Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 15 września 2015 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I C 201/15 z powództwa D. M. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., z udziałem interwenienta ubocznego M. K., o zapłatę sumy 17.500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 lipca 2014 roku, Sąd Rejonowy w Zgierzu w punkcie 1 uwzględnił powództwo w całości, natomiast w punkcie 2 rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparł na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Powyższy wyrok został wydany w wyniku ustalenia przez Sąd Rejonowy odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku komunikacyjnego z dnia 12 maja 2002 roku, w wyniku którego śmierć poniósł brat powoda, P. M.. Pozwany zakład ubezpieczeń nie kwestionował tego, że ponosi odpowiedzialność za skutki wyżej opisanego wypadku, jak również co do zasady nie kwestionował tego, że powodowi przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dobra osobistego polegającego na więzi rodzinnej łączącej powoda ze zmarłym bratem. Nie było przedmiotem sporu między stronami procesu także i to, że z uwagi na przyczynienie się zmarłego brata powoda do powstania szkody należne powodowi zadośćuczynienie powinno zostać obniżone o 30%. Pozwany zakład ubezpieczeń podnosił natomiast zarzut przedawnienia roszczenia powoda oraz wskazał, że roszczenie powoda jest nadmiernie wygórowane.

Sąd Rejonowy za niesporną między stronami procesu uznał okoliczność polegającą na tym, że sprawca wyżej opisanego wypadku, M. K., został za jego popełnienie skazany prawomocnym wyrokiem karnym.

Sąd Rejonowy ustalił, że zarzut przedawnienia podniesiony przez powoda nie jest zasadny z uwagi na przyjęcie na podstawie art. 442 ¹ § 2 k.c., że roszczenie powoda ulega przedawnieniu po upływie 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa polegającego na spowodowaniu wyżej opisanego wypadku. Wskazaną w pozwie wysokość roszczenia powoda Sąd Rejonowy uznał za adekwatną do zakresu i intensywności naruszenia dobra osobistego powoda, którego łączyła ze zmarłym bratem silna więź emocjonalna. W oparciu o wyżej przywołane przesłanki Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., wskazując, że w odniesieniu do zdarzeń mających miejsce przed dniem wejścia w życie art. 446 § 4 k.c. podstawą prawną roszczenia osoby najbliższej o zapłatę zadośćuczynienia za śmierć członka rodziny stanowi art. 448 k.c., gdyż śmierć osoby najbliższej stanowi naruszenie dobra osobistego, jakim jest więź rodzinna.

Apelację od wyżej opisanego wyroku Sądu Rejonowego złożył interwenient uboczny M. K., który zarzucił sądowi I instancji naruszenie prawa materialnego poprzez nieuwzględnienie treści art. 5 k.c. oraz naruszenie przepisu art. 233 k.p.c. przez pominięcie przy ustalaniu wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia faktu, iż zmarły w wyniku wypadku brat powoda przyczynił się do powstania szkody.

W oparciu o tak sformułowane zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości lub o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej odrzucenie jako niedopuszczalnej, a w razie stwierdzenia braku podstaw do odrzucenia apelacji wniósł o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, że brak jest podstaw do uznania apelacji interwenienta ubocznego za niedopuszczalną. Wbrew stanowisku powoda wyrażonemu w odpowiedzi na apelację stwierdzić należy, że wniesienie apelacji przez interwenienta ubocznego nie pozostawało w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony pozwanej, do której interwenient przystąpił (art. 79 k.p.c.), a tylko wówczas zachodziłyby podstawy do uznania apelacji złożonej przez interwenienta za niedopuszczalną. Sprzeczność między czynnościami i oświadczeniami procesowym interwenienta i strony, do której przystąpił, nie zachodzi bowiem wówczas, gdy interwenient składa środek odwoławczy od orzeczenia sądu, a strona, do której interwenient przystąpił, nie zajmuje żadnego stanowiska w przedmiocie tego środka odwoławczego.

Apelacja złożona przez interwenienta ubocznego podlega natomiast oddaleniu jako bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne i rozważania natury prawnej poczynione przez Sąd Rejonowy.

