Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 31 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IX Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Jarosław Marczewski

Protokolant: p.o. stażysty Jolanta Wenzel

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2015 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w K.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.

- o zapłatę

Utrzymuje w całości w mocy w stosunku do pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w postępowaniu nakazowym wydanym w dniu 4 lipca 2014 roku w sprawie IX GNc 780/14

SSO Jarosław Marczewski

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 czerwca 2014 r. powód – (...) S.A. w K. wniósł na podstawie weksla o orzeczenie, że pozwani: (...) Sp. z o.o. w R. (zwany dalej także pozwany ad 1) oraz (...) Sp. z o.o. w K. (zwany dalej także pozwany ad 2) mają zapłacić solidarnie powodowi kwotę 169.807,19 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 13 czerwca 2014r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że pozostawał z pozwanym ad 1 w stałych stosunkach handlowych, w ramach których pozwany nabywał od powoda towary handlowe oraz zobowiązał się do świadczenia usług na jego rzecz usług.

W celu zabezpieczenia roszczeń powoda wynikających z współpracy handlowej obejmującej sprzedaż towarów, pozwany ad 1 wystawił weksel in blanco, poręczony przez pozwanego ad 2. Pozwanego ad 1 łączyły z powodem umowy z 14 sierpnia 2012 r. oraz z 5 sierpnia 2013 r. w zakresie zaopatrywania w towar sklepów działających w ramach sieci (...) oraz świadczenia usług na rzecz powodowej spółki.

W związku powstaniem zobowiązania pozwanego ad 1 w stosunku do powoda z tytułu zapłaty za zakupione towary handlowe oraz odsetek za opóźnienie w płatności, w łącznej kwocie 169.807,19 zł, powodowa spółka wypełniła weksel na tę kwotę.

Pomimo wezwania i upływu terminu do zapłaty weksla, należność nim objęta nie została uregulowana przez żadną z pozwanych spółek.

W dniu 7 lipca 2014 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, którym zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę dochodzoną pozwem.

W ustawowym terminie pozwany (...) sp. z o.o. złożył zarzuty od w/w nakazu, zaskarżając go w całości i wnosząc o uchylenie nakazu oraz oddalenie powództwa..

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, że nie ma legitymacji biernej w sprawie, gdyż nakaz wydano przeciwko innemu podmiotowi - (...) sp. z o.o.

Poza tym podniósł, że nie łączyła go żadna umowa z powodem, a jego ewentualne zadłużenie wynika wyłącznie z zaciągniętego zobowiązania wekslowego.

W ocenie pozwanego deklaracja wekslowa i umowa leżąca u podstaw wystawienia weksla zostały podpisane przez osoby nie mające umocowania do działania za powoda, a weksel nie został przedstawiony pozwanemu prawidłowo do wykupu.

Z przedstawionych przyczyn, zobowiązanie pozwanego ad 2 jako poręczyciela również nie powstało. Pozwany wskazał, że powód nie udowodnił powstania podstaw do wypełnienia weksla. Wbrew twierdzeniom powoda, pismo z 6 czerwca 2014 r. świadczy jedynie o woli pozwanego polubownego zakończenia sporu między stronami oraz przedwczesności powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zarówno powód, jak i obaj pozwani prowadzą działalność gospodarczą. Prezesem zarządu obu pozwanych spółek jest Ł. R..

Dowód – informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców KRS: powoda (k. 8 i n.), pozwanego ad 1 (k. 16 i n.), pozwanego ad 2 (k. 20 i n.).

W dniu 14 sierpnia 2012 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. zawarła z pozwanym ad 1 jako odbiorcą, umowę, której przedmiotem było określenie współpracy stron w zakresie zaopatrywania w towary sklepów odbiorcy należących do (...) przez powoda oraz świadczeń usług na rzecz powodowej spółki przez odbiorcę.

Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

W dniu 5 sierpnia 2013 roku spółka (...) sp. z o.o. z siedzibą w P., zawarła z pozwanym ad 1 jako odbiorcą, umowę, której przedmiotem było określenie współpracy stron w zakresie zaopatrywania w towary sklepów odbiorcy należących do (...) przez powoda oraz świadczeń usług na rzecz powodowej spółki przeze odbiorcę. Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

okoliczności bezsporne, a nadto d owód – poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym kserokopia umowy z 14 sierpnia 2012 i 5 sierpnia 2013 z pozwanym ad 1 wraz załącznikami i Ogólnymi Warunkami Dostaw Produktów do (...) (k.27-35).

