Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ryszard Warda /spr./

Sędziowie:SO Marek Konrad

SO Michał Pieńkowski

Protokolant: Dorota Dziczek

przy udziale Prokuratora Prok. Okr.: Adama Kolbusa

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2016 r. na rozprawie

sprawy A. K. (2)

oskarżonego o czyn z art. 242 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrołęce z dnia 25 listopada 2015 r., sygn. II K 853/14

orzeka:

zaskarżony wyrok uchyla w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sygn. akt II Ka 44/16

UZASADNIENIE

A. K. (2) został oskarżony o to, że korzystając z zezwolenia na czasowe opuszczenie Zakładu Karnego w P. bez dozoru, bez usprawiedliwionej przyczyny nie powrócił najpóźniej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu, tj. 19 sierpnia 2014 r. do godziny 23.00, to jest o czyn z art. 242 § 2 k.k.

Wyrokiem z dnia 25 listopada 2015 r. wydanym w sprawie sygn. II K 853/14 Sąd Rejonowy w Ostrołęce uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu i koszty postępowania przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku w całości na niekorzyść oskarżonego wniósł oskarżyciel publiczny. Orzeczeniu temu zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego art. 242 § 2 k.k. poprzez błędną subsumpcję ustalonego stanu faktycznego i nie zastosowanie przytoczonego przepisu jako podstawy skazania oskarżonego za przestępstwo niepowrotu do Zakładu Karnego po udzielonym mu zezwoleniu na czasowe jego opuszczenie do dnia 16 sierpnia 2014 r. godz. 23.00 i powrócenie w dniu 20 sierpnia 2014 r. o godz. 11.20, w konsekwencji uniewinnienie oskarżonego od popełnienia tego przestępstwa. W konkluzji apelacji prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżyciela publicznego jest o tyle zasadna, że skutkowała uchyleniem wyroku Sądu I instancji i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Zaskarżony wyrok został rzeczywiście wydany z obrazą przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 242 § 2 k.k.

Zważyć należy, że akt oskarżenia, jako skarga zasadnicza, nie tylko inicjuje postępowanie sądowe, ale także zakreśla jego ramy, co ściśle łączy się z problematyką tożsamości czynu zarzucanego i przypisanego sprawcy. Wbrew twierdzeniom Sądu I instancji ram tych nie wyznacza jednak przyjęty w akcie oskarżenia opis czynu zarzucanego oskarżonemu ani też wskazana tam kwalifikacja prawna. Granice oskarżenia wyznacza zdarzenie historyczne, na którym zasadza się oskarżenie. Istotna jest zatem tożsamość czynu wyznaczona faktycznymi ramami tegoż zdarzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2010 roku, sygn. III KK 97/10). Sąd nie jest zatem związany ani samym opisem, ani też kwalifikacją prawną czynu wskazaną przez oskarżyciela, wiąże go natomiast czyn jako zdarzenie faktyczne i tych granic przekroczyć już nie może. O tym zaś, czy sąd orzekł w wyroku w granicach aktu oskarżenia, decyduje tożsamość zdarzenia historycznego zarzucanego w skardze i przypisanego w wyroku. Znaczenie określenia „zdarzenie historyczne” obejmuje opisane w skardze zdarzenie faktyczne. Zdarzenie historyczne to pojęcie o szerszym znaczeniu niż pojęcie „czynu” oskarżonego, polegającego na jego działaniu lub zaniechaniu. Sąd może zatem inaczej, w porównaniu z twierdzeniami oskarżyciela, dokonać ustaleń w sprawie, nadać inną kwalifikację prawną stosowną do ustalonego stanu faktycznego, który może być niezgodny z twierdzeniami oskarżyciela. Identyczność czynu jest jednak wyłączona, jeżeli w porównywalnych jego określeniach zachodzą tak istotne różnice, że według rozsądnej życiowej oceny nie można ich uznać za określenia tego samego zdarzenia faktycznego (postanowienie Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2010 roku w sprawie III K 368/09, LEX nr 584761).

