Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26.11.2014 r.

Sąd Okręgowy / Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy

Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący-Sędzia : SSO Joanna Sawicz

Protokolant :st. sekretarz sądowy Gabriela Zaborowska

przy udziale - - -

po rozpoznaniu w dniu 26.11.2014 r. w Świdnicy

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o wypłatę emerytury za okres od 01.01.2009 r. do 30.09.2011 r.

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 24.07.2014 r. Nr (...)

I zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 24.07.2014 r. znak: (...) w t en sposób, iż przyznaje powódce M. K. prawo do podjęcia wypłaty zawieszonej emerytury począwszy od dnia 1.02.2011 r. do dnia 30.09.2011 r. z uwzględnieniem rozliczenia przychodu wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 21 każdego miesiąca od poszczególnych kwot świadczenia do dnia zapłaty;

II w pozostałej części oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 1184/14

UZASADNIENIE

M. K. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 24.07.2014r., którą organ rentowy odmówił jej prawa do wypłaty emerytury za okres od dnia 1.01.2009r. do dnia 30.09.2011r. W odwołaniu wnioskodawczyni wskazała, że nie została prawidłowo pouczona o obowiązku złożenia wniosku o wypłatę zawieszonej emerytury, nie otrzymała żadnej informacji w tym zakresie , natomiast otrzymała decyzję z dnia 21.01.2009r. i informację z marca 2009 roku, których kopie przedłożyła. Nadto powódka podała, że na dzień wydania decyzji o przyznaniu emerytury tj. 21.01.2009r. nie było obowiązku rozwiązania stosunku pracy, aby można było nabyć prawo do wypłaty emerytury.

Strona pozwana Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniosła o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 120 złotych. Strona pozwana wskazała, że decyzją z dnia 21.01.2009r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia 1.12.2008r. i z uwagi na fakt, że wnioskodawczyni pozostawała w zatrudnieniu prawo do emerytury uległo zawieszeniu. Z dniem 8.01.2009r. uległy zmianie przepisy, w związku z czym wypłata emerytury, do której prawo zostało zawieszone na podstawie art. 103 ust 2a ustawy emerytalnej dokonuje się na wniosek osoby zainteresowanej, a ZUS informuje osoby mające w dniu wejścia w życie zawieszone prawo do wypłaty emerytury o warunkach pobierania świadczenia. W związku z powyższym organ rentowy informacją ze stycznia 2009 roku, wysłaną w dniu 27.01.2009r. i odebraną przez wnioskodawczynię w dniu 2.02.2009r. dopełnił obowiązku pouczenia ubezpieczonej o warunkach podjęcia wypłaty zawieszonego świadczenia. Wnioskodawczyni mimo pouczenia o możliwości podjęcia wypłaty emerytury, na zgłoszenie wniosku zdecydowała się dopiero w dniu 24.02.2014r.

Sąd ustalił, co następuje:

M. K., ur. (...), w okresie od 16.10.1972r. do 21.06.2012r. była zatrudniona w Banku Spółdzielczym w Z. na stanowisku inspektor-kasjer.

W dniu 31.12.2008r. powódka złożyła wniosek o emeryturę, w związku z czym organ rentowy decyzją z dnia 21.01.2009r. przyznał jej prawa do tego świadczenia od dnia 1.12.2008r. , jednocześnie zawieszając wypłatę świadczenia z uwagi na kontynuację zatrudnienia. Wraz z powyższą decyzją strona pozwana przesłała wnioskodawczyni m.in. informację o warunkach podjęcia wypłaty zawieszonego świadczenia w związku ze zmianą przepisów i uchyleniem ust 2a w art. 103 ustawy emerytalnej, co odnotowano na decyzji . W informacji tej podano m.in., że "podjęcie wypłaty emerytury następuje na wniosek osoby zainteresowanej". Decyzja wraz z pouczeniem zostały wysłane przez stronę pozwaną w dniu 27.01.2009r. i doręczone wnioskodawczyni w dniu 2.02.2009r. ( powódka odebrała przesyłkę osobiście).

W dniu 22.06.2012r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o wznowienie wypłaty emerytury, do którego dołączyła świadectwo pracy z dnia 21.06.2012r. z tytułu zatrudnienia w Banku Spółdzielczym w Z.. Decyzją z dnia 3.07.2012r. organ rentowy począwszy od dnia 1.06.2012r. przeliczył wnioskodawczyni emeryturę i podjął jednocześnie wypłatę świadczenia. Wnioskodawczyni nie zakwestionowała powyższego rozstrzygnięcia i nie złożyła odwołania. Następnie w dniu 26.02.2013r. wnioskodawczyni złożyła oświadczenie o osiąganiu przychodu z tytułu pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia, do którego dołączyła zaświadczenie, że w okresie od 1.09.2012r. do 31.12.2012r. była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia w Banku Spółdzielczym w Z.. Organ rentowy decyzją z dnia 27.03.2013r. przeliczył wysokość świadczenia od dnia 1.02.2013r. Od tej decyzji wnioskodawczyni również nie wniosła odwołania.

W piśmie z dnia 24.02.2014r. M. K. zwróciła się do organu rentowego o wypłatę zawieszonej emerytury od dnia 1.01.2009r. do dnia 31.05.2012r. wraz z odsetkami. W związku z tym decyzją z dnia 24.07.2014r. znak: E- (...) strona pozwana , po dokonaniu rozliczenia przychodu powódki , przyznała prawo do wypłaty zawieszonej emerytury od dnia 1.10.2011r. do 31.05.2012r. zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 13.12.2013r. o ustaleniu i wypłacie emerytur do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1.10.2011r. do dnia 21.11.2012r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 16).

Zaskarżoną decyzją z dnia 24.07.2014r. znak: (...) strona pozwana odmówiła M. K. prawa do wypłaty emerytury za okres od 1.01.2009r. do 30.09.2011r. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że w związku ze zmianą przepisów, tj. uchyleniem od dnia 01.01.2009 r. art. 103 ust 2a ustawy emerytalnej, emerytom, który na dzień 8.01.2009r. mieli zawieszone prawo do emerytury z powodu kontynuowania zatrudnienia u tego samego pracodawcy, co przed przejściem na emeryturę, mogła być podjęta wypłata tego świadczenia. Podjęcie wypłaty mogło nastąpić jedynie na wniosek osoby zainteresowanej, a wnioskodawczyni nie złożyła takiego wniosku mimo pouczenia.

( dowód: akta emerytalne wnioskodawczyni, zeznania świadka G. C. e- protokół k- 35 w aktach sprawy)

Poza sporem pozostaje fakt, że termin wypłaty świadczenia został ustalony przez organ rentowy na dzień 20 każdego miesiąca .

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni jest w części zasadne.

Na wstępie niniejszych rozważań należy podnieść, że spór dotyczył wypłaty emerytury za okres od dnia 1.01.2009r. do dnia 30.09.2011r. w związku z prawomocną decyzją z dnia 21.09.2009r. , w której organ rentowy zawiesił ( wstrzymał) wypłatę świadczenia w związku z tym, że powódka w chwili składania wniosku o emeryturę oraz w dacie przyznania prawa do tego świadczenia kontynuowała zatrudnienie.

Otóż przepisy ustawy dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2004r, nr 39, poz. 353 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 8.01.2009r. tj. na dzień przyznania prawa do emerytury powódce, w art. 103 ust. 2a przewidywały, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Stąd też w ocenie organu rentowego istniały podstawy do wstrzymania wypłaty świadczenia w decyzji z dnia 21.01.2009r. począwszy od dnia 1.12.2008r. na podstawie przepisu art. 134 ust.1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach. Przy czym w chwili wydawania tej decyzji przepis art. 103 ust.2a w/w ustawy już nie obowiązywał . Został on uchylony z dniem 8.01.2009r. na mocy art. art. 37 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 21.11.2008r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2008r., nr 228, poz. 1507). Jednocześnie w art. 45 ust 1 i 2 tej ustawy ustawodawca zastrzegł, że wypłata emerytury, do której prawo zostało zawieszone na podstawie art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej, dokonuje się na wniosek osoby zainteresowanej, a ZUS informuje osoby mające w dniu wejścia w życie zawieszone prawo do emerytury na tej podstawie o warunkach pobierania świadczenia.

Zgodnie z art. 135 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 z późn. zm.) W razie ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, wypłatę wznawia się od miesiąca ustania tej przyczyny, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano z urzędu decyzję o jej wznowieniu, natomiast jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym je wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż 3 lata poprzedzające bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu o jej wznowieniu. Tożsamą regulację zawiera art. 133 ust. 1 pkt 2 w/w ustawy odnoszący sie również do pojęcia "błędu organu" jako przyczyny braku wypłaty należnego świadczenia na rzecz ubezpieczonego.

Pojęcie "błędu organu rentowego" w prawie ubezpieczeń społecznych oznacza każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, tj. wadliwego działania samego organu rentowego (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 15 stycznia 2013 r., III AUa 748/12, LEX nr 1271879) albo wadliwej techniki legislacyjnej, czyli skutkiem niejednoznaczności norm prawnych (por. wyrok SN z dnia 17 marca 2011 r., I UK 332/10, LEX nr 811827). Błędem organu rentowego jest także błędna wykładnia obowiązujących przepisów (z uzasadnienia uchwały SN z dnia 26 listopada 1997 r., III ZP 40/97, OSNAPiUS 1998, nr 14, poz. 429 oraz wyrok SN z dnia 4 grudnia 2012 r., II UK 130/12, LEX nr 1234491). Przy czym w judykaturze dostrzec można rozbieżności, co do zakwalifikowania, błędnego postępowania organu rentowego spowodowanego zmianą prawa (tj. uchyleniem przepisu mającego wpływ na wstrzymanie wypłaty świadczenia), wpływającego korzystnie na sytuację prawną świadczeniobiorcy (tj. wznowienie wypłaty emerytury). W wyroku z dnia 23 kwietnia 1998 r., II UKN 25/98 (OSNAPiUS 1999, nr 7, poz. 256) Sąd Najwyższy wyraził powszechnie akceptowany pogląd, że zasadą w postępowaniu w sprawach emerytalno-rentowych jest wszczynanie go na podstawie zgłoszonego wniosku. W związku z tym Sąd uznał również, że nie można czynić zarzutu organowi rentowemu, że nie działa z urzędu, jeżeli ustawa nie przewiduje wyłącznie takiego trybu działania organu rentowego w danej sprawie. Inaczej przyjął Sąd Apelacyjny w Białymstoku, który w wyroku z dnia 9 maja 1996 r., III AUr 168/96 (OSA 1997, z. 7-8, poz. 29) stwierdził, że w sytuacji zmiany prawa ubezpieczeń społecznych (chodziło o uchylenie w wyniku orzeczenia TK art. 84 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 ustawy o z.e.p., co skutkowało ustaniem przyczyny zawieszenia świadczeń) organ rentowy zobowiązany był do uaktualnienia sytuacji faktycznej osób uprawnionych do świadczeń z nowym stanem prawnym. Zaniedbanie podjęcia tej czynności (brak decyzji o wznowieniu wypłaty świadczenia) można więc - zdaniem SA w Białymstoku - zakwalifikować jako błąd organu rentowego.

W niniejszej sprawie niewątpliwym jest, że jakkolwiek na dzień przyznania prawa do emerytury , obowiązywał jeszcze przepis art. 103 ust.2a , który stanowił podstawę do zawieszenia wypłaty świadczenia z uwagi na bezsporny fakt kontynuowania przez powódkę zatrudnienia a w konsekwencji - wstrzymania wypłaty świadczenia od dnia 1.12.2008r. , ale już w dacie wydania tej decyzji (...).01.2009r. przepis ten już nie obowiązywał. Stąd też w ocenie Sądu wykładnia przepisu art. 45 ust 1 i 2 tej ustawy z dnia 21.11.2008r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2008 r. nr 228, poz. 1507) dokonana przez organ rentowy jest błędna. W myśl bowiem art. 100 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. A zatem może ono powstać zarówno przed złożeniem wniosku , ale także po jego złożeniu, a przed wydaniem decyzji na przykład na skutek zmiany przepisu. Oznacza to , że w niniejszej sprawie organ rentowy niejako z urzędu winien podjąć wypłatę zawieszonego świadczenia z dniem 8.01.2009r. , skoro w dniu 21.01.2009r. wydał decyzję . Z tych też przyczyn , brak podjęcia wypłaty świadczenia z dniem 8.01.2009r. nastąpił na skutek błędu organu rentowego .

Zasadą przyjętą przez ustawodawcę jest , że wypłatę wstrzymanych/zawieszonych emerytur wznawia się od miesiąca ustania przyczyny powodującej wstrzymanie/zawieszenie świadczenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie/odwieszenie wypłaty- art. 135 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis art. 135 ust 3 ( art. 133 ust.1 pkt.2) w/w ustawy stanowi odstępstwo od tej reguły w przypadku błędu organu rentowego, bowiem wówczas wypłatę emerytury wznawia się od miesiąca, w którym ją wstrzymano/zawieszono, jednak za okres nie dłuższy niż 3 lata poprzedzające bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie/odwieszenie wypłaty. Te terminy nie są terminami przedawnienia, lecz ustawowymi ograniczeniami wypłaty świadczeń wstecz i mają charakter bezwzględnie obowiązujących (zob. pkt 2 uzasadnienia SN do wyroku z dnia 9 grudnia 1997 r., II UKN 372/97, OSNAPiUS 1998, nr 19, poz. 582 oraz wyroki SA: w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 1997 r., III AUa 228/97, OSA 1998, z. 7-8, poz. 30 i w Krakowie z dnia 24 stycznia 2013 r., III AUa 1672/12, LEX nr 1280380).

A zatem skoro powódka złożyła wniosek o wypłatę zawieszonego świadczenia za okres od 1.01.2009r., dopiero w dniu 24.02.2014r. , to mając na uwadze błąd organu rentowego, na skutek którego nastąpiło wstrzymanie wypłaty emerytury, winno ono zostać wypłacone trzy lata wstecz bezpośrednio poprzedzające złożenie wniosku przy uwzględnieniu rozliczenia przychodu, o którym mowa w art. 104 ustawy o emeryturach i rentach. Przy czym , jeżeli strona nie dokona wypłaty świadczenia , to zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013r., poz. 1442 ze zm.) w zw. § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1.02.1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. nr 12, poz. 104.), jest zobowiązana do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty.

Dokonując oceny zarzutów zawartych w odwołaniu, Sąd miał również na uwadze, że organ rentowy wypełnił dyspozycję przepisu art. 45 ust 1 i 2 tej ustawy z dnia 21.11.2008r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2008 r. nr 228, poz. 1507). W dniu 27 stycznia 2009r. organ rentowy w związku ze zmianą przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wysłał do wnioskodawczyni (na jej adres domowy) stosowną informację o zmianie przepisów w odniesieniu do jej sytuacji prawnej i możliwości podjęcia wypłaty świadczenia, ale jedynie na jej wniosek. Adresowana do wnioskodawczyni informacja została przez nią odebrana osobiście w dniu 02.02.2009r. wraz z decyzją z dnia 21.01.2009r. , co jednoznacznie zostało potwierdzone w dokumentach ZUS. Sąd nie dał wiary twierdzeniom wnioskodawczyni, że takiego pouczenia nie otrzymała, bowiem nie wykazała, aby strona pozwana uchybiła tej czynności. Sąd natomiast w tym zakresie w myśl art. 233 k.p.c. uznał za prawdziwie zeznania świadka G. C., które mają potwierdzenie w aktach emerytalnych wnioskodawczyni. Na decyzji z dnia 21.01.2009r. oraz jej kopii złożonej przez powódkę widnieje bowiem pieczątka, z której wynika, że w załączeniu wysłano informację, zaś na karcie 39 akt ZUS jest zwrotne potwierdzenie odbioru tej przesyłki przez wnioskodawczynię w dniu 2.02.2009r. Ponadto sama informacja odnośnie konieczności złożenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury jest jednoznaczna, i nie może budzić żadnych wątpliwości co do jej treści, podobnie jak przytoczone przepisy. Wyjaśniono także konsekwencje prawne i faktyczne zmiany przepisów, w szczególności odnośnie możliwości podjęcia wypłaty świadczenia, pomimo kontynuowania zatrudnienia.

Stąd też w ocenie Sądu twierdzenia powódki, jakoby nie otrzymała w/w pouczenia są gołosłowne i nie poparte żadnymi wiarygodnymi dowodami. Na marginesie należy podnieść, że powódka nie wykazała nawet minimalnej staranności przez okres ponad 5 lat odnośnie ustalenia swoich praw. Poza sporem, pozostaje fakt, że powódka otrzymała decyzję z dnia 21.01.2009 r., zawieszającą prawo do emerytury, której nie zakwestionowała i od której nie złożyła odwołania. Niewątpliwie również w dniu 02.02.2009 r. otrzymała pouczenie, że w związku ze zmianą przepisów powinna złożyć wniosek o odwieszenie emerytury, ale co jest bezsporne takiego wniosku ubezpieczona nie złożyła w odpowiednim terminie. Strona należycie dbająca o żywotne interesy prawne powinna niezwłocznie zareagować na udzielone jej pouczenie, bądź ewentualnie uzyskać informacje o konsekwencjach opieszałości w realizacji tych pouczeń - wyrok z dnia 17.10.2006r. SA w Szczecinie, IIIAUa 510/06.

Zatem mając na uwadze powyższe rozważania faktyczne i prawne, Sąd uznał, że zaskarżona decyzja w świetle art. 135ust.3 ustawy o emeryturach i rentach w zw. z art. 85 ust.1 ustawy o ubezpieczeniach społecznych , na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. podlega zmianie za okres od dnia 1.02.2011r. do dnia 30.09.2011r. z uwzględnieniem rozliczenia przychodu wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 21-go każdego miesiąca od poszczególnych kwot świadczenia do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie w oparciu o art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. odwołanie wnioskodawczyni w zakresie wypłaty zawieszonej emerytury za okres od 1.01.2009r. do 31.01.2011r. zostało oddalone.