a czy 164b, gdyż najistotniejszym skutkiem jest zesztywnienie stawu skokowego. Natomiast z pozycji 164a i b oceniane są skutki złamań zarówno kości piętowej, jak i skokowej. W przypadku wnioskodawcy nie doszło do złamania kości skokowej, która stanowi anatomiczną granicę oddzielającą oba urazy. Nadto u wnioskodawcy nie doszło do spłaszczenia kości piętowej wskutek jej złamania.

Sąd Rejonowy wskazał, że oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego lekarza ortopedy, uznając iż zmierza on jedynie do przewlekłości postępowania. Biegły ortopeda przekonująco bowiem uzasadnił swoją opinię a w opinii uzupełniającej odniósł się do zarzutów strony pozwanej podnosząc, iż u wnioskodawcy występuje całkowity brak ruchu w lewym stawie skokowym, istnieje przebyte złamanie kompresyjne trzonu lewej kości piętowej, co łącznie ze złamaniami elementów górnego stawu skokowego daje podstawy do uznania dodatkowego uszczerbku na zdrowiu wg pozycji 163a. Uszczerbek z pozycji 163a nie był w ogóle brany pod uwagę przez lekarza orzecznika ZUS ani Komisję Lekarską, mimo że złamanie lewej kości piętowej było widoczne na kolejnych zdjęciach rtg. Wyjaśnił także, iż uszczerbek ten nie może być oceniany z pozycji 164a lub 164b, gdyż u wnioskodawcy nie doszło do złamania kości skokowej, które to złamanie jest elementem urazu ocenianego ze wskazanej pozycji.

Sąd I instancji podkreślił, że nie znalazł zatem podstaw do powoływania kolejnych biegłych. Dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów a w szczególności art. 217 § 1 kpc. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. W świetle art. 286 kpc Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 II CR 817/73 nie publ).

Zdaniem Sądu Rejonowego opinia biegłego ortopedy jest rzetelna, a wynikające z niej wnioski logiczne i prawidłowo uzasadnione. Opinia ta nie zawiera braków i wyjaśnia wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Okoliczność, że opinia biegłego nie ma treści, odpowiadającej stronom nie może mieć w tym wypadku znaczenia. Odmienne stanowisko oznaczałoby, bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by się upewnić, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie uzasadnia powołania innego biegłego (wyrok SN z dnia 5 czerwca 2002 roku I CR 562/74 LEX nr 7607; wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1999 roku I PKN 20/99 OSNP 2000/22/807 ).

Niezasadny okazał się także, zdaniem Sądu I instancji, zarzut braku obiektywizmu biegłego mający rzekomo wynikać z faktu, iż jego podpis znajduje się na dokumentacji medycznej wnioskodawcy, gdyż jak zostało wyjaśnione biegły ortopeda nie był lekarzem prowadzącym wnioskodawcę podczas hospitalizacji, a podpis na dokumentacji medycznej jest czynnością czysto techniczną wynikająca z funkcji zajmowanej przez biegłego na oddziale szpitalnym.

Sąd Rejonowy zważył, że odwołanie było zasadne częściowo.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199 poz. 1673 ze zmianami) jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy (art.11 ust.2 cyt. ustawy). Natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie (ust.3 art.11 cyt. ustawy). Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji (ust.4 art.11 ustawy).

W przedmiotowej sprawie lekarz orzecznik ZUS oraz komisja lekarska ZUS uznali, iż u wnioskodawcy przebyty uraz powoduje 25% uszczerbek na zdrowiu z pozycji 158b tabeli uszczerbków.

Sąd Rejonowy ustalił, iż wbrew twierdzeniu strony pozwanej, wnioskodawca doznał wyższego uszczerbku na zdrowiu, a do tego podlegającego dodatkowo innej kwalifikacji wg tabeli uszczerbków.

Rozpoznanie dokonane przez lekarza orzecznika zostało w części potwierdzone przez biegłego lekarza ortopedę. Jednakże ocena uszczerbku na zdrowiu dokonana w postępowaniu przed ZUS-em została dokonano tylko częściowo. Jak już wskazano wyżej pozwany nie uwzględnił złamania kości piętowej, który skutkuje uszczerbkiem na zdrowiu z pozycji 163a.

Pozycja 163a oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu - załącznika do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (t.j. Dz.U. z 2013r. poz.954) obejmuje zesztywnienie stawu skokowego – w zależności od ustawienia stopy, zmian wtórnych i powikłań, pod kątem zbliżonym do prostego – 10-20%. U wnioskodawcy rozpoznaje się całkowity brak ruchu w lewym stawie skokowym, istnieje przebyte złamanie kompresyjne trzonu lewej kości piętowej, co łącznie ze złamaniami elementów górnego stawu skokowego daje podstawy do uznania dodatkowego uszczerbku na zdrowiu wg pozycji 163a.

W związku z tym, iż wnioskodawca doznał ponad uszczerbek przyznany przez ZUS, 10% uszczerbku na zdrowiu, Sąd Rejonowy zasądził na jego rzecz odszkodowanie w kwocie 7.300 zł .

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 477 ¹⁴ kpc Sąd I instancji, uznając odwołanie za w części zasadne zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Wnioskodawca wygrał sprawę w 75% w związku z czym o kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w oparciu o art.100 kpc w związku z § 12 ust.3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163 poz. 1348 ze zmianami).

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł organ rentowy , zaskarżając wyrok w zakresie pkt. 1 i 3, zarzucając temu wyrokowi:

naruszenie prawa materialnego – art. 11 ustawy z dnia 30 października 2002 r o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych poprzez nieuzasadnione w świetle zebranego materiału dowodowego, przyjęcie, iż wnioskodawca ma prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy jakiemu uległ w dniu 21 września 2012 r za dodatkowe 10 % uszczerbku na zdrowiu.

Mając powyższe na uwadze organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi Instancji do ponownego rozpoznania. Wniósł także o uzupełnienie materiału dowodowego i dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu ortopedii.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje w części na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał analizy zebranych dowodów, nie naruszając zasady ich swobodnej oceny.

Nieprawidłowo jednak zastosował przywołane przepisy prawa materialnego przy ocenie wysokości procentowego uszczerbku na zdrowiu.

Zgodnie z art.11 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 1242) ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji (art.11 ust. 2-4 ww. ustawy).

Oceny wysokości trwałego uszczerbku na zdrowiu dokonuje się na podstawie tabeli stanowiącej załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz. U. z 2013 roku poz. 954). W tabeli oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wymienia się rodzaje uszkodzeń ciała i rozstroju zdrowia, które mogą powodować zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Podstawą do stwierdzenia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jest znalezienie odpowiedniej pozycji w tabeli oceny procentowej oraz wykazanie, że uszczerbek na zdrowiu spełnia cechy stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wynikające z ich definicji. Przede wszystkim jednak jest to pojęcie ustalane w kategoriach medycznych.

Za stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu nie może być uznany jakikolwiek doznany uszczerbek na zdrowiu, ale tylko ten, który jest objęty katalogiem uszczerbków wymienionych w tabeli oceny procentowej. Wyjątkowo, jeżeli określony uszczerbek na zdrowiu można zakwalifikować jako stały lub długotrwały, jednak jego przypadek nie został określony w tabeli oceny procentowej, wówczas jego ocena procentowa może być ustalona na podstawie pozycji najbardziej do niego zbliżonej. Można ustalić stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w procencie niższym lub wyższym od przewidywanego w danej pozycji, w zależności od różnicy występującej między ocenianym stanem przedmiotowym a stanem przewidzianym w odpowiedniej pozycji oceny procentowej (§8 ust.3 ww. rozporządzenia).

Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.

Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.(art. 11 ust. 2 i 3 cytowanej ustawy).

Z zebranego w sprawie przez Sąd Rejonowy materiału dowodowego wynika, iż wnioskodawca doznał otwartego wieloodłamowego złamania dalszych przynasad i nasad obu kości lewej goleni i złamania kompresyjnego trzonu lewej kości piętowej. Po zastosowanym leczeniu zachowawczym doszło do powstania stawu rzekomego przynasady lewej kości piszczelowej. Po dalszym leczeniu operacyjnym nastąpił zrost. Obecnie pozostają blizny, zniekształcenie szpotawe i skrócenie lewej goleni, zesztywnienie lewego stawu skokowego, zaniki mięśni lewej kończyny dolnej, zespół bólowy i poczucie pogorszenia sprawności. Przedmiotowy wypadek spowodował stały uszczerbek na zdrowiu wnioskodawcy w wysokości 30%, przy czym z pozycji 158b – 20% i z pozycji 163a – 10%.

Ustalono, iż u wnioskodawcy występuje całkowity brak ruchu w lewym stawie skokowym, istnieje przebyte złamanie kompresyjne trzonu lewej kości piętowej, co łącznie ze złamaniami elementów górnego stawu skokowego daje podstawy do uznania dodatkowego uszczerbku na zdrowiu wg pozycji 163a, odrębnego od uszczerbku zaistniałego na skutek złamania dalszej przynasady lewej kości piszczelowej. Leczenie tego złamania było powikłane zaistnieniem stawu rzekomego, operacją połączoną z pobraniem przeszczepów z kości biodrowej i wycięciem części trzonu kości strzałkowej, ostatecznie doszło do skrócenia goleni o 3 cm i szpotawego jej zniekształcenia.

Z ustaleń wynika jednakże, iż ustalony uszczerbek z pkt. 158 b, jest nieco mniejszy niż przyznany przez Komisję - 25%, bowiem został ustalony na poziomie 20 %.

Sąd Rejonowy dokonał w tym zakresie prawidłowych ustaleń w oparciu o opinię biegłego ortopedy, która ostatecznie nie była kwestionowana przez organ rentowy, bowiem, po doręczeniu opinii uzupełniającej biegłego organ rentowy nie zgłosił zastrzeżeń.

Jednakże mimo prawidłowych ustaleń, że aktualnie uszczerbek na zdrowiu wnioskodawcy wynosi 30 % (według dwóch punktów tabeli) , a więc o 5% więcej w stosunku do ustaleń organu rentowego, Sąd I Instancji nieprawidłowo przyjął, że wnioskodawcy przysługuje jednorazowe odszkodowanie za dodatkowe 10 % - zgodnie z ustaleniem opinii biegłego w zakresie dodatkowego uszczerbku zgodnie z pkt. 163 a.

Sąd I instancji stracił z pola widzenia wysokość uszczerbku określoną na podstawie opinii biegłego, który określił go na poziomie 30 %, dokonując na nowo oceny tego uszczerbku, według dwóch punktów tabeli (158 b i 163 a), w odróżnieniu od organu rentowego, który dokonywał oceny wyłącznie w oparciu o jeden punkt (158 b).

Rację ma skarżący, że oceny uszczerbku należy dokonać w sposób całościowy, zwłaszcza, że uszczerbek ten dotyczy jednej kończyny, zatem przyjęcie, iż wnioskodawcy należy się jednorazowe odszkodowanie za dodatkowe 10 % uszczerbku na zdrowiu nie jest prawidłowe, bowiem w istocie z ustaleń wynika uszczerbek na poziomie dodatkowych 5 % .

Z tego powodu zaskarżony wyrok podlegał zmianie, na podstawie art. 386 § 1 kpc, w ten z sposób, że zasądzono od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 3650 zł tytułem jednorazowego odszkodowania za dodatkowe 5 % uszczerbku na zdrowiu. W konsekwencji zmianie uległ również wyrok w zakresie orzeczonych kosztów zastępstwa procesowego, na podstawie art. 100 kpc w związku z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 t.j.), mając na względzie, że wnioskodawca wygrał proces w 33 % (żądał 15 % , orzeczono o 5 %).

W pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc, w związku z prawidłowym ustaleniem na podstawie opinii biegłego ortopedy dodatkowego uszczerbku w oparciu o inny punkt tabeli – 163 a, o czym była mowa powyżej. Oprócz twierdzenia skarżącego, że nadal nie podziela stanowiska biegłego, apelacja nie precyzuje żadnych konkretnych zarzutów do opinii, a jedynie powtarza argumentację komisji lekarskiej ZUS.

Należy przypomnieć, że celem postępowania sądowego jest wykazanie na podstawie obiektywnych dowodów w postaci opinii biegłych, jaki jest faktyczny uszczerbek na zdrowiu, natomiast lekarz orzecznik czy komisja lekarska dokonuje oceny stanu zdrowia jako reprezentant jednej ze stron procesu. Nie może stanowić o dyskwalifikacji opinii biegłego tylko fakt, że lekarz orzecznik, czy komisja lekarska orzekła uszczerbek na zdrowiu na niższym poziomie, niż wynika to z opinii biegłego, która została sporządzona w sposób prawidłowy i odzwierciedla rzeczywisty stan zdrowia wnioskodawcy.

W konsekwencji nie można przyjąć, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. W świetle art.286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 II CR 817/73 niepublikowany), a taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występowała.

Sąd pominął zgłoszony w apelacji dowód z opinii biegłego ortopedy na podstawie art. 381 kpc, z uwagi na niesprecyzowanie tezy dowodowej tego wniosku, nadto, z uwagi na nie zgłoszenie zastrzeżeń do opinii uzupełniającej przed Sądem I instancji.

O kosztach zastępstwa procesowego za II instancję Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc w zw. z § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt. 1 w zw. § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r (Dz.U z 2015 r poz. 1804), mając na względzie, iż organ rentowy przegrał w 50%, bowiem apelacja została uwzględniona w części .

Przewodnicząca: Sędziowie: