Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuratorowi Okręgowemu w Krakowie

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 4 września 2015 r. sygn. akt I C 545/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1 170 zł (jeden tysiąc sto siedemdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata P. M. kwotę 1 439,10 zł, w tym 269,10 zł podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Józef Wąsik SSA Hanna Nowicka de Poraj SSA Sławomir Jamróg

Sygn. akt I ACa 1834/15

UZASADNIENIE

Powód M. W. wniósł pozew o nakazanie stronie pozwanej Skarbowi Państwa – Prokuratorowi Okręgowemu w Krakowie wydania oświadczenia w związku z naruszeniem dobra osobistego – nietykalności mieszkania. Domagał się, aby pozwany złożył oświadczenie w trzech gazetach: (...), (...) Gazeta (...) na ich pierwszych stronach o następującej treści: Prokuratura Okręgowa w Krakowie oświadcza, że przeszukanie mieszkania u D., M., S., J. W. zamieszkałych ul. (...) w dniu 22 maja 2008 r. w święto (...)było bezprawne.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że w dniu 22 maja 2008 r. Policja bez nakazu sądu lub prokuratora dokonała w mieszkaniu powoda przeszukania. Według powoda pomimo braku przesłanki formalnej i materialnej prokurator zatwierdził przeszukanie. W terminie 7 dni zostało złożone zażalenie wysłane pocztą, w dniu 30 czerwca otrzymał je dziennik podawczy Prokuratury K.-N. (...) Zażalenie do chwili obecnej nie zostało rozpoznane. Sprawa karna jest już prawomocnie zakończona. Gdyby zażalenie było sprawiedliwie rozpoznane, to zatwierdzenie przeszukania powinno być uchylone.

W piśmie z dnia 28 czerwca 2015 r. powód rozszerzył powództwo o zapłatę sumy 8 000 zł. na cel społeczny: schronisko dla bezdomnych zwierząt w K. ul. (...) jako zadośćuczynienie za doznaną krzywdę spowodowaną bezprawnym przeszukaniem mieszkania.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Prokurator Okręgowy w Krakowie zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o odrzucenie pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. a w przypadku nieuwzględnienia powyższego wniosku wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 4 września 2015r. sygn.. akt I C 545/15 Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo i przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata P. M. wykonującego zawód w Kancelarii Adwokackiej w K., kwotę 1 919 zł. wraz z podatkiem od towarów i usług, tytułem kosztów udzielonej powodowi pomocy prawnej z urzędu.

Rozstrzygnięcie to zostało oparte na ustaleniu, że :

Przeszukanie mieszkania powoda było związane z podejrzeniem kierowania przez powoda gróźb karalnych w stosunku do sędziego sądu rejonowego. Powód był poszukiwany przez III Komisariat Policji. Policjanci udali się do mieszkania powoda celem doprowadzenia powoda do Prokuratury Rejonowej. Na miejscu w mieszkaniu powoda przy ul. (...) zastano w dniu 22 maja 2008 r. brata powoda D. W.. Początkowo D. W. nie chciał wpuścić policjantów, ale po wskazaniu na jakiej podstawie będzie wykonywane przeszukanie, że jego celem jest ujawnienie komputera i telefonów komórkowych D. W. umożliwił przeszukanie i w nim uczestniczył. Odmówił jednak podpisania protokołu żądając zatwierdzenia czynności przez prokuratora. W trakcie czynności do mieszkania wszedł powód M. W., wówczas poszukiwany. Został on niezwłocznie zatrzymany. W dniu 22 maja 2008 r. został sporządzony protokół zatrzymania M. W.. Tego samego dnia został sporządzony protokół przeszukania. Wykonano również spis rzeczy znalezionych w toku przeszukania. W dniu 23 maja 2008 r. Zastępca Naczelnika Sekcji Dochodzeniowo-Śledczej Komendy Miejskiej Policji w K. zwrócił się do Prokuratora Prokuratury Rejonowej w K. o zatwierdzenie przeszukania dokonanego na podstawie art. 219-220 § 1 i 3 k.p.k., zatrzymania rzeczy dokonanego na podstawie art. 217 § 1 i 3 k.p.k., tymczasowego zajęcia mienia dokonanego na podstawie art. 295 § 1 k.p.k. w dniu 22 maja 2008 r. o godz. 16:30 u D. W. zamieszkałego w K. przy ul. (...).

Postanowieniem z dnia 26 maja 2008 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej zatwierdził przeszukanie dokonane w dniu 22 maja 2008 r. u D. W. zamieszkałego w K. przy ul. (...). W dniu 29 maja 2008 r. powód wniósł zażalenie na czynności zatrzymania i przeszukania twierdząc, że przeszukanie wykonano niezgodnie z przepisami k.p.k., gdyż przy przeszukaniu nie było dorosłego domownika ani sąsiada. Brat w tym czasie był bity na korytarzu. Z mieszkania zginęło mu 500 zł. Nie było też potrzeby zabrania telefonów, które miały być sprzedane. Pismem z dnia 5 czerwca 2008 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej odpowiadając na pismo powoda z dnia 29 maja 2008 r. poinformował, że czynności przeszukania i zatrzymania rzeczy wykonane w mieszkaniu powoda były zasadne i przeprowadzone zgodnie z przepisami k.p.k. Odnośnie zaś zawiadomienia o prawdopodobieństwie popełnienia przestępstwa kradzieży oraz bicia brata powoda pismo zostało przekazane do Prokuratury Rejonowej dla K.. Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2008 r. Prokuratura Rejonowa K. w sprawie 5 Ds. 199/08/S umorzyła śledztwo dotyczące przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Policji w dniu 22 maja 2008 r. w K. podczas przeszukania mieszkania przy ul. (...) poprzez użycie siły fizycznej wobec D. W. oraz polegającego na kradzieży pieniędzy w wysokości 500 zł. na szkodę M. W.. Postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2009 r. Sąd Rejonowy dla K.na skutek zażalenia S. W. na zarządzenie Prokurator Prokuratury Rejonowej (...) K. z dnia 28 stycznia 2009 r. o odmowie przyjęcia zażalenia utrzymał zaskarżone zarządzenie w mocy. W uzasadnieniu postanowienia sąd wskazał, że postanowieniem z dnia 17 grudnia 2008 r. sygn. akt. 5 Ds. 199/08/Sw Prokurator Rejonowy umorzył śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Policji w dniu 22 maja 2008 r. podczas czynności przeszukania poprzez użycie siły fizycznej wobec D. W. oraz kradzieży pieniędzy na szkodę M. W.. Na to postanowienie w terminie zawitym zażalenie wniósł S. W.- ojciec pokrzywdzonych. Prokurator przełożony nie przychylił się do zażalenia podnosząc, że analiza akt prawy wskazuje, ze decyzja Prokuratora Rejonowego jest słuszna i uzasadniona. Sąd Rejonowy dla K.wskazał, że śledztwo dotyczyło przekroczenia uprawnień funkcjonariuszy publicznych poprzez uszkodzenie ciała D. W. i kradzież na szkodę M. W.. Bezpośrednim pokrzywdzonym, a więc osobą uprawnioną do wniesienia zażalenia nie jest S. W. i prokurator słusznie odmówił przyjęcia wniesionego środka odwoławczego.

W piśmie z dnia 10 września 2008 r. Prokuratura Rejonowa K.-N. (...)odpowiadając na pisma powoda z daty wpływu 17 lipca 2008 r. i 23 sierpnia 2008 r. informowała, że zażalenie powoda w sprawie czynności przeszukania mieszkania, zatrzymania rzeczy były już przedmiotem badania tutejszej prokuratury, co znalazło potwierdzenie w wydanym przez prokuratora stosownym postanowieniu o zatwierdzeniu przeszukania i zatrzymania rzeczy. Powód został zawiadomiony również o tym, że część materiałów związanych z ewentualnym pobiciem przez policjantów brata powoda oraz kradzieży pieniędzy przez policjantów wykonujących czynności przeszukania zostały przekazane w dniu 19 czerwca 2008 r. zgodnie z właściwością miejscową do Prokuratury Rejonowej wK.

Powód w piśmie z dnia 4 lipca 2008 r. wniósł zażalenie na postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych. Prokurator Rejonowy w K.w piśmie z dnia 4 lipca 2008 r. kierowanym do Prokuratora Okręgowego w Krakowie informował, że przekazuje zażalenie M. W. na postanowienie Prokuratora Rejonowego w K.dotyczącego przeszukania i zatrzymania rzeczy dokonanego w dniu 22 maja 2008 r. z wnioskiem o jego nieuwzględnienie wskazując, iż z okoliczności sprawy jednoznacznie wynika, że przeszukanie mieszkania, w którym mieszka M. W. oraz zatrzymanie należących do niego rzeczy było zasadne, albowiem przeszukanie zostało przeprowadzone w wypadku niecierpiącym zwłoki oraz w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie, a zatrzymanie rzeczy zmierzało do ich zabezpieczenia jako stanowiących dowód w sprawie.

Prokuratura Rejonowa K.-P. postanowieniem z dnia 28 listopada 2014 r. umorzyła śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków służbowych w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez funkcjonariuszy Policji, w nieustalonym czasie, z tym, że nie wcześniej niż w dniu 22 maja 2008 r. w K. poprzez przywłaszczenie z komputera dla potrzeb postępowania karnego w kwocie 5 000 zł., podzespołów komputerowych oraz dokumentów; niedopełnienia obowiązków służbowych w dniu 22 maja 2008 r. przez funkcjonariuszy Policji poprzez nie zawarcie w protokole przeszukania dokładnej listy zatrzymanych rzeczy wraz z ich opisem; niedopełnienia obowiązków służbowych w dniu 22 maja 2008 r. w K. przez funkcjonariuszy Policji poprzez niesporządzenie protokołu z przeszukania mieszkania przy ul. (...) w K. na miejscu przeprowadzenia czynności – co było działaniem na szkodę M. W.. W dniu 30 czerwca 2008 r. do Prokuratury Rejonowej K.-N. (...) wpłynęło zażalenie powoda M. W. na postanowienie prokuratora z dnia 26 maja - zatwierdzenie przeszukania z dnia 28 maja 2008 r., zatwierdzenie zatrzymania rzeczy. Powód zaskarżył wydane postanowienie w całości i zarzucił brak przesłanek formalnych do zatwierdzenia jako w sytuacji niecierpiących zwłoki oraz brak przesłanek materialnych do przeszukania i zatrzymania. Powód wniósł o uchylenie wydanych postanowień.

Ustalenia powyższe zostały dokonane w oparciu o dokumenty uznane przez Sąd Okręgowy za wiarygodne.

Oceniając podniesiony przez stronę pozwaną zarzut lis pendent, Sąd pierwszej instancji wskazał , że postępowanie toczące się przed tut. Sądem pod sygn. akt I C 1061/ 14 dotyczy innego zdarzenia z kwietnia 2004 r. Jakkolwiek powód w późniejszych pismach powoływał się również na zdarzenie przeszukania mieszkania w dniu 22 maja 2008 r., ale podstawa faktyczna tamtego powództwa nie została zmieniona i nie ma tożsamości przedmiotu postępowania w obu sprawach.

Odnosząc się merytorycznie do żądania Sąd Okręgowy wskazał, że powód domagał się ochrony dobra osobistego w postaci nietykalności mieszkania. Odwołując się do art. 23 k.c. i art. 24 § 1 k.c. oraz art. 219 § 1 k.p.k. i art. 220 k.p.k. Sąd Okręgowy uznał niezasadność powództwa. Zwrócił przy tym uwagę, że działania związane z przeszukaniem mieszkania powoda podejmowane były przez Policję lub Prokuratora Rejonowego Prokuratury Rejonowej K. – N. (...) Żadne działania nie były natomiast podejmowane przez Prokuratora Okręgowego w Krakowie a to właśnie z działaniem tego organu powiązano podstawę powództwa. Niezależnie od tego Sąd Okręgowy uznał , że obalono domniemanie bezprawności. Podzielając stanowisko Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 5 października 2012r. IV CSK 165/12, Lex nr 1231327, Sąd Okręgowy wskazał, że czynności organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości związane z wypełnianiem ich ustawowych obowiązków nie mają charakteru działań niezgodnych z prawem także wtedy, gdy przeprowadzone postępowanie karne nie potwierdziło faktu popełnienia przestępstwa. Wdrożone postępowanie dotyczące przeszukania mieszkania powoda w dniu 22 maja 2008 r. przez organy ścigania było działaniem zgodnym z prawem. Przeszukanie zostało przeprowadzone w wypadku niecierpiącym zwłoki oraz w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie, a zatrzymanie rzeczy zmierzało do ich zabezpieczenia jako stanowiących dowód w sprawie. Nie zmienia takiej oceny fakt, że nie zostało rozpoznane zażalenie powoda z dnia 30 czerwca 2008r., w którym powód zarzuca, iż nie zachodziła przesłanka wypadku nie cierpiącego zwłoki. Wobec braku wykazania, aby strona pozwana podejmowała wobec powoda jakiekolwiek działania niezgodne z prawem, a w szczególności, aby takimi działaniami były działania związane z przeszukaniem mieszkania powoda w dniu 22 maja 2008 r., Sąd na podstawie art. 24 § 1 k.c. oraz art. 448 k.c. orzekł o oddaleniu powództwa. Jako podstawę przyznania kosztów udzielonej przez pełnomocnika pomocy prawnej powodowi z urzędu powołano art. 99 k.p.c. oraz przepisy § 2 ust. 1 i 3, § 6 pkt 4, § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2013 r. poz. 461, j. t. ).

Apelację od tego wyroku złożył powód zaskarżając orzeczenie oddalające powództwo, zarzucając:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to:

a) art. 132 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, tj. nie zwrócenie wniesionych w sprawie pism procesowych pozwanego - odpowiedzi na pozew z dnia 3 lipca 2015 r. oraz pisma procesowego z dnia 11 sierpnia 2015 r. - w sytuacji gdy profesjonalny pełnomocnik pozwanego me doręczył profesjonalnemu pełnomocnikowi powoda odpisów przedmiotowych pism,

a następnie

b) art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 132 § 1 k.p.c. w zw. z art. 130 § 2 k.p.c. poprzez oparcie rozstrzygnięcia w sprawie na twierdzeniach i dowodach podniesionych przez pozwanego w/w pismach procesowych, w sytuacji gdy winny one być zwrócone i w konsekwencji niezdolne do wywołania jakichkolwiek skutków procesowych,

c) art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku pełnomocnika powoda o zakreślenie terminu do sprecyzowania powództwa, w tym powołania dalszych twierdzeń i dowodów powoda, w sytuacji gdy był on uzasadniony wyjątkową okolicznością jako było dopuszczenie przez Sąd meriti twierdzeń i dowodów pozwanego z naruszeniem przepisów postępowania,

d) art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku pełnomocnika powoda o przeprowadzenie dowodu z dokumentu - zażalenia powoda z dnia 30 czerwca 2008 r. na postanowienie o zatwierdzeniu przeszukania (sygn. akt. II K 1488/08/N), w sytuacji gdy przedmiotowy wniosek był jedynie doprecyzowaniem wniosku dowodowego podniesionego w pozwie, a fakt złożenia w/w zażalenia ma niewątpliwie istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,

e) art. 232 k.p.c. w zw. z art. 32 ust. 1 i 45 ust. I Konstytucji RP poprzez wskazanie z urzędu okoliczności egzoneracyjnych - w zakresie naruszenia przez pełnomocnika pozwanego art. 132 §I k.p.c. - przemawiających na korzyść pozwanego, w sytuacji gdy pozwany w ogóle nie wypowiedział się w przedmiotowej kwestii, a tym samym naruszenie zasady kontradyktoryjności oraz zasady równości stron procesowych; Powód powołał się na okoliczność zgłoszenia zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c..

2) Nadto na wypadek nieuwzględnienia tych zarzutów powód zarzucił także naruszenie prawa materialnego, a to:

a) art. 24 § 1 k.c. oraz art. 448 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż naruszenie dobra osobistego powoda w postaci nietykalności mieszkania, którego dopuściły się organy Skarbu Państwa w związku z przeszukaniem mieszkania dnia 22 maja (...). nie było bezprawne, pomimo iż Sąd meriti prawidłowo ustalił, iż zażalenie powoda z dnia 30 czerwca 2008 r. nie zostało rozpoznane przez pozwanego,

b) art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 417 ¹ §3 k.c. w zw. z art. 2 ust. l i la ustawy z dnia l7 czerwca (...). o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r. Nr l79, poz. 1843 2 późn. zm.) w zw. z art. 448 k.c. poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż warunkiem dochodzenia zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną przez naruszenie przez pozwanego dobra osobistego powoda jest uzyskanie prejudykatu określonego w art. 417 ¹ § 3 k.c., w sytuacji gdy wobec nieustanowienia właściwej procedury prejudycjalnej, to Sąd meritri winien na podstawie art. 417 § 1 k.c. samodzielnie ustalić czy zaniechanie pozwanego było działaniem niezgodnym z prawem;

a w konsekwencji:

3) nierozpoznanie istoty sprawy, tj. nie rozstrzygnięcie czy zaniechanie pozwanego polegające na nierozpoznaniu zażalenia powoda z 30 czerwca 2008 r. było działaniem bezprawnym w rozumieniu art. 24 § 1 k.c. i działaniem niezgodnym z prawem w rozumieniu art. 417 § l k.c. w zw. z 448 k.c. w zw. z 24 § l k.c., które to rozstrzygnięcie jest warunkiem sine qua non dla oceny zasadności powództwa oddalonego zaskarżonym wyrokiem.

Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania w tym zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym.

Rozpoznając apelację Sąd drugiej instancji uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zważył co następuje:

Nie było żadnej podstawy do zastosowania art. 132 § 1 k.p.c. w odniesieniu do odpowiedzi na pozew i pisma z dnia 11 sierpnia 2015r., skoro przed wniesieniem pism strona pozwana nie miała wiedzy o wyznaczeniu osoby pełnomocnika z urzędu i jego danych korespondencyjnych.

Przepis art. 132§1 k.p.c. stanowi wyjątek od zasady oficjalności doręczeń i nie może być stosowany w sposób w sposób pozbawiający prawa do obrony. Pełnomocnik profesjonalny strony (odpowiednio radca Prokuratorii Generalnej) dla realizacji obowiązków wynikających z powołanej normy musi mieć wiedzę o osobie pełnomocnika profesjonalnego przeciwnika procesowego i jego adresie do doręczeń, bo tylko wówczas możliwe jest wykonanie poza rozprawą, bezpośrednio doręczenia takiemu pełnomocnikowi. Temu służy przepis art. 89§1 k.p.c. zgodnie z którym pełnomocnik jest obowiązany przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy m.in. odpis pełnomocnictwa dla strony przeciwnej. W tym przypadku ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przez sąd jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego. Zgodnie z art. 118§1 k.p.c. adwokat lub radca prawny ustanowiony przez sąd jest obowiązany zastępować stronę do prawomocnego zakończenia postępowania. Przed wyznaczeniem osoby pełnomocnika w postanowieniu lub przez (...) nie jest znany adresat obowiązku określonego w art. 118 k.p.c. a w konsekwencji nie jest więc znany podmiot , któremu należy doręczać odpisy pism. Dopiero wiec z momentem uzyskania wiedzy przez pozwaną o osobie adwokata z urzędu możliwe jest kierowanie do tego pełnomocnika korespondencji. Tym samym zarzut naruszenia art. 132§1 k.p.c. nie jest zasadny. Już to czyni dalsze zarzuty apelacji oparte na tym naruszeniu bezprzedmiotowymi.

Nie było też żadnych podstaw do pominięcia okoliczności i wniosków zawartych w odpowiedzi na pozew skoro sprecyzowanie żądania pozwu nastąpiło dopiero w dniu 28 czerwca 2015r. i do sądu wpłynęło w dniu 7 lipca 2015r. . Odpowiedź ta nie była więc spóźniona. Natomiast pismo z dnia 11 sierpnia 2015r. zostało przyjęte przez Sąd w sposób wyraźny (k-91) a ujawnienie wniosków tam zawartych nie spowodowało żadnej zwłoki postępowania. Niezależnie od tego wnioski tam zawarte nie miały też żadnego wpływu na treść rozstrzygnięcia, skoro nie doszło do odrzucenia pozwu.

Nie są także zasadne pozostałe zarzuty apelacji. Z przepisów art. 15 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990r. o policji wynika uprawnienie do dokonania przeszukania a z samych twierdzeń pozwu wynikała informacja o zatwierdzeniu przeszukania. Niezależnie wiec nawet od wniosków dowodowych pozwanej zawartych w odpowiedzi na pozew, w świetle przepisu art. 219 i 220 k.p.k. dane zawarte w pozwie wystarczały do przyjęcia legalności działania organów władzy publicznej a więc przyjęcia wyłączenia odpowiedzialności naruszyciela o jakim mowa w art. 24§1 k.c. Zarzut naruszenia art. 232k.p.c. nie mógł więc zostać uwzględniony. To powód powinien w takiej sytuacji wykazać powodzenie wniesionych środków zaskarżenia czynności. Samo wniesienie zażalenia nie tworzy domniemania jego uwzględnienia lecz świadczy jedynie o tym , że powód nie zgadza się z decyzją Prokuratury. Sąd pierwszej instancji nie pominął zresztą tej okoliczności, uznał jednak, że nie ma ona znaczenia dla rozstrzygnięcia wobec braku przełożenia działania Prokuratury na naruszenie dobra w postaci nietykalności mieszkania. W tym też kontekście zupełnie nieadekwatny jest zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 223 k.p.c. i art. 217 k.p.c.

Nie jest także zasadny zarzut naruszenia art. 24§1 k.c. w zw. z art. 448 k.c. oraz art. 417§1 k.c. w zw. z art. 417 ¹§3 k.c.

Co do zasady naruszenie dobra osobistego w postaci nietykalności mieszkania może uzasadniać ochronę z art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. Naruszenie nietykalności mieszkania (art. 23 k.c.) może polegać na bezprawnym wtargnięciu poprzez działanie organów władzy publicznej w sferę określonego stanu psychicznego i emocjonalnego, jaki daje człowiekowi poczucie bezpiecznego i niezakłóconego korzystania z własnego mieszkania (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r. V CSK 352/09 Palestra 2010/5-6/236). Rozdzielić jednak należy kwestię przewlekłości postępowania przy rozpoznaniu zażalenia powołanego w apelacji od kwestii związanych z samym naruszeniem nietykalności mieszkania albowiem fakt naruszenia wskazanego w pozwie dobra osobistego nie pozostaje w adekwatnym związku z ewentualną przewlekłością postepowania, na którą powód zresztą nie powoływał się w pozwie. Z uwagi na to, że twierdzenia pozwu wskazywały że przeszukanie ograniczono tylko do dnia 22 maja 2015r., to nawet ewentualne bezprawne zaniechanie rozpoznania zażalenia nie mogło powodować przedłużenia trwania stanu naruszenia nietykalności mieszkania. Zażalenie dotyczyło kwestii prawidłowości usankcjonowania czynności, która już została dokonana w przeszłości. Mimo nierozpoznania zażalenia powód mógł więc nadal korzystać z mieszkania w sposób niezakłócony ( żadnych twierdzeń wskazujących na przeciwieństwo tej okoliczności nie podano). Brak więc nadania biegu pismu z dnia z dnia 30 czerwca 2008r tj. nierozpoznanie zażalenia nie godziło w ten stan a także nie tworzyło żadnego zagrożenia dla wskazanego dobra w przyszłości skoro nie wiązało się z dalszymi czynnościami faktycznymi i prawnymi przeciwko skarżącemu. To powoda obciążał obowiązek wykazania, że na skutek stwierdzonej przez Sąd Okręgowy przewlekłości postępowania, w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy, zostało naruszone jego dobro osobiste. Katalog dóbr osobistych, wymienionych w art. 23 k.c., nie jest zamknięty jednak powód powinien wykazać jakie istniejące obiektywnie dobra jako wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem, decydujące o jego bycie, pozycji w społeczeństwie, będące wyrazem odrębności fizycznej i psychicznej oraz możliwości twórczych, powszechnie uznane w społeczeństwie i akceptowane przez system prawny i pozostających pod ochroną prawa cywilnego zostały naruszone. Powód takiego naruszenia pozostającego w związku z przewlekłością nie wykazał. Sąd Okręgowy nie mógł więc udzielić powodowi ochrony na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych.

Bez ujawnienia dodatkowych okoliczności można jedynie uznać, że przewlekłość ze swej istoty godzi w prawo do sądu , które jednak nie jest uznawane za dobro osobiste. Długotrwałość postępowania może oczywiście wywołać krzywdę. Rekompensata krzywdy na skutek przewlekłości przewidziana jest w art. 12 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ( Dz.U.2004r.Nr 179 poz.1843 ze zm.). Ponadto uwzględnienie skargi tworzy prejudykat dla ewentualnego dochodzenia odszkodowania w odrębnym postepowaniu. Z możliwości rekompensaty na tej podstawie powód nie skorzystał. Przepisy art. 15 i 16 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki nie tworzą jednak swoistego uprawnienia do domagania się odszkodowania lub zadośćuczynienia. naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania. Jakkolwiek więc brak wniesienia skargi na przewlekłość nie stanowi przeszkody w dochodzeniu, po prawomocnym zakończeniu postępowania, naprawienia szkody spowodowanej przewlekłością to jednak nie zwalnia to strony od obowiązku wykazania przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa, pozwalających na zastosowanie art. 417 § 1, art. 445 lub art. 448 k.c. w postaci szkody i związku przyczynowego pomiędzy jej powstaniem a przewlekłością (por. wyrok SN z dnia 6 maja 2010 r. sygn. akt II CSK 640/09 LEX nr 598758). Jak wyże wspomniano powód nie wykazał naruszenia dóbr na skutek przewlekłości pozwalających na przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448k.c. w zw. z art. 24 k.c. , nie wykazał też przesłanek do rekompensaty krzywdy na podstawie art. 445 k.c., w zw. z art. 417 k.c. Brak więc było podstaw do uwzględnienia powództwa. Na marginesie można jeszcze zwrócić tylko uwagę, że powód powołuje się na niezakończenie postepowania wobec wniesienia zażalenia a przepis art. 16 pozwala na dochodzenie - na podstawie art. 417 k.c. naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy.

Powyższe czyni apelację niezasadną. Wobec powyższego środek odwoławczy oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99§ 1 k.p.c. i art. 391§1 k.p.c., przy zastosowaniu § 2 , §11 pkt2 i §6 pkt 4 i § 13 ust.1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 461ze zm.), które ma zastosowanie z uwagi na datę wniesienia apelacji. Analogiczne przepisy tego rozporządzenia stanowiły podstawę określenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu , przy uwzględnieniu konieczności doliczenia na podstawie §2 ust. 3 podatku od towarów i usług.

SSA Józef Wąsik SSA Hanna Nowicka de Poraj SSA Sławomir Jamróg