Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 maja 2016 roku

Sąd Rejonowy w Tychach, Wydział IX Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Grzegorz Maczek

po rozpoznaniu w dniu 4 maja 2016 r. w Tychach na posiedzeniu niejawnym

skargi wierzyciela: (...) Bank Spółki Akcyjnej w W.

na postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tychach T. Z. z dn. 8 marca 2016 r., w sprawie egzekucyjnej Km 787/14

przeciwko dłużnikom: J. S. i C. S.

o świadczenie pieniężne

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

a.  w pkt. 1 postanowienia zastąpić kwotę 13.353,34 zł kwotą 10.868,68 zł,

b.  uchylić pkt. 1 lit. c) postanowienia,

c.  w pkt. 2 postanowienia kwotę 13.341,01 zł zastąpić kwotą 10.846,35 zł,

d.  w pkt. 3 postanowienia kwotę 72.197,66 zł zastąpić kwotą 74.692,32 zł i wykreślić zdanie drugie;

2.  zasądzić od dłużników solidarnie na rzecz wierzyciela kwotę 100 zł [sto złotych] tytułem zwrotu kosztów postępowania skargowego.

SSR Grzegorz Maczek

UZASADNIENIE

W sprawie Km 787/14 komornik prowadzi postępowanie egzekucyjne, w ramach którego sporządził projekt planu podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości. Przed sporządzeniem projektu wydał w dn. 8 marca 2016 r. zaskarżone postanowienie, w którym ustalił wysokość kosztów postępowania z uwzględnieniem doliczenia do opłaty stosunkowej podatku VAT w kwocie 2.494,66 zł, wg 23% stawki podatkowej.

W ustawowym terminie postanowienie to zaskarżył wierzyciel, w części, w jakiej komornik doliczył podatek VAT do opłaty stosunkowej. Na uzasadnienie wskazał, że zgodnie z broszurą wydaną przez Ministra Finansów, podatek VAT mieści się już w opłacie stosunkowej.

Komornik sądowy nie uwzględnił skargi zarzucając, że interpretacja Ministra Finansów nie jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego, a z ustawy nie wynika, aby opłata egzekucyjna zawierała podatek VAT. Do swojego pisma dołączył opinie prawne, w których przedstawiono liczne argumenty przeciwko uznaniu komornika czynnego podatnika tego podatku, jak i przemawiające za doliczaniem podatku VAT do opłat egzekucyjnych w przypadku uznania, że jednak komornik jest czynnym podatnikiem tego podatku. Komornik wskazał, że te kwestie powinny zostać uregulowane w drodze ustawy, natomiast skargi związane z wyliczeniem i odprowadzeniem podatku powinny być rozstrzygane przez sądy administracyjne, a nie powszechne. Zwrócił również uwagę na nowelizację k.p.c., dodającą do kodeksu art. 767 § ¹ k.p.c., wyłączającą skargę na uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług. Dołączył również do akt kopie orzeczeń, w których sądy powszechne podzieliły jego stanowisko.

Sąd Rejonowy zważył, że:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy podkreślić, że zgodnie z art. 767 §1 k.p.c., skarga przysługuje na wszystkie czynności komornika, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Kwestia uchwalenia art. 767 §1 ¹ k.p.c. nie ma obecnie znaczenia, bowiem przepis ten wejdzie w życie dopiero z dniem 8 września 2016 r. Skarga jest zatem dopuszczalna i nie podlega odrzuceniu, albowiem sąd powszechny jest uprawniony do wypowiadania się w tego rodzaju kwestiach, o czym świadczą również powołane w dalszej części uzasadniania uchwały Sądu Najwyższego dotyczące doliczenia podatku VAT.

Przechodząc do istoty sprawy należy wskazać, iż źródłem problemu jest wydanie przez Ministra Finansów w dniu 9 czerwca 2015 r. interpretacji ogólnej nr (...).050.1.2015. (...).19, w której uznał on, iż komornicy sądowi powinni zostać uznani za podatników podatku od towarów i usług (podatku VAT) w zakresie wykonywanych przez nich czynności egzekucyjnych, do których nie ma zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, a zatem podlegają one opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Uzupełnieniem tej interpretacji jest opublikowany w dniu 21 września 2015 r. biuletyn informacyjny, w którym wskazano, że podatek od towarów i usług mieści się w opłacie egzekucyjnej i nie może być doliczany do opłaty egzekucyjnej. Przyjęcie takiego poglądu stanowi radykalną zmianę stanowiska wyrażonego w interpretacji ogólnej z dnia 30 lipca 2004 r. nr PP10-812- (...)PP, w której Minister Finansów wskazał, że komornicy sądowi w zakresie, w jakim stosując środki przymusu zastrzeżone dla władzy publicznej, wykonują władztwo publiczne wynikające z funkcji organu egzekucyjnego, są uznawani za organ władzy publicznej i tym samym są objęci regulacją art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

Rozstrzygnięcie, czy od opłaty stosunkowej komornik sądowy był uprawniony (i obowiązany) naliczyć podatek VAT, a jeśli tak, to co stanowi podstawę opodatkowania tym podatkiem (a zatem czy należy go obliczać metodą „w stu”, czy „od stu”), konieczne byłoby jedynie w razie ustalenia, że obowiązujące przepisy pozwalają na obciążenie tym podatkiem stron postępowania egzekucyjnego dodatkowo, ponad wysokość opłaty stosunkowej określonej w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji (dalej jako „ukse”). W ocenie Sądu Rejonowego w świetle tych przepisów jest to jednak niedopuszczalne. Za niewystarczające należy w tym zakresie uznać przepisy ustawy o podatku VAT, bowiem analiza porównawcza prowadzi do wniosku, że tam, gdzie wolą ustawodawcy było powiększenie wynagrodzeń o ten podatek, uczynił on to w sposób wyraźny. Należy zatem przytoczyć, co następuje.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych nie zawierało regulacji pozwalającej na doliczenie podatku VAT do stawek minimalnych wynagrodzenia. W uchwale z dnia 10 lutego 1995 r., III CZP 4/95, OSNC 1995/5/79, Sąd Najwyższy stwierdził wówczas, że „Do wynagrodzenia i wydatków jednego adwokata, zaliczanych do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata (art. 98 § 3 k.p.c.), nie dolicza się podatku VAT, płaconego od usług adwokackich na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.)”. Sąd Najwyższy stwierdził, że obowiązujące wówczas przepisy nie dawały podstaw do wyciągnięcia wniosku, iż adwokat może pobrać od klienta, z możliwością obciążenia strony przegrywającej sprawę, kwotę, którą zobowiązany jest odprowadzić do Skarbu Państwa tytułem podatku od towarów i usług. Wykładnia ta została zaaprobowana w orzecznictwie sądowym, w związku z czym Sąd Najwyższy, w składzie 7 sędziów, postanowieniem z dnia 27 listopada 2002 r., III CZP 13/02, OSNC 2004/1/6, odmówił podjęcia uchwały mającej ponownie rozstrzygnąć to zagadnienie prawne. W dn. 28 września 2002 r. Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz w sprawie opłat za czynności radców prawnych, a następnie rozporządzenia te zmienił rozporządzeniami z dn. 27 października 2005 r., dodając w ich §2 ustępy trzecie wskazujące, iż w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez adwokata lub radcy prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty za ich czynności sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach. W tym nowym stanie prawnym Sąd Najwyższy podjął w dniu 25 stycznia 2007 r. uchwałę, iż „Podatek od towarów i usług (VAT) nie wchodzi w skład niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata z wyboru (art. 98 § 3 k.p.c.)” (III CZP 95/06, OSNC 2007/12/179). W uzasadnieniu wskazano, że wysokość wynagrodzenia adwokackiego została w tym rozporządzeniu określona wiążąco i jest to unormowanie wyłączne i wyczerpujące, także w odniesieniu do opodatkowania usług adwokackich podatkiem od towarów i usług. Treść § 2 ust. 3 rozporządzenia świadczy o tym, że wpływ opodatkowania na wysokość wynagrodzenia adwokackiego musi być wiążąco określony tylko w tym akcie prawnym. Prawodawca zdecydował zatem, że wpływ tego opodatkowania dotyczy tylko pomocy prawnej ustanowionej z urzędu.

