Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił Z. M. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy uznał za udowodnione 25 lat 1 miesiąc i 22 dni stażu sumarycznego, w tym 10 lat i 4 miesiące stażu pracy w warunkach szczególnych.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach Zakład uwzględnił zatrudnienie w Państwowym Ośrodku (...) w R. od 1 sierpnia 1981 roku do 31 maja 1990 roku oraz z (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od 1 czerwca 1990 roku do 30 listopada 1991 roku.

W odwołaniu od powyższej decyzji Z. M. wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1)  naruszenie prawa materialnego – art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz §2 i 4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze polegającego na błędnym ich zastosowaniu poprzez uznanie, że nie spełnia przesłanek uzyskania emerytury przysługującej pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

2)  dokonanie ustaleń sprzecznych z treścią materiału dowodowego – świadectwem pracy wystawionym przez Urząd Gminy Archiwum Akt Zlikwidowanego Państwowego Ośrodka (...) w R. z którego wynika, że pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tokarza remontu urządzeń produkcyjnych.

W uzasadnieniu odwołania wskazał, że w Państwowym Ośrodku (...) w R. w okresie od 3 lipca 1973 roku do 25 kwietnia 1974 roku i od 16 kwietnia 1976 roku do 31 maja 1990 roku pracował w szczególnych warunkach na stanowisku tokarza remontu urządzeń produkcyjnych.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony Z. M. urodził się (...).

Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. (wniosek o emeryturę – k.1 akt ZUS)

Ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował 25 lat 1 miesiąc i 22 dni ogólnego stażu pracy. (okoliczności bezsporne)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia wymiarze 10 lat i 4 miesięcy w tym:

1)  w Państwowym Ośrodku (...) w R. od 1 sierpnia 1981 roku do 31 maja 1990 roku na stanowisku tokarza remontowego urządzeń produkcyjnych,

2)  w Zakładzie Usługowo – Produkcyjnym (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w R. od 1 czerwca 1990 roku do 31 listopada 1991 roku na stanowisku tokarza remontowego urządzeń produkcyjnych. (decyzja k.16 akt ZUS, III plik)

W okresie od 9 lipca 1973 roku ubezpieczony był zatrudniony w Państwowym Ośrodku (...) w R. na stanowisku tokarza na Wydziale Regulacji i Produkcji. (umowa - akta osobowe, k.19)

W okresie od 26 kwietnia 1974 roku do 15 kwietnia 1976 roku ubezpieczony pełnił zasadniczą służbę wojskową. (wypis z książeczki wojskowej – k.4 akt ZUS, I plik)

Po odbyciu służby wojskowej, od 26 kwietnia 1976 roku ubezpieczony został ponownie przyjęty do pracy w Państwowym Ośrodku (...) w R. na stanowisku tokarza w pełnym wymiarze czasu pracy. (umowa – akta osobowe, k.19)

Na stanowisku tokarza ubezpieczony pracował do 31 maja 1990 roku. (świadectwo pracy – akta osobowe, k.19)

W okresie od 3 września 1979 roku do 26 czerwca 1980 roku i od 1 września 1980 roku do 24 czerwca 1981 roku ubezpieczony zobowiązał się przeszkolić uczniów klasy II i III zasadniczej szkoły zawodowej w zawodzie tokarza. Ubezpieczony miał szkolić po 2 osoby dziennie 3 dni w tygodniu. Szkolenie odbywało się w czasie pracy, w ramach umowy o pracę. Za przeprowadzone szkolenie ubezpieczony otrzymał dodatkowe wynagrodzenie.

Ubezpieczony poświęcał na szkolenie uczniów około 50% swojego czasu pracy. (umowy – akta osobowe k.19, zeznania ubezpieczonego min.00:03:32-00:22:40 w zw. z min.01:00:03-01:03:59 protokół z 23.05.2016 r.)

