Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Mieczysław H. Kamiński

Sędzia SO Ewa Adamczyk

Sędzia SO Agnieszka Skrzekut (sprawozdawca)

Protokolant: insp. Jadwiga Sarota

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2016 r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z wniosku F. T.

przy uczestnictwie (...) S.A. w K.

o ustanowienie służebności przesyłu i zapłatę

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Targu

z dnia 29 września 2015 r., sygn. akt I Ns 869/13

p o s t a n a w i a :

1.  oddalić apelację;

2.  orzec, że wnioskodawca i uczestnik ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swym udziałem w sprawie.

(...)

Sygn. akt III Ca 780/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 29.09.2015 r. Sąd Rejonowy w Nowym Targu oddalił wniosek F. T. o ustanowienie dwóch służebności przesyłu tj. służebności przesyłu która miałaby obciążać dz. ewid. (...) poł. w T. gmina Ł., na obszarze o pow. 0,0466 ha, w zakresie oznaczonym linią przerywaną koloru czerwonego oraz symbolami: A`-B-C-D-G-E`-A` w opinii biegłego geodety B. W. z dnia 31.10. 2014r., oraz służebności przesyłu, która miałaby obciążać dz. ewid. (...) poł. w T. gmina Ł. na obszarze 0,0272 ha, w zakresie wskazanym linią przerywaną koloru czerwonego oraz symbolami: I-J-K-K-L-Ł- M-N-O-P w powołanej opinii biegłego geodety. Orzekł ponadto, że wnioskodawca oraz uczestnik ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił, że uczestnik prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest między innymi wytwarzanie, przesył i dystrybucja energii elektrycznej. Działalność tą prowadzi aktualnie (od 14.09.2012r.) pod firmą (...) SA z siedzibą w K., a wcześniej ( od 1.09. 2011r.), wskutek dokonanych przekształceń pod firmą (...) SA z siedzibą we W.. Ta z kolei spółka w przeszłości występowała w obrocie gospodarczym pod firmą (...) Spółka Akcyjna, a wcześniej jako (...) Spółka Akcyjna, (...) Spółka Akcyjna oraz Zakład (...) Spółka Akcyjna. Spółka ta powstała w dniu 20.07.1993r wskutek podziału, a następnie komercjalizacji byłego przedsiębiorstwa państwowego o nazwie Zakład (...) w K., utworzonego zarządzeniem nr (...) Ministra Przemysłu z dnia 16.01.1989r. To z kolei przedsiębiorstwo utworzone zostało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego (...) w K., które od 1985r obejmowało między innymi Zakład (...) z siedzibą w K., który funkcjonował od chwili kiedy przeprowadzony został podział administracyjny państwa, czyli od dnia 1.01.1976r. Dokonywane w tych okresach przekształcenia poprzedników prawnych uczestnika, związane były również z przekazywaniem następcom prawnym majątku pozostającego w zarządzie tego przedsiębiorstwa.

W związku z budową Zespołu (...) – S., których inwestorem był zarząd inwestycji zabudowy dorzecza G. w K., a następnie w związku z utworzeniem Zespołu Elektrowni (...), zaistniała potrzeba budowy linii energetycznej, za pomocą której możliwe byłoby zasilanie energią elektryczną odbiorców zamieszkałych na terenie S. i P.. Dlatego na początku lat 70-tych ubiegłego wieku zapadła decyzja budowy takiej linii energetycznej o mocy 110 kv pomiędzy N., a S.. Decyzją z dnia 29.05.1972r Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w N. zatwierdziło plan realizacyjny trasy linii 110 KV C.- S. obejmujący ustalenia lokalizacji szczegółowej linii, ustalenia strefy ochronnej oraz zatwierdzenie rozwiązań urbanistycznych. Po dokonaniu stosownych uzgodnień projektowych, Okręgowa Dyrekcja Gospodarki Wodnej w K., która przejęła to zadanie inwestycyjne zwróciła się do Urzędu Gminy w Ł. z wnioskiem o wydanie zezwolenia na budowę i przeprowadzenie linii energetycznej 110 KV na nieruchomościach stanowiących własność prywatną położonych w N.. Następnie prowadzenie tej inwestycji przekazane zostało Zakładowi (...), który zlecił budowę tej linii Zakładowi (...) w K.. Budowa linii energetycznej na odcinku B. – N. trwała w okresie od dnia 1.06.1977r. do dnia 21.12.1977r. Wybudowaną już linię 110 KV przekazano Zakładowi (...) w dniu 23.12.1977r. Włączenie do sieci energetycznej tej linii, nastąpiło po upływie 12 miesięcy od dnia odbioru technicznego tj. w dniu 23.12.1978r.

Przedmiotowa linia energetyczna przebiega między innymi przez miejscowość T. gmina Ł. ,a w tym i poprzez dz. ewid. (...). Na działce tej postawiony został słup energetyczny tej linii. Jest to konstrukcja ze stali o wysokości ok. 15m, w kształcie stożka z dwoma poprzecznymi belkami do których przymocowano przewody linii wysokiego napięcia. Najniższy z przewodów zawieszony został na wysokości od 5 do 7 m. Podpory słupa (4 podpory), osadzone są w podmurówce betonowej, a teren pomiędzy nimi porośnięty jest trawą. Dz. ewid. (...) na której posadowiony jest ten słup, jest to grunt rolny, nieogrodzony porośnięty trawą , wykorzystywany jako pastwisko.

Właścicielem dz. ewid. (...) poł. w T. jest wnioskodawca F. T..

Na początku lat 70-tych ubiegłego wieku Zakład (...) podjął decyzję o uzupełnieniu sieci energetycznej znajdującej się we wsi T.. Dnia 20.04.1973r. zlecono wykonanie dodatkowej linii energetycznej o mocy 15 KV firmie (...). Linia ta miała stanowić odgałęzienie od istniejącej już linii o mocy 30 KV relacji S.- N.. Prace budowlane zostały zakończone w dniu 21.11.1975r., kiedy to dokonano przeglądu technicznego wszystkich urządzeń elektrycznych wybudowanych w ramach tej linii. W części centralnej wsi T., linia ta przebiega między innymi poprzez dz. ewid. (...) na której wybudowano dodatkowo stację trafo 30/0,4 KV. Stacja ta znajduje się w części południowej tej działki która jest nieogrodzona, wykorzystywana jako użytek rolny ( pastwisko) oraz jako miejsce składowania różnych materiałów budowlanych (kamienie, piasek). Natomiast pozostała (północna część działki) jest ogrodzona płotem siatkowym na podmurówce betonowej i w tej części zabudowana jest budynkiem mieszkalnym oraz zabudowaniami gospodarczymi z dostępem od drogi publicznej od strony wschodniej. Wskazana stacja trafo, to konstrukcja osadzona na 4 betonowych słupach zakotwiczonych na stałe w gruncie, na których na wysokości ok. 3m przytwierdzono transformator, a poniżej niego skrzynkę energetyczną. Teren wokół transformatora nie jest ogrodzony i wykorzystywany jest tak jak pozostała część działki, czyli w sposób rolniczy. Linia energetyczna przebiegająca przez T. w miejscu , w którym znajduje się transformator skręca z kierunku północ- południe w stronę zachodnią i biegnie wzdłuż dz. ewid. (...) aż do słupa linii energetycznej średniego napięcia o konstrukcji betonowej w kształcie litery A i dalej w stronę południowo- zachodnią.

Właścicielem dz. ewid. (...) poł. w T. jest wnioskodawca F. T..

Odbiór techniczny linii 110 KV B. - N. nastąpił w dniu 23.12.1977r . Jej włączenie do sieci nastąpiło z dniem 23.12. 1978r . Od tego czasu przedmiotowa linia energetyczna 110 KV na tym odcinku na którym przebiega przez T. pozostawała w eksploatacji poprzedników prawnych uczestnika, a obecnie samego już samego uczestnika, który stosownie do potrzeb wykonuje wszelkie czynności techniczne niezbędne do jej otrzymania, jak naprawy bieżące i konserwacje. Czynności te wykonywane były i są okresowo. Co 5 lat przeprowadzany był przegląd tej linii, w takcie którego badane były wszelkie parametry techniczne linii związane z pracą sieci. Natomiast co roku dokonywane były oględziny linii, w trakcie których sprawdzano stan konstrukcji fundamentów słupów energetycznych, stan przewodów i osprzętu, oraz wszystkich urządzeń pomocniczych oraz ochronnych (instalacje odgromowe i p.poż.). Ujawnione wówczas usterki były na bieżąco usuwane, a zakres robót potwierdzany w odpowiednich protokołach. Czynności te wykonywali uprawnieni pracownicy uczestnika . W trakcie dokonywania tych czynności, osoby te miały swobodny dostęp do wszystkich urządzeń należących do linii energetycznej (słupy wraz osprzętem).

Od czasu wybudowania przedmiotowej linii energetycznej nie zmieniła ona swojego przebiegu. Od dnia przyłączenia do sieci, przedmiotowa linia wykorzystywana jest nieprzerwanie do chwili obecnej do przesyłu energii elektrycznej.

Odbiór techniczny linii 15KV przebiegającej przez T. nastąpił w dniu 21.11.1975r. Została ona następnie włączona do sieci energetycznej (zasila między innymi zabudowania mieszkalno- gospodarcze wnioskodawcy). Także i w tym przypadku linia ta nieprzerwanie od jej odbioru do chwili obecnej pozostaje w eksploatacji i utrzymaniu tak poprzedników prawnych uczestnika, jak i obecnie uczestnika. Wykonywane są także wszelkie konieczne czynności związane z utrzymaniem i konserwacją linii (nie rzadziej niż raz na 5 lat), a ujawnione usterki na bieżąco są usuwane.

Sąd Rejonowy uznał roszczenie wnioskodawcy za niezasadne. Uznał, iż materiał dowodowy dawał podstawy do stwierdzenia, że uczestnik spełniał przesłanki niezbędne do zasiedzenia przedmiotowych (objętych roszczeniem wnioskodawcy) służebności gruntowych o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Przyjął, że zarówno uczestnika jak i jego poprzedników prawnych, od chwili wybudowania obu przedmiotowych linii energetycznych, które przechodzą od tego czasu, tak przez należącą do wnioskodawcy dz. ewid. (...) poł. w T. (linii 110 KV relacji S.- N.), jak i przez dz. ewid. (...) poł. w T. (linia 15 KV ), należało uznać za posiadaczy służebności w rozumieniu art. 352 kc. Od chwili wybudowania na tych nieruchomościach obu tych linii i przyłączeniu ich następnie do sieci energetycznej, wykorzystywali oni obie te linie dla przesyłu energii elektrycznej, wykonując równocześnie wszelkie potrzebne czynności dla obsługi tych linii i konserwacji znajdujących się tam urządzeń (słupów linii wysokiego i średniego napięcia, stacji trafo 30/0,4 KV z odpowiednimi osprzętami i urządzeniami pomocniczymi). Czynności te wykonywane były przy tym cyklicznie, począwszy od odbioru technicznego tych urządzeń ( linii 110 KV od dnia 23.12. 1977r , a linii 15 KV od dnia 21.11.1975r). Stan taki trwał nieprzerwanie przez kilkadziesiąt lat i istnieje aż do dnia dzisiejszego, a nadto jest tolerowany zarówno przez wnioskodawcę jak i przez jego poprzednika prawnego D. T. (ojca wnioskodawcy). Na tym tle nie dochodziło nigdy do jakichkolwiek sporów. Aż do dnia 11.06.2013r. wnioskodawca nie zgłaszał też w stosunku do uczestnika (tak jak i wcześniej wobec jego poprzedników prawnych), żadnych roszczeń związanych z wykorzystywaniem na jego nieruchomości tych wszystkich urządzeń energetycznych, mając świadomość ich użyteczności i samemu też korzystając przez to z zasilania własnych budynków w energię elektryczną.

Sąd Rejonowy uznając, że skoro uczestnik , a także i jego poprzednicy prawni także przed dniem 1.02.1989r korzystali bez tytułu prawnego z obu nieruchomości należących do wnioskodawcy, w zakresie niezbędnym do obsługi i eksploatacji znajdujących się tam urządzeń energetycznych, to przysługiwał im status posiadaczy służebności gruntowej podobnej do służebności przesyłu w rozumieniu art. 352 § 1 kc. Dlatego uczestnik korzystając z możliwości doliczenia do swojego okresu posiadania, okresów posiadania swoich poprzedników prawnych, na zasadach przewidzianych w art. 176 § 1 kc, miał prawo do zaliczenia nie tylko okresów gdy samodzielnie te służebności posiadał, ale także i okresów wcześniejszych: w przypadku dz. ewid. (...) od dnia 21 .11.1975r, a gdy chodzi o dz. ewid. (...) - od dnia 23.12.1977r. W tej sytuacji, licząc bieg 30- letniego nieprzerwanego posiadania służebności przesyłu w zakresie dz. ewid. (...) od dnia 21.11.1975r stwierdzić należało, iż okres ten zakończył się z dniem 21.11. 2005r. Gdy chodzi natomiast o posiadanie służebności w zakresie dz. ewid. (...), to w tym przypadku termin zasiedzenia rozpoczął bieg od 23.12. 1977r. , a więc jego upływ nastąpił w dniu 23.12. 2007r.

Zasadność zarzutu zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, powodowało nabycie przez uczestnika służebności z mocy samego prawa, a jego skutkiem jest obecnie ograniczenie prawa wnioskodawcy do obu przedmiotowych nieruchomości, w granicach objętych tymi służebnościami. W takiej zaś sytuacji wnioskodawcy jako właścicielowi dz. ewid. (...) i (...) położonych w T., nie przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu .

Powyższe postanowienie zaskarżył apelacją wnioskodawca, wnosząc o jego zmianę przez ustanowienie służebności przesyłu, względnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Nowym Targu. Apelujący zarzucił naruszenie: art. 217 § 1, 227, 232, 233 1 oraz 328 §2 k.p.c. polegające na pominięciu wyjaśnienia i ustalenia istotnych w sprawie okoliczności ,nierozważeniu w sposób bezstronny materiału dowodowego w postaci zeznań świadków A. G., J. G. i A. H.. pracowników uczestnika, którzy zajmują jedynie kierownicze stanowiska i nie uczestniczyli osobiście w konserwacji urządzeń energetycznych. W jego ocenie sąd naruszył również art. 321 § 1 k.p.c. oddalając wniosek, twierdząc, że zarzut zasiedzenia odbiera możliwość ustanowienia służebności przesyłu. W jego ocenie Sąd w związku z zarzutem zasiedzenia powinien ustanowić służebność na zgodny wniosek dwóch stron postępowania. Wnioskodawca podniósł ponadto, że służebność przesyłu została wprowadzona dopiero od dnia 3 .08. 2008r. i dopiero od tego okresu właściciele nieruchomości mogą żądać ustanowienia takiej służebności. Niemożliwe w związku z tym było zasiedzenie takiej służebności w 2005r. i 2007r. Wg apelującego doszło również do przerwy okresu zasiedzenia bowiem z uwagi na likwidację dotychczasowego wjazdu na działki samochody elektrowni nie miały możliwości wjazdu na nie i konserwacji urządzeń przesyłowych, poza tym elektrownia nie dysponowała nigdy własnym wjazdem na jego działki i niezbędna była jego zgoda w tym zakresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Postanowienie Sądu I instancji jest prawidłowe.

Analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia dotyczące istotnych dla sprawy okoliczności. Ustalenia te znajdują potwierdzenie w materiale dowodowym zebranym w sprawie, a ich ocena dokonana została prawidłowo. Ocena ta mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów i nie budzi zastrzeżeń Sądu Okręgowego. Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu I instancji, przyjmując je za podstawę własnych rozważań.

Wbrew twierdzeniom apelującego świadkowie, na podstawie zeznań których Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne w sprawie, posiadali miarodajne informacje, gdyż jak wynika z ich zeznań, nie tylko zatrudnieni są obecnie u uczestnika ale także w przeszłości pracowali u jego poprzednika prawnego- Zakładu (...). Świadek A. G. zatrudniony był od 1973r.w dziale utrzymania sieci, świadek J. G. z kolei pracował od 1982r. na początku jako pracownik fizyczny a później jako mistrz ds. sieci wysokich napięć. Świadek A. H. zatrudniony był od 1975 r. jako elektromonter w rejonie sieci wysokich napięć - od chwili wybudowania urządzeń wykonuje czynności związane z konserwacją sieci.

Sąd pierwszej instancji w obszernym uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wyjaśnił motywy swojego rozstrzygnięcia, w szczególności odniósł się do stanowiska prezentowanego przez wnioskodawcę i uczestnika w toku postępowania, w tym zarzutu zasiedzenia.

Podniesione zatem w apelacji zarzuty naruszenia prawa procesowego, a to: art. 217 § 1 , 227, 232, 233 § 1 oraz 328 § 2 k.p.c. nie zasługują na uwzględnienie.

