Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2016 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku Z. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 9 kwietnia 2015 r. sygn. akt III U 1361/14

I.oddala apelację ,

II.zasądza od Z. A. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. kwotę 120 zł ( słownie: sto dwadzieścia złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym .

UZASADNIENIE

Decyzją z 30.10.2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. odmówił Z. A. prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( j. t. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 r. Nr 8 poz.43 ze zm.)

Uzasadniając decyzję wskazano, że wnioskodawca na dzień 1.01.1999 r. wykazał 19 lat 5 miesięcy i 27 dni pracy w warunkach szczególnych. Wykazał na ten dzień 23 lata 11 miesięcy i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Powołując się na przepis art. 184 ustawy emerytalnej oraz § 4 w/w rozp. RM organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego na dzień 1.01.1999 r. tj. 25 lat i dlatego prawa do emerytury odmówiono.

W odwołaniu od powyższej decyzji Z. A. domagał się przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych,
z uwzględnieniem 7 lat pracy na stanowisku maszynisty przy przeliczeniu tego okresu według współczynnika 1,4 za każdy rok pracy. Wnioskodawca wskazywał na treść przepisu art. 43 ust.2 ustawy z dnia 17grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, podtrzymując argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji. Wskazywał, że wnioskodawca nie osiągnął powszechnego wieku emerytalnego i dlatego jego wniosek został rozpatrzony na podstawie przepisu art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalno-rentowej oraz art. 4 cyt. rozporządzenia. RM. W ocenie organu rentowego wnioskodawca spełnił warunek wieku (60 lat), nie przystąpił do OFE i wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach liczone na dzień 1.01.1999 r. Odnosząc się do przedłożonych dokumentów organ rentowy wskazał, że z zaświadczenia sporządzo nego przez PKP w dniu 3.12.2014 r. wynika, że w okresie od 1.08.1979 r. do 31.07.1986 r. wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku maszynisty ciężkich maszyn nawierzchniowych i budowlanych, a więc nie wykonywał prac określonych w art. 43 ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej, dających możliwość przeliczenia roku zatrudnienia na 14 miesięcy. W ocenie organu rentowego również w pozostałych okresach zatrudnienia na kolei, wnioskodawca nie wykonywał prac pozwalających na zastosowanie przelicznika 1 rok i 14 miesięcy za każdy rok pracy.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. A. ur. (...), złożył w dniu 4.09.2014 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Poza sporem pozostaje, że na dzień 1.01.1999 r. wnioskodawca wykazał 19 lat 5 miesięcy i 27 dni pracy w warunkach szczególnych, nie przystąpił do OFE.

Spór w niniejszym postępowaniu dotyczył okoliczności czy wnioskodawca na dzień 1.01.1999 r. wykazał 25 letni okres składkowy i nieskładkowy, przy czym poza sporem pozostaje iż na ten dzień wnioskodawca wykazał okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 23 lat 11 miesięcy i 8 dni.

Wnioskodawca przedłożył świadectwo pracy wydane przez PKP S.A. dnia 31.03.2001 r., w którym stwierdzono, iż był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy od 1.02.1979r. do 31.03.2001 r., w tym :

1.  od 1.02.1979 r. do 31.07.1979 r. na stanowisku rzemieślnik specjalista,

2.  od 1.08.1979 r. do 31.07.1986 r. na stanowisku maszynista maszyn,

3.  od 1.08.1986 r. do 31.08.1987 r. na stanowisku kierownik robót,

4.  od 1.09.1987 r. do 31.03.2001 r. na stanowisku starszy mistrz

W zaświadczeniu z 3.12.2014 r. pracodawca PKP S.A. stwierdził, że wnioskodawca w okresie od 1.08.1979 r. do 31.07.1986 r. był zatrudniony na stanowisku maszynisty ciężkich maszyn nawierzchniowych i budowlanych.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca nie wykazał, iż w spornym okresie od 1.08.1979 r. do 31.07.1986 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę opisaną w przepisie art. 43 ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej. Po wierzone mu w spornym okresie pracy stanowisko nie odpowiada stanowiskom określonym w przepisie art. 43 ustawy emerytalno-rentowej. Z zaświadczenia przedłożonego przez wnioskodawcę w toku postępowania przed organem rentowym nie wynika, że wnioskodawca wykonywał pracę na parowym, spalinowym, bądź elektrycznym pojeździe trakcyjnym w drużynach konduktorskich, bądź na stanowiskach manewrowych lub ustawiacza. Z treści tego dokumentu wynika natomiast ,że wnioskodawca w okresie spornym wykonywał pracę maszynisty ciężkich maszyn nawierzchniowych i budowlanych, co nie odpowiada praco opisanym w art. 43 ustawy.

