Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy
w P., w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko K. N., o zapłatę 1.193,10 zł, zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 1.193,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 596,55 zł od dnia 16 października 2013 roku do dnia zapłaty, od kwoty 596,55 zł od dnia 16 listopada 2013 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 227,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Powyższe orzeczenie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych: w pozwie złożonym w dniu 14.09.2014r. do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w ramach elektronicznego postępowania upominawczego, powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanego K. N., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...), kwoty 1.193,10 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 596,55 zł od dnia 16.10.2013r. do dnia zapłaty i od kwoty 596,55 zł od dnia 16.11.2013r. do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powyższego żądania powód wskazał, że w dniu 24.09.2013r. pozwany złożył u powoda zamówienie na wykonanie usługi, polegającej na reklamie jego firmy na stronie (...) oraz (...) należącej do powoda. Strony w dniu 24.09.2013r. zawarły umowę pisemną na wykonanie tej usługi. Przedmiotem reklamy było opracowanie wizytówki indywidualnej, bannera i umieszczenie danych dotyczących firmy pozwanego, galerii zdjęć, lokalizacji na mapie google wraz z możliwością samodzielnej edycji tekstu na tych portalach. Usługa została wykonana i w dniu 24.09.2013r. powód wystawił faktury VAT, które nie zostały uregulowane przez pozwanego. W dniu 21.10.2014r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniający powództwo w całości (sygn. akt VI Nc-e 1324010/14). W dniu 10.11.2014r. pozwany wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zarzucając, że nie podpisywał własnoręcznie żadnej umowy z powodem na świadczenie jakichkolwiek usług. Postanowieniem z dnia 18.12.2014r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził skuteczne wniesienie sprzeciwu i przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Płocku. W dalszym toku procesu obie strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska. W piśmie przygotowawczym z dnia 13.05.2015r. pozwany zarzucił dodatkowo, że nie otrzymał wcześniej dwóch faktur pro forma do zapłaty ani regulaminu. Potwierdził, że na nagraniu rozmowy telefonicznej jest głos pozwanego, jednak w dniu 24.09.2013r. pozwany rozmawiał z kilkoma firmami, które składały pozwanemu propozycję umieszczenia reklamy, a rozmowa z powodem powstała na skutek nieporozumienia, albowiem wcześniej pozwany wyraził zgodę na propozycję innej firmy. W dniu 24.09.2013r. przedstawiciel (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. przeprowadził rozmowę telefoniczną z K. N., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) K. N.i, w trakcie której przedstawił ofertę świadczenia przez powoda na rzecz pozwanego odpłatnej usługi reklamowej w pakiecie S. na okres 18 miesięcy. W ramach oferty powód zobowiązał się do opracowania i opublikowania na portalu (...) oraz (...) indywidualnej wizytówki firmy pozwanego, zawierającej dane teleadresowe i opis firmy, adres strony www, adres e-mail, przedstawienie lokalizacji na mapie google, 10 słów kluczowych, logo, galerię zdjęć i możliwość samodzielnej edycji tekstu. Należne powodowi wynagrodzenie za świadczenie tej usługi wynosić miało kwotę 970,00 zł netto i miało być płatne w dwóch ratach - pierwsza rata do dnia 15.10.2013r., a druga rata do 15.11.2013r. W trakcie rozmowy pozwany został poinformowany, że telefoniczne złożenie zamówienia na wykonanie usługi jest jednoznaczne z zawarciem umowy ustnej, jednocześnie przedstawiciel powoda poinformował pozwanego, że szczegółowe warunki umowy zawarte są w regulaminie określającym zasady zamieszczania reklam, udostępnionym na portalach internetowych powoda. Pozwany w