Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość emerytury i podjęcie wypłaty emerytury

na skutek odwołania K. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 28 października 2015 r. sygn. (...)

1.  oddala odwołanie w zakresie żądania podjęcia wypłaty emerytury wnioskodawcy K. B.,

2.  umarza postępowanie w pozostałej części.

sygn. akt VU 1266/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 4 września 2015 r., przyznał K. B. emeryturę w kwocie zaliczkowej od (...) 2014 r., to jest od daty wskazanej w powyższym wyroku, będącej datą ukończenia przez uprawnionego wieku emerytalnego 60 lat. Świadczenie to zostało zawieszone ze względu na kontynuacje zatrudnienia przez wnioskodawcę.

Pełnomocnik wnioskodawcy w odwołaniu z dnia 12 listopada 2015 r. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w zakresie zawieszenia wnioskodawcy prawa do realizacji naliczonego świadczenia emerytalnego i ustalenie terminu jego realizacji zgodnie z wyrokiem sądu oraz wniósł o dokonanie przeliczenia i sprostowania ustaleń co do stażu sumarycznego wnioskodawcy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu podniósł, że podjęcie wypłaty świadczenia może nastąpić dopiero po przedłożeniu przez wnioskodawcę świadectwa pracy potwierdzającego fakt rozwiązania stosunku pracy. Nadto organ wskazał, że okres od 24 kwietnia 2009 r. do 29 kwietnia 2009 r. wraz z okresem od 1 do 2 lutego 2010 r. nie został zaliczony do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy, bowiem w tym czasie wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym.

Na rozprawie w dniu 10 maja 2016 r. pełnomocnik wnioskodawcy zakwestionował przedmiotową decyzję jedynie w zakresie zawieszenia przez organ rentowy wypłaty emerytury w okresie od 1 grudnia 2014 r. do końca października 2015 r. W pozostałym zakresie cofnął odwołanie i jednocześnie wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Pełnomocnik ZUS wnosił o oddalenie odwołania, jednocześnie wyrażając zgodę na cofnięcie odwołania.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił co następuje:

Wnioskodawca K. B. w dniu 2 grudnia 2014 r. wniósł kolejny wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia (...) 2014 r. ZUS odmówił przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę – k. 1-4 akt o emeryturę, decyzja z dnia (...) 2014 r.- k. 16 akt o emeryturę)

Od decyzji tej wnioskodawca złożył odwołanie. Wyrokiem z dnia 4 września 2015 r. w sprawie sygn. akt V U 80/15 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia (...) 2014 r. i przyznał wnioskodawcy K. B. prawo do emerytury poczynając od dnia (...) 2014 r.

(dowód: odwołanie – k. 22 akt o emeryturę, wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 4 września 2015 r., sygn. akt V U 80/15 – k. 33 akt sprawy V U 80/15)

Organ rentowy, w wykonaniu powyższego wyroku, decyzją z dnia 28 października 2015 r. przyznał wnioskodawcy emeryturę w kwocie zaliczkowej od dnia (...) 2014 r., tj. od daty wskazanej powyższym wyroku, będącej datą ukończenia przez uprawnionego wieku emerytalnego 60 lat. Jednocześnie ZUS zawiesił wypłatę świadczenia z powodu kontynuacji zatrudnienia przez wnioskodawcę. ZUS poinformował ubezpieczonego, że podjęcie wypłaty emerytury może nastąpić na wniosek po przedłożeniu w oddziale organu rentowego świadectwa pracy lub zaświadczenia potwierdzającego fakt rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Organ wyjaśnił, że świadczenie zostało przyznane w kwocie zaliczkowej, gdyż trwa postępowanie wyjaśniające w Powiatowym Urzędzie Pracy w R. w sprawie pobranego przez wnioskodawcę zasiłku dla bezrobotnych za okres od 22 kwietnia 1999 r. do 21 kwietnia 2000 r. W pouczeniu załączonym do decyzji wskazano, że w przypadku przyznania emerytury w kwocie zaliczkowej odwołanie nie przysługuje.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 28 października 2015 r. – k. 46-47 akt o emeryturę)

Wnioskodawca od 28 września 2007 r. do 10 listopada 2015 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) sp. z o.o. Centrum (...) – część operacyjna na stanowisku magazyniera.

(dowód: zaświadczenie z dnia 17 listopada 2014 r. – k. 4 akt o emeryturę, świadectwo pracy z dnia 10 listopada 2015 r. – k. 55 akt o emeryturę )

W dniu 23 listopada 2015 r. wnioskodawca złożył w organie rentowym świadectwo pracy potwierdzające rozwiązanie powyższego stosunku pracy wraz z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury.

(dowód: wniosek z dnia 23 listopada 2015 r. – k. 53-54 akt o emeryturę, świadectwo pracy z dnia 10 listopada 2015 r. – k. 55-55v akt o emeryturę)

Decyzją z dnia 8 grudnia 2015 r. organ rentowy, po rozpoznaniu ww. wniosku ubezpieczonego, przeliczył zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 1 listopada 2015 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Nadto wskazał, że należność z tytułu świadczenia emerytalnego za okres od 1 listopada 2015 r. do 30 listopada 2015 r. wraz ze świadczeniem za grudzień 2015 r. w kwocie 2.961,94 zł przekaże na rachunek bankowy wnioskodawcy.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 8 grudnia 2015 r. – k. 60-61 akt o emeryturę)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim wskazać należy, że P. B. nie wniósł odwołania od zaskarżonej decyzji co do wysokości świadczenia, która to wysokość została ustalona zaliczkowo, a więc ostatecznie zostanie ustalona na podstawie oceny wszelkich dowodów złożonych przez wnioskodawcę w okresie późniejszym. Jedyny zarzut odnośnie zaskarżonej decyzji dotyczył zawieszonego świadczenia za okres od dnia 1 grudnia 2014 r. do dnia 31 października 2015 r. i w tym zakresie odwołanie było możliwe (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 października 2013 r., III AUa 285/13, Legalis nr 747068).

Zgodnie z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015, poz. 748 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Powyższa regulacja, którą zastosował organ rentowy, obowiązuje od dnia 1 stycznia 2011 r. i powraca do rozwiązań, które obowiązywały w okresie od dnia 1 lipca 2000 r. do dnia 7 stycznia 2009 r. na mocy art. 103 ust. 2 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Przepis art. 103 ust. 2a ustawy był przedmiotem oceny Sądu Najwyższego z punktu zgodności tego przepisu z Konstytucją. W wyroku z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie sygn. akt II UK 276/03 Sąd Najwyższy stwierdził, że cel nowelizacji art. 103 ust. 2a zmierza do wymuszenia na pracodawcy świadomych decyzji ponownego zatrudnienia osoby z ustalonym prawem do emerytury. Ustawodawca ma prawo wprowadzać czy też modyfikować zasady zawieszalności świadczeń emerytalno-rentowych, mając na uwadze aspekty społeczno-ekonomiczne, w tym aktualne tendencje na rynku pracy, co w żadnym stopniu nie narusza zasady demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej wyrażonej w art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto Sąd Najwyższy stwierdził, iż regulacja ta nie narusza zasady ochrony praw nabytych potwierdzonych w Konstytucji art. 67 ust. 1, albowiem nie pozbawia ona osób zainteresowanych prawa do emerytury, lecz oddziela nabycie prawa do emerytury w wyniku ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego (dożycie odpowiedniego wieku) od zawieszenia świadczenia w razie kontynuacji zatrudnienia bez rozwiązania stosunku pracy. W przypadku istnienia przyczyny zawieszenia świadczenia (kontynuowanie zatrudnienia) konsekwencją zawieszenia prawa do świadczenia jest wstrzymanie jego wypłaty, jednak ustanie tej przyczyny powoduje wznowienie wypłaty świadczenia od miesiąca ustania. Zmodyfikowana zasada zawieszalności świadczeń nie łamie, zdaniem Sądu Najwyższego, zasady lex retro non agit, ponieważ nie odbiera ubezpieczonemu nabytych praw do świadczeń emerytalnych, lecz zmienia - od daty określonej w art. 3 ustawy z dnia 20 stycznia 2000 r. zmieniającej ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 9, poz. 118) - dotychczasowe zasady ich zawieszania, wyrażające się warunkowym wstrzymaniem ich wypłaty, co jest dopuszczalne i możliwe w zaistniałych okolicznościach społeczno-ekonomicznych. Regulacja zawarta w art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej nie narusza też praw nabytych. Nie pozbawia ona bowiem ubezpieczonych prawa do emerytury, a z kontynuowaniem zatrudnienia bez rozwiązania stosunku pracy łączy konsekwencje w postaci zawieszenia prawa do świadczenia i w efekcie wstrzymanie jego wypłaty (art. 134 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej). Ustanie przyczyny zawieszenia prawa do emerytury, to jest rozwiązanie stosunku pracy powoduje wznowienie wypłaty świadczenia.

Także Trybunał Konstytucyjny wypowiadał się w przedmiocie art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej. W wyroku z dnia 7 lutego 2006 r., sygn. akt SK 45/04 orzekł, że art. 103 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 30, art. 65 ust. 1, art. 70 ust. 5 i art. 73 Konstytucji. W przywołanym wyroku Trybunał Konstytucyjny ustosunkował się również do zarzutu naruszenia zasady zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasady ochrony praw nabytych ubezpieczonych. Zdaniem Trybunału, ingerencja ustawodawcy w tym przypadku nie polega na zniesieniu nabytego prawa do emerytury, ani na zmniejszeniu jego zakresu, ale jedynie na wprowadzeniu dodatkowych warunków jego realizacji. Zaskarżony przepis nie narusza nabytych praw ubezpieczonych również dlatego, że nie pozbawia on ich prawa do emerytury, a tylko powoduje zawieszenie jej wypłacania w razie kontynuacji zatrudnienia u tego samego pracodawcy, bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy. Trybunał Konstytucyjny nie dopatrzył się również naruszenia zakazu retroakcji prawa. Ponadto Trybunał wskazał, że emerytura jest w założeniu świadczeniem, które zastępuje, a nie uzupełnia wynagrodzenia ze stosunku pracy i do jej istoty należy zapewnienie środków utrzymania w razie zaprzestania pracy w związku z osiągnięciem określonego wieku. Trybunał uznał tym samym, że ustawodawca ma prawo uzależnić podjęcie wypłaty emerytury od uprzedniego rozwiązania stosunku pracy, a rozwiązanie to nie narusza zasady równości.