Ponadto w ocenie Sądu przepis art. 43 ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej nie stanowi podstawy do przyjęcia przelicznika 1,4 za każdy rok pracy, przy ustalaniu wymiaru okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 1.01.
1999 r. w zakresie niezbędnym do przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca
w toku postępowania nie wykazał , że w spornym okresie wykonywał pracę wymienioną w art. 43 ustawy emerytalno-rentowej. Nie spełnił więc wszystkich przesłanek nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, bowiem nie wykazał 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego na dzień 1.01.1999 r.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2015 r. oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją sporządzoną przez swojego pełnomocnika procesowego wnioskodawca Z. A..

Apelacja formułuje zarzut naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.

1. art. 224 § 1 i art. 232 zd. 2 w zw. z art. 278 § 1 KPC poprzez brak dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii biegłego zakresu kolejnictwa, mimo iż w świetle ustalonych okoliczności faktycznych konieczność przeprowadzenia dowodu na okoliczność ustalenia czy ciężka maszyna nawierzchniowa i budowlana jest jednocześnie parowym, spalinowym, bądź elektrycznym pojazdem trakcyjnym jest oczywista z punktu widzenia wyjaśnienia sprawy,

2. art. 5, 227, 232, 278 § 1 KPC poprzez zaniechanie pouczenia powoda o możliwości zgłoszenia dowodu z opinii biegłego z zakresu BHP w kolejnictwie i zaniechanie dopuszczenia z urzędu opinii biegłego podczas gdy uzasadnione wątpliwości czy praca maszynisty ciężkich maszyn nawierzchniowych i budowlanych odpowiada wykonywaniu pracy na parowym, spalinowym, bądź elektrycznym pojeździe trakcyjnym określonej art. 43 ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych powinien albo pouczyć wnioskodawcę występującego bez profesjonalnego pełnomocnika o możliwości zgłoszenia dowodu z opinii biegłego, albo dopuścić ten dowód z urzędu,

3. art. 328 § 2 KPC polegające na braku ustaleń w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jaką pracę w okresie od 01.08.1979 r. do 31.07.1986 r. rzeczywiście wykonywał odwołujący, a tym samym brak jednoznacznych ustaleń czy była to praca maszynisty ciężkich kolejowych maszyn nawierzchniowych i budowlanych,

4. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 43 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez jego niezastosowanie co skutkowało błędnym wyliczeniem okresów składkowych i nieskładkowych.

Apelacja zawiera wniosek o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku oraz stwierdzenie, że odwołujący się Z. A. ma prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych;

2. ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, w przypadku stwierdzenia przez Sąd II instancji nierozpoznania istoty sprawy przez Sąd I instancji;

3. nadto o przeprowadzenie dowodów z zeznań wskazanych świadków :

a) na okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy
w PKP i jej charakteru w okresie od 01.08.1979r. do 31.07.1986 r.,

b) opinii biegłego z zakresu BHP; na okoliczność ustalenia czy wykonywana na stanowisku maszynisty ciężkich maszyn nawierzchni i budowlanych odpowiada wykonywaniu pracy na parowym, spalinowym bądź elektrycznym pojeździe trakcyjnym;

4. o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność odwołującego się lub jego pełnomocnika.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od strony przeciwnej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja wnioskodawcy jako bezzasadna nie mogła odnieść zamierzonego skutku , zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest bowiem prawidłowy
i nie narusza prawa .