trakcie rozmowy wyraził zgodę na zawarcie umowy na opisanych wyżej warunkach. Przedstawiciel powoda poinformował ponadto pozwanego, że faktury VAT pro forma zostaną przesłane pozwanemu w korespondencji elektronicznej, zawierającej adres e-mail powoda, na który pozwany mógł zgłaszać zastrzeżenia związane z wykonaniem umowy. Umowa została zawarta na okres od dnia 27.09.2013r. do dnia 26.03.2015r., a powód przesłał pozwanemu jej treść na piśmie w korespondencji elektronicznej na podany przez pozwanego adres e-mail. W dniu 24.09.2013r. powód wystawił pozwanemu faktury VAT pro forma nr (...) na kwotę 596,55 zł brutto (485,00 zł netto) z terminem płatności do dnia 15.10.2013r. oraz nr (...) na kwotę 596,55 zł brutto z terminem płatności do dnia 15.11.2013r. W korespondencji e-mail z dnia 01.10.2013r. powód poinformował pozwanego o wykonaniu umówionej usługi reklamowej oraz przesłał link do wizytówki przedsiębiorstwa pozwanego, znajdującej się na portalu (...) Jednocześnie powód zwrócił się do pozwanego z prośbą o nadesłanie zdjęć, jakie mają zostać dodane do wizytówki. Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy podkreślił, że w toku procesu bezsporny okazał się fakt przeprowadzenia w dniu 24.09.2013r. rozmowy telefonicznej pomiędzy przedstawicielem powoda a pozwanym, w trakcie której pozwanemu przedstawiona została oferta wykonania usługi reklamy internetowej, polegającej na opracowaniu i opublikowaniu w Internecie indywidualnej wizytówki firmy pozwanego. Treść rozmowy wynikała wprost z załączonego do akt sprawy zapisu na płycie CD, autentyczność nagrania nie była przez pozwanego kwestionowana. W kontekście stanowiska pozwanego, przedstawionego w sprzeciwie od nakazu zapłaty i w piśmie przygotowawczym z dnia 13.05.2015r., główną kwestią sporną było powstanie stosunku zobowiązaniowego pomiędzy stronami, wobec zaprzeczenia przez pozwanego zawarciu pisemnej umowy z powodem. W pozostałym zakresie materiał dowodowy w przedmiotowej sprawie stanowiły dokumenty prywatne, które Sąd uznał za wiarygodne dowody, ich prawdziwość i autentyczność nie została bowiem zakwestionowana w toku postępowania, a zawarta w nich treść nie budziła wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. W tak określonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał zasadność powództwa w całości. Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wystąpił w niniejszej sprawie przeciwko pozwanemu K. N., prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...), z roszczeniem o zapłatę należnego mu od pozwanego wynagrodzenia w kwocie 1.193,10 zł za wykonanie usługi, obejmującej zamieszczenie reklamy firmy pozwanego na internetowym portalu powoda. Na dochodzoną pozwem kwotę składały się dwie równe raty wynagrodzenia, wynikające z wystawionych przez powoda faktur VAT pro forma załączonych do pozwu. W ocenie Sądu Rejonowego, analizując charakter prawny opisanej w pozwie umowy, należało przyjąć, iż stanowiła ona umowę o świadczenie usług, do której na podstawie art. 750 k.c. należy stosować odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 734 i n. k.c.). W orzecznictwie wskazuje się, że umowa, która ma za przedmiot emisję reklamy stanowi umowę o wykonanie określonej usługi, nie uregulowaną odrębnymi przepisami. W szczególności akcentuje się w tym kontekście, że zamierzony wynik umów o świadczenie usług reklamowych jest z reguły na tyle wątpliwy, że trudno je ujmować jako umowy o dzieło - nawet w świetle stanowiska uznającego za dzieło w rozumieniu art. 627 k.c. zarówno rezultat materialny, jak i niematerialny (wyrok SN z dnia 06.06.2001r., V CKN 291/00, LEX nr 53120; wyrok SN z dnia 28.09.2004r„ IV CK 640/03, OSNC 2005r., Nr 9, poz. 157, str. 66; Legalis nr 67319; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14.09.2012r., I ACa 222/12, Legalis nr 730800). Mając przy tym na uwadze, że usługi, świadczone przez powoda w umówionym okresie czasu, miały charakter odpłatny, roszczenie powoda obejmowało