Odnosząc się do zarzutów zgłoszonych w apelacji złożonej przez interwenienta stwierdzić należy, że brak jest podstaw do przyjęcia, iż wyrok Sądu Rejonowego narusza dyspozycję art. 5 k.c., tj. brak jest przesłanek do postawienia sądowi I instancji zarzutu braku oddalenia powództwa w niniejszej sprawie jako stanowiącego nadużycie prawa podmiotowego. Jako jedyną okolicznością mającą uzasadniać tego rodzaju zarzut w postępowaniu przed sądem I instancji interwenient uboczny przytoczył fakt, iż powód wystąpił z roszczeniem o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego po 13 latach od śmierci swojego brata będącej skutkiem opisanego w pozwie wypadku. Stwierdzić wobec tego należy, że sam upływ czasu między chwilą powstania naruszenia dobra osobistego a datą wystąpienia na drogę sądową z roszczeniem zmierzającym do usunięcia skutków tego naruszenia nie może przemawiać za uznaniem, że zgłoszenie takiego roszczenia stanowi zachowanie powoda sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Skarżący nie sformułował zasady współżycia społecznego, jaką rzekomo miałby naruszyć powód występując na drogę sądową w niniejszej sprawie. Zaznaczyć należy, że wytoczenie znajdującego podstawę faktyczną i prawną powództwa przed upływem terminu przedawnienia roszczenia przysługującego powodowi jedynie w zupełnie wyjątkowych okolicznościach może zostać uznane za zachowanie powoda sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i nie podlegające ochronie prawnej z uwagi na treść art. 5 k.c. Ani pozwany ani interwenient uboczny na etapie postępowania przed sądem I instancji nie powołali się na jakiekolwiek szczególne okoliczności uzasadniające tego rodzaju ocenę zachowania powoda. Dopiero w apelacji skarżący powołał się na okoliczności dotyczące tego, że zaspokoił już liczne roszczenia regresowe pozwanego zakładu ubezpieczeń związane z naprawieniem szkód będących skutkiem opisanego w pozwie wypadku, a po upływie 13 lat od daty wypadku „miał prawo spodziewać się, że wszelkie roszczenia zostały już zaspokojone”. Tego rodzaju okoliczności, dotyczące sytuacji podmiotowej skarżącego, nie zostały jednak przywołane w postępowaniu przed sądem I instancji, a są to niewątpliwie okoliczności, które skarżący mógł i powinien był powołać na etapie postępowania przed Sądem Rejonowym, wobec czego wyżej przywołane twierdzenia skarżącego dotyczące jego sytuacji podlegają na etapie postępowania apelacyjnego pominięciu na podstawie ar. 381 k.p.c.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że nie są to okoliczności tego rodzaju, których powołanie oznaczałoby, że wytoczenie przez D. M. powództwa w niniejszej sprawie stanowiło naruszenie zasad współżycia społecznego. Nie stanowi naruszenia tego rodzaju zasad wystąpienie na drogę sądową w celu realizacji roszczenia przysługującego powodowi na podstawie norm prawa materialnego, chociażby nastąpiło to po 13 latach od dnia powstania takiego roszczenia. Oczekiwanie skarżącego, skazanego prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa skutkującego śmiercią innej osoby, polegające na tym, że skoro przez 13 lat powód nie skorzystał z możliwości wystąpienia na drogę sądową, to również w późniejszym czasie tego nie uczyni, nie podlega ochronie przez jakąkolwiek zasadę współżycia społecznego.

Równie bezzasadny jest zarzut skarżącego dotyczący rzekomego naruszenia przez sąd I instancji normy prawnej zawartej w art. 233 k.p.c. W pierwszej kolejności wskazać należy na to, że skarżący nie zarzucił Sądowi Rejonowemu jakiegokolwiek konkretnego błędu w ocenie materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.c.), jak również nie postawił temu Sądowi jakiegokolwiek zarzutu dotyczącego błędnej oceny skutków procesowych odmowy przedstawienia dowodu przez jedną ze stron procesu (art. 233 § 2 k.c.). Innymi słowy, skarżący w żaden sposób nie uzasadnił zawartego w apelacji zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów postępowania, a w szczególności zasad oceny materiału dowodowego, wobec czego zarzut ten żadną miarą nie może zostać uznany za zasadny. W istocie zarzut podniesiony przez skarżącego dotyczy nie tyle naruszenia przepisów postępowania cywilnego co naruszenia przepisu prawa materialnego, tj. art. 362 k.c., skoro skarżący podnosi w apelacji, że sąd I instancji w zbyt niskim stopniu uwzględnił przyczynienie się bezpośredniego poszkodowanego (tj. brata powoda) do powstania szkody. Należy jednak zaznaczyć, że na etapie postępowania przed sądem I instancji skarżący w żaden sposób nie kwestionował zgodnego stanowiska powoda i pozwanego co do tego, że z uwagi na przyczynienie się bezpośrednio poszkodowanego do powstania szkody należne powodowi zadośćuczynienie pieniężne powinno zostać obniżone o 30%. Skarżący na etapie postępowania przed sądem I instancji nie powołał także jakichkolwiek okoliczności i nie zgłosił jakichkolwiek wniosków dowodowych mających zmierzać do wykazania, że stopień przyczynienia się brata powoda do powstania szkody był wyższy niż to wynikało ze zgodnych w tej kwestii stanowisk powoda i pozwanego. Nowe twierdzenia skarżącego dotyczące tej kwestii, przywołane po raz pierwszy w apelacji, podlegają pominięciu przez sąd II instancji jako spóźnione, z uwagi na treść art. 381 k.p.c.

Wobec powyższego, apelacja na podstawie art. 385 k.p.c., podlegała oddaleniu.

Z uwagi na oddalenie apelacji skarżący interwenient uboczny jako strona przegrywająca postępowanie apelacyjne powinien na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i 107 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zwrócić powodowi koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu wywołanym apelacją, tj. kwotę 1200 zł, której wysokość ustalono na podstawie § 12 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 6 pkt. 5 obowiązującego w dacie złożenia apelacji rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 490).