Nie można również dopatrzyć się naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 321 k.p.c., którego to apelujący upatruje w braku orzeczenia o ustanowieniu służebności, mimo - jego zdaniem- zgodnego wniosku stron w tym przedmiocie. Należy wyjaśnić, iż w niniejszej sprawie wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu. Uczestnik podniósł natomiast zarzut zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Uwzględniając zarzut zasiedzenia Sąd oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu, nie był natomiast upoważniony do orzekania w przedmiocie zasiedzenia służebności gdyż takiego wniosku nie złożył ani wnioskodawca ani uczestnik postępowania, ten ostatni- jak była już mowa wyżej- podniósł jedynie zarzut zasiedzenia, co nie jest tożsame z wnioskiem.

Odnosząc się natomiast do dalszych zarzutów należy podnieść, iż Sąd Rejonowy ustalił, że poprzednik prawny uczestnika wybudował obie przedmiotowe linie energetyczne, które przechodzą przez należącą do wnioskodawcy dz. ewid. (...) poł. w T. (linia 110 KV relacji S.- N.), jak i przez dz. ewid. (...) poł. w T. (linia 15 KV) . Z ustaleń Sądu wynika, że od dnia 23.12. 1977r.- linia 110 KV i od dnia 21.11.1975r.- linia 15 KV ,poprzednicy prawni uczestnika, a następnie on sam, posiadali nieprzerwanie nieruchomość wnioskodawcy w zakresie służebności gruntowej, odpowiadającej treścią służebności przesyłu wprowadzonej do kodeksu cywilnego z dniem 3.08.2008 r.

Prawidłowo Sąd Rejonowy doliczył do czasu potrzebnego do zasiedzenia służebności okres posiadania służebności od dnia 23.12.1977r. - do dnia 1.02.1989 r. w zakresie linii energetycznej 110 KV i od dnia 21.11.1975r. - do dnia 1.02.1989 r. w zakresie linii energetycznej 15 KV. Istotnie w okresach tych władanie nieruchomością wnioskodawcy w zakresie treści służebności było wykonywane przez poprzedników prawnych uczestnika, którymi były przedsiębiorstwa państwowe.

Przed dniem 1.02.1989 r., tj. przed wejściem w życie nowelizacji kodeksu cywilnego znoszącej zasadę tzw. jednolitej własności państwowej, państwowe osoby prawne (w tym przedsiębiorstwa państwowe) wykonywały uprawnienia związane z własnością nieruchomości wprawdzie we własnym imieniu, ale na rzecz Skarbu Państwa, jako jedynego dysponenta własności państwowej. Wobec tego skutki prawne związane z posiadaniem w tamtym okresie przez przedsiębiorstwo państwowe nieruchomości mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa, a nie na rzecz przedsiębiorstwa. Dlatego też – jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9.12.2009 r., IV CSK 291/09, przedsiębiorstwa państwowego nie można uznać w okresie do 1.02.1989 r. za samoistnego posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej (art. 352 k.c.), a to w konsekwencji oznacza, że niedopuszczalne jest zaliczenie posiadania przez przedsiębiorstwo państwowe wykonywanego przed tą datą do okresu potrzebnego do nabycia służebności przez zasiedzenie przez następcę prawnego tego przedsiębiorstwa. Niedopuszczalność zaliczenia posiadania przez przedsiębiorstwo wykonywanego przed dniem 1.02.1989 r. wynika z faktu, że przedsiębiorstwo państwowe do 1.02.1989 r. nie mogło być uznane za posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, lecz jego władztwo nad nieruchomością w ramach sprawowanego zarządu mieniem państwowym miało postać dzierżenia w rozumieniu art. 338 k.c. W świetle przepisu art. 176 § 1 k.c. do okresu posiadania potrzebnego do zasiedzenia można doliczyć wyłącznie okres posiadania, a nie okres dzierżenia rzeczy.

Nie ulega jednak wątpliwości, że do 1.02.1989 r. takim posiadaczem nieruchomości wnioskodawcy w zakresie treści służebności był Skarb Państwa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że osoba prawna, która przed dniem 1.02.1989 r., mając status państwowej osoby prawnej, nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości ani ograniczonych praw rzeczowych, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1.02.1989 r. doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25.01.2006 r., I CSK 11/05, z dnia 17.12.2008 r., I CSK 171/08, z dnia 17.12.2010 r., III CZP 108/10, z dnia 13.10.2011 r., V CSK 502/10, z dnia 9.02.2012 r., III CZP 93/11).

W świetle powyższego w okolicznościach niniejszej sprawy należało ustalić, czy uczestnik, który twierdzi że nabył służebność przez zasiedzenie, jest następcą prawnym Skarbu Państwa i czy po 1.02.1989 r. doszło do przeniesienia przez Skarb Państwa na uczestnika (jego poprzednika prawnego) posiadania przedmiotowej służebności.

W ocenie Sądu Okręgowego, uczestnik (...) S.A. Oddział w K. wykazał, że jest następcą prawnym Skarbu Państwa, co prawidłowo stwierdził Sąd Rejonowy. Z ustalonego stanu faktycznego sprawy mającego oparcie w dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy wynika, że bezpośrednio przed dniem 1.02.1989 r. posiadaczem objętych wnioskiem służebności był Skarb Państwa, który swoje władztwo wykonywał przez istniejące od dnia 1.01.1989 r. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w K.. Na podstawie aktu notarialnego z dnia 20.07.1993 r., przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w K., zostało przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) S. A. w K.. Z odpisów z Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że wskutek połączenia Zakładu (...) S.A. w K. z (...) S.A. w B., (...) S.A. w B., Zakładem (...) S.A. w C. oraz Zakładem (...) S.A. w T. dnia 1.07.2004 r. powstał (...) S.A. Wskutek połączenia (...) S.A. we W. z (...) S.A. w K. powstał wnioskodawca – (...) S.A. w K.. A zatem Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że (...) S.A. Oddział w K. jest następcą prawnym Skarbu Państwa w rozumieniu art. 176 k.c. Postępowanie dowodowe wykazało również, że poprzednicy prawni uczestnika weszli w posiadanie przedmiotowych linii przesyłowych i stacji trafo . Wobec tego okres posiadania służebności przez Skarb Państwa przypadający przed dniem 1.02.1989 r., jak słusznie stwierdził Sąd I instancji, podlega doliczeniu do posiadania poprzedników prawnych uczestnika, jako następców Skarbu Państwa.

W sprawie wykazane również zostało, że po 1.02.1989 r. doszło do przeniesienia przez Skarb Państwa na poprzednika prawnego uczestnika posiadania przedmiotowych służebności. W tym zakresie Sąd Okręgowy poczynił ustalenia na podstawie dokumentu przedłożonego w toku postępowania apelacyjnego.

Należy podkreślić, że posiadanie rozciąga się na nieruchomość i jej części składowe. Zgodnie z art. 50 k.c. za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością. W związku z tym posiadacz nieruchomości uprawniony jest do posiadania służebności związanych z nieruchomością władnącą. Osoba, na rzecz której nastąpiło przeniesienie posiadania nieruchomości władnącej, uprawniona jest do posiadania służebności związanych z tą nieruchomością. Przeniesienie posiadania nieruchomości władnącej powoduje także przeniesienie służebności z nią związanej i jest wystarczającym tytułem legitymującym do wykonywania posiadania w granicach, w jakich nastąpiło to przeniesienie. Do przeniesienia posiadania może dojść w każdy ze sposobów wskazanych w art. 348 – 351 k.c. W ich świetle przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzenie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest równoznaczne z wydaniem samej rzeczy. Przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo na dzierżyciela może też nastąpić na mocy samej umowy między stronami. Samo znowelizowanie art. 128 k.c. z dniem 1.02.1989 r. nie prowadziło do uregulowania stosunku państwowych osób prawnych do mienia Skarbu Państwa oddanego im w zarząd przed 1.02.1989 r., a w szczególności do uwłaszczenia państwowych osób prawnych mieniem, z którego osoby te korzystały przed tą datą. Kwestia ta rozwiązana została ustawą z dnia 29.09.1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. nr 79, poz. 464 ze zm.). Zgodnie z art. 2 tej ustawy grunty stanowiące własność Skarbu Państwa będące w dniu 5.12.1990 r. w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa stawały się z tym dniem, z mocy samego prawa, przedmiotem użytkowania wieczystego tych podmiotów, a budynki, lokale i urządzenia wzniesione na tych nieruchomościach stawały się własnością tych osób prawnych. W ten sposób pomiędzy Skarbem Państwa i osobą prawną uwłaszczoną jego nieruchomością z dniem 5.12.1990 r. doszło do następstwa prawnego w zakresie posiadania nieruchomości. Państwowa osoba prawna, która do dnia 5.12.1990 r. wykonywała zarząd operatywny mieniem państwowym i z tym dniem, już jako posiadacz nieruchomości, została uwłaszczona, może wykazać przejście posiadania nieruchomości ze Skarbu Państwa na nią samą decyzją wydaną w oparciu o art. 2 ust. 3 w/w ustawy z dnia 29.09.1990 r. Decyzja ta może być bowiem uznana za dokument stwierdzający, że doszło do przeniesienia posiadania nieruchomości, której decyzja dotyczyła (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18.05.2007 r., I CSK 64/07 oraz w postanowieniu z dnia 13.10.2011 r., V CSK 502/10).