Przedmiotem sporu było uprawnienie wnioskodawcy Z. A. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 i 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm . ) . Poza sporem pozostawało spełnienie przez wnioskodawcę ustawowego warunku wymaganego wieku , wykazania okresów co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, nie przystąpienia do OFE . Spornym pozostawało spełnienie przez wnioskodawcę warunku wykazania 25-letniego okresu ubezpieczenia ( okresów składkowych , nieskładkowych ) przypadającego przed dniem 1.01.1999 r. Organ rentowy przyjął za wykazany powyższy okres w wymiarze 23 lat 11 miesięcy i 8 dni zgodnie z przedstawionymi dokumentami ( świadectwa pracy ) .

Wnioskodawca domagał się zaliczenia okresu swojego zatrudnienia na PKP w okresie od 1.08.1979 r. do 31.07.1986 r. na stanowisku „maszynista maszyn” w wymiarze 14 miesięcy za każdy pełny rok zatrudnienia na kolei , zgodnie z treścią art. 43 ust 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS .

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu dysponując zaświadczeniem z 3.12.2014 r. wydanym przez PKP S.A. poświadczającym , że wnioskodawca w okresie od 1.08.1979 r. do 31.07.1986 r. był zatrudniony na stanowisku maszynisty ciężkich maszyn nawierzchniowych i budowlanych stwierdził , że wnioskodawca nie wykazał aby w powyższym spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w trakcie zatrudnienia na kolei wymienianą w treści art. 43 ust 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS . Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zawarł również ocenę , iż przepis art. 43 ust 2 ustawy emerytalno – rentowej nie stanowi podstawy do stosowania przyjętego w nim przelicznika okresów zatrudnienia przy ustalaniu na dzień 1.01.1999 r. okresów składkowych i nieskładkowych w zakresie niezbędnym do przyznania prawa do spornego świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku .

Przedmiotem oceny Sądu Apelacyjnego w pierwszej kolejności było powołane powyżej stwierdzenie Sądu Okręgowego o braku możliwości stosowania art. 43 ust 2 ustawy emerytalno – rentowej do ustalenia ogólnego stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy na dzień 1.01.1999 r. występującego o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na pracę
w warunkach szczególnych .

W ocenie Sądu Apelacyjnego powołany wyżej przepis znajduje zastosowanie do ustalenia stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy w przedmiotowej sprawie z uwagi na brak ustawowego wyłączenia stosowania tego przepisu
w tym zakresie .

Brak jest natomiast podstaw do stosowania art. 43 ust 2 do obliczenia kapitału początkowego ubezpieczeniowych urodzonych po dniu 1.01.1948 r. zgodnie z art. 173 ust 1 i 174 ust 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS , wobec braku stosownego szczegółowego zapisu ustawowego w przepisach
o kapitale początkowym ( por. wyrok SN z dnia 13 listopada 2013 r. I UK 154/13 publ. OSNP 2014/10/150 ) .

Przechodząc do sporu w zakresie zakwestionowania przez skarżącego oceny prawnej dokonanej przez Sąd I instancji w której to ocenie Sąd ten uznał, że wykonywana przez ubezpieczonego w spornym okresie praca w charakterze maszynisty ciężkich maszyn nawierzchniowych i budowlanych nie spełnia dyspozycji przepisu art. 43 ust 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w tym zakresie Sąd Apelacyjny w całości podziela zarówno ustalenia , jak również stanowisko i ocenę prawną zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia .

Sprawa jest na tyle oczywista , że brak było podstaw do przeprowadzenia przez Sąd dowodu z opinii biegłego z zakresu kolejnictwa jak również z prowadzenia dowodu z zeznań świadków na okoliczność charakteru pracy świadczonej na rzecz PKP przez wnioskodawcę w objętym sporem okresie .

Należy przypomnieć , iż ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z FUS , weszła w życie od 1.01.1999 r. a w szczególności jej art. 43 ust 2 , analogiczny w treści do przepisu art. 6 ust 2 ustawy z dnia 28 kwietnia
1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin , która przestała obowiązywać z dniem 1.01.1999 r.

Istnieje jednak orzecznictwo sądowe interpretujące pojęcie zatrudnienia „na parowych , spalinowych lub elektrycznych pojazdach trakcyjnych” uprawniającego do stosowania przelicznika każdego pełnego roku stałej pracy o takim charakterze na kolei jako 14 miesięcy zatrudnienia .

