Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2015 r. w Szczecinie

sprawy J. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie emerytury

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 listopada 2014 r. sygn. akt VI U 730/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.. na rzecz J. L. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSO del. Beata Górska SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 57/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. L. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 05.08.2014r. odmawiającej mu prawa do emerytury. Wniósł o uznanie okresów pracy od 01.09.1972 do 26.10.1973r., od 27.10.1973r. do 02.01.1976r., od 01.01.1976r. do 31.03.1976r. oraz od 01.04.1976r. do 05.09.1990r. jako wykonywanych w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na wniesione odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o jego oddalenie. W ocenie organu rentowego ubezpieczony nie udokumentował 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Wyrokiem z dnia 17 listopada 2014 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 05 sierpnia 2014 roku w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu J. L. prawo do emerytury od dnia 02 sierpnia 2014 roku poczynając oraz zasądził od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kwotę 60,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony J. L. urodził się (...) Z zawodu jest kierowcą mechanikiem. Na dzień 1.01.1999 r. posiada ogólny okres ubezpieczenia wynoszący 26 lat, 3 miesiące i 27 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Oświadczył, iż jest członkiem OFE i w związku z tym wniósł o przekazanie zgromadzonych środków na rzecz budżetu państwa. W okresie od 25.04.1974r. do 24.05.1975r. odbywał zasadniczą służbę wojskową (okoliczności bezsporne).

Ubezpieczony od 01.09.1972r. do 26.10.1973r. pracował w Wojewódzkiej Spółdzielni (...) w Z. jako kierowca samochodu N.. Następnie, na zasadzie porozumienia stron został przeniesiony do Spółdzielni (...), gdzie pracował od dnia 27.10.1973r. do 02.01.1976r. także jako kierowca. Od 01.01.1976r. do 31.03.1976r. ubezpieczony pracował w (...) Zakład (...) na stanowisku kierowcy. Jako kierowca pracował także od 01.04.1976r. do 05.09.1990r. w (...) Spółka z o.o. Ogrodniczy (...). Zmiany zakładów pracy następowały na mocy porozumień między nimi dotyczących przekazania pracownika.

W ww. zakładach pracy ubezpieczony pracował jako kierowca. W pierwszym ze spornych okresów, tj. od 01.09.1972r. do 26.10.1973r. ubezpieczony prowadził samochód N.. W okresach od 27.10.1973r. do 02.01.1976r. oraz od 01.01.1976r. do 31.03.1976r. ubezpieczony pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Prowadził samochody typu S. i J. z przyczepami. Często jeździł w dłuższe trasy. Nie zajmował się załadunkiem ani wyładunkiem, ponieważ do tego byli zatrudnieni inni pracownicy. Jednak ubezpieczony był przy tym obecny, ponieważ był odpowiedzialny za towar. Załadunek trwał około pół godziny – w przypadku towaru znajdującego się na paletach, zaś w przypadku towaru ładownego ręcznie – dłużej. Samochód J. miał ładowność 20 ton. Każdy kierowca miał przydzielony samochód. W przypadku awarii kierowca sam naprawiał samochód lub czekał na naprawę. Ubezpieczony jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony pracował także w spółce (...) w okresach od 08.07.1976r. do 30.09.1977r., od 01.10.1977r. do 26.11.1986r.oraz od 27.02.1987r. do 05.09.1990r. Wykonywał takie same czynności jak w poprzednich zakładach pracy. Nie miał przerw w zatrudnieniu.

Okresy od 27.10.1973r. do 02.01.1976r. (2 lata, 2 miesiące i 7 dni), od 01.01.1976r. do 31.03.1976r. (3 miesiące) oraz od 08.07.1976r. do 30.09.1976r. (1 rok, 2 miesiące i 24 dni), od 01.10.1977r. do 26.11.1986r. (9 lat, 1 miesiąc o 26 dni), od 27.02.1987r. do 05.09.1990r. (3 lata, 6 miesięcy i 7 dni) były okresami pracy w warunkach szczególnych (łącznie 16 lat, 4 miesiące i 4 dni).

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że do organu rentowego w dniu 15.07.2014r. wpłynął wniosek J. L. o przyznanie emerytury. Decyzją z 05.08.2014r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Na podstawie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowiły przepisy z art. 184 ust.1, art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2013.1440 j.t.) oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz.43 ze zm.).

Na okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych w okresach nieuznanych przez ZUS tj. 01.09.1972 do 26.10.1973r., od 27.10.1973r. do 02.01.1976r., od 01.01.1976r. do 31.03.1976r. oraz od 01.04.1976r. do 05.09.1990r., Sąd Okręgowy dopuścił i przeprowadził dowód z zeznań zawnioskowanych przez ubezpieczonego świadków. Uzupełnione o zeznania świadków oraz dokumentację osobową postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony spełnił warunek stażu pracy w warunkach szczególnych i przepracował w tym charakterze ponad 15 lat.

Sąd I instancji przy uwzględnieniu dokumentacji pracowniczej zalegającej w aktach ZUS, aktach osobowych, zeznań świadków: M. K., D. C., A. Ś., W. W., J. P. oraz w oparciu o wyjaśnienia ubezpieczonego ustalił, że ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez ponad 15 lat.

Ubezpieczony wnosił o uznanie okresów od 01.09.1972 do 26.10.1973r., od 27.10.1973r. do 02.01.1976r., od 01.01.1976r. do 31.03.1976r. oraz od 01.04.1976r. do 05.09.1990r. jako wykonywanych w warunkach szczególnych. Sąd I instancji nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu pracy od 01.09.1972r. do 26.10.1973r., ponieważ dokumentacja osoba za ten okres czasu zaprzecza, aby ubezpieczony był kierowcą samochodu ciężarowego. Sąd nie wziął pod uwagę także okresów od 01.04.1976r. do 07.07.1976r., ponieważ jak wynika ze skierowania na badania do tego dnia pracował jako kierowca samochodu dostawczego Ż. oraz od 27.11.1986r. do 26.02.1987r., ponieważ w tym okresie, z uwagi na awarię samochodu, ubezpieczony pracował jako zaopatrzeniowiec i mechanik.

Sąd orzekający uznał, iż okresy od 27.10.1973r. do 02.01.1976r., od 01.01.1976r. do 31.03.1976r., od 08.07.1976r. do 30.09.1976r., od 01.10.1977r. do 26.11.1986r., od 27.02.1987r. do 05.09.1990r. były okresami pacy w warunkach szczególnych. Sąd ten ocenił, że zeznania świadków uzupełniły materiał dowodowy poprzez potwierdzenie, że ubezpieczony kierował samochodami powyżej 3,5 tony w ww. okresach. Nie miał obowiązku ładowania i wyładowania towarów. Sąd I instancji dodatkowo podkreślił, że oczekiwanie na załadunek i wyładunek należą do zakresu obowiązków kierowcy samochodu ciężarowego i nie zmieniają oceny, że praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Bez wykonywania opisanych czynności nie jest możliwe wykonywanie pracy kierowcy. Okoliczności powyższe wskazują, że stanowisko ubezpieczonego co do wykonywania pracy w warunkach szczególnych w wymiarze wystarczającym do przyznania prawa do emerytury w wieku obniżonym okazało się zasadne.

Sąd Okręgowy ocenił, że w sprawie bezsporne było, iż ubezpieczony spełnił pozostałe warunki, od których ustawa uzależnia nabycie prawa do emerytury ‒ posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 25 lat, wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony w dniu (...). osiągnął ponadto wymagany wiek, gdyż ukończył 60 lat i z tym dniem należało przyznać mu świadczenie emerytalne. Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd ten uwzględnił odwołanie ubezpieczonego.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł organ rentowy. Wyrokowi zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 227 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w wyniku błędnego przyjęcia, iż sporne okresy zatrudnienia ubezpieczonego potwierdzają wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony przez okres ponad 15 lat podczas gdy świadectwa pracy pracodawców ubezpieczonego, tj. świadectwo pracy Spółdzielni (...) w Z. z dnia 27.01.1995r. za okres od 27.10.1973r. do 02.01.1976r., świadectwo pracy (...) Zakład (...), i (...) w S. z dnia 28.04.1976r. za okres od 01.01.1976r. do 31.03.1976r. i świadectwo pracy (...) Sp. z o.o. O/Ogrodniczy (...) w G.. z dnia 31.03.1994r. za okres od 01.04.1976r. do 05.09.1990r. oraz angaże za przedmiotowe, sporne okresy dokumentują zatrudnienie ubezpieczonego na stanowisku kierowcy bez wskazania pracy na samochodach ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, ponadto błędne przyjęcie za podstawę ustaleń faktycznych zeznań świadków M. K., D. C., A. Ś., W. W. i J. P., podczas gdy istotna treść ww. świadectw pracy i angaży za sporny okres oraz istotna treść zeznań świadków nie dowodzi spełnienia przez ubezpieczonego przesłanki, dotyczącej posiadania wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat, co skutkowało błędną kwalifikacją rozpatrywanego stanu faktycznego i nie rozpoznaniem przez Sąd Okręgowy istoty sprawy, które to ww. uchybienia miały istotny wpływ na wynik sprawy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty organ wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania. Ewentualnie o chylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego jej rozpoznania oraz o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania przed sądem II instancji, wraz z kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji wydał w sprawie prawidłowy wyrok. Spór dotyczył prawa ubezpieczonego do emerytury na podstawie art. 32 w zw. z art. 184 z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2009.153.1227 j.t. ze zm.), a do jego istoty należało ustalenie, czy ubezpieczony wykazał, że wykonywał co najmniej przez 15 lat pracę w warunkach szczególnych wymienioną w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43 ze zm.).

Co do zarzutu błędnych ustaleń faktycznych oraz wadliwej oceny zgromadzonego materiału dowodowego w zakresie stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych, Sąd Apelacyjny zauważa, że w postępowaniu sądowym fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, bez ograniczeń obowiązujących w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Do sądu orzekającego należy ocena wiarygodności i mocy dowodowej wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów. Ustalenie charakteru zatrudnienia, które ma przesądzać o stażu pracy w warunkach szczególnych, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.) i w postępowaniu przed sądem może być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi. Nie obowiązują wówczas ograniczenia wynikające z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasady wypłaty tych świadczeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r., sygn. I UK 115/06). Zgodnie z art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych na wnioskodawcy spoczywa więc ciężar wykazania tych okoliczności, od których zależy prawo do określonego świadczenia emerytalnego, jak i jego wysokości. Tym samym w niniejszym postępowaniu na J. L. spoczywał ciężar udowodnienia tego, że w wykazywanych w odwołaniu okresach spornych świadczył stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych (jako kierowca samochodów ciężarowych o masie powyżej 3,5 tony). Weryfikując twierdzenia i dowody przedstawione przez strony, Sąd Apelacyjny dostrzegł szereg nieścisłości dokumentacji osobowej ubezpieczonego z analizowanego okresu, które doprowadziły do wniosku, że treści wynikające z przedstawionych przez ubezpieczonego świadectw pracy faktycznie samoistnie nie mogłyby prowadzić do logicznych ustaleń w zakresie przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego oraz zajmowanych przez niego stanowisk. Z tego względu prawidłowo postąpił Sąd I instancji dokonując właściwej konfrontacji dowodów z dokumentów oraz zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, współpracowników ubezpieczonego i samego ubezpieczonego. Swobodna, lecz nie dowolna ocena wskazanych dowodów doprowadziła Sąd I instancji do trafnych, bo logicznych i odpowiadających zasadom prawidłowego rozumowania ustaleń. Uzupełniające i wiarygodne okazały się w tym zakresie zeznania wszystkich przesłuchanych świadków, którzy zgodnie potwierdzili, że w okresach od 27.10.1973r. do 02.01.1976r., od 01.01.1976r. do 31.03.1976r., od 08.07.1976r. do 30.09.1976r., od 01.10.1977r. do 26.11.1986r., od 27.02.1987r. do 05.09.1990r. ubezpieczony kierował samochodami powyżej 3,5 tony. Wbrew stanowisku apelacji, z treści zeznań M. K. wynika jednoznacznie, że nie miała żadnych wątpliwości co do charakteru pracy ubezpieczonego, którego widywała w pracy codziennie. Stanowczo stwierdziła, że od zawsze pracował jako kierowca samochodu ciężarowego z przyczepą. Podobnie D. C. – księgowa, widywała ubezpieczonego i wskazała, że prowadził on samochody S. i J.. Bezpośrednimi świadkami prowadzenia prze J. L. samochodów ciężarowych były też A. Ś., która widywała ubezpieczonego codziennie w sklepie, gdy ładowano jego samochód oraz W. W., do której codziennie przychodził po dyspozycje. Wątpliwości co do prowadzenia przez ubezpieczonego S., a następnie J., nie miał też J. P., który J. L. w pracy widywał prawie codziennie.