W postępowaniu apelacyjnym uczestnik przedłożył decyzję Wojewody (...) z dnia 11.07.1997 r., (...)). Z decyzji tej, wydanej na podstawie art. 2 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29.09.1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości wynika, że przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w K. nabyło z dniem 5.12.1990 r., z mocy prawa, użytkowanie wieczyste gruntu stanowiącego wymienione tam szczegółowo działki ewidencyjne położone w Z., objęte księgą wieczystą numer (...) oraz własność posadowionych na tych działkach budynków i urządzeń.

Wobec powyższego należało uznać, że w/w decyzja Wojewody (...) stanowi dowód przeniesienia posiadania ze Skarbu Państwa na przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w K. nieruchomości władnącej stanowiącej wymienione w tej decyzji działki ewidencyjne. Przeniesienie posiadania nieruchomości władnącej spowodowało także przeniesienie posiadania objętych zarzutem zasiedzenia służebności. Ponieważ posiadanie rozciąga się na nieruchomość i jej części składowe, a za części składowe uważane są prawa związane z własnością, to posiadacz nieruchomości uprawniony jest do posiadania służebności związanych z nieruchomością władnącą. Z powyższego w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że po dniu 1.02.1989 r. Skarb Państwa przeniósł na poprzednika prawnego uczestnika posiadanie nieruchomości władnącej i jej części składowych, tj. posiadanie służebności. W konsekwencji dopuszczalne było doliczenie do okresu posiadania nieruchomości wnioskodawcy w zakresie odpowiadającym treści służebności posiadania Skarbu Państwa, w okresach jak to zostało już wyżej przedstawione .

Wskazać również trzeba, iż faktem notoryjnym jest, że w latach 1989 – 1997, tj. do czasu wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 10.04.1997 r. Prawo energetyczne, nie działał na terenie N. inny podmiot zajmujący się dystrybucją energii elektrycznej niż poprzednik prawny uczestnika. Z kolei zauważyć trzeba, że zgodnie z art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć służebnością przesyłu na rzecz przedsiębiorcy „…którego własność stanowią urządzenia…”. Tym samym domagając się ustanowienia służebności przesyłu sam wnioskodawca przyznaje, że własność przedmiotowych urządzeń przesyłowych przysługuje uczestnikowi. Wobec powyższego należało uznać, że posiadanie służebności i związane z nim posiadanie urządzeń przesyłowych powierzchnią działki przeszło ze Skarbu Państwa na przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w K., a następnie na uczestnika w wyniku kolejnych przekształceń organizacyjnych ( Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w K. - Zakład (...) S.A. w (...) S.A. - (...) S.A. w K.).

Jako niezasadny ocenił Sąd Okręgowy podniesiony w apelacji zarzut ,że przed datą wprowadzenia do kodeksu cywilnego przepisów art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c., czyli przed dniem 3.08.2008 r., niemożliwe było nabycie przez zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, który w szeregu swoich orzeczeniach uznał, iż przed wejściem w życie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu oraz że okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności (por. uchwałę z dnia 22.05.2013 r., III CZP 18/13, postanowienie z dnia 23.10.2013 r., IV CSK 30/13 i powołane w nich inne orzeczenia Sądu Najwyższego). W powołanej wyżej uchwale z dnia 22.05.2013 r., III CZP 18/13, Sąd Najwyższy wskazał, że konstrukcja prawna służebności przesyłu, wprowadzona z dniem 3.08.2008 r., została ukształtowana z jednoznaczną intencją potwierdzenia dotychczasowej praktyki orzeczniczej, która konsekwentnie przyjmowała możliwość ustanowienia na nieruchomości służebności gruntowej, pozwalającej na korzystanie ze znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych przez przedsiębiorcę wykorzystującego je w swojej działalności gospodarczej oraz możliwość nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej o cechach odpowiadających służebności przesyłu, uregulowanej następnie w art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. Sąd Najwyższy wskazał, że celem i rezultatem powyższej praktyki orzeczniczej było ustalenie treści norm prawnych - przepisów o służebnościach gruntowych - w odniesieniu do stanów faktycznych związanych z urządzeniami przesyłowymi oraz że praktyka ta miała charakter rekonstrukcyjny, nie polegała zaś na tworzeniu prawa. Z perspektywy systemu prawa wprowadzenie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. oznaczało więc przede wszystkim uszczegółowienie obowiązujących unormowań i nie wiązało się z wprowadzeniem norm prawnych, odbiegających znacznie od norm obowiązujących wcześniej w ramach ogólnej regulacji służebności gruntowych.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zakwestionowania prawidłowości stanowiska Sądu Rejonowego, który za dopuszczalne uznał nabycie w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy, przed wejściem w życie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c., służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, jak również za możliwe przyjął zaliczenie do okresu posiadania służebności przesyłu okresu posiadania służebności gruntowej odpowiadającej jej pod względem treści.