żądanie wykonania przez pozwanego obowiązku zapłaty wynagrodzenia, którego wysokość wynikała z załączonych do pozwu faktur VAT. Na podstawie art. 744 k.c., znajdującego odpowiednie zastosowanie do umów o świadczenie usług (art. 750 k.c.), w razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się zaś przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych. W niniejszej sprawie wynagrodzenie powoda w kwocie 970,00 zł netto miało być płatne według umowy w dwóch równych ratach - pierwsza rata do 15.10.2013r., a druga rata do 15.11.2013r. W tych okolicznościach dochodzone przez powoda roszczenie zakwalifikować należało jako żądanie spełnienia przez pozwanego świadczenia ciążącego na nim zgodnie z treścią zobowiązania (art. 353 §1 k.c.). W ocenie Sądu Rejonowego zarzut pozwanego dotyczący nieskładania przez niego zamówienia na wykonanie usługi reklamowej i braku skutecznego zawarcia umowy z powodem nie zasługiwał na uwzględnienie w kontekście dokonanych wyżej ustaleń. Przede wszystkim wskazać należy, w oparciu o utrwaloną treść rozmowy telefonicznej z dnia 24.09.2013r. pomiędzy przedstawicielem powoda a pozwanym, że pozwanemu w sposób jasny, jednoznaczny i nie budzący wątpliwości przedstawione zostały warunki umowy w zakresie rodzaju świadczonej usługi oraz wysokości należnego wynagrodzenia, a warunki te zostały przez pozwanego w sposób stanowczy zaakceptowane. Pozwany został przy tym poinformowany, iż telefoniczne złożenie zamówienia jest równoznaczne z zawarciem umowy. Zważyć należy, iż w przedmiotowej sprawie nie było konieczności wymiany oświadczeń woli w formie pisemnej, a przedstawiony przez powoda dokument (k. 26-27) stanowił jedynie pisemne potwierdzenie oświadczenia woli złożonego przez powoda. W konsekwencji, biorąc pod uwagę konsensualny charakter umowy o świadczenie usług, należało uznać, że strony w rozmowie telefonicznej uzgodniły wszystkie istotne elementy umowy o świadczenie usługi reklamy, a umowa została zawarta w sposób wiążący w formie ustnej. Pozwany w toku procesu powołał się wprawdzie na okoliczność, że wyrażenie przez niego zgody na zawarcie umowy było nieporozumieniem, gdyż dniu 24.09.2013r. pozwany prowadził rozmowy z innymi podmiotami świadczącymi usługi w zakresie reklamy, jednak fakt ten nie został przez pozwanego udowodniony. Podkreślić należy, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach procesu (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.), spoczywa na tej stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). W orzecznictwie trafnie zwraca się uwagę, że ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym nie zawsze spoczywa na powodzie. Ten, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu powoda obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20.12.2006r., IV CSK 299/06, LEX nr 233051; wyrok SN z dnia 14.02.2002r., V CRN 745/00, LEX nr 53163). Faktów tamujących oraz niweczących powinien dowieść przeciwnik tej strony, która występuje z roszczeniem, czyli z zasady - pozwany (wyrok SN z dnia 29.09.2005r., III CK 11/05, LEX nr 187030). Nie budzi wątpliwości to, iż zarzut pozwanego kwestionujący skuteczne zawarcie umowy z powodem mieścił się w kategorii faktów niweczących roszczenie objęte pozwem. Wobec bezspornej treści rozmowy telefonicznej, w której powód został wyraźnie wskazany jako usługodawca, to pozwany powinien zatem udowodnić w niniejszym procesie, że pomimo złożenia przez obie strony zgodnych oświadczeń woli umowa z powodem nie została zawarta, ewentualnie że pozwany skutecznie uchylił się od skutków swojego oświadczenia, zrezygnował z usługi lub odstąpił od umowy. Wobec braku dowodów na tego rodzaju okoliczności, zarzut pozwanego dotyczący braku zawarcia umowy należało ocenić jako nieuzasadniony. Nieuzasadnione okazały się również pozostałe zarzuty podniesione przez pozwanego przeciwko żądaniu pozwu. W odniesieniu do zarzutu niedoręczenia pozwanemu faktur pro forma wskazać należy, że skuteczne doręczenie