Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V U 67/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Andrzej Marek

Protokolant: star. sekr. sądowy Justyna Alfawicka

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku H. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o rentę rodzinną

na skutek odwołania H. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 8 grudnia 2015 r.

znak (...)

I. zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 8 grudnia 2015 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni H. M. poczynając od 01 listopada 2015 r. prawo do renty rodzinnej po zmarłym J. M.,

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz wnioskodawczyni kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 67/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 4 stycznia 2016 r. ZUS O/L. odmówił wnioskodawczyni prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu(...) mężu J. M., gdyż jako rozwiedziona małżonka nie spełniała warunku z art. 70 ust.3 ustawy emerytalnej tj. nie miała w dniu śmierci J. M. prawa do alimentów w jego strony.

W odwołaniu wnioskodawczyni domagała się zmiany decyzji i przyznania spornego świadczenia. Powołując się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 13 maja 2014 r. ( SK 61/13) wskazywała, że J. M. po rozwodzie dobrowolnie płacił alimenty na jej rzecz.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił, co następuje:

(...)wnioskodawczyni zawarła z J. M. związek małżeński. Wyrokiem z 10 grudnia 1999 r. Sąd Okręgowy w Legnicy rozwiązał ten związek małżeński bez orzekania o winie. Po rozwodzie byli małżonkowie zamieszkali osobno. J. M. w tym czasie dobrowolnie łożył na utrzymanie studiującego wspólnego syna byłych małżonków. Przekazując pieniądze do jego rąk wskazywał, że są to także alimenty na wnioskodawczynię. Byli małżonkowie cały czas mieli ze sobą kontakt. Od 2006 r. ponownie zamieszkali razem. Wnioskodawczyni miała emeryturę w kwocie netto ok. 780 zł, później (przed śmiercią byłego męża) - 1.110 zł., a J. M. - 2.220 zł. Do dnia swojej śmierci przekazywał on co miesiąc na bieżące utrzymanie wnioskodawczyni kwotę 900 – 1000 zł. Oprócz tego remontował mieszkanie wnioskodawczyni, robił na swój koszt zakupy, opłacił wnioskodawczyni wczasy. Opłaty za mieszkanie wnioskodawczyni wynosiły 720 zł miesięcznie. H. M. wydawała też ok. 100 zł miesięcznie na leki.

D: - akta ZUS

- zeznania świadków B. C., Ł. M., przesłuchanie wnioskodawczyni – k. 29 -30,

- akta SO w Legnicy o sygn. I C 1340/99

Sąd zważył, co następuje:

I. Stosownie do art. 70 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118 ze zm.) wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1)w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.

Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci. Ust 3 tego artykułu stanowi natomiast, ze małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

II. Regulacja powołanego art. 70 ust.3, obejmująca zarówno uprawnienia wdowy, jak i małżonki rozwiedzionej jest niejednoznaczna, gdyż można mieć wątpliwości, czy obydwu tych podmiotów dotyczy przesłanka pozostawania we wspólności małżeńskiej. W tym zakresie należy przyjąć, że inaczej są unormowane wymagania stawiane wdowie, a inaczej małżonce rozwiedzionej, co oznacza, że tylko w przypadku wdowy musi być spełnione wymaganie pozostawania we wspólności małżeńskiej (por. orzeczenia SN: z 16 stycznia 1987 r., II UZP 56/86, 14 maja 1992 r., II URN 13/92, 22 maja 1997 r., II UKN 134/07, 29 października 1998 r., II UKN 286/98 i z 14 czerwca 2005 r., I UK 302/04).

III. Wnioskodawczyni spełniała przesłanki wymienione art. 65 ust. 1, art. 67 ust. 1 pkt 3 i art. 70 ust. 1 ustawy emerytalnej, gdyż jej były mąż w chwili śmierci miał ustalone prawo do emerytury, a ona osiągnęła wówczas 50 lat.

IV. Sąd uznał także, ze wnioskodawczyni spełniał przesłankę z art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej. W świetle ustalonych faktów nie budzi bowiem wątpliwości, że w dniu śmierci byłego męża miała ona ustalone - na mocy ustnego z nim porozumienia - prawo do alimentów. Okoliczność ta wystarcza do przyznania prawa do renty rodzinnej. Jak wynika bowiem z zakresowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2014 r. (SK 61/13; OTK-A 2014/5/52, Dz.U.2014/683) art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej w zakresie, w jakim uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskania renty rodzinnej uzależnia od wymogu posiadania w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony, ustalonych wyłącznie wyrokiem lub ugodą sądową, jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Z treści uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że ustawodawca winien promować zachowania byłych małżonków, którzy wzajemne roszczenia alimentacyjne starają się zaspokoić dobrowolnie i ugodowo, a nie na drodze sądowej. Orzeczenie sądu w sprawie o alimenty nie kreuje więc tego obowiązku, lecz konkretyzuje go, wskazując strony stosunku alimentacyjno-prawnego, jego zakres i sposób realizacji. Obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami, o którym mowa w art. 60 § 1 i 2 k.r.o winien być w pierwszej kolejności realizowany dobrowolnie, bez potrzeby występowania na drogę sądową. Powstaje on bowiem ex lege, w razie zaistnienia wskazanych tam przesłanek. Jak stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 29 marca 2012 r. (K 27/08; OTK ZU Nr 3/A/2012, poz. 27), sądowe ustalenie alimentów powinno należeć do ostateczności. Przewidziany art. 60 kro obowiązek alimentacyjny może być realizowany na warunkach ustalonych samodzielnie przez strony w drodze zgodnego ich porozumienia.

V. Tak było w niniejszej sprawie. Wnioskodawczyni mając na uwadze wysokość jej świadczenia emerytalnego oraz konieczne wydatki zwane z opłatami i leczeniem spełniała przesłanki do uzyskania świadczeń alimentacyjnych (art. 60 § 1 kro). Byli małżonkowie na zasadzie ustnego (skutecznego) porozumienia (wystarczające jest tutaj oświadczenie woli wyrażone w sposób konkludentny) faktycznie skonkretyzowali prawo do alimentów na rzecz wnioskodawczyni (w kwocie 900 – 1000 zł miesięcznie).

VI. Tak ustalone okoliczności faktyczne konkretyzujące prawo do alimentów wnioskodawczyni od byłego męża są wystarczające, bowiem - jak słusznie wskazał Sad apelacyjny w Katowicach w wyroku z 16 września 2015 r., III AUa 987/15 - małżonkowie rozwiedzieni, którzy w drodze zgodnego porozumienia ustalają sposób realizacji obowiązku alimentacyjnego ciążącego na jednym z nich względem drugiego, nie mogą ponosić ujemnych następstw w postaci nierównego traktowania w zakresie prawa do renty rodzinnej w porównaniu z osobami, które kwestie wzajemnej alimentacji ustaliły w wyroku lub ugodzie sądowej.

VII. Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji przyznając wnioskodawczyni prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku.

VIII. O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 9 ust 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłaty za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

V U 67/16

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE