Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie : Przewodniczący SSR del. do SO Maciej Nawrocki

Protokolant st. prot. sąd. Magdalena Pelz

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2016r. w Poznaniu

odwołania R. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 26 lutego 2014r., znak: (...)

w sprawie R. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o wysokość świadczenia

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przelicza emeryturę przysługująca odwołującemu przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru wskaźnik wysokości podstawy wymiaru równy 70,93%,

2.  przyznaje r. pr. P. G. ze środków Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 73,80 zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu z urzędu

/-/ Maciej Nawrocki

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 lutego 2014 r., znak(...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., na podstawie art. 114 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa), po rozpoznaniu wniosku złożonego dnia 14 lutego 2014 r., odmówił R. M. prawa do przeliczenia emerytury.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż po dokonaniu analizy dokumentów znajdujących się w aktach emerytalnych nie stwierdzono nieprawidłowości w wysokości przyznanej emerytury. Świadczenie po przyznaniu było również prawidłowo waloryzowane i poddane akcji podwyższenia kwot bazowych. Jednocześnie Zakład wskazał, iż z uwagi na fakt, że dniu 18 stycznia 2013 r. został wydany wyrok w sprawie dopuszczenia się przez wnioskodawcę fałszerstwa dokumentów płacowych z (...) S.A., tj. zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 2 kwietnia 1992 r. i z dnia 4 maja 1992 r., dokonano korekty świadczenie w zakresie ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru świadczenia. Wobec nie przedłożenia przez wnioskodawcę żadnych nowych dokumentów mających wpływ na zmianę wysokości podstawy wymiaru świadczenia organ odmówił prawa do ponownego przeliczenia świadczenia. /vide decyzja w aktach ZUS/

Dnia 25 marca 2014 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, R. M. złożył odwołanie od powyższej decyzji.

W uzasadnieniu podniósł, iż pracował przez 40 lat, a emeryturę otrzymuje od 10 lat. Ponadto wskazał, iż nie może dostarczyć nowych dokumentów, ponieważ zakład, w którym był zatrudniony już nie istnieje. Świadczenie, które otrzymuje stanowi niewielką kwotę w porównaniu do tego, co otrzymywał w trakcie zatrudnienia. /vide odwołanie k. 2 akt/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. w odpowiedzi na odwołanie przytoczył argumentację prawną i faktyczną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji oraz wniósł o oddalenie odwołania. /vide odpowiedź na odwołanie k. 3-5 akt/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. M. urodził się dnia (...) (bezsporne)

Dnia 13 grudnia 1999 r. odwołujący złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Do wniosku przedłożył m.in. dokumenty dotyczące zatrudnienia w Zakładach (...) w P., w tym:

–

świadectwo pracy z dnia 30 stycznia 1978 r., w którym wskazano, iż był zatrudniony od 27 kwietnia 1961 r. do 31 stycznia 1978 r. na stanowisku prasowacza i ostatnio otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 13 zł za godzinę + deputat węglowy w wysokości 55 zł + premię regulaminową + dodatek stażowy w wysokości 15% miesięcznie,

–

świadectwo wykonywania pracy zaliczanej do pierwszej kategorii zatrudnienia, w którym podano, że wykonywał pracę polegająca na obsłudze urządzeń do prasowania, klejenia i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym na stanowisku podprasowacza w okresie od 27 kwietnia 1961 r. do 25 kwietnia 1962 r. i od 13 stycznia 1964 r. do 31 grudnia 1969 r. oraz na stanowisku prasowacza w okresie od 1 stycznia 1970 r. do 31 stycznia 1978 r., wymienionym w dziale VII poz. 8 wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

–

druk Rp-7 z 8 października 1991 r., w którym wskazano, iż w roku 1976 otrzymał wynagrodzenie w wysokości 67.112 zł, w 1977 r. – 84.122 zł, a w 1978 r. – 5.726 zł,

Decyzją z dnia 3 marca 2000 r. organ rentowy przyznał odwołującemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1976-1980, 1983-1988, 1990-1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 62,70%. Zakład uwzględnił także 35 lat i 3 miesiąca okresów składkowych oraz 2 lata i 4 miesiące okresów nieskładkowych.

Dnia 24 października 2001 r. odwołujący wniósł o przyznanie prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 9 listopada 2001 r. organ rentowy przyznał od 8 listopada 2001 r., tj. od osiągnięcia wieku, emeryturę. Do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto podstawę wymiaru renty, w tym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 62,70%. Organ rentowy uwzględnił także 35 lat i 6 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata i 1 miesiąc okresów nieskładkowych.

dowód: wniosek i decyzja w aktach ZUS

Dnia 17 września 2002 r. odwołujący wniósł o ponowne przeliczenie świadczenia, ponieważ z tytułu wykonywania pracy w Zakładach (...) uwzględnione zostały wynagrodzenia z lat 1977-1978, gdzie procent z tych lat wyniósł 152,35%. Natomiast w poprzednich latach wynagrodzenie odwołującego było wyższe, ale dokumenty z lat 1961-1976 zostały zniszczone.

W uzupełnieniu wniosku odwołujący przesłał pismo z dnia 10 grudnia 2002 r., w którym zwrócił się o przeliczenie świadczenia przy uwzględnieniu zeznań świadków, którzy potwierdzą wysokość uzyskiwanych przez niego wynagrodzeń, albowiem byli zatrudnieni na tym samym stanowisku.

W piśmie z dnia 18 grudnia 2002 r. Zakład podał, iż podstawą przeliczenia świadczenia jest przedłożenie zaświadczenia Rp-7 wystawionego przez zakład pracy lub legitymacja ubezpieczeniowa. Nie ma natomiast możliwości uwzględnienia wynagrodzeń z akt emerytalnych osób współpracujących z odwołującym.

dowód: wniosek i decyzja w aktach ZUS

Dnia 29 września 2006 r. odwołujący wystąpił z ponownym wnioskiem o przeliczenie emerytury, przedkładając druki Rp-7 wystawione w dniu 2 kwietnia 1992 r. W zaświadczeniach wskazano następujące kwoty wynagrodzeń:

–

w 1964 r. – 26.119,20 zł,

–

w 1965 r. – 31.352,80 zł,

–

w 1966 r. – 34.108,50 zł,

–

w 1967 r. – 31.925,40 zł,

–

w 1968 r. – 38.272,10 zł,

–

w 1969 r. – 36.790,20 zł,

–

w 1970 r. – 42.715,90 zł,

–

w 1971 r. – 45.915,90 zł,

–

w 1972 r. – 53.172,10 zł,

–

w 1973 r. – 57.913 zł,

–

w 1974 r. – 66.719 zł,

–

w 1975 r. – 83.913,80 zł,

–

w 1976 r. – 67.112 zł,

–

w 1977 r. – 84.122 zł,

–

w 1978 r. – 5.726 zł.

Rozpoznając powyższy wniosek, organ rentowy decyzją z dnia 12 października 2006 r. przeliczył emeryturę od 1 września 2006 r., tj. od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1964-1977, 1984-1987, 1991, 1993. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 126,58%. Zakład uwzględnił także 35 lat i 6 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata i 1 miesiąc okresów nieskładkowych.

dowód: wniosek i decyzja w aktach ZUS

Dnia 30 stycznia 2009 r. odwołujący wystąpił z wnioskiem o przeliczenie świadczenia zgodnie z uchwałą z dnia 20 lipca 2006 r. i przyjęcia wyższej kwoty bazowej z chwili przejścia na emeryturę.

Decyzją z dnia 10 lutego 2009 r. Zakład przeliczył emeryturę od 1 lutego 2009 r., przyjmując nową kwotę bazową, obowiązującą od 1 czerwca 2001 r., a więc na dzień złożenia wniosku o emeryturę.

Rozpoznając odwołanie od powyższej decyzji, postanowieniem z dnia 20 stycznia 2010 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu umorzył postępowanie (sprawa VIII U 1233/09).

dowód: wniosek, decyzja i odpis postanowienia Sądu w aktach ZUS

Dnia 17 sierpnia 2009 r. do organu rentowego wpłynęło zaświadczenie z dnia 4 maja 1992 r. stanowiące korektę druku Rp-7 z dnia 2 kwietnia 1992 r., w którym wskazano następujące kwoty wynagrodzeń:

–

w 1961 r. – 20.818 zł,

–

w 1962 r. – 7.672 zł,.

–

w 1963 r. – nie wskazano wynagrodzenia,

–

w 1964 r. – 26.119,20 zł,

–

w 1965 r. – 53.756,80 zł,

–

w 1966 r. – 34.108,50 zł,

–

w 1967 r. – 56.117,40 zł,

–

w 1968 r. – 38.272,10 zł,

–

w 1969 r. – 62.878,20 zł,

–

w 1970 r. – 42.715,90 zł.

Dnia 6 października 2009 r. odwołujący wycofał wniosek złożony dnia 17 sierpnia 2009 r.

Natomiast pismem z dnia 8 października 2009 r. Zakład zwrócił się do archiwum o przesłanie kserokopii kart wynagrodzeń lub innych dokumentów płacowych dotyczących odwołującego zatrudnionego w Zakładach (...) S.A.

W odpowiedzi archiwum przesłało kserokopie kartotek wynagrodzeń za lata 1976-1978, wskazując, iż nie dysponują kartotekami wynagrodzeń z lat 1961-1975.

dowód: wniosek i pisma w aktach ZUS

Dnia 15 lipca 2010 r. organ rentowy skierował do Prokuratury Rejonowej P. – (...) zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez R. M., tj. czynu z art. 270 k.k.

Wyrokiem z dnia 28 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy (...)w P. uznał odwołującego za winnego popełnienia przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k., polegającego na tym, iż w dniu 29 września 2006 r. w P. w celu uzyskania zwiększonej emerytury, składając wniosek o ponowne przeliczenie emerytury przedłożył jako autentyczne sfałszowane dwa zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu - ZUS RP - 7 z dnia 2 kwietnia 1992 r. - mające potwierdzać zatrudnienie i wysokość uzyskiwanych dochodów w Zakładach (...) S.A. w P. w okresie od 13 stycznia 1964 r. do 31 stycznia 1978 r. i od 1 stycznia 1974 r. do 31 stycznia 1978 r., czym doprowadził Zakład Ubezpieczeń Społecznych w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 34.969,37 zł brutto poprzez wprowadzenie w błąd pracowników wskazanego zakładu co do wysokości otrzymywanego wynagrodzenia. Sąd uznał odwołującego także za winnego popełnienia przestępstwa określonego w art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k., polegające na tym, iż w dniu 17 sierpnia 2009 r. w P. w celu uzyskania zwiększonej emerytury, składając wniosek o ponowne przeliczenie emerytury przedłożył jako autentyczne sfałszowane zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu - ZUS RP - 7 z dnia 4 maja 1992 r. zatytułowane „Korekta po weryfikacji kart i wynagrodzeń z dnia 2 kwietnia 1992 r.”, mające potwierdzać zatrudnienie i wysokość uzyskiwanych dochodów w Zakładach (...) S.A. w P. z okresu od 27 kwietnia 1961 r. do 31 stycznia 1978 r., czym usiłował doprowadzić Zakład Ubezpieczeń Społecznych w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie po 182 zł brutto poprzez wprowadzenie w błąd pracowników wskazanego zakładu co do wysokości otrzymywanego wynagrodzenia, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na wszczęte w tej sprawie postepowanie wyjaśniające.

W związku z popełnieniem w/w przestępstw odwołujący został skazany na karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz został zobowiązany do naprawienia wyrządzonej czynem szkody w całości poprzez uiszczenie na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w P. kwoty 34.969,37 zł.

Wyrokiem z dnia 24 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu utrzymał w mocy powyższy wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.

dowód: akta VI K 362/11 (k. 19)

Decyzją z dnia 30 grudnia 2013 r. organ rentowy przeliczył emeryturę odwołującego z urzędu od dnia 1 stycznia 2014 r., albowiem dotychczas wypłacone świadczenie ustalone zostało na podstawie sfałszowanych dokumentów. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych, tj. z lat 1976-1980, 1983-1988, 1990-1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 62,70%. Organ rentowy uwzględnił także 35 lat i 6 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata i 1 miesiąc okresów nieskładkowych.

W dniu 14 lutego 2014 r. odwołujący złożył wniosek, w którym zwrócił się o przyznanie emerytury we wcześniejszej wysokości. Uzasadniając wniosek podał, iż obecnie nie jest w stanie udowodnić, że przedłożone przez niego dokumenty były prawdziwe, gdyż zakład pracy nie istnieje. Ponadto w archiwach nie ma jego dokumentacji płacowej.

Zaskarżoną decyzją z dnia 26 lutego 2014 r. Zakład odmówił R. M. prawa do przeliczenia emerytury, gdyż nie stwierdzono nieprawidłowości w wysokości przyznanej emerytury. Świadczenie po przyznaniu było również prawidłowo waloryzowane i poddane akcji podwyższenia kwot bazowych. Jednocześnie Zakład wskazał, iż z uwagi na fakt, że w dniu 18 stycznia 2013 r. został wydany wyrok w sprawie dopuszczenia się przez wnioskodawcę fałszerstwa dokumentów płacowych z (...) S.A., tj. zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 2 kwietnia 1992 r. i z dnia 4 maja 1992 r., dokonano korekty świadczenia w zakresie ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru świadczenia. Wobec nie przedłożenia przez wnioskodawcę żadnych nowych dokumentów mających wpływ na zmianę wysokości podstawy wymiaru świadczenia organ odmówił prawa do ponownego przeliczenia świadczenia.

dowód: wniosek i decyzjaw aktach ZUS

W okresie od 27 kwietnia 1961 r. do 31 stycznia 1978 r. odwołujący był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w pełnym wymiarze czasu pracy – od poniedziałku do soboty, przy czym pracę w sobotę wykonywał przez 6 godzin. Zakład produkował odzież do Niemiec z materiałów, które zostały mu przesłane. Początkowo odwołujący pracował na stanowisku podprasowacza, a następnie prasowacza wyrobów gotowych. Wynagrodzenie odwołującego było uzależnione od liczby sztuk przygotowanej odzieży. Powodowało to, iż wysokość wynagrodzenia w poszczególnych miesiącach była różna.

W trakcie tego zatrudnienia wynagrodzenie odwołującego było określone w wysokości stawki godzinowej, która wynosiła w poszczególnych okresach:

–

od 27 kwietnia 1961 r. – 2,70 zł/h,

–

od 29 czerwca 1961 r. – 3,40 zł/h,

–

od 1 maja 1967 r. – 6,70 zł/h,

–

od 1 stycznia 1970 r. – 8 zł/h,

–

od 1 maja 1973 r. – 11,50 zł/h + 7% premii,

–

od 1 czerwca 1976 r. – 13 zł/h + 7% premii.

Odwołujący przebywał na urlopach bezpłatnych w następujących okresach:

–

od 1 sierpnia 1964 r. do 15 sierpnia 1964 r.,

–

od 21 sierpnia 1964 r. do 15 września 1964 r.,

–

od 1 września 1966 r. do 7 września 1966 r.

Z kolei w okresie od 26 kwietnia 1962 r. do 12 stycznia 1964 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, a w okresach od 20 do 29 lipca 1966 r. i od 16 do 20 maja 1970 r. ćwiczenia wojskowe. Odwołujący miał także nieobecności w pracy związane ze służbą w (...) w dniach: 10 lutego 1971 r., 25 lutego 1971 r., 22 września 1971 r., 28 grudnia 1971 r., 27 maja 1972 r. i 3 czerwca 1972 r. Brał udział również w działalności społecznej, sportowej, turystycznej, w związku z którą był nieobecny w pracy w dniach:

–

14 marca 1966 r. – udział w naradzie (...),

–

23 kwietnia 1971 r. – udział w szkoleniu,

–

12-14 stycznia 1972 r. – udział w szkoleniu,

–

27 stycznia, 10 lutego, 11 marca 1972 r. – mecze koszykówki,

–

26 lipca 1972 r. – przygotowania obozu szkoleniowo – wypoczynkowego.

W oparciu o powyższe, organ rentowy ustalił wynagrodzenie odwołującego w poszczególnych latach, przy uwzględnieniu 6 –dniowego tygodnia pracy:

–

w 1961 r. wynagrodzenie wyniosło 5.113,80 zł (wyłączając 1.05, 1.06, 22.07, 1.11, 25-26.12),

–

w 1962 r. wynagrodzenie wyniosło 2.529,60 zł (wyłączając dni 1.01, 23.04),

–

w 1964 r. wynagrodzenie wyniosło 6.868,00 zł (wyłączając dni 30.03, 1.05, 28.05, 22.07, 25-26.12),

–

w 1965 r. wynagrodzenie wyniosło 7.983,20 zł (wyłączając dni 1.01, 19.04, 1.05, 17.06, 22.07, 1.11., 25.12),

–

w 1966 r. wynagrodzenie wyniosło 7.602,40 zł (wyłączając dni 1.01, 11.04, 9.06, 22.07, 1.11, 26.12),

–

w 1967 r. wynagrodzenie wyniosło 13.110,40 zł (wyłączając dni 27.03, 1.05, 25.05, 22.07, 01.11, 25-26.12),

–

w 1968 r. wynagrodzenie wyniosło 15.704,80 zł (wyłączając dni 1.01, 15.04, 1.05, 13.06, 22.07, 1.11., 26.12),

–

w 1969 r. wynagrodzenie wyniosło 15.664,60 zł (wyłączając dni 1.01, 07.04, 1.05, 5.06, 22.07, 1.11., 26.12),

–

w 1970 r. wynagrodzenie wyniosło 18.528,00 zł (wyłączając dni 1.01, 30.03, 1.05, 28.05, 22.07, 25-26.12),

–

w 1971 r. wynagrodzenie wyniosło 18.464,00 zł (wyłączając dni 1.01, 12.04, 1.05, 10.06, 22.07, 1.11., 25.12),

–

w 1972 r. wynagrodzenie wyniosło 18.176,00 zł (wyłączając dni 1.01., 3.04, 22.07, 01.11, 25-26.12),

–

w 1973 r. wynagrodzenie wyniosło 25.510,85 zł (wyłączając dni 1.01, 23.04, 1.05, 21.06, 1.11., 25-26.12),

–

w 1974 r. wynagrodzenie wyniosło 28.744,48 zł (wyłączając dni 1.01, 15.04, 1.05, 13.06, 22.07, 1.11., 26.12),

–

w 1975 r. wynagrodzenie wyniosło 28.769,09 zł (wyłączając dni 1.01., 31.03, 1.05, 29.05, 22.07, 1.11., 26.12).

Przy uwzględnieniu w/w wynagrodzeń wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony z 20 lat kalendarzowych, tj. z lat 1967-1977, 1984-1987, 1991, 1993, 1995, 1997-1998, wyniósł 70,93%, a zatem jest wyższy od dotychczasowego wskaźnika 62,70%. Tym samym wysokość świadczenia na styczeń 2016 r. wyniosłaby 1.534,14 zł brutto i byłaby wyższa od obecnej wysokości emerytury, która wynosi 1.437,05 zł brutto.

dowód: angaże w aktach osobowych (k. 19), wyliczenie hipotetyczne WWPW przez ZUS (k. 102-104); zeznania świadka E. M. (k. 95v-96); zeznania odwołującego (k. 90v-91)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka, zeznań odwołującego oraz dokumentacji zgromadzonej w aktach ZUS i aktach sądowych.

Sąd przyjął, że dokumenty stanowiące podstawę niniejszego rozstrzygnięcia są prawdziwe i wiarygodne. Nie ma bowiem żadnych podstaw do ich kwestionowania z urzędu, a strony nie podnosiły zarzutu ich nieprawdziwości. Z nadesłanych akt osobowych można było w szczególności ustalić stawkę godzinową wynagrodzenia zasadniczego odwołującego i ewentualnych składników dodatkowych. Natomiast zestawienia GUS przedstawione przez pełnomocnika odwołującego sąd uznał za nieprzydatne do rozpoznania sprawy, albowiem nie odzwierciedlają one wysokości wynagrodzenia rzeczywiście uzyskiwanego przez odwołującego, stąd nie mogą stanowić podstawy do przeliczenia emerytury.

Przymiot wiarygodności Sąd przyznał zeznaniom świadka E. M. (k. 95v-96), jako spontanicznym rzeczowym i szczerym. Były one zbieżne z pozostałymi dowodami zgromadzonymi w sprawie, w tym zeznaniami odwołującego i dokumentami. Przesłuchany świadek potwierdził, na jakich zasadach był wynagradzany odwołujący oraz to, że pracował w pełnym wymiarze pracy bez przerw w jej wykonywaniu.

Sąd dał wiarę także zeznaniom odwołującego, albowiem znajdowały one potwierdzenie i uzupełnienie w zgromadzonym materiale dowodowym, w szczególności w zeznaniach przesłuchanego świadka, jak również w zgromadzonej dokumentacji osobowej.

Obie strony wniosły o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny rachunkowości w celu ustalenia rocznego wynagrodzenia odwołującego. Ostatecznie na rozprawie dnia 12 kwietnia 2016 r. odwołujący cofnął swój wniosek, precyzując swe stanowisko procesowe w ten sposób, że ostatecznie domagał się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie świadczenia odwołującego w oparciu o wyliczenia hipotetyczne ZUS złożone przy piśmie z dnia 27 stycznia 2016 r. (k. 121).

Natomiast organ rentowy wniosek podtrzymał twierdząc, iż może ustalić wysokość wynagrodzenia pracownika na podstawie angaży, w których wynagrodzenie zostało określone stawką godzinową tylko wtedy, gdy zachowały się dokumenty potwierdzające liczbę godzin faktycznie przepracowanych przez pracownika w danym okresie. Jednocześnie pełnomocnik ZUS wskazał, iż jest pewny wyliczeń jeśli chodzi o stronę matematyczną, sporządzone zostały bowiem według wytycznych sądu, ale biegły mógłby je sprawdzić. (k. 121)

W ocenie Sądu przeprowadzenie powyższego dowodu nie znajdowało uzasadnienia, albowiem nie zachodzi tutaj przypadek wymagający wiadomości specjalnych.

Powszechnie przyjmuje się, że wiadomościami specjalnymi są takie, które opierają się na ponadprzeciętnej, specjalistycznej wiedzy w danej dziedzinie nauki, wykraczającej poza granice wiedzy dostępnej ogółowi społeczeństwa. Granice pomiędzy wiedzą powszechną i wiadomościami specjalnymi bywają nieostre, bowiem są uzależnione od ogólnego postępu nauki i techniki. Generalnie rzecz ujmując „wiadomościami specjalnymi (fachowymi) mogą być wiadomości z dziedziny budownictwa, rolnictwa, gospodarki wodnej, ochrony przyrody i środowiska, techniki, medycyny, sztuk plastycznych, historii sztuki, radiestezji" (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P. z dnia 12 października 2011 r., IV SA/Po 731/11). Kryterium dla oceny tych wiadomości jako „specjalnych” jest zasób wiedzy, jaki posiada każdy inteligentny człowiek, a nie specjalista lub naukowiec. Sięganie do dowodu z opinii biegłego na okoliczność wysokości wynagrodzenia za pracę nie ma racji bytu. Obliczenie takiej wartości nie wymaga wiadomości specjalnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 lipca 2013 r., III AUa 1000/12).

Należy podkreślić, iż organ rentowy nie kwestionował przedstawionych w piśmie z dnia 27 stycznia 2016 r. wyliczeń pod względem matematycznym, a wnioskował o ich ewentualną weryfikację przez biegłego.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem zaskarżenia była decyzja odmawiająca przeliczenia emerytury – odwołujący nie zgadzał się z wysokością świadczenia i to w odniesieniu do sposobu obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, jak i wysokości przyjętych wynagrodzeń. Wskazywał, iż organ rentowy nie uwzględnił wszystkich wynagrodzeń uzyskiwanych z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. Odwołujący twierdził, że otrzymywał wówczas wynagrodzenie znacznie wyższe niż kwoty przyjęte do ustalenia wysokości świadczenia.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy powoływał się na art. 114 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej. Zgodnie z tym przepisem prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Zwrot "przedłożenie nowych dowodów" użyty w treści art. 114 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia (jego wysokości). Natomiast użyty w tym przepisie termin "ujawnienie okoliczności" generalnie oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnoprawnych związanych z ustalaniem przez organ rentowy prawa do emerytur (rent) lub wysokości tych świadczeń. Są to więc określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia i/lub jego wysokości (np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy), a także uchybienia normom prawa procesowego lub materialnego przez organ rentowy, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną zainteresowanych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 23 lipca 2015 r., III AUa 337/15).

W toku postępowania Sąd pozyskał akta osobowe odwołującego, zawierające angaże, na podstawie których możliwe było ustalenie wysokości wynagrodzenia odwołującego w spornym okresie i tym samym przeliczenie wysokości świadczenia, co spowodowało w konsekwencji podwyższenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru. Wobec powyższego Sąd uznał, iż zachodziły przesłanki uzasadniające wznowienie postępowania.

Przechodząc do meritum niniejszego postępowania wskazać należy na art. 15 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej, zgodnie z którym podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Natomiast w ust. 6 w/w przepisu wskazuje się, iż na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Z kolei z art. 111 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej wynika, iż wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)  z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)  z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3)  z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno - rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97, 4 lipca 2007 r., I UK 36/07). W trakcie postępowania dowodowego w sprawach z ubezpieczenia społecznego, mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia (odmiennie niż w trakcie postępowania przed organem rentowym), ale wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez Sąd według jego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 r., III AUa 482/07).

Odwołujący wnioskował o przeliczenie jego emerytury z uwzględnieniem wynagrodzeń przysługujących mu w latach 1961-1978 z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. W postępowaniu przed organem rentowym odwołujący składał druki Rp-7 obrazujące jego wynagrodzenie w spornym okresie. Okazało się jednak, iż powyższe dokumenty zostały sfałszowane, co zostało potwierdzone wyrokiem Sądu Rejonowego (...)w P., który następnie został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu. Z tego względu Sąd rozpoznając przedmiotową sprawę pominął druki Rp-7, opierając się wyłącznie na dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych odwołującego, w tym angażach. Jednocześnie odwołujący zastał zatrudniony na pełen etat – w jego aktach osobowych nie ma dokumentu potwierdzającego pracę w niepełnym wymiarze. Pracy na część etatu zaprzecza sam odwołujący, jak i zawnioskowany przez niego świadek. Tym samym należało przyjąć, że praca była przez odwołującego świadczona zgodnie z dokumentami na pełen etat.


Z dokumentów zachowanych w aktach osobowych odwołującego wynika godzinowa stawka wynagrodzenia zasadniczego. Owa stawka godzinowa jest przy tym elementem podstawowym i wyjściowym do obliczenia miesięcznego, a w konsekwencji rocznego wynagrodzenia za pracę.

Sąd uznał, iż powyższe dokumenty w sposób miarodajny potwierdzają wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez odwołującego. Brak jest bowiem dowodów przeciwnych pozwalających na podważenie wiarygodności zgromadzonego materiału dowodowego. Podkreślić również należy, iż przepisy w/w rozporządzenia wyraźnie wskazują, że dowodem stwierdzającym wysokość wynagrodzenia może być inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Przepisy te nie obligują przy tym by były to dokumenty wystawione na potrzeby ZUS oraz by zawierały informację od jakich składników wynagrodzenia została odprowadzona składka na ubezpieczenie społeczne.

W aktach osobowych znajdowały się informacje o przerwach w świadczeniu pracy, jak urlopy bezpłatne, czy też okres odbywania zasadniczej służby wojskowej i ćwiczeń wojskowych oraz związane ze służbą w (...) i udział w działalności społecznej, sportowej, turystycznej, które to zostały wzięte pod uwagę przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia odwołującego.

Tym samym można było ustalić wysokość płacy zasadniczej odwołującego, co na polecenie Sądu uczynił hipotetycznie organ rentowy. Uzyskane w ten sposób podstawy wymiaru składek pozwoliły obliczyć wskaźnik wysokości podstawy wymiaru. Z hipotetycznych obliczeń (...) z dwudziestu najkorzystniejszych lat podlegania ubezpieczeniu (1967-1977, 1984-1987, 1991, 1993, 1995, 1997-1998) dokonanych przez pozwanego wyniósł 70,93%. Natomiast dotychczas ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosił 62,70%. Wobec powyższego Sąd mógł dokonać przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wskaźnika ustalonego w wyniku hipotetycznego wyliczenia, tj. 70,93%. Uwzględnienie tego wskaźnika spowoduje, iż wysokość emerytury odwołującego wyniesie 1.534,14 zł brutto i będzie wyższa od obecnej wysokości emerytury, która wynosi 1.437,05 zł brutto.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd w oparciu powołane w uzasadnieniu przepisy prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 26 lutego 2014 r. i przeliczył świadczenie odwołującego z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 70,93%, poczynając od dnia 1 lutego 2014 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym wpłynął wniosek – pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu z urzędu przez r. pr. P. G. orzeczono na podstawie § 2 ust. 1, 2 i 3 w zw. z § 11 ust. 2 w zw. z § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.), przyjmując jednokrotność stawki minimalnej, powiększonej o podatek VAT – pkt 2 sentencji wyroku.

/-/ Maciej Nawrocki