Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Beata Błaszczyk

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2016 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego

w W.

przeciwko T. L.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie

z dnia 15 czerwca 2015 roku, sygn. akt I C 3749/14

oddala apelację.

Beata Błaszczyk

Sygn. akt IV Ca 262/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 01 sierpnia 2014 roku złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. domagał się zasądzenia od T. L., na jego rzecz, kwoty 616,69 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 02 sierpnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniósł, iż na podstawie umowy z dnia 09 maja 2014 roku nabył od (...) Sp. z o.o. w P. wierzytelność przysługującą tej Spółce względem T. L., wynikającą z umowy pożyczki zawartej w dniu 22 lutego 2013 roku, Nr (...). Wskazał, że na dochodzoną kwotę składają się: należność główna w wysokości 240,00 złotych, odsetki karne w wysokości 300,00 złotych, koszty w kwocie 69,60 złotych oraz odsetki ustawowe w kwocie 7,09 złotych.

Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i postanowieniem z dnia 20 listopada 2014 roku przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi - Północ w W..

Na rozprawie w dniu 15 czerwca 2015 roku pozwana zakwestionowała roszczenie powoda co do zasady i wysokości; wnosiła o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych i prawnych:

09 maja 2014 roku została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności, na mocy której (...) Spółka z o.o. w P. miała sprzedać (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu w W. wierzytelności pieniężne wymienione w załączniku nr 1 do umowy, za cenę i na warunkach szczegółowo określonych w umowie. Wśród tych wierzytelności, pod pozycją nr (...) została zamieszczona wierzytelność, jaka miała przysługiwać zbywcy względem T. L.. W § 4 umowy strony ustaliły, że zapłata ceny jest warunkiem zawieszającym nabycia wierzytelności przez kupującego -przeniesienie wierzytelności wraz z zabezpieczeniami miało nastąpić pod warunkiem zapłaty ceny na rachunek zbywcy .

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż powód nie wykazał istnienia wierzytelności dochodzonej pozwem i jej przejścia na (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W.. Wskazał, że przedstawiona przez powoda, niepoświadczona za zgodność z oryginałem, kserokopia umowy pożyczki nie ma żadnej mocy dowodowej, zaś sama umowa cesji nie jest dowodem istnienia objętych nią wierzytelności i ich wysokości. Sąd zauważył, że powód nie wykazał, iż zapłacił cenę sprzedaży, co miało skutkować nabyciem przez niego wierzytelności, a także jaki był harmonogram spłat należności z umowy i czy nastąpiło jej skuteczne wypowiedzenie. Zdaniem Sądu Rejonowego, dołączone do pozwu oświadczenie o zapłacie ceny wystawione przez zbywcę, nie może stanowić dowodu na okoliczność zapłaty, bo wymieniona w nim kwota została zamazana, podobnie jak cena sprzedaży wskazana w umowie z dnia 09 maja 2014 roku.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł powód zaskarżając go w całości oraz zarzucając mu naruszenie prawa procesowego, to jest:

1. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., polegające na dokonaniu dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego przejawiającej się w uznaniu, że powód nie wykazał spełnienia warunku zawieszającego, od którego spełnienia uzależniona była skuteczność umowy cesji wierzytelności z dnia 09 maja 2014 roku, w postaci zapłaty ceny określonej w § 2 ust. 3 powyższej umowy, podczas gdy do pozwu załączono oświadczenie cedenta z dnia 22 maja 2014 roku o zapłacie ceny;

2. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 129 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że dokument złożony przez powoda w postaci umowy pożyczki z dnia 22 lutego 2013 roku zawartej pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda a pozwaną jest niewystarczający do udowodnienia roszczenia, gdyż został przedstawiany w formie kopii, w sytuacji, gdy powód nie był zobowiązany do przedłożenia oryginałów jakichkolwiek dokumentów załączonych do pozwu, a złożone dokumenty nie były kwestionowane przez pozwanego;

3. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., polegające na dokonaniu dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego przejawiającej się w uznaniu, że powód nie wykazał żadnych okoliczności ani nie przedstawił jakichkolwiek dokumentów wykazujących zasadność, wysokość oraz wymagalność roszczenia, podczas gdy przedstawione przez powoda dokumenty w postaci umowy pożyczki z dnia 22 lutego 2013 roku zawartej pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda pozwaną oraz umowy przelewu wierzytelności z dnia 09 maja 2014 roku zawartej pomiędzy (...) Sp. z o.o. a powodem wykazują zasadność, wysokość oraz wymagalność roszczenia względem pozwanej. Jednocześnie, na wypadek nie podzielenia przez Sąd powyższych zarzutów, apelujący zarzucił zaskarżonemu rozstrzygnięciu naruszenie prawa procesowego, to jest art. 248 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i niezobowiązanie powoda do przedstawienia dowodu na okoliczność istnienia zobowiązania pozwanej, a także jego wysokości. W ocenie apelującego, dopiero niewykonanie przez powoda takiego zobowiązania mogłoby skutkować zastosowaniem sankcji przewidzianej w art. 6 k.c. i uznaniem dochodzonego roszczenia za nieudowodnione.

W konsekwencji apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa całości oraz o zasądzenie od pozwanej, na jego rzecz, kosztów postępowania za postępowanie przed Sądem I instancji oraz postępowanie apelacyjne. Ewentualnie wnioskował o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne oraz wywód prawny, zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że powód nie wykazał, aby na pozwanej ciążył obowiązek zapłaty kwoty dochodzonej pozwem na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. Przedłożona przez powoda, jako dowód na powyższą okoliczność, kserokopia umowy pożyczki nie stanowi bowiem dokumentu w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem, warunkiem uznania kserokopii za dokument jest umieszczone na niej oświadczenia o istnieniu oryginału o treści i formie odwzorowanej kserokopią. Jest nim umieszczone na kserokopii i zaopatrzone podpisem poświadczenie zgodności kserokopii z oryginałem. Bez wspomnianego poświadczenia kserokopia nie może być uznana za dokument, nie ma więc mocy dowodowej (wyrok SN z dnia 16 czerwca 2000 roku, IV CKN 59/00, Lex 533122; także wyrok SN z dnia 10 lipca 2009 roku, II CSK 71/09, Lex 584201, uchwała SN z dnia 29 marca 1994 roku, III CZP 37/97, Lex 4066). Znajdująca się w aktach sprawy kserokopia umowy pożyczki (k.42-46) nie zawiera wzmianki o jej zgodności z oryginałem.

W tej sytuacji niedopuszczalna była analiza jej treści i formy, a w dalszej kolejności, poczynienie na jej podstawie jakichkolwiek ustaleń faktycznych.

Wprawdzie Sąd Okręgowy zauważa, że dopuszczenie jako dowodu niepoświadczonej za zgodność z oryginałem kserokopii może mieć miejsce w sytuacji, gdy strona przeciwna nie kwestionuje tej kserokopii i nie wnosi o przedłożenie oryginału dokumentu, jednakże w niniejszej sprawie, pozwana zakwestionowała roszczenie powoda zarówno co do zasady, jak i wysokości. Powołane przez powoda okoliczności nie zostały przyznane przez pozwaną, a zatem powinny zostać udowodnione, zgodnie z regułami określonymi w Kodeksie postępowania cywilnego.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 26 listopada 2014 roku, III CSK 254/13 (Lex 1651013), posłużenie się niepotwierdzoną kserokopią jako środkiem mającym posłużyć ustaleniu treści pisemnego dokumentu uznać należy za dopuszczalne tylko wówczas, kiedy z przyczyn faktycznych uzyskanie dostępu do oryginału lub wypisu lub odpisu funkcjonującego na prawach oryginału nie jest możliwe dla strony, a także dla sądu. Wówczas nie zachodzi niebezpieczeństwo obejścia przepisów o prowadzeniu dowodu z dokumentów, a jednocześnie nie doznaje naruszenia prawo strony do dowodzenia swoich racji innymi środkami (przyrządami), które utrwalają obrazy (w tym wypadku obraz dokumentu, którego oryginał lub odpis na prawach oryginału się nie zachował) i mogą posłużyć ustaleniu, czy określony dokument istniał, jaką treść zawierał i od kogo pochodził (art. 308 k.p.c.). Dopuszczenie dowodu z kserokopii w sytuacji, gdy strony dysponują oryginałem dokumentu, prowadziłoby do obejścia przepisów o dowodzie z dokumentu.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy powód nie podnosił, że oryginał dokumentu został zniszczony, zagubiony lub w jakikolwiek inny sposób utracony. Brak było zatem podstaw do zastosowania art. 308 k.p.c.