W niniejszej sprawie wnioskodawcy domagali się ustanowienia na rzecz uczestnika postępowania służebności przesyłu, o której mowa w art. 305 ¹ k.c., natomiast uczestnik wystąpił z niweczącym ich żądanie zarzutem zasiedzenia służebności, co było dopuszczalne ( por .uchwała SN z dnia 23.03.2016r., III CZP 101/15). Uwzględnienie zarzutu zasiedzenia służebności skutkowało uznaniem, że wniosek o ustanowienie służebności jest niezasadny i podlega oddaleniu.

W apelacji wnioskodawca podnosi, iż w trakcie biegu terminu zasiedzenia urządzenie stacji trafo było raz zmieniane, zakładano inne urządzenie, a stare zostało zdemontowane. Jednocześnie sam apelujący podaje, iż nie pamięta czy nowe urządzenie miało inne wymiary od poprzedniego. Już sama ta okoliczność, która zresztą nie była w ogóle podnoszona przed Sądem I instancji, przesądza o bezzasadności przedmiotowego zarzutu. Należy bowiem zauważyć, że wnioskodawca nawet nie twierdzi by w wyniku tych prac remontowych przebieg linii energetycznej uległ zmianie bądź by urządzenie stacji trafo zostało przeniesione w inne miejsce czy też miało większe rozmiary niż dotychczasowe, a tylko w takich sytuacjach mogłoby to mieć wpływ na kwestię zasiedzenia służebności.

Podobnie przed Sądem I instancji wnioskodawca nie tylko nie wykazywał ale nawet nie powoływał się na problemy poprzedników prawnych uczestnika w dostępie do przedmiotowych urządzeń w celu ich konserwacji. Zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, iż w tym zakresie żadnych problemów nie było , nie kwestionował tego także wnioskodawca w swych zeznaniach. Nie jest również istotna kwestia uzyskiwania zgody uczestnika na dojazd samochodami do urządzeń posadowionych na działkach apelującego, jeśli nawet taka była- co może budzić wątpliwości bowiem działki te nie są ogrodzone- nie stanowi to przeszkody do przyjęcia zasiedzenia przedmiotowych służebności gruntowych o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Przesłanką zasiedzenia w tym przypadku nie jest bowiem posiadanie samoistne ale posiadanie w zakresie służebności gruntowej, o jakim mowa w art. 352 § 1 k.c. tj. posiadanie zależne.

Uczestnik w swojej apelacji powołuje się na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2.04.2015r., sygn. akt II Ca 933/ 14, a które w jego ocenie ma potwierdzać słuszność jego apelacji .Należy podkreślić ,iż stan faktyczny w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania przez ten sąd, był inny niż ten, z jakim mamy do czynienia w niniejszym postępowaniu .Jak podał to sam apelujący przede wszystkim, odmiennie niż w niniejszej sprawie, nieruchomość obciążona przez pewien okres czasu stanowiła własność Skarbu Państwa . Dlatego właśnie, już z uwagi na tę okoliczność, nie mogło dojść do przyjęcia zasiedzenia służebności bowiem w okresie gdy nieruchomość obciążona i nieruchomość władnąca należy do tej samej osoby nie biegnie termin zasiedzenia, nie można nabyć służebności gruntowej na własnej nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto o art. 520 § 1 k.p.c. nie znajdując podstaw od odstąpienia od wyrażonej w tym przepisie reguły ponoszenia przez każdego uczestnika kosztów związanych z jego udziałem w sprawie.

(...)