Rozważania zawarte w powyższych wyrokach odnoszą się do regulacji, mającej zastosowanie w rozpatrywanej sprawie. Jak wynika z ustaleń Sądu, skarżący nabył prawo do emerytury po 31 grudnia 2010 r., to jest w reżimie prawnym ukształtowanym przez treść art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który uniemożliwia pobieranie świadczenia emerytalnego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy. A zatem organ rentowy prawidłowo zawiesił wypłatę świadczenia.

Nie ma także racji pełnomocnik wnioskodawcy, że decyzja ZUS jest nieprawidłowa, albowiem nie uwzględnia okoliczności, iż prawo do emerytury przyznane zostało wnioskodawcy wyrokiem Sądu i z określoną w tym wyroku datą.

Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd prawny zaprezentowany przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 marca 2011 r. w sprawie II UK 299/10, którego teza brzmi „skutkiem zastosowania art. 103 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w okresie jego obowiązywania było to, że osoba ubiegająca się o prawo do emerytury kontynuująca zatrudnienie na rzecz pracodawcy, u którego wykonywała ją przed nabyciem prawa do emerytury, z dniem spełnienia warunków niezbędnych do nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia, prawo to nabywała, jednakże realizacja tego prawa następowała dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy. Bez znaczenia był przy tym fakt, czy potwierdzenie spełnienia ustawowych przesłanek nabycia prawa do emerytury nastąpiło już w toku postępowania przed organem rentowym, czy tez dopiero w następstwie ustaleń dokonanych w postępowaniu sądowym”.

Zawarta w uzasadnieniu ww. wyroku argumentacja odnosi się także do skutków stosowania art. 103 a ustawy, jako odpowiednika art. 103 ust. 2a ustawy. W uzasadnieniu tegoż wyroku Sąd Najwyższy stwierdził między innymi, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego i jednolitym stanowiskiem doktryny prawa ubezpieczeń społecznych, przepisy prawa ubezpieczeń społecznych powinny być wykładane ściśle, co oznacza w zasadzie prymat dyrektyw wykładni językowej w odniesieniu do pozostałych metod wykładni, w tym wykładni systemowej i wykładni historycznej lub celowościowej. A wykładnia językowa art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej nie budzi wątpliwości. Nie ma przy tym podstaw do odejścia od dyrektyw wykładni językowej tego przepisu. Nie jest taką podstawą okoliczność, że do chwili ustalenia w decyzji organu rentowego prawa do emerytury ubezpieczony był pozbawiony możliwości wyboru pomiędzy statusem emeryta a statusem pracowniczym, bo statusu emeryta nie posiadał, skoro stosownie do art. 4 pkt 1 ustawy za emeryta uważa się nie osobę, która nabyła prawo do świadczenia po spełnieniu przewidzianych przez przepisy warunków, lecz osobę mająca ustalone prawo do emerytury. Decyzje organu rentowego przyznające (ustalające) prawo do emerytury mają charakter deklaratoryjny a nie konstytutywny i potwierdzają jedynie spełnienie ustawowych przesłanek nabycia prawa do świadczenia emerytalnego. Prawo do emerytury jest bowiem nabywane z mocy prawa. Nie jest też tak, jak podniósł Sąd Najwyższy, że wszystkie decyzje organu rentowego przyznające prawo do emerytury są wydawane niezwłocznie po zgłoszeniu wniosku o to świadczenie, ponieważ zgodnie z treścią art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji potwierdzającej prawo do emerytury może być natomiast poprzedzone, jak wynika z zasad doświadczenia życiowego, nawet wielomiesięcznym postępowaniem wyjaśniającym prowadzonym przez organ rentowy. Z kolei nie każde postępowanie sądowe kończące się orzeczeniem przyznającym ubezpieczonemu prawo do emerytury trwa długo. Wreszcie nie ma podstaw do różnicowania sytuacji prawnej ubezpieczonych ubiegających się o prawo do emerytury i spełniających (obiektywnie) warunki nabycia tego prawa jedynie z uwagi na długość okresu oczekiwania na potwierdzenie owych uprawnień. Dokonana w taki sposób wykładnia musiałaby prowadzić do uznania, że mamy w gruncie rzeczy do czynienia w dwoma różnymi przepisami, z których jeden znajduje zastosowanie w stosunku do ubezpieczonych bezspornie spełniających warunki nabycia prawa do emerytury, drugi zaś jest stosowany w odniesieniu do tych, których uprawnienia emerytalne zostaną potwierdzone dopiero w postępowaniu odwoławczym (sądowym)

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 sentencji.

Na podstawie art. 355§ 1 k.p.c. w związku z art. 203 § 4 k.p.c. oraz art. 469 k.p.c., w pozostałym zakresie postępowanie umorzono.