Zdaniem Sądu Okręgowego, nieuzasadnione jest twierdzenie, że Sąd I instancji obowiązany był wezwać powoda do przedłożenia oryginału umowy. Przedłożenie przez stronę powodową kserokopii niemających walorów dowodowych nie jest brakiem formalnym. Ustawa nie nakłada na sąd obowiązku wskazywania stronie, jakie i w jakiej formie ma przestawić dowody, a tym bardziej nie zobowiązuje sądu do wyręczania strony w udowadnianiu jej twierdzeń. Obowiązkiem strony, w szczególności reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, na co zwrócił również uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 07 lipca 2004 roku, I CK 32/2004 (Lex 529692), jest przedstawianie takich dowodów, które spełniają ustawowe wymagania przewidziane w Kodeksie postępowania cywilnego.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że nawet gdyby przyznać wartość dowodową przedłożonej przez powoda kserokopii umowy pożyczki i założyć istnienie wierzytelności wynikającej z tej umowy, powództwo podlegałoby oddaleniu z uwagi na nieudowodnienie faktu nabycia przedmiotowej wierzytelności przez powoda.

Żądanie zapłaty należności w sytuacji, gdy doszło do jej sprzedaży przez pierwotnego wierzyciela, musi być udokumentowane w sposób wykluczający jakiekolwiek wątpliwości dłużnika co do wierzyciela uprawnionego do zapłaty. Szczególnie aktualizuje się to w sytuacji, gdy w przelewie uczestniczą podmioty profesjonalnie, zajmujące się zawodowo obrotem wierzytelnościami. W okolicznościach niniejszej sprawy powód nie wykazał przejścia wierzytelności z tytułu umowy pożyczki na jego rzecz. Umowa cesji wierzytelności z dnia 09 maja 2014 roku (k.47-52) zawiera jedynie ogólne postanowienia. Wykaz konkretnych wierzytelności będących przedmiotem przelewu zamieszczono w załączniku nr 1 do tej umowy (k.54-55). Powód, powołując się na konieczność ochrony tajemnicy handlowej, przedłożył ten załącznik w wersji zanonimizowanej. Jedyna wierzytelność widoczna na przedłożonym dokumencie, to wierzytelność z dnia 26 marca 2013 roku, oznaczona numerem (...). Tymczasem na kserokopii umowy pożyczki (k.42-46) widnieje data 22 lutego 2013 roku i nr (...). Treść załącznika nr 1 do umowy z dnia 09 maja 2014 roku zmieniono aneksem nr (...) z dnia 28 października 2014 roku (k.65-66). Załącznik w wersji zmienionej tym aneksem, złożony do akt sprawy na k.67-68 wykazuje tylko jedną wierzytelność. Z informacji w nim zamieszczonych wynika, że przysługuje ona zbywcy wobec T. L., sposób jej oznaczenia nie wskazuje jednak na to, żeby wynikała ona z umowy pożyczki nr (...) zawartej w dniu 22 lutego 2013 roku. Jako datę zawarcia umowy wskazano 26 marca 2013 roku, a jako numer umowy (...).

Załączone do pozwu dokumenty nie zawierają treści pozwalającej na stwierdzenie, że wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki z dnia 22 lutego 2013 roku, przysługująca (...) Sp. z o.o. w P. wobec pozwanej, była objęta umową cesji z dna 09 maja 2014 roku. Z faktu oznaczenia aneksu z dnia 28 października 2014 roku numerem 2 można domniemywać, że umowa z dnia 09 maja 2014 roku (lub załącznik do tej umowy) była zmieniana jeszcze przed dniem 28 października 2014 roku. Do akt sprawy nie przedłożono jednak żadnych dowodów na okoliczność zakresu przedmiotowej zmiany.

W ocenie Sądu Okręgowego, nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 248 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i niezobowiązanie powoda do przedstawienia dowodu na okoliczność istnienia zobowiązania pozwanej i jego wysokości.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Stosownie do treści art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Przepis art. 232 k.p.c. stanowi zaś, że strony zobowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Zgodnie z usytuowaną w powołanych przepisach zasadą kontradyktoryjności, ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie. Sąd orzekający nie jest obciążony odpowiedzialnością za rezultat postępowania dowodowego, którego dysponentem są strony. W szczególności rzeczą sądu nie jest zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani prowadzenie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (wyroki SN z dnia 07 października 1998 roku, II UKN 244/98, Lex 37699 i z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, Lex 29440). Powód prowadzi działalność gospodarczą w zakresie obrotu wierzytelnościami, w niniejszym postępowaniu występuje przeciwko konsumentowi, a nadto jest reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, winien więc mieć pełną świadomość ciążących na nim obowiązków procesowych. Obowiązek wykazania, że wierzytelność z tytułu umowy pożyczki istnieje, jak również, że doszło do jej cesji, spoczywał na powodzie. Skoro powód nie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku, musiał ponieść konsekwencje w postaci przegrania procesu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.

Beata Błaszczyk