Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2016 roku

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jerzy Skorupka

Sędziowie: SA Tadeusz Kiełbowicz

SA Cezariusz Baćkowski (spr.)

Protokolant: Anna Czarniecka

przy udziale prokurator Urszuli Piwowarczyk-Strugały wykonującej zadania Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2016 roku

sprawy T. S.

oskarżonego za czyn z art. 13 § 1 kk w związku z art. 156 § 1 pkt 2 i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy

z dnia 18 grudnia 2015 roku, sygn. akt III K 57/15

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok wobec oskarżonego T. S.,

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. G. 720 złotych tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą obronę z urzędu oskarżonego w postępowaniu odwoławczym oraz 165,60 złotych tytułem zwrotu VAT,

III.  zwalnia oskarżonego od obowiązku poniesienia kosztów sądowych za postepowanie odwoławcze, którymi obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

T. S. został oskarżony o to, że:

w dniu 25 stycznia 2015 roku w J., woj. (...), usiłował dokonać zabójstwa z rozbojem w ten sposób, że działając w bezpośrednim zamiarze pozbawienia życia K. K. i żądając od niego wydania pieniędzy, posługując się niebezpiecznym przedmiotem w postaci siekiery o długości trzonka 47 cm i długości ostrza 11 cm uderzył nią pokrzywdzonego w głowę powodując obrażenia ciała w postaci opatrzonej chirurgicznie szwami rany okolicy czołowej w zakresie skóry owłosionej o długości 8 cm, a następnie ponownie uderzając go tą siekierą w kierunku głowy trafił w wyniku uniku pokrzywdzonego w kolano powodując obrażenia w postaci powierzchownego otarcia naskórka na kolanie lewym o długości 3 cm, w następstwie czego doszło do naruszenia narządów ciała pokrzywdzonego na okres poniżej 7 dni, po czym dokonał zaboru w celu przywłaszczenia od K. K. pieniędzy w kwocie 19 złotych, a do pozbawienia życia pokrzywdzonego nie doszło w wyniku zastosowanego przez niego uniku oraz ucieczki z miejsca zdarzenia, tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 3 k.k. i art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z 18 grudnia 2015r. (sygn. akt III K 57/15) orzekł:

I.  T. S. uznał za winnego tego, że w dniu 25 stycznia 2015 roku w J., woj. (...), usiłował spowodować ciężki uszczerbek na zdrowiu K. K. w postaci długotrwałej choroby realnie zagrażającej życiu w ten sposób, że posługując się niebezpiecznym przedmiotem w postaci siekiery o długości trzonka 47 cm i długości ostrza 11 cm uderzył nią pokrzywdzonego w głowę powodując obrażenia ciała w postaci opatrzonej chirurgicznie szwami rany okolicy czołowej w zakresie skóry owłosionej o długości 8 cm, a następnie ponownie uderzając go tą siekierą w kierunku głowy trafił w wyniku uniku pokrzywdzonego w kolano powodując obrażenia w postaci powierzchownego otarcia naskórka na kolanie lewym o długości 3 cm, w następstwie czego doszło do naruszenia narządów ciała pokrzywdzonego na okres poniżej 7 dni lecz zamierzonego celu nie osiągnął w wyniku zastosowanej przez K. K. obrony a następnie ucieczki pokrzywdzonego tj. czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za czyn ten na podstawie art. 19 § 1 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył T. S. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 25 stycznia 2015 r. do dnia 06 marca 2015 r., od dnia 21 marca 2015 r. do dnia 21 lipca 2015 r. oraz od dnia 22 sierpnia 2015 r. do dnia 18 grudnia 2015 r.;

III.  na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. orzekł zwrot B. P. dowodu rzeczowego w postaci siekiery z drewnianym trzonkiem opisanej w wykazie dowodów rzeczowych nr I/25/15 k 60a punkty 1;

IV.  orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa i zarządził zniszczenie dowodu rzeczowego w postaci listewki opisanej w wykazie dowodów rzeczowych nr I/25/15 k 60a punkty 2;

V.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. G. z Kancelarii Adwokackiej w Ś. kwotę (...),40 (tysiąc sześćset dziewięćdziesiąt siedem 40/100) złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu T. S. z urzędu w postępowaniu przygotowawczym i przed Sądem;

VI.  zwolnił oskarżonego od uiszczenia kosztów sądowych w tym opłaty, zaś wydatki poniesione w sprawie zaliczył na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego zaskarżając wyrok co do kary i środków karnych (pkt I), na korzyść oskarżonego, zarzucając:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. przepisów art. 53 §1 i 2 k.k. i art. 58 k.k., poprzez orzeczenie wobec oskarżonego bezwzględnej kary pozbawienia wolności w sytuacji, gdy adekwatną reakcją na czyn oskarżonego, stopień jego zawinienia oraz zachowanie w trakcie postępowania, pozwalają na wymierzenie oskarżonemu kary w niższym wymiarze, nawet przy zastosowaniu instytucji warunkowego zawieszenia jej wykonania,

2)  niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu w stosunku do popełnionego przez niego czynu.