Dla oceny, czy tożsamość zdarzenia historycznego została zachowana koniecznym jest porównanie czynu zarzuconego aktem oskarżenia z czynem przypisanym przez sąd (ewentualnie zachowaniem oskarżonego wynikającym z materiału dowodowego) - pod względem elementów wyznaczających ową tożsamość. Tymi zaś, jak podkreśla się w orzecznictwie, są: identyczność przedmiotu zamachu, identyczność kręgu podmiotów oskarżonych o udział w zdarzeniu, tożsamość miejsca i czasu zdarzenia, jak też zachowanie choćby części wspólnych znamion w opisie czynu zarzuconego i przypisanego, które winny się ze sobą pokrywać, mając jakiś obszar wspólny. O jedności czynu, jako jednego impulsu woli, świadczy nadto jedność zamiaru (lub planu) sprawcy (sprawców) przestępstwa (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2010 roku, sygn. III KK 97/10).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy w żaden sposób nie można zgodzić się z Sądem Rejonowym, by zachowanie oskarżonego A. K. (2) stanowiło jakościowo odrębny czyn od tego opisanego w skardze zasadniczej. Niewątpliwie zarzucony oskarżonemu czyn została sformułowany przez oskarżyciela publicznego w sposób wadliwy, jednak stopień tego uchybienia nie uniemożliwiał wyizolowania zdarzenia historycznego i rozpoznania sprawy w tym właśnie kierunku. We wskazanym zarzucie wymieniono istotne okoliczności faktyczne ogniskujące się wokół zachowania oskarżonego polegającego na nie powróceniu najpóźniej w ciągu 3 dni po upływnie wyznaczonego terminu z zezwolenia na czasowe opuszczenie Zakładu Karnego w P.. Z przedstawionego zarzutu wynika także pośrednio, iż chodzi o zezwolenie Dyrektora Zakładu Karnego w P. z dnia 1 sierpnia 2014 r., na mocy którego w dniu 4 sierpnia 2014 r. o godzinie 8.00 oskarżony czasowo opuścił Zakład Karny w P.. Przy tak zakreślonych ramach zdarzenia, Sąd meriti był uprawniony, a nadto zobowiązany do zweryfikowania znamion czynu zabronionego opisanych w art. 242 § 2 k.k., i w konsekwencji poprawienie błędnie wskazanego czasu popełnienia przestępstwa.

W tej ostatniej kwestii należy nadmienić, że art. 242 § 2 k.k. penalizuje taki „niepowrót” z przepustki, który trwa więcej niż trzy dni, że przestępstwo to ma charakter trwały i że czas jego popełnienia zawiera się pomiędzy czwartym dniem od zakończenia ostatniego dnia, do którego udzielona została przepustka, a dniem ponownego rozpoczęcia odbywania kary. Zachowaniem kryminalizowanym wyżej wymienionym przepisem jest czas bezprawnego pozostawania na wolności, a więc okres od czwartego dnia liczonego od upływu wyznaczonego terminu powrotu do chwili faktycznego powrotu do zakładu penitencjarnego (w wyniku zgłoszenia się lub zatrzymania). Przy ponownym rozpoznaniu niniejszej sprawy właśnie w takim kontekście Sąd winien zweryfikować zachowanie oskarżonego. Nie może mieć przy tym znaczenia, że oskarżony dobrowolnie stawił się do dalszego odbycia kary pozbawienia wolności po nie powróceniu z przepustki w terminie, tudzież, że okres ten został mu zaliczony na poczet wykonywanej dotychczas kary.

Z tych powodów zaskarżone orzeczenie należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostrołęce. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy należy mieć na uwadze wskazania Sądu Odwoławczego poczynione w toku niniejszych rozważań, w szczególności odnoszące się do granic zdarzenia historycznego czynu zarzuconego oskarżonemu.

Z tych względów orzeczono jak na wstępie.