Tytułem zabezpieczenia roszczeń powoda z tytułu sprzedaży pozwanemu ad 1 towarów handlowych pozwany ad 1 wystawił powodowej spółce w dniu 14 sierpnia 2012 r. weksel in blanco.

Wystawiając weksel pozwany A. sp. o.o. podpisał deklarację wekslową, zgodnie z którą upoważnił powoda do wypełnienia weksla w każdym czasie, przez wpisanie: miejsca i daty wystawienia weksla, remitenta, miejsca płatności, daty płatności, klauzuli bez protestu, sumy wekslowej obejmującej kwoty wynikające z tytułu, o których mowa w § 1 deklaracji wekslowej wraz z odsetkami od dnia płatności weksla. Zgodnie z § 3 deklaracji wekslowej remitent zobowiązany był powiadomić wystawcę o wypełnieniu weksla i wezwać do jego wykupu listem poleconym, wysłanym najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności weksla, wskazując sumę wekslową, termin i miejsce wykupu.

Za wystawcę weksla poręczył pozwanyE. D. C., który złożył oświadczenie o poręczeniu na wekslu i wyraził zgodę na wypełnienie go przez remitenta, w sposób określony w deklaracji wekslowej.

d owód – poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym kserokopia deklaracji wekslowej (25-26), kserokopia weksla (k. 24 – orygunał zabezpieczono).

Ze strony pozwanego ad 1 wszystkie ww. umowy – tj. z 14.08.2012r. i 3.08.2013r. oraz deklarację wekslową z 14.08.2014r. zawierał prezes zarządu spółki A. – Ł. R.. Poręczenie w deklaracji wekslowej i na wekslu wystawił w imieniu i na rzecz pozwanego E. D. C. jego prezes zarządu – Ł. R.. Za stronę powodową wszystkie ww. umowy oraz deklarację wekslową z 14.08.2014r, podpisali I. O. i R. R.. Posiadali oni pełnomocnictwa do reprezentowania powodowej spółki przy zawieraniu, zmianie i rozwiązywaniu umów lub porozumień zawieranych przez powodową spółkę z podmiotami prowadzącymi sklepy w ramach franczyzowych sieci (...).

Dla skutecznego złożenia oświadczenia woli niezbędne było współdziałanie pełnomocnika z członkiem zarządu powodowej spółki lub z osobą posiadającą stosowne pełnomocnictwo udzielone przez zarząd powodowej spółki. Pełnomocnictwa z 12 stycznia 2011 r. ważne były do czasu ich odwołania.

d owód – poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym kserokopie: umowy z 14 sierpnia 2012 i 5 sierpnia 2013 z pozwanym ad 1 wraz załącznikami i Ogólnymi Warunkami Dostaw Produktów do (...) (k.27-35), deklaracji wekslowej (25-26), pełnomocnictw z 12.01.2011 (k. 171-172).

W związku z powstaniem zobowiązania pozwanego ad 1 w stosunku do powódki z tytułu braku zapłaty ceny za zakupione od niej towary handlowe oraz odsetek za opóźnienie w zapłacie (w łącznej kwocie 169.807,19 zł), powodowa spółka wypełniła w dniu 28 maja 2014 r. weksel na tę kwotę, wskazując jako datę płatności weksla - 12 czerwca 2014 r.

Dowód - poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym kserokopia zestawienia zadłużenia pozwanej ad 1 wobec powodowej spółki (k. 39-42).

Powódka pismem datowanym na 28 maja 2014 roku i w tym dniu wysłanym, wezwała pozwanego ad 1 i pozwanego ad 2 do zapłaty sumy wekslowej, stanowiącej wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie. Pozwany ad 1 odebrał wezwanie do zapłaty w dniu 4.06.2014r., a pozwany ad 2 w dniu 30.05.2014r.

Dowód - poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym kserokopia wezwań do zapłaty wraz z załącznikami i ZPO (k. 36 - 44)

Żaden z pozwanych nie dokonał do dnia zamknięcia rozprawy zapłaty choćby części sumy wekslowej.

Bezsporne,

Pismem z dnia 6 czerwca 2014 r. w odpowiedzi na ww. wezwanie, działając imieniem obu pozwanych, ich prezes zarządu zwrócił się z prośbą o polubowne załatwienie sprawy. Ze swojej strony pozwani zaproponowali zapłatę kwoty 85000 zł w 3 równych ratach w lipcu, sierpniu i wrześniu 2014 r. oraz podpisanie stosownego porozumienia w tym zakresie. Do jego zawarcia jednak nie doszło.