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 maja 1997 r. w sprawie sygn. II UKN 110/97 ( publ. OSNP 1998/5/162 ) stwierdził wyraźnie , że „pojęcie takiego zatrudnienia obejmuje jedynie zwykłe pojazdy trakcyjne , tzn. przystosowane do kursowania w pociągach na ogólnych warunkach i przeznaczone do przewozu osób i przesyłek” .

Analizując akta osobowe wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia
w PKP, Sąd Apelacyjny stwierdził , że wnioskodawca nigdy nie zdobył uprawnień maszynisty pojazdów trakcyjnych taboru zwykłego , które zgodnie z Zarządzeniem Ministra Komunikacji Nr 83 z dnia 6 czerwca 1970 r. ( obowiązującego w PKP w okresie objętym sporem ) stanowiły pojazdy szynowe przystosowane do kursowania w pociągach na ogólnych warunkach i przystosowane do przewożenia osób i przesyłek . Do taboru zwykłego należały pojazdy trakcyjne ( lokomotywy wszystkich typów ) oraz tabor wagonowy . Natomiast tabor specjalny stanowiły pojazdy , których budowa zezwala na kursowanie w pociągach pod pewnymi warunkami ( miejsce , szybkość jazdy ) a które przeznaczone są do prac budowlano – remontowych , ratunkowych i innych , ( § 6 pkt 3 Przepisów ruchu wydanych na podstawie delegacji z art. 5 ust 1 ustawy z 2 grudnia 1960 r. o kolejach ( Dz. U. z 1989 r. Nr 52 . poz. 310 ze zm . ) . Wnioskodawca , jak wynika z jego akt osobowych w lipcu 1972 r. zdał egzamin i uzyskał uprawienia : maszynisty automatycznych podbijarek torów i rozjazdów .

W dniu 28.07.1986 r. uzyskał świadectwo egzaminu w kierunku mechanizacji robót .

Praca wnioskodawcy na rzecz PKP w objętym sporem okresie była pracą w Oddziale Drogowym PKPZ.i PKP L. głównie przy remontach
i układaniu torowisk . Jako maszynista ciężkich maszyn nawierzchniowych
i budowlanych mógł on kierować wyłącznie pojazdami stanowiącymi tabor specjalny oraz pojazdami pomocniczymi ( pojazdy szynowe których budowa nie pozwala na włączenie do składów pociągów np. maszyny budowlane na kołach, ciągniki drezyny - § 6 pkt 3 Przepisów ruchu ) .

Brak jest więc w ocenie Sądu Apelacyjnego jakichkolwiek podstaw faktycznych i prawnych do ustalenia , że wnioskodawca w objętym sporem okresie był zatrudniony na zwykłych pojazdach trakcyjnych tzn. przystosowanych do kursowania w pociągach na ogólnych warunkach i przeznaczonych do przewozu osób i przesyłek . Tylko bowiem takie zatrudnienie na kolei uprawnia do stosowania przelicznika przyjętego w treści art. 43 ust 2 ustawy emerytalno – rentowej .

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny uznał , że postępowanie przeprowadzone przez Sąd I instancji nie naruszało przepisów prawa procesowego powołanych w apelacji , a zaskarżony wyrok nie naruszył przepisów prawa materialnego powołanych tamże .

Przedstawiona w apelacji argumentacja nie wnosi do sprawy żadnych nowych okoliczności faktycznych czy prawnych , mogących stanowić podstawę zmiany zaskarżonego orzeczenia stanowi jedynie polemikę z dokonaną przez Sąd I instancji w ramach swobodnej oceny dowodów interpretacją przepisów ustawy w objętym sporem zakresie .

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny z mocy art. 385 k. p. c. uznając apelację za bezzasadną orzekł o jej oddaleniu . Orzeczenie o kosztach wydano zgodnie z treścią art. 98 k. p. c. i art. 109 k. p. c. w zw. z § 12 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych … ( t. jedn. Dz. U. 2013 r. Nr 490 ze zm. ) .