W dekrecie z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym, w jego pierwotnym brzmieniu (Dz. U. Nr 49, poz. 445), jak i w brzmieniu obowiązującym po wejściu w życie ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, a także w wydanym na podstawie tego dekretu rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym, brak było przepisu pozwalającego na uznanie podatku VAT za składnik tych kosztów. W uchwale z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 127/06, OSNC 2007/10/150, Sąd Najwyższy stwierdził zatem, ze „Sąd przyznaje biegłemu będącemu podatnikiem w zakresie podatku od towarów i usług wynagrodzenie bez uwzględnienia tego podatku”. Wskazał, że podstawą obciążenia sądu lub strony podatkiem od towarów i usług mogłaby być tylko regulacja prawna zaliczająca wyraźnie ten podatek do kosztów sądowych, podobnie jak to się stało z podatkiem od towarów i usług należnym od wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego ponoszonego przez Skarb Państwa za czynności nieopłaconej pomocy prawnej, udzielanej z urzędu. W obowiązującym stanie prawnym nie było natomiast analogicznego rozwiązania dotyczącego podatku od towarów i usług, płaconego przez biegłych sądowych, zaś przetransponowania tego podatku na sąd lub strony (uczestników) nie przewidywało w szczególności rozporządzenie z dnia 18 grudnia 1975 r. Również Trybunał Konstytucyjny dostrzegł w tym zakresie niepodlegającą uzupełnieniu w drodze wykładni lukę prawną i postanowieniem z dnia 12 czerwca 2008 r., S 3/08, zasygnalizował Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej, Ministrowi Sprawiedliwości i Ministrowi Finansów „potrzebę podjęcia inicjatywy prawodawczej w związku z luką prawną w regulacjach dotyczących zasad i procedury zaliczania podatku od towarów i usług do kosztów sądowych z tytułu należności poddanych opodatkowaniu tym podatkiem biegłych sądowych i innych osób wykonujących czynności im zlecone w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym”. Konsekwencją tego było uchwalenie w dn. 5 listopada 2009 r. ustawy o zmianie dekretu o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym, na mocy której dodano w dekrecie ustęp 2a w brzmieniu „Wynagrodzenie biegłego, będącego podatnikiem podatku od towarów i usług, podwyższa się o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tym wynagrodzeniu.”. Po uchyleniu tego dekretu przepis ten przeniesiono do art. 89 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W uchwale z dnia 26 czerwca 2014 r., III CZP 27/14, OSNC 2015/4/39, Sąd Najwyższy stwierdził, że „Wynagrodzenia notariusza wyznaczonego do dokonania czynności notarialnej na podstawie art. 6 § 4 zdanie drugie w związku z art. 6 § 3 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (jedn. tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 164 ze zm.) nie podwyższa się o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (jedn. tekst: Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.)”. W uzasadnieniu wskazano, że regulacja wynagrodzenia notariusza ma charakter szczegółowy i nie wskazujący na to, że przy ustaleniu wynagrodzenia notariusza bierze się pod uwagę należny od tego wynagrodzenia podatek od towarów i usług ani że ustalone wynagrodzenie podlega podwyższeniu o ten podatek. Wykładnia gramatyczna tych przepisów przemawia jednoznacznie i w sposób niebudzący wątpliwości przeciwko podwyższeniu wynagrodzenia notariusza wyznaczonego przez sąd o podatek od towarów i usług, a należy domniemywać, że wolą ustawodawcy było wyczerpujące ustalenie kryteriów, od których uzależnione jest ustalenie wysokości wynagrodzenia notariusza. Odnosząc się do regulacji wynagrodzenia za czynności dokonywane przez adwokatów i radców prawnych Sąd Najwyższy wskazał, iż spójność systemu wymaga przyjęcia poglądu, że sąd może podnieść ustalane wynagrodzenie o ten podatek, jeżeli tak wskazuje przepis, którego jednak w rozporządzeniu w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej nie ma.

O ile autorzy przedstawionych przez komornika sądowego opinii, z każdym z przedstawionych wyżej poglądów Sądu Najwyższego zmierzyli się, przedstawiając argumenty mające przemawiać przeciwko ich przeniesieniu na grunt opłat egzekucyjnych, o tyle żaden z nich nie odniósł się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 r., III CZP 141/07, OSNC 2009/2/21, w której wskazano, iż „Sąd określa wysokość wynagrodzenia syndyka bez uwzględnienia podatku od towarów i usług”. Zważywszy, że czynności syndyka wydają się być zdecydowanie bliższe czynnościom komornika, aniżeli czynności adwokata, radcy prawnego, biegłego, czy też notariusza, pominięcie tej uchwały w tych opiniach budzi zdziwienie. Przedmiotowa uchwała odnosiła się do stanu prawnego sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (obecnie „Prawo upadłościowe”), kiedy wynagrodzenie syndyka było określone w art. 123 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 kwietnia 1998 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia syndyka masy upadłości i zarządcy odrębnego majątku (Dz.U. z 1998 r. Nr 55, poz. 358). Sąd Najwyższy miał na uwadze, że wprawdzie nie ma przepisu stanowiącego wprost, że wynagrodzenie syndyka podlega podatkowi VAT, jednak opodatkowanie wynagrodzenia syndyka tym podatkiem wynika z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, co potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 października 2006 r., I (...) 86/06, LEX nr 255025. W uzasadnieniu powyższej uchwały stwierdzono, że ww. rozporządzenia wyczerpująco określają zasady ustalenia wynagrodzenia syndyka i jego przyznawania przez sąd, i nie stanowią one, że przy ustaleniu wynagrodzenia syndyka bierze się pod uwagę należny od tego wynagrodzenia podatek VAT ani że ustalone wynagrodzenie podlega podwyższeniu o ten podatek. Również żadnych norm w tym zakresie nie zawiera ani ustawa o podatku VAT i przepisy wydane na jej podstawie, ani inne przepisy. Do wynagrodzenia syndyka, ze względu na art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.), nie miał zastosowania art. 3 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, według którego w cenie, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż usługi podlega podatkowi VAT, uwzględnia się ten podatek. Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że nie ma takiego przepisu jak §2 ust. 3 rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…) i w sprawie opłat za czynności radców prawnych (...), stanowiącego, że opłatę za czynności adwokata (radcy prawnego) z tytułu zastępstwa prawnego sąd podwyższa o stawkę podatku VAT przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku VAT, obowiązujących w dniu orzekania o tych opłatach. Oznacza to, że sąd, przyznając syndykowi wynagrodzenie, nie ma podstawy do uwzględnienia należnego od tego wynagrodzenia podatku VAT ani pośrednio, przez wzięcie pod uwagę tego podatku przy określeniu wysokości wynagrodzenia, ani bezpośrednio, przez podwyższenie przyznanego wynagrodzenia o ten podatek. Stanowisko to Sąd Najwyższy uznał za aktualne również na gruncie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze z 2003 r. Zauważył przy tym, że przyznanie syndykowi wynagrodzenia podlegającego opodatkowaniu podatkiem VAT bez uwzględnienia tego podatku jest oczywiście niekorzystne dla syndyka; spełnienie przez syndyka obowiązku podatkowego powoduje, że przyznane mu przez sąd i wypłacone wynagrodzenie zostaje pomniejszone o podatek VAT. Wskazał jednak, że sytuacja ta może ulec zmianie tylko w drodze zmiany obowiązującej w tym zakresie regulacji prawnej.

Dopiero z dniem 23 lipca 2011 r. dodano do ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze art. 162 ust. 6 w brzmieniu: „Wynagrodzenie syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy obowiązanych do rozliczenia podatku od towarów i usług, o którym mowa w ust. 2, 2a, 5 i art. 163, oraz wstępną wysokość wynagrodzenia i zaliczki na wynagrodzenie podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie z obowiązującą stawką tego podatku”. Z uzasadnienia projektu tej ustawy wynika świadomość projektodawcy, że dotychczas obowiązujące przepisy nie dawały możliwości podwyższenia wynagrodzenia tych osób o podatek VAT.

Ostatnio powołaną ustawą wprowadzono również obowiązek podwyższenia o kwotę podatku VAT wynagrodzenia kuratora ustanawianego dla dłużnika w postępowaniu upadłościowym, jak i kuratora ustanawianego na podstawie art. 26 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (por. ustawę z dn. 9 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Dodatkowo należy zauważyć, iż z dniem 5 listopada 2012 r. dodano do kodeksu postępowania karnego art. 618f §4 w brzmieniu: „Wynagrodzenie biegłego i specjalisty nie będącego funkcjonariuszem organów procesowych, będących podatnikami obowiązanymi do rozliczenia podatku od towarów i usług, podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie ze stawką tego podatku obowiązującą w dniu orzekania o tym wynagrodzeniu”. Natomiast w rozporządzeniu z dn. 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej zamieszczono §1 ust. 3 w brzmieniu: „Wynagrodzenie kuratora będącego podatnikiem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie ze stawką tego podatku obowiązującą w dniu orzekania o wynagrodzeniu” (z tym, że, mimo iż wcześniej obowiązujące rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1982 r. w sprawie (…) stawek należności kuratorów nie zawierało analogicznego przepisu, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 maja 2009 r., V CNP 1/09, OSNC 2010/3/44, stwierdził, iż: „Wynagrodzenie kuratora będącego adwokatem, ustanowionego z urzędu w postępowaniu egzekucyjnym dla nieznanego z miejsca pobytu dłużnika (art. 802 k.p.c.), ulega podwyższeniu o stawkę podatku od towarów i usług (VAT)”; wynikało to jednak z uznania pełnienia funkcji kuratora za „świadczenie pomocy prawnej” i w konsekwencji odwołania do §2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie, który to przepis przewidywał podwyższenie wynagrodzenia o kwotę podatku VAT).

Powyższe świadczy o tym, że jeśli ustawodawca chce wprowadzić podwyższenie wynagrodzenia określonych podmiotów o podatek VAT, to wskazuje to w sposób wyraźny. Tymczasem, w szczególności w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji, brak jest takiego wskazania, co zresztą podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 grudnia 2015 r., III ZS 10/15, uznając, że „kwestia podatku VAT od czynności komorniczych powinna być unormowana przez ustawodawcę w sposób precyzyjny i jednoznaczny”.

Do tej pory ustawodawca akceptował takie rozumienie przepisów ustawy o podatku VAT, w którym komornicy nie byli czynnymi podatnikami tego podatku, a skoro tak, to należy przyjąć, iż taka wykładnia była zgodna z wolą ustawodawcy, który nie podjął działań skutkujących zmianą stanu prawnego. Brak uregulowania kwestii podatku VAT w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji nie może w tej sytuacji dziwić. Jeżeli zważyć, że przepisy określające wysokość opłat egzekucyjnych były nowelizowane także po wydaniu przez Ministra Finansów interpretacji ogólnej z 2004 r., to niewątpliwie opłaty te skalkulowano bez uwzględnienia konieczności odliczenia od nich podatku VAT. Opłaty te stanowią wynik wyważenia interesów nie tylko komorników sądowych, ale również stron postępowania – przede wszystkim dłużników, aby nie obciążać ich ponad miarę, ale również wierzycieli, dla których częstokroć zwiększenie kosztów egzekucji oznacza mniejszy stopień zaspokojenia roszczeń. W uzasadnieniu ostatnio powołanego wyroku Sąd Najwyższy stwierdził również, że doliczenie do opłaty egzekucyjnej 23% podatku VAT doprowadziłoby do zwiększenia kosztów egzekucyjnych do poziomu znacznie wyższego, niż wynika to z woli ustawodawcy.

W ocenie Sądu Rejonowego założenie, że czynności komorników podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, a także ocena, że obliczenie tego podatku od opłat egzekucyjnych metodą „w stu” byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami systemu podatkowego, a w szczególności zasadą neutralności podatku, nie mogą prowadzić do uznania, że obowiązujące przepisy pozwalają na obliczenie podatku metodą „od stu”, a jedynie do tego, że istnieje niepodlegająca uzupełnieniu w drodze wykładni luka prawna, podobna do opisanej we wskazanym wcześniej postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 czerwca 2008 r., S 3/08. W konsekwencji możliwość doliczenia do opłaty egzekucyjnej podatku VAT wymagałaby interwencji ustawodawcy i uchwalenia przez niego przepisów, które świadczyłyby jednoznacznie o zmianie jego stanowiska, co do możliwości obciążenia stron postępowania egzekucyjnego kosztami egzekucyjnymi wyższymi niż to wprost przewiduje obecna ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. Sama interpretacja ogólna Ministra Finansów, będąca jedynie przejawem stosowania a nie tworzenia prawa, uzupełniona najsłuszniejszymi nawet wskazaniami autorytetów z dziedziny prawa podatkowego zmierzających do pogodzenia poglądów ministra z podstawowymi zasadami systemu podatkowego, nie jest w ocenie Sądu Rejonowego wystarczająca.

Sąd Rejonowy krytycznie ocenia sposób wprowadzania opodatkowania z pominięciem ustawodawcy, dostrzega, że prowadzi ono do nieuzasadnionych, oczywiście negatywnych skutków finansowych dla komorników sądowych (sytuacja jest w tym zakresie analogiczna, jak w przypadku poddanym analizie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 r., III CZP 141/07, OSNC 2009/2/21), jak również nie bagatelizuje wagi argumentów przedstawionych w załączonych przez komornika sądowego opiniach prawnych wiodących kancelarii doradców podatkowych i autorytetów z dziedziny prawa podatkowego, jednakże stoi na stanowisku, że obciążenie kosztami stron postępowania egzekucyjnego dalej idące, niż wynikałoby to z ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, wymagałoby wyraźnego przepisu w tej ustawie. Regulacja wysokości opłat egzekucyjnych zawarta w ukse jest bowiem wyczerpująca.

Dodatkowo należy zauważyć, iż zaakceptowanie podwyższenia przez komornika sądowego opłaty egzekucyjnej o podatek VAT wymagałoby przesądzenia, że ten podatek jest należny. Zgodnie z art. 14a §1 ustawy – Ordynacja podatkowa, minister właściwy do spraw finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności ich interpretacji, z urzędu lub na wniosek, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (interpretacje ogólne). Takie interpretacje ogólne stanowią element procesu stosowania prawa podatkowego, nie mają mocy prawotwórczej i nie mogą stanowić samoistnej podstawy opodatkowania (por. uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 czerwca 2008 r., K 50/05, LEX 387889). „Interpretacje ogólne nie są wiążące dla nikogo, ani dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej, ani dla podatników, płatników i inkasentów. Z natury rzeczy nie wiążą one sądów i trybunałów.” (tak C. Kosikowski w: „Ordynacja podatkowa. Komentarz.”). Zatem interpretacja ogólna Ministra Finansów z dn. 9 czerwca 2015 r., choć niewątpliwie ma istotny wpływ na sposób stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe, to jednak w żaden sposób nie przesądza, że komornicy sądowi są czynnymi podatnikami VAT. Należy zaś przypomnieć, iż przez ponad 10 lat ustawodawca akceptował wykładnię przepisów ustawy o podatku od towarów i usług przyjętą w poprzedniej interpretacji ogólnej i nie wyraził dotąd woli odstąpienia od swego stanowiska.

Na marginesie można wskazać, iż paradoksalnie obie strony sporu uważają w istocie, że dłużników nie powinien obciążać podatek VAT doliczany do opłat egzekucyjnych – minister stoi bowiem na stanowisku, że podatek mieści się w tych opłatach, a komornicy sądowi w ogóle kwestionują istnienie obowiązku podatkowego.

W konsekwencji zaskarżone postanowienie należało zmienić w części, w której odnosi się ono do doliczenia podatku VAT do opłaty stosunkowej.

O kosztach postępowania skargowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 105 §2 k.p.c. i art. 13 §2 k.p.c.