Ubezpieczony otrzymywał dodatek za szkodliwość począwszy o 1 sierpnia 1981 roku. Ubezpieczony nie otrzymał dodatku za szkodliwość w lutym i październiku 1984 roku, we wrześniu i w październiku 1987 roku, w lipcu 1988 roku, w sierpniu i w grudniu 1989 roku i w maju 1990 roku. (karty wynagrodzeń – k.19)

Państwowy Ośrodek (...) w R. zajmował się produkcją części zamiennych do maszyn rolniczych. (zeznania ubezpieczonego min.00:03:32 w zw. z min.1:00:03 protokół z 23.05.2016 r.)

Ubezpieczony wykonywał elementy metalowe, głowice, gniazda, prowadnice, wytłaczał elementy z turbaksu, z którego powstawały tulejki, z żeliwa. Ubezpieczony zajmował się regeneracją głowic, prowadnic. Ubezpieczony przez cały okres zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) wykonywał takie same prace tokarza remontu urządzeń produkcyjnych. Prace te wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, nie był oddelegowany do innych prac. W zakładzie nie było przestojów ani przerw w pracy.

W miejscu pracy było duże zapylenie. Pracownicy otrzymywali mleko oraz dodatek za szkodliwość, który nie zawsze był wypłacany.

Ubezpieczony nie zajmował się demontażem ani montażem naprawionych części.

(zeznania świadków T. B. min.00:24:30-00:31:38, R. M. (1) min.00:31:58-00:39:00, G. P. min.00:39:42-01:00:20, zeznania ubezpieczonego min.00:03:32-00:22:40 w zw. z min.01:00:03-01:03:59 protokół z 23.05.2016 r.)

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny między stronami. Istotne w sprawie okoliczności zostały ustalone na podstawie dowodów z dokumentów, których strony nie kwestionowały.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków T. B., R. M. (2) i G. P.. Zeznania te są spójne i logiczne. Świadkowie pracowali wspólnie z ubezpieczonym w tym samym zakładzie, mają zatem pełną wiedzę o pracy jaką wykonywał. Zeznania świadków potwierdzają zeznania ubezpieczonego w zakresie rodzaju wykonywanej pracy. Świadkowie potwierdzili również zeznania ubezpieczonego, że na szkolenie uczniów poświęcał około 4 godzin dniówki, czyli 50% czasu pracy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się do rozstrzygnięcia czy okres pracy ubezpieczonego Z. M. w Państwowym Ośrodku (...) w R. od 9 lipca 1974 roku do 31 lipca 1981 roku był okresem pracy w szczególnych warunkach. Pozostały okres zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie (od 1 sierpnia 1981 roku do 31 maja 1990 roku) został uznany przez organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.748) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Z treści przepisu art.32 ww. ustawy wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949).

Zgodnie z §2 ww. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika.

Z treści §3 i 4 ww. rozporządzenia wynika, iż za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Ubezpieczony pracował w Państwowym Ośrodku (...) w R.. Państwowe Ośrodki (...) były powoływane przez Ministra Rolnictwa i zajmowały się obsługą rolniczych spółdzielni produkcyjnych pod względem mechanizacji produkcji rolnej i remontu sprzętu rolniczego. Nadto w umowie o pracę ubezpieczonego jest zamieszona adnotacja, że będzie otrzymywał wynagrodzenie zgodnie z Układem Zbiorowym Pracy dla pracowników przedsiębiorstw mechanizacji rolnictwa. Powyższe okoliczności wskazują na zaszeregowanie zakładu pracy ubezpieczonego do resortu rolnictwa.

W wykazie A do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace przy suchej destylacji drewna i węgla aktywnego (dział VI punkt 4). Takie prace wykonywał ubezpieczony w spornym okresie, zajmując się produkcją głowic, gniazd, prowadnic, wytłaczaniem elementów z turbaksu, z którego powstawały tulejki. Nadto stanowisko tokarza remontu urządzeń produkcyjnych zostało wymienione w zarządzeniu nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.Urz. Ministerstwa Rolnictwa Leśnictwa i (...) Żywnościowej nr 2, poz.4) w dziale VI poz. 4 punkt 65.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia od 1 sierpnia 1981 roku do 31 lipca 1990 roku, wskazując iż od tego miesiąca ubezpieczony otrzymywał dodatek za szkodliwość. Z ustaleń Sądu wynika, iż od 1 sierpnia 1981 roku w wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy ani w obowiązkach nie nastąpiły żadne zmiany. Ubezpieczony pracował na tym samym stanowisku pracy i wykonywał te same zadania. Nadto Sąd ustalił, iż pracownikom zakład zapewniał mleko, a dodatek za szkodliwość nie był wypłacany w każdym miesiącu (ubezpieczony nie otrzymał dodatku w lutym i październiku 1984 roku, we wrześniu i w październiku 1987 roku, w lipcu 1988 roku, w sierpniu i w grudniu 1989 roku i w maju 1990 roku).

Jak wyżej wskazano praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż w okresie od 3 września 1979 roku do 26 czerwca 1980 roku (9 miesięcy i 24 dni) oraz od 1 września 1980 roku do 24 czerwca 1981 roku (9 miesięcy 24 dni) ubezpieczonemu zostało powierzone szkolenie uczniów na podstawie odrębnej umowy. Ubezpieczony szkolił uczniów w czasie pracy. Na szkolenie poświęcał 50% swojego czasu pracy, zatem w okresie objętym umową nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach stale. Okres ten nie może być zaliczony do pracy w szczególnych warunkach.

Natomiast do stażu pracy w szczególnych warunkach będzie podlegał okres służby wojskowej od 26 kwietnia 1974 roku do 15 kwietnia 1976 roku (1 rok 11 miesięcy i 20 dni).

Przed powołaniem od odbycia służby wojskowej ubezpieczony pracował jako tokarz remontowy urządzeń produkcyjnych i po zakończeniu służby wojskowej wrócił do pracy na to samo stanowisko.

Zgodnie z treścią art.108 ust.1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. nr 44 poz.220) w brzmieniu obowiązującym w okresie 1967 – 1974 okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracowników, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Artykułem X ust.2 lit.c ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku (Dz.U. nr 24, poz.142) przepisy wprowadzające kodeks pracy zmieniony został art.108 ww. ustawy o powszechnym obowiązku obrony. Ustawa ta weszła w życie w dniu 1 stycznia 1975 roku. Zgodnie z treścią art.108 (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 1975 roku) czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie terminów, o których mowa w art.106 ust.1 lub w art.107 ust.1 (art.108 ust.3). Rada Ministrów została upoważniona do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad wliczania czasu odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia (art.108 ust.4).

Ubezpieczony wrócił do pracy po zakończeniu służby wojskowej i podjął pracę na tym samym stanowisku od dnia 26 kwietnia 1976 roku. Zatem okres służby wojskowej podlega zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że do okresu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach w Państwowym Ośrodku (...) w R. należy zaliczyć następujące okresy zatrudnienia:

1)  od 9 lipca 1973 roku do 25 kwietnia 1974 roku (9 miesięcy 16 dni),

2)  od 26 kwietnia 1976 roku do 2 września 1979 roku (3 lata 4 miesiące i 7 dni),

3)  od 27 czerwca 1980 roku do 31 sierpnia 1980 roku (2 miesiące 4 dni),

4)  od 25 czerwca 1981 roku do 31 lipca 1981 roku (1 miesiąc i 6 dni).

oraz okres pełnienia zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1974 roku do 15 kwietnia 1976 roku.

Reasumując ubezpieczony spełnia wszystkie warunki wymagane do uzyskania emerytury:

1)  ukończył 60 lat,

2)  nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego,

3)  ma ponad 25 lat ogólnego stażu pracy,

4)  pracował ponad 15 lat w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę w dniu 16 lipca 2015 roku.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 ww. ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2015 roku.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, pouczają go o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w przypadku złożenia apelacji.

13.06.2016 r.