Mając na uwadze powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżanemu kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz kary 1 roku ograniczenia wolności w postaci kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godz. miesięcznie lub zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie.

W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego zasadnie uznano, że zarzut naruszenia dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 § 1 i § 2 k.k. oraz w art. 58 § 1 k.k. (wprawdzie obrońca w apelacji wskazał ogólnie na naruszenie art. 58 k.k., ale nie ma przecież wątpliwości, że w realiach tej sprawy i wobec treści apelacji obrońca miał na względzie art. 58 §1 k.k.) nie jest zarzutem naruszenia prawa materialnego a ma charakter zarzutu dotyczącego niewspółmierności kary (zob. np. wyrok SN z 26.09.2007r. IV KK 265/07). Sąd Najwyższy w najnowszym orzecznictwie potwierdził ten pogląd stwierdzając, że przepis art. 53 k.k. nie ma charakteru normy stanowczej (zawierającej nakaz lub zakaz określonego zachowania), zatem jego obraza - w rozumieniu art. 438 pkt 1 k.p.k. - nie wchodzi w grę. Wspomniany przepis określa objęte sferą swobodnego sędziowskiego uznania ogólne dyrektywy wymiaru kary, dlatego podważenie przyjętej na ich podstawie oceny sądu jest możliwe tylko w ramach zarzutu rażącej niewspółmierności kary (zob. post. SN z 28 maja 2015 r. II KK 126/15, LEX nr 1786791, Prok.i Pr.-wkł. 2015/9/5, KZS 2015/9/11).

Obrońca oskarżonego podniósł w apelacji zarzut rażącej niewspółmierności kary wymierzonej oskarżonemu stąd rozstrzygnięcie, czy Sąd Okręgowy prawidłowo rozważył ogólne dyrektywy wymiaru kary możliwe jest w ramach rozpoznania powyższego zarzutu.

Co do zasady z rażącą niewspółmiernością kary mamy do czynienia wówczas, gdy Sąd I instancji w sposób jaskrawy nie skoreluje wymierzonej kary ze stopniem winy, społecznej szkodliwości czynu oraz z cechami osobowymi sprawcy. O rażącej niewspółmierności kary można mówić również w razie nieuwzględnienia przez Sąd funkcji prewencyjnej i wychowawczej kary. Na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - "rażąco" niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu niedającym się wręcz zaakceptować (zob. np. wyrok SN z 6 października 1994 r., II KRN 189/94, OSN Prok. i Pr. 1995, nr 5, poz. 18).

Rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k., zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji, a karą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo Sądu Najwyższego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wymierzona oskarżonemu kara 3 lat pozbawienia wolności bez wątpienia nie jest karą rażąco niewspółmiernie surową. Owszem biorąc pod uwagę, że czyn za który oskarżony został skazany zakończył się na etapie usiłowania, wymierzona mu kara 3 lat pozbawienia wolności może być oceniana jako surowa. Z całą pewnością nie sposób jednak uznać, że jest to kara rażąco niewspółmiernie surowa do stopnia karygodności popełnionego czynu i stopnia jego winy oraz dalszych okoliczności decydujących o wysokości kary. To prawda, że pokrzywdzony w wyniku przestępnego zdarzenia odniósł „tylko” skutki z art. 157 § 2 k.k., ale nie można przecież pominąć tego, że oskarżony uderzył pokrzywdzonego siekierą w głowę, a więc w newralgiczną część ciała człowieka. Należy także wziąć pod uwagę sam przebieg zdarzenia. Przecież oskarżony zaatakował pokrzywdzonego, gdy ten siedział na krześle, a nie w trakcie szarpaniny czy wzajemnej wymiany ciosów. Co więcej oskarżony po uderzeniu pokrzywdzonego siekierą w głowę nie zaprzestał swojego działania i zamachnął się na niego jeszcze raz tym przedmiotem. Tym razem jak wskazał Sąd Okręgowy w uzasadnieniu „pokrzywdzony potrącił mu rękę (oskarżonemu- przyp. SA) i siekiera uderzyła w lewe kolano pokrzywdzonego”. Następnie pokrzywdzony wyrwał oskarżonemu siekierę i rzucił na podłogę. Podkreślenia wymaga również okoliczność, że oskarżony popełnił przestępstwo w formie stadialnej usiłowania z błahych powodów i był wówczas pod wypływem alkoholu. Materiał zgromadzony w sprawie niezbicie wskazał, że oskarżony działał umyślnie popełniając przestępstwo za które został skazany i tylko ustalenie, że działał z zamiarem ewentualnym a nie bezpośrednim uchroniło go przed wymierzeniem mu wyższej kary pozbawienia wolności. Nie ma przy tym w realiach tej sprawy znaczenia dla ustaleń w zakresie stopnia winy oskarżonego okoliczność, że zeznania pokrzywdzonego zostały odczytane na podstawie art. 391 §1 k.p.k., co zdaje się sugerować obrońca w treści apelacji. Stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego należało ocenić jako znaczny.