W świetle powyższego Sąd odwoławczy dostrzega, że organ rentowy w treści środka zaskarżenia przytacza wyrwane z kontekstu, pojedyncze zdania wypowiedziane przez świadków interpretując je na swoją korzyść. Pomija przy tym całość wypowiedzi konkretnego świadka oraz jej spójność z wypowiedziami pozostałych zeznających w sprawie. Sąd Apelacyjny podkreśla przy tym, że przesłuchani świadkowie pełnili w zakładach pracy kluczowe funkcje, tj. inspektora, księgowej, kierownika zakładu. Zajmowane przez nich stanowiska świadczą o rzetelności wiedzy świadków odnośnie czynnościach faktycznie podejmowanych przez ubezpieczonego. Wszak to oni wydawali mu polecenia (świadek W. W.), czy mieli wiedzę i dostęp do stawek jego wynagrodzenia (D. C.). Zeznania świadków uzupełnia także dokumentacja pracownicza. Mianowicie karty wynagrodzeń potwierdzają, że w spornym okresie wynagrodzenie J. L. podwyższał tzw. dodatek za przyczepę. Otrzymywanie takiego dodatku bezspornie świadczy o prowadzeniu przez ubezpieczonego pojazdu ciężarowego.

W zakresie spornym wskazane dowody uzupełniały się wzajemnie tworząc logiczną całość. Gdy chodzi o zastrzeżenia apelującego dotyczące prowadzenia przez ubezpieczonego w latach 1976-1977 samochodów Ż. i N., zważyć należy, że argument ten skutecznie zweryfikowało postępowanie dowodowe. Z zeznań świadków oraz ubezpieczonego wynika, że uprawnienia do prowadzenia (...) zdobył w czerwcu 1972r. W treści angaży z 1976 roku zapisano, że był kierowcą N., ponieważ to właśnie takim samochodem miał jeździć. Jednakże dotychczasowy kierowcaS.rozchorował się i dlatego ubezpieczony otrzymał do prowadzenia samochód S.. Faktycznie zatem już wówczas ubezpieczony kierował samochodami powyżej 3,5 tony.

Uwzględniając powyższe Sąd Apelacyjny stwierdził, że ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Okręgowy jest swobodna, lecz nie dowolna i nie narusza granic zakreślonych treścią przepisu art. 233 § 1 k.p.c. W szczególności sformułowane w apelacji zarzuty błędnej oceny dowodów oraz sprzeczności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego z podjętymi przez sąd ustaleniami nie zostały poparte uzasadnionymi argumentami. Organ rentowy jedynie wybiórczo odniósł się do niektórych tylko dowodów, pomijając ich ocenę w kontekście całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału i kontekstu sytuacyjnego. Nie może zaś stanowić uzasadnionej podstawy apelacyjnej polemika z wynikiem postępowania dowodowego i oceną dokonaną w granicach swobodnej oceny dowodów przez sąd orzekający, zwłaszcza gdy nie znajduje ona oparcia na żadnej rzeczowej argumentacji.

Zgodnie z przedstawionymi motywami Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako nieuzasadnioną oraz na podstawie art. 108 § 1 k.p.c., przy zastosowaniu zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c. orzekł również o kosztach zastępstwa procesowego za II instancję. W ocenie Sądu Apelacyjnego niezbędny nakład pracy pełnomocnika ubezpieczonego, jak również charakter sprawy, wkład jego pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy uzasadniały przyznanie wynagrodzenia w stawce minimalnej, tj. w kwocie 120 zł, zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, (Dz. U z 2002 r. nr 163 poz. 1349 ze zm.).

SSO del. Beata Górska SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka