Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2016 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa R. N.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...)

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej Syndyka masy upadłości (...) S.A. w B.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku (...)

z dnia 24 września 2015 r. sygn. akt I C 242/15

1.  prostuje oznaczenie strony pozwanej w komparycji i sentencji zaskarżonego wyroku, określając ją jako „ Skarb Państwa – (...)”.

2.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I o tyle, że podwyższa zasądzoną kwotę do 13 862,10 (trzynaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt dwa 10/100) złotych;

b)  w punkcie III o tyle, że obniża zasądzoną kwotę do 2 033 (dwa tysiące trzydzieści trzy) złotych;

c)  w punkcie IV o tyle, że obniża wskazaną w nim kwotę do 1 662 (tysiąc sześćset sześćdziesiąt dwa) złotych;

3.  oddala apelację pozwanego w całości;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 954 (tysiąc dziewięćset pięćdziesiąt cztery) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

Powód R. N. wystąpił przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa- (...) z powództwem o zapłatę kwoty 80.028,79 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

(...)w nakazie zapłaty wydanym w dniu 8 kwietnia 2015 r. w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt: I Nc 170/14 zadośćuczynił w całości żądaniu pozwu.

Pozwany Skarb Państwa – (...), reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wniósł w sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W dniu 2 lipca 2015 r. Sąd w trybie art. 84 § 1 k.p.c. zawiadomił syndyka masy upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej w B. o toczącym się postępowaniu, zaś syndyk oświadczył, że wstępuje do procesu z interwencją uboczną po stronie pozwanej i wnosi o oddalenie powództwa w całości.

(...) w wyroku z dnia 24 września 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt : I C 242/15 zasądził od pozwanego Skarbu Państwa -(...) na rzecz powoda R. N. kwotę brutto 10.788,33 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty ( pkt I ), w pozostałej części powództwo oddalił ( pkt II ), zasądził od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2.356 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w pozostałym zakresie znosząc te koszty między stronami wzajemnie ( pkt III ) i nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - (...)od powoda z roszczenia zasądzonego w punkcie I wyroku brakującą część opłaty od pozwu w kwocie 1.732 zł ( pkt IV ).

Wyrokowi powyższemu towarzyszyły następujące ustalenia faktyczne i prawne zaprezentowane w jego uzasadnieniu:

Pozwany Skarb Państwa ogłosił nieograniczone postępowanie przetargowe na realizację zamówienia publicznego polegającego na wykonaniu przebudowy i rozbudowy budynku (...) przy ul. (...). Po przeprowadzeniu postępowania przetargowego na wykonawcę powyższej inwestycji została wyłoniona firma (...) S.A. w B..

W dniu 4 października 2012 r. wyżej wskazane podmioty zawarły umowę nr (...), w świetle której wykonawca przyjął do wykonania roboty budowlane związane z przebudową budynku (...). W treści zawartej umowy strony przewidziały możliwość powierzenia części prac podwykonawcom za uprzednią pisemną zgodą inwestora lub po upływie 14 dni roboczych od przedstawienia zamawiającemu projektu umowy z podwykonawcą wraz ze wskazaniem części przedmiotu umowy zatwierdzonego podwykonawcy (co będzie równoznaczne z brakiem sprzeciwu inwestora).

W świetle treści umowy rozliczenie za wykonanie jej przedmiotu odbywać się miało w okresach miesięcznych na podstawie protokołów odbioru częściowego sporządzanych najpóźniej do 5-go dnia następnego miesiąca po tym, którego dotyczy rozliczenie. Jednocześnie w umowie zastrzeżono, że w przypadku wyrażenia przez zamawiającego zgody na udział podwykonawcy w realizacji zadania inwestycyjnego, płatność dla wykonawcy może być dokonana według następujących zasad: wykonawca po podpisaniu protokołu odbioru częściowego przekaże zamawiającemu fakturę na kwotę przypadającą wykonawcy oraz pisemne oświadczenie podwykonawcy potwierdzające uregulowanie przez wykonawcę należności za zrealizowany zakres przedmiotu umowy w stosunku do podwykonawcy biorącego udział w realizacji zadania inwestycyjnego za bieżący okres objęty fakturowaniem, zaś w przypadku niedostarczenia oświadczenia, o którym wyżej mowa, zamawiający wstrzyma wypłatę należności za zrealizowany zakres przedmiotu umowy w wysokości równej należności wykonawcy, do czasu otrzymania tego oświadczenia.

Dnia 14 grudnia 2012 r. powód zawarł umowę o kompleksowe wykonanie – w ramach wyżej wskazanej inwestycji – przyłącza wodociągowego, przyłącza kanalizacyjnego, instalacji zasilania chłodnic w centralach wentylacyjnych na dachu, instalacji wodno-kanalizacyjnej, hydrantowej i wodomierzowej, wykonanie węzła c.o. wraz ze sterowaniem, instalacji centralnego ogrzewania oraz instalacji zasilania nagrzewnic w centralach wentylacyjnych. Umową stron nie objęto wykonania prac w zakresie instalacji wentylacji mechanicznej i klimatyzacji (prace te zlecono innemu podwykonawcy).

Nadto powód (wykonawca) zobowiązał się pozyskać wszelkie niezbędne do wykonania materiały pomocnicze, sprzęt, transport oraz wykonać próby, rozruchy, dokumentację powykonawczą itp. a ponadto udzielić wykonawcy generalnemu (tu: zamawiającemu) gwarancji i rękojmi dla wszystkich wykonanych prac, zamontowanych urządzeń oraz wbudowanych materiałów.

Powód zobowiązał się zakończyć prace do dnia 30 sierpnia 2014 r. za łącznym wynagrodzeniem 1.186.950 zł brutto i wystawiać jedną fakturę w miesiącu. Wedle treści dołączonych do umowy standardowych warunków dla wykonawców, rozliczenie za wykonanie przedmiotu umowy miało nastąpić w oparciu o faktury częściowe, wystawione na podstawie protokołu procentowego zaawansowania robót. Jednak strony zastrzegły, że wspomniany protokół służy wyłącznie do fakturowania a odbiór robót na podstawie takiego protokołu nie stanowi odbioru technicznego i jakościowego jak również nie świadczy o spełnieniu świadczenia ze względu na niepodzielność świadczenia.

Pismem z dnia 21 stycznia 2013 r. generalny wykonawca zwrócił się do pozwanego o akceptację firmy podwykonawczej Zakład (...) R. N. na wykonanie instalacji sanitarnych zgodnie z projektem umowy. W odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 25 stycznia 2013 r., pozwany wyraził zgodę na realizację prac sanitarnych przez powodowego podwykonawcę.

W czasie realizacji prac budowlanych dochodziło do częściowego odbioru robót wykonanych przez wykonawcę generalnego (w tym podwykonawców) z uwzględnieniem prac na dzień: 31 stycznia 2014 r., 28 lutego 2014 r. i 31 marca 2014 r. Protokoły odbioru prac budowlanych były podpisywane przez kierownika budowy (przedstawiciela wykonawcy generalnego), kierownika robót (pracownika powoda – R. G.), inspektora nadzoru i przedstawiciela inwestora.

W czasie dokonywanych odbiorów częściowych stwierdzono, że w okresie od dnia 20 grudnia 2013 r. do dnia 31 marca 2014 r. – w zakresie zleconym powodowemu podwykonawcy - zostały wykonane: instalacja wodno-kanalizacyjna, hydrantowa, wodomierze – o wartości 10.000 zł netto i węzeł c.o. – o wartości 1.500 zł netto.

W związku z częściowym rozliczaniem się wykonawcy z realizacji umowy, powód (jako podwykonawca) składał oświadczenia, w których potwierdzał uregulowanie na jego rzecz przez wykonawcę generalnego należności za zrealizowany zakres przedmiotu umowy w bieżącym okresie (od dnia 28 lutego 2013 r. do dnia 19 grudnia 2013 r.).

W dniu 6 marca 2014 r. odbyło się spotkanie inwestora, generalnego wykonawcy wraz z podwykonawcami, w czasie którego stwierdzono, że firma (...) S.A. w B. nie ma możliwości uregulowania zaległych zobowiązań finansowych wobec podwykonawców za wykonane przez nich prace.

Dnia 10 marca 2014 r. powód podpisał z generalnym wykonawcą protokół zaawansowania robót w okresie od dnia 24 grudnia 2013 r. do dnia 10 marca 2014 r., w ramach którego stwierdzono, że powód wykonał w tym czasie roboty o wartości netto 66.705 zł, w tym: zasilanie chłodnic w centralach wentylacyjnych na dachu – 30.640 zł (termin realizacji robót 15 czerwca 2013 r. – 1 maja 2014 r.), instalację kanalizacji sanitarnej – 14.170 zł (termin realizacji został podzielony na okresy: od 2 lutego 2013 r. do 1 kwietnia 2013 r. i od 3 kwietnia 2013 r. do 1 maja 2014 r.), instancję wody i wodomierzy – 7.450 zł (termin realizacji od 3 kwietnia 2013 r. do 30 sierpnia 2014 r.), węzeł c.o. – 3.210 zł (termin realizacji prac od 5 kwietnia 2013 r. do 1 września 2013 r.), zasilanie nagrzewnic w centralach wentylacyjnych – 3.735 zł (termin realizacji od 1 czerwca 2013 r. do 15 lutego 2014 r.) i instalację c.o. (II piętro) – 7.500 zł (termin realizacji umowy od 1 czerwca 2013 r. do 15 grudnia 2013 r.).

Powyższy protokół został podpisany m. in. przez R. G. (przedstawiciela powoda), jednak podpisu pod nim nie złożył żaden z przedstawicieli inwestora lub inspektora nadzoru. Treść tego dokumentu, podobnie jak innych protokołów podpisywanych między tymi podmiotami wcześniej, nie pokrywała się z protokołami odbioru częściowego sporządzanymi pomiędzy inwestorem a wykonawcą generalnym.

Tego samego dnia powód wystawił fakturę VAT nr (...) za wykonanie prac opisanych w protokole zaawansowania robót z dnia 10 marca 2014 r. na łączną kwotę 82.047,15 zł brutto (66.705zł netto). Termin płatności został w tej fakturze określony na dzień 9 kwietnia 2014 r. Z kolei dnia 25 marca 2014 r. powód wystawił fakturę sprzedaży na kwotę 2.018,36 zł brutto tytułem kompensaty kosztów ogólnych w wysokości 2 % zgodnie z umową – do faktury VAT nr (...). Podstawą jej była odrębna umowa zawarta pomiędzy powodem a wykonawcą generalnym z dnia 23 maja 2013 r., w myśl której udział powoda w kosztach budowy poniesionych przez wykonawcę wynosi 2 % wartości zlecenia. W wyniku dokonanej kompensaty generalny wykonawca obowiązany był uiścić na rzecz powoda kwotę 80.028,79 zł.

W dniu 13 marca 2014 r. powód wezwał generalnego wykonawcę do zapłaty kwoty 52.286,58 zł tytułem zaległości w płatności faktur VAT: nr (...) oraz wskazał, że dnia 9 kwietnia 2014 r. mija termin płatności za fakturę z dnia 10 marca 2014 r. opiewającą na kwotę 82.047,15 zł.

Następnego dnia powód wezwał stronę pozwaną do uregulowania zobowiązań na łączną kwotę 126.129,01 zł, od których zapłaty uchyla się generalny wykonawca (powyższe wezwanie nie obejmowało faktury nr (...)). W odpowiedzi na wezwanie pozwany zakwestionował przedłożone przez powoda faktury i wskazał, że nie wyrażał zgody na realizację części prac budowlanych przez powoda (chodzi tu o roboty ziemne). Ponadto pozwany zauważył, iż część faktur dotyczy prac budowlanych , co do których powód złożył oświadczenie o uregulowaniu należności przez wykonawcę głównego.

Z uwagi na dalszy brak płatności za wykonane prace budowlane, pismem z dnia 14 marca 2014 r. powód odstąpił od umowy łączącej go z generalnym wykonawcą.

W 2014 r. powód zainicjował dwa postępowanie sądowe skierowane przeciwko Skarbowi Państwa oraz wykonawcy głównemu o uregulowanie zaległości wynikających z pozostałych faktur (wcześniejszych niż faktura objęta żądaniem pozwu w niniejszej sprawie), które prowadzone są przez (...)pod sygn. akt: X C 2776/14 oraz X C 2258/14 i aktualnie są zawieszone na wniosek syndyka masy upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej w B. na zasadzie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.

Po tym jak wykonawca generalny opuścił plac budowy, strona pozwana dokonała przeglądu zrealizowanych dotychczas prac budowlanych. W wyniku powyższego, pozwany inwestor stwierdził istnienie szeregu wad i usterek w wykonanych robotach budowlanych zawinionych przez wykonawcę generalnego, w tym odnoszących się do prac powoda. Łączny koszt usunięcia usterek robót zrealizowanych przez wykonawcę generalnego pozwany szacuje na kwotę 370.956,78 zł netto.

W piśmie z dnia 12 marca 2015 r. pozwany wezwał syndyka masy upadłości generalnego wykonawcy do usunięcia stwierdzonych usterek, jednak odmówił on podjęcia się prac naprawczych jako niemożliwych i nieopłacalnych z punktu widzenia interesów wierzycieli.

W toku niniejszego postępowania sądowego, a mianowicie dnia 10 czerwca 2015 r., powód złożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczeń dotyczących uregulowania przez wykonawcę generalnego należności z tytułu spornego zadania inwestycyjnego. W treści przedmiotowego pisma powód wskazał, że składając wyżej wymienione oświadczenia woli działał pod wpływem błędu kwalifikowanego, a mianowicie był przeświadczony, że oświadczenie o uregulowaniu należności przez wykonawcę generalnego obejmowało swym zakresem wcześniej podpisane przez strony protokoły odbioru częściowego. Powód wskazał też na brak świadomości, że wykonawca generalny rozlicza się z wykonanych robót z inwestorem za pomocą innych protokołów, których treść nie była mu znana i wskazał, że wyżej opisane mylne przekonanie zostało świadomie wywołane przez B. P. – kierownika budowy. Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych powód doręczył syndykowi masy upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej w B., samemu upadłemu i stronie pozwanej.

W niniejszej sprawie powód dochodzi od pozwanego inwestora - Skarbu Państwa zapłaty części wynagrodzenia, którego nie otrzymał od generalnego wykonawcy (...) S.A. w B. (obecnie w upadłości likwidacyjnej) za roboty budowlane wykonane przez niego w charakterze podwykonawcy w ramach inwestycji „Przebudowa i rozbudowa budynku (...) przy ul. (...)”.

W toku postępowania strona pozwana nie kwestionowała, że została poinformowana o zawarciu umowy pomiędzy powodem jako podwykonawcą a wykonawcą głównym, a nadto nie wyraziła sprzeciwu lub zastrzeżeń co do jej zawarcia, o którym mowa w art. 647 ¹ § 2 k.c. oraz w § 2 pkt 8 umowy z dnia 4 października 2012 r. łączącej inwestora z wykonawcą głównym. Mimo powyższego, pozwana twierdzi, że nie ponosi odpowiedzialności solidarnej z wykonawcą głównym za należności powoda z tego względu, że wyżej wskazany przepis odnosi się wyłącznie do umów o roboty budowlane, natomiast powód realizował swoje prace w ramach łączącej go z wykonawcą głównym umowy o dzieło.

(...) sporu między stronami sprowadziło się do rozstrzygnięcia kwestii, czy powód zrealizował wszystkie wskazane przez niego w treści spornej faktury prace budowlane, względnie czy zostały one wykonane w sposób prawidłowy.

Umowa łącząca powoda z wykonawcą generalnym miała charakter umowy o roboty budowlane. Przedmiotem takiej umowy jest przedsięwzięcie o większych rozmiarach, zindywidualizowanych właściwościach fizycznych i użytkowych, obostrzone dodatkowymi wymogami takimi jak obowiązek projektowania i zindywidualizowanego nadzoru. Ponadto zasadniczym kryterium rozróżnienia umowy o dzieło i umowy o roboty budowlane jest ocena realizowanej inwestycji stosownie do wymagań ustawy Prawo budowlane. O ile przedmiotem umowy o dzieło jest jego wykonanie (art. 627 k.c.), o tyle w umowie o roboty budowlane nie chodzi o samo zrealizowanie obiektu, lecz także o sposób jego wykonania, a więc zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej. Zakwalifikowaniu danego stosunku zobowiązaniowego jako umowy o roboty budowlane nie stoi na przeszkodzie fakt, że polega ona na zrealizowaniu jedynie części prac albo robót, których rezultatem nie jest wykonanie całego obiektu ani nawet dającej się wyodrębnić części, a które jednak składają się na wykonanie obiektu, stanowiąc tym samym część składową finalnego rezultatu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2011 r., II CSK 63/11, Legalis 464067).

W tych warunkach nie można mieć wątpliwości, że zakres prac zleconych powodowi do wykonania świadczy o tym, że łącząca go z wykonawcą generalnym umowa z dnia 14 grudnia 2012 r. miała charakter umowy o roboty budowlane. Za uznaniem przedmiotowej umowy za umowę o roboty budowlane przemawia rozmiar przedsięwzięcia oraz jego charakter (roboty rozbiórkowe i montażowe). Nadto rezultat świadczenia podwykonawcy stał się składnikiem obiektu stanowiącego przedmiot świadczenia wykonawcy w ramach umowy o roboty budowlane.

Niezależnie od powyższego, zauważyć należy, że ewentualne zakwalifikowanie umowy z dnia 14 grudnia 2012 r. jako umowy o dzieło nie oznaczałoby automatycznie wyłączenie odpowiedzialności pozwanego inwestora w rozumieniu art. 647 ¹ k.c. Omawiany przepis odnosi się bowiem zarówno do podwykonawców spełniających swoje usługi na podstawie umowy o roboty budowlane jak i na podstawie umowy o dzieło.

Podsumowując, w realiach niniejszej sprawy zostały spełnione wszelkie przesłanki rodzące odpowiedzialność solidarną Skarbu Państwa za uiszczenie wynagrodzenia podwykonawcy. W tej sytuacji koniecznym stało się ustalenie, w jakim zakresie powód zrealizował prace budowlane ujęte w fakturze nr (...), a więc w okresie od dnia 24 grudnia 2014 r. do dnia 10 marca 2014 r.

Rozpoznając powyższą kwestię Sąd zmuszony był dokonać zestawienia dwóch rodzajów dokumentów przedłożonych przez strony procesu o częściowo wykluczającej się treści (dokumenty tworzone na linii powód – generalny wykonawca oraz pozwany – generalny wykonawca), ponieważ powód swoje żądanie opierał o treść dokumentu w postaci protokołu zaawansowania robót z dnia 10 marca 2014 r. (k. 18), stanowiącego podstawę wystawienia wyżej wymienionej faktury VAT. Strona pozwana kwestionowała jednak wiarygodność tego dokumentu podnosząc, że stanowił on jedynie formę wewnętrznego rozliczenia prac pomiędzy powodem a wykonawcą głównym.

W tych warunkach to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania w jakim zakresie i czasie zrealizował on konkretne prace budowlane.

W rezultacie oceny wiarygodności i przydatności poszczególnych dowodów, w tym zeznań świadków i stron, Sąd uznał, że dokumentacja przygotowywana przez powoda i/lub wykonawcę generalnego nie odzwierciedlała rzeczywistego stanu rzeczy. Zeznający w sprawie świadkowie jednoznacznie bowiem podali, że protokoły zaawansowania robót sporządzane przez powoda i wykonawcę generalnego, na podstawie których wystawiano następnie faktury, nie pokrywały się z dokumentacją powykonawczą przygotowaną na linii inwestor – wykonawca generalny.

Powód z pełną świadomością godził się więc na przygotowanie lub podpisanie dokumentacji, która faktycznie nie tylko poświadczała nierzetelne (nieprawdziwe) informacje, lecz przede wszystkim wprowadzała w błąd inwestora. Zdaniem Sądu, uczestnicząc w wyżej opisanym procederze powód przyjął na siebie ryzyko niemożności ewentualnego późniejszego wykazania przed inwestorem zakresu zrealizowania konkretnych prac budowlanych w danym okresie rozliczeniowym wskazanym w fakturze, której zapłaty się domaga. Skoro bowiem protokół zaawansowania robót nie pokrywa się zakresem z pozostałą dokumentacją powykonawczą, a nadto powód oświadcza, że otrzymał należne mu wynagrodzenie co najmniej w części, to trudno następnie wymagać od inwestora, aby uiścił należności z tytułu wykonanych robót wyłącznie w oparciu o przedłożone przez podwykonawcę dokumenty.

W kontekście powyższego na szczególną uwagę zasługuje treść oświadczeń powoda, w których potwierdzał on okoliczności uzyskania wynagrodzenia od wykonawcy generalnego w okresie od dnia 28 lutego 2013 r. do dnia 19 grudnia 2013 r., mimo że obecnie – jak twierdzi w sprawach toczących się w (...)– nie uzyskał wszystkich należności za prace wykonane w tym okresie. Wprawdzie w toku niniejszego postępowania powód przedłożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych wspomnianych oświadczeń potwierdzających uzyskanie wynagrodzenia bezpośrednio od wykonawcy generalnego, jednak uznać je należy za bezskuteczne, ponieważ oświadczenie potwierdzające okoliczność uzyskania wynagrodzenia od wykonawcy generalnego nie stanowi formy oświadczenia woli a jedynie oświadczenia wiedzy, do którego nie stosuje się przepisów dotyczących wad oświadczenia woli (art. 82 k.c. i następne). Powyższe oznacza, że powód nie ma możliwości, powołując się na rzekomy błąd, skutecznego zniweczenia skutków złożonego oświadczenia wiedzy.

Sąd przyjął ostatecznie, że podstawę rozliczeń między stronami może stanowić dokumentacja zaakceptowana przez pozwanego, czyli protokoły odbioru częściowego z dnia 31 stycznia 2014 r., 20 marca 2014 r. i 31 marca 2014 r. ; co niezmiernie ważne, przedmiotowe protokoły podpisał także przedstawiciel powoda w osobie R. G., co oznacza, że wbrew twierdzeniom podwykonawcy, miał on świadomość zakresu robót odbieranych okresowo przez stronę pozwaną.

Dokonując zestawienia wyżej wspomnianych protokołów odbioru częściowego z przygotowanym na potrzeby wewnętrznego rozliczania się z wykonawcą generalnym protokołem zaawansowania robót z dnia 10 marca 2014 r., Sąd doszedł do przekonania, że w okresie od dnia 24 grudnia 2013 r. do dnia 10 marca 2014 r. powód zrealizował na rzecz pozwanego instalację wody i wodomierzy o wartości 7.450 zł netto i węzeł c.o. na kwotę 1.500 zł netto.

W protokole odbioru częściowego z dnia 31 stycznia 2014 r. pozwany potwierdził bowiem zrealizowanie pierwszej z wymienionych robót na sumę 10.000 zł netto, ale wyższa wartość zaakceptowanych prac wynika najprawdopodobniej z narzutu (marży), jaką wykonawca generalny nałożył na wartość prac wykonanych przez powoda (kwota ponad 7.450 zł stanowiła wynagrodzenie wykonawcy głównego). Niemniej Sąd rozpoznający niniejszą sprawę jest związany granicami żądań pozwu (art. 321 § 1 k.p.c.), w związku z czym na rzecz powoda mógł uwzględnić jedynie kwotę 7.450 zł netto wskazaną w fakturze VAT nr (...) i tym samym dochodzoną przez powoda.

Poza tym, Sąd uwzględnił żądanie pozwu w zakresie wykonania przez powoda węzła c.o., ale jedynie do kwoty 1.500 zł netto, jako wynikającej wprost z treści protokołów odbiorów częściowych (1.000 zł + 500 zł). Natomiast pozostała kwota wskazana w spornej fakturze, a mianowicie 1.710 zł, nie została ujawniona we wspomnianej dokumentacji powykonawczej. Należy mieć przy tym na względzie okoliczność, że wedle treści przedłożonej przez powoda dokumentacji, zobowiązał się on w stosunku do wykonawcy generalnego wykonać węzeł c.o. w okresie od dnia 5 kwietnia 2013 r. do dnia 1 września 2013 r. Istnieje zatem wysokie prawdopodobieństwo, że powód zrealizował większość tychże robót we wcześniejszym okresie.

Powyższe oznacza, że wbrew twierdzeniom powoda, mającym swoje odzwierciedlenie w protokole zaawansowania robót z dnia 10 marca 2014 r., pozostałe prace budowlane, za które podwykonawca żąda wynagrodzenia w niniejszej sprawie, nie zostały przez niego zrealizowane w okresie objętym pozwem.Wobec powyższego, Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenia na rzecz powoda wynagrodzenia za wskazane w spornej fakturze roboty budowlane polegające na wykonaniu: zasilania chłodnic w centralach wentylacyjnych na dachu (30.640 zł netto), instalacji kanalizacji sanitarnej (14.160 zł netto), zasilania nagrzewnic w centralach wentylacyjnych (3.735 zł netto) oraz instalacji c.o. (7.500 zł netto). Zdaniem Sądu przedstawione przez stronę powodową dowody nie pozwalają na uznanie, że podwykonawca zrealizował te prace.

Wyżej dokonana ocena wysokości należnego powodowi wynagrodzenia nie uwzględnia twierdzenia pozwanego o wadach i usterkach robót powoda, ponieważ strona pozwana nie skonkretyzowała podnoszonych w tej materii zarzutów i nie wskazała, czy podnosi zarzut obniżenia ceny, czy też inny zarzut wynikający z okoliczności powstania rzekomej szkody po jej stronie. Nie ulega bowiem wątpliwości, że skorzystanie z żądań wynikających z rękojmi nie pozbawia uprawnionego możliwości podniesienia roszczeń o naprawienie szkody spowodowanej dostarczeniem rzeczy wadliwej.

Pozwany inwestor nie posiada, zdaniem Sądu, w stosunku do powoda uprawnienia do żądania obniżenia ceny, względnie innego rodzaju roszczenia wynikającego z rękojmi za wady rzeczy. Niewątpliwie bowiem źródłem roszczeń rękojmianych jest stosunek zobowiązaniowy istniejący pomiędzy konkretnymi podmiotami (stronami umowy), który w realiach niniejszej sprawy przyjął postać umowy o roboty budowlane (art. 656 § 1 k.c. w zw. z art. 638 k.c. i art. 656 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 grudnia 2014 r.). Niewątpliwie na mocy wyżej wskazanych przepisów powodowy podwykonawca udzielił rękojmi za ewentualne wady zrealizowanych robót (i dodatkowej gwarancji), jednak tylko i wyłącznie na rzecz generalnego wykonawcy (por. § 5 umowy z dnia 14 grudnia 2012 r.). Powyższe oznacza, że ewentualny zarzut obniżenia wynagrodzenia z tytułu stwierdzonych wad rzeczy – w stosunku do powoda – może podnieść tylko i wyłącznie generalny wykonawca. Pozwany inwestor posiada tożsamy zarzut w stosunku do wspomnianego wykonawcy głównego, z którym łączyła go umowa o roboty budowlane, określająca m. in. roszczenia wynikające z rękojmi.

Skoro stron niniejszego sporu nie łączył żaden stosunek umowny przewidujący roszczenia rękojmiane, to brak jest jakichkolwiek podstaw do zgłoszenia przez pozwanego zarzutu obniżenia ceny z powodu ujawnionych wad w wykonanych robotach. Jedynie na marginesie wskazać należy, że wspomniany zarzut obniżenia ceny (potrącenia) należy zakwalifikować do zarzutów osobistych przysługujących dłużnikowi solidarnemu względem wierzyciela (art. 375 § 1 k.c.), tym bardziej, że mają one charakter zarzutu prawokształtującego. Strona pozwana posiadałaby uprawnienie do powołania się takowy zarzut, ale wyłącznie w sytuacji uprzedniego jego podniesienia przez drugiego dłużnika solidarnego (por. argumenty z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2012 r., IV CSK 91/12, Legalis nr 606437) .

Gdyby natomiast twierdzenia pozwanego dotyczące ujawnionych przez niego nieprawidłowości zakwalifikować jako żądanie naprawienia szkody na zasadach ogólnych, to Sąd i tak nie może orzekać w omawianym zakresie z uwagi na brak właściwego zarzutu (np. potrącenia, względnie powództwa wzajemnego). W takiej sytuacji strona pozwana, pod warunkiem zgłoszenia stosownego zarzutu zmierzającego do przymusowego zaspokojenia wierzytelności, zmuszona byłaby wykazać ogólne przesłanki powstania roszczenia odszkodowawczego, w tym przede wszystkim sam fakt powstania szkody i podmiotu odpowiedzialnego za jej powstanie. Niezgłoszenie wniosku dowodowego przez pozwanego w omawianym zakresie (np. dowodu z opinii biegłego sądowego), przy jednoczesnym kwestionowaniu przez powoda treści prywatnej opinii przedłożonej przez inwestora, skutkowałoby koniecznością uznania roszczenia pozwanego za nieudowodnione.

W tym stanie rzeczy, Sąd nie uwzględnił wniosku powoda o przeprowadzenie dowodu z dokumentów związanych m. in. z niewystąpieniem wad w wykonanych przez niego pracach.

Sąd doszedł końcowo do przekonania, że strona powodowa udowodniła, że w okresie od dnia 24 grudnia 2013 r. do dnia 10 marca 2014 r. zrealizowała na rzecz inwestora prace budowlane o łącznej wartości netto 8.950 zł (7.450 zł + 1.500 zł), a więc brutto 11.008,50 zł. Jednocześnie pamiętać należało, że w świetle treści umowy z dnia 23 maja 2013 r. (k. 563) powód zobowiązany został przez wykonawcę generalnego do odjęcia kosztów ogólnych w wysokości 2 % od wynagrodzenia brutto (2 % x 11.008,50 zł = 220,17), co pozostawało okolicznością bezsporną. Wobec powyższego, strona pozwana ponosi solidarną odpowiedzialność za wynagrodzenie należne powodowi w zakresie kwoty brutto 10.788,33 zł.

Odnośnie roszczenia odsetkowego zauważyć należy, że brak jest podstaw prawnych do zasądzenia na rzecz powoda odsetek począwszy od dnia 10 kwietnia 2014 r., a więc od dnia następnego po dniu wskazanym w spornej fakturze jako termin płatności. W powyższej materii Sąd podziela stanowisko pozwanego, poparte stanowiskiem Sądu Najwyższego, w świetle którego zobowiązanie inwestora do zapłaty wynagrodzenia za prace wykonane przez podwykonawcę ma charakter bezterminowy.

Na tle niniejszej sprawy nie można mieć wątpliwości co do tego, że wierzytelność powoda względem wykonawcy generalnego powstała na skutek przedstawienia spornej faktury VAT, jednak trudno uznać, że w tym samym dniu wymagalne stało się roszczenie pozwanego inwestora względem powoda, tym bardziej że nie musiał on posiadać wiedzy o ewentualnym niespłaceniu należności przez generalnego wykonawcę. Z tych samych względów podstawą do naliczania odsetek ustawowych od żądania powoda nie może być wezwanie z dnia 14 marca 2014 r., albowiem w tym dniu roszczenie powoda nie było jeszcze wymagalne (termin płatności faktury mijał bowiem dnia 9 kwietnia 2014 r.).

W tej sytuacji Sąd przyjął, że pozwany pozostaje w opóźnieniu w płatności faktury VAT nr (...) począwszy od dnia 27 kwietnia 2015 r., tj. od dnia upływu terminu do złożenia sprzeciwu od wydanego w sprawie nakazu zapłaty, w którym to miał możliwość przeanalizowania stanowiska strony powodowej.

Orzekając o kosztach procesu, Sąd zastosował zasadę ich rozdzielenia odpowiednio do wyniku sprawy (art. 100 k.p.c.). Powód poniósł koszty procesu w łącznej wysokości 5.617 zł, z czego kwotę 3.617 zł wydatkował tytułem kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbowa od pełnomocnictwa, zaś kwotę 2.000 zł tytułem części opłaty od pozwu. Natomiast strona pozwana poniosła koszty procesu w wysokości 3.600 zł (koszty zastępstwa procesowego).

Ponieważ powód wygrał sprawę w około 13,50 %, to na jego rzecz należało zasądzić kwotę 758 zł (13,5 % x 5.617 zł). Skoro pozwany wygrał w 86,50 %, to przysługiwała mu kwota 3.114 zł (86,50 % x 3.600 zł).

Mając powyższe na względzie, Sąd dokonał skompensowania należnych każdej ze stron kwot z tytułu poniesionych kosztów do wysokości należności niższej i w rezultacie, na mocy art. 100 k.p.c. w zw. z w zw. z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013r., poz. 461) w zw. z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. O Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. z 2005 r., Nr 169, poz. 1417 ze zm.), zasądził od strony powodowej na rzecz reprezentującej pozwanego Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2.356 zł (3.114 zł – 758 zł) tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w pozostałym zaś zakresie koszty te między stronami wzajemnie zniósł.

Sąd nie orzekł o kosztach procesu poniesionych przez interwenienta ubocznego w postaci opłaty od zgłoszonej interwencji, albowiem syndyk masy upadłości będący radcą prawnym nie zgłosił stosownego wniosku o zwrot kosztów procesu.

O brakującej części kosztów sądowych w postaci opłaty od pozwu, od której uiszczenia powód został zwolniony (2.002 zł), Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. O kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c.

Apelacje od wyroku wniosły obie strony. Powód zaskarżył rozstrzygnięcie w części, tj. co do punktu II w zakresie, w jakim powództwo zostało oddalone co do kwoty 3.073,77 zł oraz stosownie co do punktu III i IV, zarzucając orzeczeniu: naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. wyrażające się wyprowadzeniem wniosków końcowych sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym, polegających na ustaleniu, że powód nie wykonał w okresie od dnia 24 grudnia 2013 r. do dnia 10 marca 2014 r. robót budowlanych w zakresie instalacji kanalizacji sanitarnej, podczas gdy okoliczność ta pozostaje bezsporna w świetle protokołów odbioru częściowego przedstawionych zarówno przez powoda, jak i przez pozwanego oraz uznanych przez Sąd I instancji za wiarygodne.

W oparciu o przedstawiony zarzut, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dodatkowo kwoty 3.073,77 zł (tj. łącznie kwoty 13.862,10 zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 27 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty wraz ze stosowną zmianą orzeczenia w zakresie kosztów procesu za I instancję według norm przepisanych, jak również zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za instancję odwoławczą według norm przepisanych.

Pozwany Skarb Państwa zaskarżył wyrok w części, tj. w zakresie punktu I oraz III i zarzucił skarżonemu rozstrzygnięciu:

I. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

1)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie wniosków końcowych sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym polegających na ustaleniu, że odpowiedzialność solidarna Skarbu Państwa za uiszczenie wynagrodzenia na rzecz powoda istnieje pomimo skutecznego odstąpienia przez R. N. od łączącej go z (...) S.A. umowy ze skutkiem ex tunc, co de facto winno skutkować uznaniem tej umowy za niezawartą i w konsekwencji zwolnieniem pozwanego Skarbu Państwa od odpowiedzialności wynikającej z art. 647 ¹ § 5 k.c.,

2)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez dowolne przyjęcie przez Sąd Okręgowy, iż dla oceny tego, czy po stronie pozwanej zaistniała solidarna odpowiedzialność na podstawie art. 647 § 5 k.c. bez znaczenia pozostaje fakt odstąpienia przez powoda od łączącej go z generalnym wykonawcą umowy ze

skutkiem ex tunc a także poprzez przyjęcie, że powód wykazał wszystkie przesłanki rodzące odpowiedzialność Skarbu Państwa z art. 647 ¹ § 5 k.c.,

3)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z pisma powoda z dnia 14.03.2014 r. (k.22) oraz częściowo zeznań powoda R. N., w zakresie w jakim udzielił on informacji o odstąpieniu od umowy z generalnym wykonawcą (k. 584-585), a w konsekwencji pominięcie skutków odstąpienia przez powoda od łączącej go z generalnym wykonawcą umowy ze skutkiem ex tunc,

4)  art. 328 § 2 k.p.c., poprzez nierozważenie w pisemnym uzasadnieniu wyroku podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w zakresie wyjaśnienia skutków odstąpienia przez powoda od łączącej go z generalnym wykonawcą umowy ze skutkiem ex tunc oraz ustalenie, że istnieje podstawa do uznania po stronie pozwanej odpowiedzialności solidarnej, o której mowa w art. 647 ¹ § 5 k.c.

II. naruszenie prawa materialnego, tj.:

1)  art.647 ¹ § 5 k.c., poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż w realiach niniejszej sprawy zostały spełnione wszelkie przesłanki rodzące odpowiedzialność solidarną Skarbu Państwa za uiszczenie wynagrodzenia podwykonawcy prac budowlanych,

2)  art. 647 ¹ § 5 k.c. w zw. z art. 455 k.c. poprzez błędne zastosowanie i uznanie, iż inwestor zobowiązany był w niniejszej sprawie spełnić świadczenie powoda niezwłocznie po jego wezwaniu do wykonania, a w konsekwencji zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa na rzecz powoda kwoty brutto 10.788,33 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty,

W oparciu o przedstawione zarzuty, pozwany wniósł o :

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie punktu I i III poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów postępowania za pierwszą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, według norm przepisanych, ewentualnie:

2)  uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie punktu I i III oraz przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, w tym kosztach postępowania apelacyjnego,

3)  w każdej sytuacji pozwany domagał się także zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Obie strony apelujące w odpowiedzi na środek odwoławczy przeciwnika procesowego wnosiły o jego oddalenie oraz zasądzenie na rzecz autora pisma kosztów procesu poniesionych w instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna, zaś apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Oznaczenie strony pozwanej w komparycji i sentencji zaskarżonego wyroku nie uwzględniało dostatecznie brzmienia art. 67 § 2 k.p.c., zgodnie z którym za Skarb Państwa podejmuje czynności organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej. W zakresie określonym odrębną ustawą za Skarb Państwa czynności procesowe podejmuje jednak Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, zwalniając w ten sposób organ państwowej jednostki organizacyjnej, który w takiej sytuacji nie realizuje czynności procesowych i generalnie nie powinien być wymieniany w wyroku. Skoro więc pozwanego reprezentowała w niniejszej sprawie Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, to oznaczenie tej strony winno wskazywać Skarb Państwa i państwową jednostkę organizacyjną, czyli (...). Z tych przyczyn, Sąd Apelacyjny sprostował zaskarżony wyrok na zasadzie art. 350 § 3 k.p.c.

Zarzuty apelacji pozwanego jako dalej idące wymagają omówienia już na wstępie niniejszych rozważań. Zasadniczym ich motywem jest przekonanie o definitywnym rozwiązaniu ze skutkiem ex tunc umowy podwykonawczej zawartej przez powoda z generalnym wykonawcą w następstwie złożenia przez tego pierwszego dnia 14 marca 2014 r. oświadczenia o odstąpieniu m.in. od umowy nr (...) z dnia 14 grudnia 2012 r. z przyczyn leżących po stronie generalnego wykonawcy ( k. 22 ). Prezentowanego w tej materii stanowiska pozwanego nie sposób jednak podzielić.

Bezspornie umowa powyższa nie zawierała jakiejkolwiek kontraktowej podstawy odstąpienia od umowy przez podwykonawcę, w związku z czym należy jej ewentualnie upatrywać w przepisach ustawy, a konkretnie art. 491 § 1 k.c., który uzależnia odstąpienie od umowy przez stronę pokrzywdzoną w następstwie zwłoki w wykonaniu zobowiązania przez jej kontrahenta od wyznaczenia temu ostatniemu dodatkowego terminu do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie ona uprawniona do odstąpienia od umowy. Niewątpliwie w analizowanym przypadku termin taki nie został wyznaczony, w związku z czym oświadczenie o odstąpieniu nie wywiera skutków prawnych ( por. z dostępnym orzecznictwem S.N., w tym z cyt. w piśmie powoda wyrokiem z dnia 24 czerwca 2014 r. , I CSK 392/13 ).

Powód nie legitymował się także opisaną w art. 492 k.c. podstawą odstąpienia od umowy bez wyznaczania terminu dodatkowego, ponieważ przysługuje ona jedynie wówczas, gdy uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym. Z treści umowy z dnia 14 grudnia 2012 r. wynika zaś, że ujęte w niej terminy wykonania zobowiązania zostały w całości zastrzeżone na rzecz zamawiającego- generalnego wykonawcy i żaden z nich nie należy do terminów zastrzeżonych na korzyść powoda.

Mając na uwadze powyższe, uznać należy odstąpienie od umowy oświadczone przez powoda dnia 14 marca 2014 r. za nieskuteczne. W tych warunkach jedynie marginalnie wypada zauważyć, że również forsowana w apelacji pozwanego koncepcja odstąpienia ( gdyby faktycznie miało ono miejsce ) od analizowanej umowy ze skutkiem ex tunc jest nietrafiona.

Powszechnie przyjmuje się w doktrynie i orzecznictwie, że skutek odstąpienia od umowy warunkowany jest zasadniczo charakterem jej przedmiotu. Podzielność zakontraktowanego świadczenia niepieniężnego, wynikająca z ustawy ( art. 379 k.c. ) lub arbitralnie przyjęta w umowie, oznacza, że w razie odstąpienia od umowy przez jedną lub obie strony, umowa ulega rozwiązaniu ze skutkiem ex nunc, a więc od momentu złożenia oświadczenia o odstąpieniu. W tej sytuacji zapisy umowy zachowują wiążący charakter dla oceny wszystkich zaszłości umownych zaistniałych przed datą odstąpienia. Odmienna sytuacja ( odstąpienie ze skutkiem ex tunc ) zachodzi w konsekwencji jedynie wówczas, gdy strony umówiły się o świadczenie niepodzielne ( por. S.N. w wyroku z dnia 9 września 2011 r. , I CSK 696/10 , OSP 2012/7-8/78 z glosą W. Białończyka i glosą aprobującą K. Pasko , wcześniej S.N. w wyroku z dnia 23 stycznia 2008 r. , V CSK 379/07 , OSNC-ZD 2008, nr 4 , poz. 108 i w wyroku z dnia 16 listopada 2005 r. , V CK 350/05, Biul. S.N. 2006/nr 3 , poz. 11).

Analiza umowy łączącej powoda z (...) S.A. w B. potwierdza, że świadczenie powoda miało charakter podzielny, co potwierdza opis przedmiotu umowy (§ 1 ust. 1 umowy ) i sposób dokonywania odbiorów robót zrealizowanych oraz regulowania wynagrodzenia ( § 3 ust. 4 umowy i § 3 załącznika do niej w postaci „Standardowych warunków dla wykonawców”- k. 12 ).

W tych warunkach całokształt zarzutów naruszenia przepisów postępowania cywilnego postawionych w pierwszej części apelacji pozwanego w kontekście oceny (ew. jej zaniechania ) powyższych kwestii w ustaleniach Sądu Okręgowego i uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie mógł wywrzeć skutku oczekiwanego przez stronę apelującą. Sąd Apelacyjny uznał za niezasadne także postawione w tej apelacji zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego.

Odnosząc się do konsekwentnie popieranego przez pozwanego poglądu o niemożności uznania prac wykonanych przez powoda za przedmiot umowy o roboty budowlane, Sąd Apelacyjny w całości aprobuje zaprezentowane w tej mierze stanowisko Sądu Okręgowego ( k. 602-602v. ) wzbogacone o szczegółową analizę aktualnego orzecznictwa i poglądów piśmienniczych. Zgodzić się należy z konkluzją Sądu I instancji, że o możliwości solidarnego dochodzenia przez podwykonawcę od inwestora należności nieuregulowanej przez generalnego wykonawcę decyduje okoliczność „wbudowania” przedmiotu umowy z podwykonawcą w dzieło budowlane (budynek, budowlę itp. ) i traci w tych warunkach na znaczeniu okoliczność, czy zobowiązanie podwykonawcy zostało zrealizowane na podstawie umowy o dzieło, czy też umowy o roboty budowlane.

Przechodząc do ostatniego zarzutu pozwanego, nie sposób zaprzeczyć, że inwestor w ramach solidarnej odpowiedzialności na zasadzie art. 647 ¹ § 5 k.c. nie odpowiada za dług odsetkowy generalnego wykonawcy a jego świadczenie ma charakter bezterminowy i staje się wymagalne dopiero z chwilą wezwania do jego spełnienia na zasadzie art. 455 k.c. Skoro jednak pozwany otrzymał takie wezwanie, a jest nim pozew wraz z załącznikami, doręczony dnia 13 kwietnia 2015 r. ( k. 107 ), to z pewnością w dacie przyjętej przez Sąd I instancji ( 27.04.2015 r. ) roszczenie było wymagalne i za każdy dzień opóźnienia w uregulowaniu płatności powodowi przysługiwały od inwestora odsetki ( art. 481 § 1 k.c. ).

Zarzuty apelacji powoda Sąd odwoławczy ocenił z kolei jako uzasadnione.

W pkt I zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda określoną kwotę brutto, którą skalkulował ( k. 604v.) na podstawie skonfrontowanych zapisów protokołu zaawansowania robót z dnia 10.03.2014 r. ( k. 18 ) autorstwa powoda i generalnego wykonawcy ( zamawiającego ) oraz protokołów zredagowanych przez tego ostatniego wespół z inwestorem w dniach: 31.01.2014 r. ( k. 153-163 ), 28.02.2014 r. ( k. 164-176 i 192-193 ) i 31.03.2014 r. ( k. 177-191 ). Z treści tych dokumentów wynika jednak, że wszystkie podane w nich kwoty są należnościami netto, przy czym protokoły inwestorskie w końcowych fragmentach każdego z nich, po zsumowaniu poszczególnych wartości cząstkowych netto, zawierają kalkulację podatku VAT naleznego od kwoty sumarycznej ale Sąd I instancji nie posługiwał się tymi danymi.

Bezspornie płatnikiem podatku VAT w analizowanej sytuacji jest powód jako wystawca faktury, dlatego przysługuje mu wynagrodzenie brutto odpowiadające wartości prac odebranych przez inwestora a wykonanych przez w/w. Rozważania Sądu I instancji o potencjalnie zastosowanym przez generalnego wykonawcę „narzucie” o charakterze marży zwiększającym wartość robót przyjętych do jego rozliczeń z inwestorem i tłumaczącym rozbieżność w wyliczeniach kwoty wynagrodzenia podwykonawcy, jako mające charakter niepopartych dowodami spekulacji, nie wpływają na powyższą konstatację.

Analiza porównawcza wyżej wymienionych protokołów potwierdza zawartą w apelacji powoda tezę o niedoszacowaniu należnego mu wynagrodzenia, przy czym jego źródłem jest również wadliwa ocena treści przyjętych przez Sąd I instancji jako fundament rozstrzygnięcia dowodów, co czyni zgłoszony przez powoda zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. trafionym.

Ograniczenie analizy Sądu Okręgowego do pkt 7 protokołu z dnia 10.03.2014 r. , w którym ujęta została kwota 7.450 zł jako należność za wykonanie instalacji wodnej i wodomierzy i uznanie jej za całość wynagrodzenia należnego za prace, których wykonanie inwestor potwierdził w protokole z dnia 31.01.2014 r. ( k. 155 ) na kwotę 10.000 zł ( „instalacja wodno- kanalizacyjna, hydrantowa, wodomierze” ) nie znajduje dostatecznego uzasadnienia dowodowego i kalkulacyjnego. Rozbieżność między podobnymi pozycjami obu protokołów wskazuje na potrzebę odnalezienia w protokole z dnia 10.03.2014 r. innych pozycji o podobnym charakterze, które uzupełniają owe 10.000 zł z protokołu inwestorskiego. W tych warunkach stanowisko pozwanego o konieczności uzupełnienia sumy 7.450 zł o należności za inne wykonane i nieopłacone prace powoda ujęte w jego protokole z dnia 10.03.2014 r. pod pozycjami 5- 9 jest logiczne i koresponduje z treścią dokumentów wytworzonych z udziałem pozwanego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał, że powodowi przysługuje wynagrodzenie za bezspornie wykonane przez niego prace związane z instalacją wodno- kanalizacyjną, hydrantową i montażem wodomierzy ( 10.000 zł netto ) oraz za roboty towarzyszące wykonaniu węzła c.o. ( 1.500 zł ), pomniejszone o kwotę stanowiącą 2 % kosztów ogólnych, co po dodaniu należnego podatku od towarów i usług przyniosło zasądzoną ostatecznie w wyroku Sądu II instancji sumę 13.862,10 zł.

W konsekwencji, wyrok zaskarżony został zmieniony na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. zgodnie z sugestiami apelacji powoda ( pkt 2 ), zaś apelacja pozwanego podlegała oddaleniu w całości na mocy art. 385 k.p.c. ( pkt 3 ).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w pierwszej instancji zapadło na gruncie art. 100 k.p.c. w zw. z w zw. z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.) , § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013r., poz. 461) w zw. z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. O Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. z 2005 r., Nr 169, poz. 1417 ze zm.) a ponadto na zasadzie art. 113 ust. 1 u.ok.s.c. , przy uwzględnieniu wygranej powoda w 17%, co wymusiło stosowną korektę orzeczeń kosztowych Sądu I instancji, pomimo posłużenia się prawidłowymi ustaleniami tego Sądu poczynionymi w przedmiocie wysokości ogólnej kosztów procesu i wydatków poniesionych przez każdą ze stron.

O kosztach procesu odwoławczego postanowiono na zasadzie art. 98, 99 i 108 par. 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.).

(...)