Bezsporne, a nadto dowód - poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym kserokopie: pisma pozwanych z 6.06.2014 (k. 45),

W imieniu powodowej spółki do wykupu weksla wezwał pozwanego radca prawny M. C., który przedłożył pełnomocnictwo z 13 września 2011 r. do reprezentowania tej spółki we wszelkich sprawach z zakresu w szczególności prawa gospodarczego przed osobami prawnymi. Pełnomocnictwa udzielili ówcześni członkowie zarządu powodowej spółki.

Dowód - pełnomocnictwa z 13.09.2011 (k. 6), informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców KRS powoda (k. 8 i n.)

Oceniając materiał dowodowy, Sąd uznał za wiarygodne zgromadzone w sprawie dokumenty. Nie wykazują one śladów podrobienia czy przerobienia, a ich treść i autentyczność nie były kwestionowane przez strony w trakcie procesu. Dokumenty prywatne stanowiły dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenia w nich zawarte (art. 245 k.p.c.), a dokumenty urzędowe stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.).

Sąd zważył co następuje:

Nakaz zapłaty należało utrzymać w całości w mocy w stosunku do pozwanego (...) Sp. z o.o. w K..

Zobowiązanie wekslowe wystawcy weksla własnego (to samo dotyczy wystawcy weksla trasowanego, akceptanta, indosantów) jest stosunkiem prawnym odrębnym względem leżącego u jego podstaw zobowiązania z umowy.

Zgodnie z art. 47 zd. I i II ustawy z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe : kto weksel wystawił, przyjął, indosował lub zań poręczył, odpowiada wobec posiadacza solidarnie. Posiadacz może dochodzić roszczeń przeciw jednemu, kilku lub wszystkim dłużnikom bez potrzeby zachowania porządku, w jakim się zobowiązali.

Posiadacz weksla nie musi wykazywać podstawy zobowiązania wekslowego ani tego, że ta podstawa w ogóle istniała. Nie oznacza to oczywiście braku możliwości podnoszenia przez pozwanego zarzutów związanych ze stosunkiem podstawowym.

Zgodnie zaś z art. 47 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył.

Zresztą, w niniejszej sprawie pozwana ad 2 nie kwestionowała faktu, że spółka (...) Sp. z o.o. posiada zadłużenie w stosunku do powoda z tytułu niezapłaconej ceny sprzedaży zakupionych towarów w kwocie dochodzonej pozwem (por. oświadczenie prezesa zarządu pozwanego – k. 190).

Wbrew twierdzeniom pozwanego (...) D. C. – posiada on również bierną legitymację w sprawie, gdyż błędne oznaczenie jego firmy w nakazie zapłaty wystąpiło na skutek oczywistej omyłki pisarskiej, co zostało sprostowane prawomocnym postanowieniem Sądu z 1 września 2014 r. (k. 114).

Załączony do pozwu weksel zawiera skutecznie złożone poręczenie wekslowe, które za pozwanego ad 2 złożył uprawniony do jego jednoosobowej reprezentacji prezes zarządu.

Zdaniem Sądu, pozwani przed procesem dokonali w sprawie uznania niewłaściwego swojego zadłużenia wobec powoda. .

Uznanie roszczenia przez osobą przeciwko której ono przysługuje, nie wymaga złożenia wyraźnego oświadczenia woli, które wedle orzecznictwa i doktryny jest uznaniem właściwym. Uznanie właściwe długu wymaga złożenia przez dłużnika oświadczenia woli, czyli następuje przez każde takie jego zachowanie, z którego wynikałaby jego wola spełnienia zobowiązania.

Niewłaściwe uznanie długu natomiast jest oświadczeniem wiedzy to jest wypowiedzią o faktach ocenianą w kategoriach prawdy albo fałszu, wywierającym skutki prawne niezależnie od woli wypowiadającego podmiotu lub inne zachowanie wskazujące na świadomość dłużnika w przedmiocie istnienia długu. Z uwagi na brak oświadczenia woli nie jest czynnością prawną, a jedynie działaniem o charakterze faktycznym – uzewnętrznieniem świadomości dłużnika – nie może ono prowadzić do powstania nowego zobowiązania po jego stronie. Co najwyżej skutkuje potwierdzeniem istnienia zobowiązania, które powstało już wcześniej. W odróżnieniu od uznania właściwego nie ma charakteru konstytutywnego. Taki charakter uznania wynika z jego istoty oraz z przyjętej przez polski system prawa zasady, że jednostronne oświadczenie rodzi tylko wówczas zobowiązanie, gdy wynika to z przepisów prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1957 r., sygn. akt I CR 659/56, publ. OSNCK z 1958, nr 3 poz. 84; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 czerwca 2005 r., sygn. akt I Aca 171/05, niepubl.).

Uznanie roszczenia występuje w każdym przypadku wyraźnego oświadczenia woli lub też innego jednoznacznego zachowania się dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, że dłużnik uważa roszczenie za istniejące (por. wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 13 października 2005 r., sygn. akt I Aca 324/05, OSA z 2006, nr 7, poz. 22, str. 30).

Pismo pozwanej z 6 czerwca 2014 r. jest oświadczeniem samego dłużnika. Skutkami uznania długu zainteresowane są strony stosunku prawnego, z którego wynika zobowiązanie podlegające uznaniu, dlatego też konieczne jest nie tyle złożenie samego oświadczenia, ale skierowanie go również do wierzyciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1961 r., sygn. akt I CR 1077/60, OSNCP z 1963, nr 2, poz. 34).

Wspomnieć należy jeszcze o dwóch skutkach prawnych uznania długu. Pierwszym – materialnoprawnym – skutkiem niewłaściwego uznania długu jest przerwanie biegu przedawnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2005 r., sygn. akt I CK 580/04, niepubl.), natomiast drugim – procesowym – skutkiem jest możliwość wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 9 czerwca 2005 r., sygn. akt I Aca 171/05, niepubl.; D. Kulgawczuk, Niewłaściwe uznanie długu i jego skutki procesowe, MoP z 2008, nr 6, M. Manowska, Postępowanie nakazowe i upominawcze, Warszawa 2001, str. 110).

Przenosząc te rozważania na okoliczności niniejszej sprawy należy stwierdzić, że pozwana dokonała uznania niewłaściwego, albowiem skierowała je do wierzyciela - powódki.

Uprawniony do sprawowania zarządu pozwaną spółką (...) skierował do powódki pismo, w którym zaproponował polubowne rozwiązanie zaistniałego sporu, proponując przy tym kwotę możliwej ugody. Nie uznał on jednak expressis verbis roszczenia powódki (por. k. 45).

Pozostałe zarzuty pozwanej dotyczące ważności deklaracji wekslowej i umowy leżącej u podstaw wystawienia weksla, prawidłowego przedstawienia weksla do wykupu, nie były zasadne, co wykazało postępowanie dowodowe.

O ile praktyka podpisywania umów handlowych i deklaracji wekslowych przez umocowanych pracowników spółki, a nie bezpośrednio przez zarząd jest często spotykana w obrocie handlowym, o tyle osoby występujące w kontaktach z pozwanymi w imieniu i na rzecz strony powodowej posiadały pełnomocnictwa do podejmowania takich czynności.

To samo tyczy się wezwania do zapłaty.

W imieniu powodowej spółki do wykupu weksla wezwał pozwanego radca prawny M. C., który przedłożył pełnomocnictwo z 13 września 2011 r. do reprezentowania tej spółki we wszelkich sprawach z zakresu w szczególności prawa gospodarczego przed osobami prawnymi (k. 6). Pełnomocnictwo to zostało poświadczone – w myśl przepisu art. 6 ust. 3 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych – przez zawodowego pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym, a zatem odzwierciedla oryginał. Pełnomocnictwa udzielili ówcześni członkowie zarządu powodowej spółki, co też strona ta potwierdziła w swoim piśmie procesowym stanowiącym odpowiedź na zarzuty oraz wykazała dołączonymi do pozwu odpisami z rejestru KRS.

Co do zarzutu nieprawidłowego przedstawiania weksla do wykupu, to należy powtórzyć słuszne uwagi Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, że okoliczność ta nie jest w ogóle istotna dla oceny odpowiedzialności pozwanej. Pozwana, jako poręczyciel dłużnika głównego jest również dłużnikiem głównym, co powoduje, że ewentualne nieprawidłowości przy przedstawieniu weksla do zapłaty mogą mieć wpływ jedynie na przyjęcie daty wymagalności spełnienia zobowiązania wekslowego i tym samym zasadność żądania odsetek za opóźnienie. Okoliczność ta nie ma, w świetle przepisu art. 53 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe , żadnego wpływu na przesądzenie samej zasady odpowiedzialności (postanowienie SA w Poznaniu z 12 lutego 2015 r., I ACz 93/15, niepubl.).

Zaznaczyć również wypada, że przedstawienie weksla do zapłaty polega na okazaniu oryginału weksla w miejscu jego płatności odpowiedniej osobie (wyrok SN z 21 marca 2001 r., III CKN 322/00, OSN 2001r, poz. 164) wraz z wyraźnym lub dorozumianym wezwaniem do zapłaty. Zgodnie bowiem z przepisem art. 38 zd. I ustawy z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe : Posiadacz wekslu, płatnego w oznaczonym dniu albo w pewien czas po dacie lub po okazaniu, powinien przedstawić go do zapłaty bądź w pierwszym dniu, w którym można wymagać zapłaty, bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich.

Za przedstawienie weksla do zapłaty nie może być zatem uznane samo wezwanie do zapłaty bez równoczesnego okazania weksla lub też okazanie jego kserokopii.

Prawo wekslowe nie przewiduje jednak jakichkolwiek sankcji za niezachowanie ww. procedury. Uchybienie to mogłoby jedynie mieć znaczenie procesowe, gdyby pozwana przy pierwszej czynności uznała powództwo w całości. Istniałaby wówczas - stosownie do art. 101 k.p.c. - możliwość obciążenia powódki kosztami postępowania, mimo uwzględnienia powództwa. Ze względu jednak na fakt, że pozwana złożyła zarzuty od nakazu zapłaty, fakt nieprzedstawienia weksla do zapłaty nie może mieć w niniejszej sprawie zasadniczego znaczenia.

Zauważyć wszak wypada, że powódka wezwała pozwanego do zapłaty sumy wekslowej, czego zresztą pozwany nie kwestionuje (wskazuje jedynie na błędy formalne wezwania). Z ustaleń Sądu wynika jedynie, że nie okazała pozwanemu oryginału weksla, co sama przyznała. Z drugiej zaś strony pozwany nie żądał takiego okazania.

Z tych przyczyn odsetki za opóźnienie obciążają pozwanego ad 2 dopiero od dnia wezwania do zapłaty – art. 455 k.c. (postanowienie SN z dnia 22 lutego 1968 r., I CZ 115/67, OSN 1968, nr 11, poz. 194; wyrok SN z dnia 28 października 2004 r., III CK 461/03, OSN 2005, nr 11, poz. 193; wyrok SA w Katowicach z dnia 20 września 2002 r., I ACa 165/02, OSA 2003, z. 4, poz. 14; wyrok SA w Warszawie z dnia 27 marca 2003 r., I ACa 1022/02, OSA 2004, z. 8, poz. 21).

W niniejszej sprawie wezwanie do zapłaty z 28 maja 2014 r., doręczone pozwanemu ad 1 w dniu 4.06.2014r., a pozwanemu ad 2 w dniu 30.05.2014r., wyznaczające termin na zapłatę 12 czerwca 2014 r., pokrywa się z datą wymagalności weksla. Pierwszym dniem, od którego można było żądać zapłaty był 12 czerwca 2014 r. (dzień płatności weksla).

Przeto, zgodnie z przepisem art. 481 § 1 i § 2 k.c., powód mógł od dnia następnego po dniu płatności weksla, będącego jednocześnie terminem spełnienia świadczenia wyznaczonym wezwaniem do zapłaty, domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności.

Z powyższych względów należało uznać, że brak jest podstaw do uchylenia w jakiejkolwiek części w stosunku do pozwanego (...) sp. z o.o. nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 7 lipca 2014r. , zasądzającego od tejże spółki na rzecz powoda kwotę 169.807,19 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 czerwca 2014r. do dnia zapłaty.

Z uwagi na to, Sąd – w myśl przepisu art. 496 k.p.c. – utrzymał nakaz zapłaty w mocy w całości.

O kosztach procesu orzeczono w nakazie zapłaty na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 105§2 k.p.c .zasądzając je w całości solidarnie od obu pozwanych, jako przegrywających proces.

Na koszty te składały się opłata od pozwu – 2123 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego strony powodowej – 3.600 zł zgodne, - łącznie 5.740 zł.

SSO Jarosław Marczewski