Sąd Apelacyjny nie podziela poglądu obrońcy oskarżonego co do zasadności złagodzenia wymierzonej oskarżonemu kary 3 lat pozbawienia wolności. Wykluczona jest w szczególności także możliwość wymierzenia oskarżonemu kary 2 lat pozbawienia wolności z zastosowaniem wobec oskarżonego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Jest tak dlatego, że oskarżony był już wcześniej wielokrotnie karany sądownie, w tym był skazywany na bezwzględne kary pozbawienia wolności a mimo to zdecydował się na popełnienie kolejnego przestępstwa, tym razem o znacznej społecznej szkodliwości. To prawda, że dotąd przestępstwa popełniane przez oskarżonego – oprócz rozboju popełnionego przed 15 laty – nie cechowały się tak wysoką społeczną szkodliwością. Nie mniej jednak uprawniony jest wniosek, że pomimo wymierzania oskarżonemu bezwzględnych kar pozbawienia wolności (i odbycia części z nich) usiłował on popełnić czyn o wysokiej społecznej szkodliwości, czyn godzący w zdrowie i życie człowieka. Świadczy to o demoralizacji oskarżonego i w gruncie rzeczy o postępującej radykalizacji jego zachowań przestępczych. Instytucja warunkowego zawieszenia wykonania kary może być stosowana jedynie wtedy, gdy jest to wystarczające dla osiągniecia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżeniu powrotowi do przestępstwa. W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe przesłanki nie są spełnione w odniesieniu do oskarżonego. Podobnie Sąd Apelacyjny nie podziela przekonania obrońcy o możliwości wymierzenia kary w oparciu o art. 37 b k.k. (na podstawie art. 4 §1 k.k.). Po prostu kombinacja kar jaką można wymierzyć na podstawie tego przepisu nie spełniłaby celów wychowawczych ani prewencyjnych. W odniesieniu do oskarżonego funkcję wychowawczą jest w stanie spełnić tylko bezwzględna kara pozbawienia wolności. Jest ona również właściwa ze względu na ogóloprewencyjne cele kary.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd pierwszej instancji wymierzając oskarżonemu karę nie naruszył żadnej z dyrektyw wymiaru kary o których mowa w art. 53 k.k. a wymierzona mu kara 3 lat pozbawienia wolności jest karą sprawiedliwą. Z kolei przepis art. 58 § 1 k.k. jest przepisem zobowiązującym do jego zastosowania wyłącznie w wypadku przestępstw zagrożonych alternatywnymi karami, a przestępstwo z art. 156 §1 pkt 2 k.k. jest zagrożone karą pozbawienia wolności od roku do lat 10, stąd zarzut naruszenia reguł zawartych w tym przepisie nie znajduje uzasadnienia.

Reasumując Sąd Okręgowy w sposób wyczerpujący, precyzyjny i w pełni przekonujący uzasadnił swoje rozstrzygnięcie w kwestii kary, zgodnie z dyrektywami wymiaru kary zawartymi w art. 53 k.k., w pełni realizując wymagania stawiane przez ustawodawcę. Dokonana przez Sąd meriti ocena okoliczności podmiotowych i przedmiotowych istotnych z punktu widzenia społecznej szkodliwości, a także pozostałych okoliczności mających wpływ na wymiar kary jest zdaniem Sądu Apelacyjnego trafna i nie budzi żadnych zastrzeżeń.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonemu orzeczono na podstawie art. 29 Prawa o adwokaturze (Dz.U.2015.615 j.t.) i § 2 pkt 1, §3, § 4 ust. 1 i 3, § 17 ust. 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2015.1801).

Na podstawie art. 624 §1 k.p.k. oskarżonego zwolniono od obowiązku poniesienia kosztów za postępowanie odwoławcze bowiem nie jest on w stanie obowiązku tego wykonać.