tych faktur pozwanemu nie było warunkiem wymagalności należnego powodowi wynagrodzenia, a w związku z tym fakt ten nie miał istotnego znaczenia w tej sprawie. Terminy zapłaty obu rat wynagrodzenia zostały określone i zaakceptowane przez pozwanego w treści umowy z dnia 24.09.2013r. i w tych terminach stały się wymagalne, bez konieczności doręczania pozwanemu wystawionych faktur pro forma. W zakresie zarzutu nieotrzymania przez pozwanego regulaminu wskazać z kolei należy, że zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z dnia 18.07.2002r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. Nr 144, poz. 1204 z późn. zm.), będącym przepisem szczególnym w stosunku do regulacji art. 384 §4 k.c., obowiązkiem powoda jako usługobiorcy było jedynie nieodpłatne udostępnienie pozwanemu jako usługobiorcy regulaminu przed zawarciem umowy o świadczenie usług, a także - na żądanie powoda - w taki sposób, który umożliwiał pozyskanie, odtwarzanie i utrwalanie treści regulaminu za pomocą systemu teleinformatycznego, którym posługuje się powód (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15.03.2013r., VI ACa 1245/12, LEX nr 1314927). Pozwany w trakcie rozmowy telefonicznej został poinformowany o obowiązywaniu regulaminu określającego szczegółowe zasady zamieszczania reklam na portalach internetowych powoda (k. 28-29) oraz o miejscu jego udostępnienia, a zatem pozwany miał możliwość zapoznania się z jego treścią. W związku z tym, doręczenie pozwanemu przedmiotowego regulaminu nie było konieczne dla związania pozwanego jego postanowieniami, natomiast pozwany nie udowodnił, aby zgłosił powodowi żądanie doręczenia treści regulaminu i go nie otrzymał. W tych okolicznościach to pozwanego obciążać powinny negatywne skutki niezapoznania się z treścią regulaminu, podobnie jak skutki niezapoznania się z przesłanym w dniu 01.10.2013r. przez powoda na prawidłowy adres e-mail pozwanego potwierdzeniem wykonania zamówionej usługi (k. 30-31). Podkreślić w tym miejscu należy, że załączony do wymienionej wiadomości wydruk reklamy (wizytówki) firmy pozwanego zawierał wszystkie dane, do umieszczenia których zobowiązany był powód (nazwa przedsiębiorcy, przedmiot działania, dane adresowe,, adres e-mail, logo firmy). Dodatkowo wskazać należy, iż usługa wykonana została w określonym w regulaminie terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia umowy, tj. do dnia 01.10.2013r. Powód w toku postępowania wykazał zatem fakt wykonania umówionej usługi reklamowej, a jednocześnie brak było dowodów, które świadczyłyby o nieprawidłowym funkcjonowaniu reklamy na portalu internetowym w pozostałym okresie obowiązywania umowy. Reasumując powyższe rozważania, wobec tego, że podniesione zarzuty przeciwko żądaniu pozwu okazały się nieskuteczne, Sąd ocenił powództwo jako zasługujące na uwzględnienie w całości. Z uwagi na zaistniałe opóźnienie ze strony pozwanego w zapłacie obu rat wynagrodzenia w umówionych terminach, żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda odsetek ustawowych od tych kwot od dnia następnego po dniu płatności do dnia zapłaty, znajdowało oparcie w treści przepisów art. 481 §1 i §2 k.c. Zgodnie bowiem z art. 481 §1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli przy tym stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe (art. 481 §2 k.c.). Na tej podstawie Sąd zasądził w wyroku odsetki ustawowe od kwoty 596,55 zł od dnia 16.10.2013r. do dnia zapłaty i od kwoty 596,55 zł od dnia 16.11.2013r. do dnia zapłaty. W przedmiocie kosztów procesu Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z zasadą wynikającą z art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości pozwanego jako stronę przegrywającą. Zasądzona z tego tytułu kwota obejmowała uiszczoną przez powoda opłatę sądową od pozwu (30 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika powoda (180 zł), ustalone na podstawie §2 ust. 1 i 2 w zw. z §6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. - Dz. U. z 2013r., poz. 490), wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Zgodnie bowiem z art. 98 §3 k.p.c., do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata (radcę prawnego) zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Powyższe orzeczenie w całości apelacją zaskarżył pozwany, który zarzucając rozstrzygnięciu naruszenie prawa, tj. art. 379 pkt. 5 k.p.c. skutkującym nieważność postępowania. Naruszenie to polegało pozbawieniu K. N. prawa do obrony jego praw przez brak lub wadliwe wywołanie sprawy ( art. 210 § 1 kpc ) co skutkowało nie powiadomieniem strony, pełnomocnika i doprowadzonego na rozprawę świadka o rozpoczęciu rozprawy, nie przekazaniu informacji o możliwości wejścia na salę posiedzeń i uniemożliwiło im przedstawienia stanowiska w sprawie oraz twierdzeń i dowodów na ich poparcie, wniósł przeprowadzenie dowodu z oświadczeń pisemnych K. N. , A. F. i adwokata E. T., przesłuchanie w charakterze świadka - A. F. zam.(...)-(...) P. ul. (...) oraz pozwanego na okoliczność iż pozwany świadek i pełnomocnik oczekiwali na wywołanie sprawy oraz dlaczego nie weszli na salę rozpraw, M. M. - na adres Sądu Rejonowego w Płocku na okoliczność czy K. N., jego pełnomocnik i towarzysząca im A. F. byli w Sądzie w dniu 11 stycznia 2016r.o godzinie 14 oraz jak wywołano sprawę, formalnie zaś o uchylenie zaskarżonego wyroku zniesienie postępowania i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, oraz zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego podlegała oddaleniu jako bezzasadna. Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu apelacji odnoszącego się do nieważności postępowania poprzez pozbawienie pozwanego możliwości obrony i udziału w wyznaczonej z jego udziałem rozprawie. Należy przede wszystkim zaznaczyć, iż protokół rozprawy wyznaczonej na dzień 11 stycznia 2016 roku, na którą został wezwany pozwany, zawierał zapis co do godziny wywołania posiedzenia, faktu, że nikt nie stawił się po jej wywołaniu oraz w zakresie godziny zamknięcia posiedzenia wyznaczonego na rozprawę. Protokół rozprawy stanowi w tym przypadku dokument urzędowy sporządzony zgodnie z wymogami przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Jednocześnie też pozwany nie złożył wniosku o dokonanie sprostowania protokołu rozprawy w trybie art. 160 k.p.c. w celu wykazania, iż przebieg rozprawy, w szczególności w zakresie daty i godziny wywołania posiedzenia był inny niż wynikający z protokołu rozprawy bądź też nie miał miejsca. Na marginesie należy zauważyć, iż pozwany do daty rozprawy nie był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, nie zgłosił też osobowych wniosków dowodowych, w związku z czym na wyłącznie reprezentant strony powodowej oraz pozwany osobiście podlegali wezwaniu na rozprawę, stawiennictwo zaś pozostałych podmiotów, w tym osoby która nie złożyła w sprawie pełnomocnictwa do reprezentacji pozwanego na rozprawie oraz osób, które miały występować w charakterze świadków, nie mogło doprowadzić do przypisania im określonej roli procesowej w danym postępowaniu. Również oświadczenia w/w osób załączone przez pozwanego jako dowód na brak skutecznego rozpoczęcia rozprawy, sporządzone pod dyktando pełnomocnika procesowego pozwanego, jako sprzeczne z istniejącym dowodem w postaci dokumentu urzędowego, nie mogły zasługiwać na uwzględnienie. Na koniec należy zaznaczyć, iż pozwany poza wskazanymi przez siebie w sprzeciwie od nakazu zapłaty twierdzeniami, które zostały w części uwzględnione przez Sąd I instancji przy poczynionych ustaleniach faktycznych, nie zgłosił wniosków dowodowych zmierzających do udowodnienia twierdzeń, z których wywodził określone skutki prawne, nie złożył też zarzutów natury merytorycznej odnoszących się do zasadności i treści rozstrzygnięcia, wobec czego przy braku przyjęcia zasadności zarzutu naruszenia przepisu art. 370 pkt. 5 k.p.c. apelację pozwanego należało uznać w całości za niezasadną i jako taką na podstawie art. 385 k.p.c. oddalić.