Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Hanna Kulesza

Protokolant: sekretarz sądowy - Irmina Bartochowska

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) z siedzibą w K.

przeciwko P. G.

o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone

utrzymuje w mocy wyrok zaoczny z dnia 30 maja 2012 r.

SSO Hanna Kulesza

Sygn. Akt XVII AmC 465/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 lutego 2012 r. powód - Stowarzyszenie (...) z siedzibą w W., wniósł o uznanie za niedozwolone i zakazanie wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umownego o nazwie „REGULAMIN” stosowanego przez pozwanego - P. G., o treści: „ Zwracany towar należy odsyłać razem z otrzymaną wraz z nim fakturą oraz podpisaną przez Kupującego kartą gwarancyjną. Koszt odesłania towaru nie podlega zwrotowi ." - zawartego w pkt 20 Regulaminu.

Zdaniem powoda wskazane w pozwie postanowienie umowne wypełnia przesłanki klauzuli, o której mowa w art. 385 ³ pkt 2 k.c. W ocenie powoda na mocy zakwestionowanego zapisu konsument zostaje obciążony podwójnym kosztem przesyłki wskutek nienależytego wykonania zobowiązania przez sklep.

Powód wskazał również, iż klauzule o treści tożsamej z klauzulą zakwestionowaną w niniejszej sprawie zostały wpisane do rejestru postanowień uznanych za niedozwolone. Powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., (w sprawie III CZP 80/08), powód podniósł, iż powyższa okoliczność nie stanowi przeszkody do wystąpienia z niniejszym powództwem.

Pismem nadanym w dniu 15 marca 2012 r., pełnomocnik pozwanego wniósł odpowiedź na pozew.

Zarządzeniem z dnia 30 maja 2012 r., wobec wniesienia odpowiedzi na pozew po terminie, na podstawie art. 479 ¹⁴ §1 k.p.c. Sąd zarządził zwrot w/w pisma.

W tym samym dniu, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał w trybie art. 479 ¹⁸ §2 k.p.c. wyrok zaoczny, w którym uznał, iż zakwestionowane w pozwie postanowienie wzorca umownego stosowanego przez pozwanego stanowi niedozwoloną klauzulę umowne i zakazał jej wykorzystywania w obrocie z konsumentami.

W dniu 18 czerwca 2012 r., do Sądu wpłynął sprzeciw od wyroku zaocznego, w którym pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej tj. kwoty 720 zł. Oraz przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność pozwanego.

W uzasadnieniu sprzeciwu pełnomocnik pozwanego przede wszystkim zarzucił , że treść załączonego do pozwu komputerowego wydruku wzorca umownego o nazwie Regulamin nie odpowiada jego rzeczywistemu brzmieniu a treść zacytowanego przez powoda w pozwie postanowienia regulaminu sklepu internetowego odbiega od jego rzeczywistego brzmienia .

Strona pozwana podniosła, iż jej zdaniem treść zapisu pkt 20 regulaminu w jego rzeczywistym brzmieniu nie jest niezgodna z prawem, w szczególności w świetle art. 385 ¹ k.c. oraz art. 385 ³ k.c. Zdaniem pozwanego wraz ze zwrotem towaru powinno nastąpić okazanie dowodu zakupu oraz zwrot karty gwarancyjnej, albowiem tylko w ten sposób pozwany ma możliwość weryfikacji czy zwracany towar był zakupiony w jego sklepie. Pełnomocnik pozwanego wywiódł, iż ze względu na charakter działalności pozwanego, okazanie dowodu zakupu może odbyć się jedynie za pośrednictwem poczty lub kuriera i nie można w tym upatrywać nadużycia, a jedynie realizacje przysługujących praw. Ponadto, jak wskazuje strona pozwana, zwrot towaru powoduje potrzebę wystawienia korekty, do czego pozwany jest zobowiązany prawem podatkowym.

Odnośnie karty gwarancyjnej, pełnomocnik pozwanego podniósł, że jest ona dokumentem związany z towarem, a skoro ten ulega zwrotowi to i karta gwarancyjna winna powrócić do sprzedającego. Strona pozwana wskazała również, że karta gwarancyjna jest potrzebna do realizacje ewentualnej naprawy zwracanego towaru.

Pełnomocnik pozwanego wskazał, że wobec rozbieżności w treści pkt 20 Regulaminu załączonego do pozwu z treścią pkt 20 Regulaminu dołączonego do sprzeciwu podnosi zarzut nieudowodnienia faktu, z którego powód wywiódł swoje roszczenie. Zdaniem strony pozwanej dowód, na którym powód oparł swoje roszczenie tj. wydruk komputerowy jest niewiarygodny, możliwe jest bowiem ingerowanie w jego treść oraz wygląd wydruku przed jego materializacją w formie papierowej.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany - P. G. prowadzi sklep internetowy pod adresem www.(...).pl. W działalności tej pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umowy o nazwie „REGULAMIN”, który zawiera zakwestionowane w pozwie postanowienie umowne o treści: „Zwracany towar należy odsyłać razem z otrzymaną wraz z nim fakturą oraz podpisaną przez Kupującego kartą gwarancyjną. Koszt odesłania towaru nie podlega zwrotowi.".

Powód załączył do pozwu wydruk ze strony internetowej www.(...).pl., na której umieszczony był Regulamin zawierający w swej treści wskazaną klauzulę (k.4). Na wydruku widnieje data 30.01.2012 r., co wskazuje, iż w tym dniu na stronie internetowej pozwanego widoczny był dla konsumentów wzorzec umowy o takiej treści.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje:

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu sformułowanego na wstępie sprzeciwu od wyroku zaocznego, iż treść zacytowanego przez powoda w pozwie postanowienia regulaminu sklepu internetowego prowadzonego przez pozwanego, nie odpowiada jego rzeczywistemu brzmieniu. Na dowód powyższego pełnomocnik pozwanego załączył do sprzeciwu wydruk Regulaminu, w którym treść pkt 20 różni się od treści pkt 20 zakwestionowanego wzorca umowy załączonego do pozwu i brzmi : ,, Zwracany towar należy odsyłać razem z otrzymaną wraz z nim dowodem zakupu oraz podpisaną przez kupującego kartą gwarancyjną’’. Zapis ten nie zawiera sformułowania ,,Koszt odesłania towaru nie podlega zwrotowi ‘’ , który znajdował się w treści pkt 20 wydruku Regulaminu dołączonego do pozwu .

Dokonując oceny obu załączonych do akt wydruków komputerowych wzorca umownego o nazwie „Regulamin”, Sąd zważył, że przedstawiony przez pełnomocnika pozwanego wydruk Regulaminu nie jest opatrzony datą, ani też nie wskazuje z jakiej strony internetowej pochodzi. Ponadto z treści spornego pkt 20 wynika , iż była ona zmieniana w ten sposób, iż poszczególne jego wyrazy zostały zastąpione przez inne bez zachowania poprawnego brzmienia całego zapisu. W ocenie Sądu załączony do sprzeciwu wydruk , na którym nie widnieje data nie stanowi wiarygodnego dowodu na okoliczność stosowania wzorca przez określony podmiot w określonym czasie. Natomiast załączony przez pełnomocnika powoda wydruk strony internetowej z treścią Regulaminu został opatrzony zarówno adresem strony sklepu internetowego A..pl, jak również datą, wskazującą w jakim dniu był on widoczny na podanej stronie. Sąd zważył, że wydruk ten jest wiarygodny i brak jest możliwości edytowania jego treści przez pełnomocnika powoda, który załączył do akt wydruk strony internetowej wyświetlanej w danym czasie na wskazanej stronie http://www.(...).pl/(...).

W związku z powyższym , Sąd zważył, że pozwany nie wykazał skutecznie , iż w dacie 30 stycznia 2012 roku na stronie internetowej pozwanego nie widniał Regulamin w brzmieniu odpowiadającym treścią wydrukowi załączonemu do pozwu.

Przechodząc do oceny treści zakwestionowanego postanowienia umownego w świetle art. 385 ¹ k.c., wskazać należy, że zgodnie z treścią powołanego przepisu, w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone przedmiotem oceny Sądu jest to, czy zawarte we wzorach, kwestionowane postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz czy skutkiem tego dochodzi do rażącego naruszenia interesów konsumentów. Nie dotyczy to jednak postanowień regulujących główne świadczenia stron, jak cena lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Uznanie postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania w obrocie w kontaktach z konsumentami wymaga zatem spełnienia łącznie następujących przesłanek:



postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie z konsumentem - zostało mu narzucone,



nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron,



kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami naruszając jednocześnie w sposób rażący jego interesy.

Art. 385 ¹ §3 zd.2 k.c. wprost uznaje postanowienia przejęte z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi za nie uzgodnione indywidualnie, a ewentualny ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na pozwanym. W niniejszej sprawie pozwany dowodu takiego nie przeprowadził zatem należało przyjąć, że konsumenci nie mieli wpływu na treść kwestionowanego postanowienia umownego.

Przedmiotowe postanowienie nie dotyczy również głównych świadczeń stron, którymi w niniejszym przypadku są - sprzedaż za pośrednictwem strony internetowej oraz - zapłata wynagrodzenia. Sporne postanowienie dotyczy natomiast kwestii obciążenia konsumenta kosztami przesyłki towaru w sytuacji wykonywania uprawnień z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania przez sklep.

Do rozstrzygnięcia pozostała zatem kwestia, czy przedmiotowe postanowienie, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta.

Przesłankami abuzywności postanowień wzorca umownego jest ich sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszenie interesów konsumenta – zachodzące łącznie. Przyjmuje się przy tym, że istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka. „Dobre obyczaje” to reguły postępowania zgodne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące choćby niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania.

,,Interesy” konsumenta należy natomiast rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, ale też każdy inny wymierny interes jak np. zdrowie, czas zbędnie stracony, dezorganizacja czy też inne uciążliwości powstałe w związku z tak ukształtowanym postanowieniem.

Klauzula generalna wyrażona w art. 385 ¹ §1 k.c. uzupełniona została listą niedozwolonych postanowień umownych zamieszczoną w art. 385 ³ k.c. Obejmuje ona najczęściej spotykane w praktyce klauzule uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami zarazem rażąco naruszające interesy konsumenta. Ich wspólną cechą jest nierównomierne rozłożenie praw, obowiązków lub ryzyka między stronami prowadzące do zachwiania równowagi kontraktowej. Są to takie klauzule, które jedną ze stron (konsumenta) z góry, w oderwaniu od konkretnych okoliczności, stawiają w gorszym położeniu. Wyliczenie to ma charakter niepełny, przykładowy i pomocniczy. Funkcja jego polega na tym, iż zastosowanie we wzorcu umowy postanowień odpowiadających wskazanym w katalogu znacząco ułatwić ma wykazanie, że spełniają one przesłanki niedozwolonych postanowień umownych objętych klauzulą generalną art. 385 ¹ §1 k.c. W razie wątpliwości ciężar dowodu, że dane postanowienia nie spełniają przesłanek klauzuli generalnej spoczywa na przedsiębiorcy – art. 385 ¹ §4 k.c. Aby obalić domniemanie, że klauzula umowna zgodna z którąś z przykładowych klauzul wymienionych w art. 385 ³ k.c. jest niedozwolonym postanowieniem umownym należy wykazać, że została ona uzgodniona indywidualnie lub, że nie kształtuje praw i obowiązków konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając ich interesy mimo swego „niedozwolonego” brzmienia tzn. nie spełnia przesłanek z art. 385 ¹ §1 k.c. Dopiero po wykazaniu tej drugiej okoliczności może dojść do obalenia domniemania abuzywności.

W ocenie Sądu analizowany zapis wzorca umownego o treści „ Zwracany towar należy odsyłać razem z otrzymaną wraz z nim fakturą oraz podpisaną przez Kupującego kartą gwarancyjną. Koszt odesłania towaru nie podlega zwrotowi.", kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy albowiem prowadzi do istotnego ograniczenia odpowiedzialności pozwanego względem konsumenta za nienależyte wykonanie zobowiązania, a tym samym spełnia przesłanki o których mowa w art. 385 ³ pkt 2 k.c.

Analizując treść zakwestionowanego postanowienia umownego na tle pozostałych zapisów wzorca, mając na uwadze usytuowanie go w części zatytułowanej „Reklamacje i zwroty”, Sąd zważył, iż dotyczy ono sytuacji, kiedy konsument zwraca towar sprzedawcy wykonując swoje uprawnienia na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez przedsiębiorcę. Mocą spornego zapisu, pozwany dąży do obciążenia konsumenta kosztami odesłania towaru, jednoznacznie wskazując, że koszt ten nie podlega zwrotowi. W sytuacji więc, gdy konsument odsyłając towar do pozwanego, poniesie koszty związane z jego wysyłką, nie będzie mógł domagać się zwrotu tych kosztów, albowiem pozwany zastrzegł, iż nie podlegają one zwrotowi. Takie ukształtowanie treści postanowienia, w ocenie Sądu stoi w sprzeczności z ogólnymi zasadami odpowiedzialności kontraktowej za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o których mowa w art. 471 k.c. .Ponoszone przez konsumenta koszty przesłania towaru sprzedawcy na skutek wniesionej reklamacji stanowią bowiem szkodę jaką ponosi kupujący na skutek nienależytego wykonania umowy przez sprzedawcę .

Zatem zapis przedmiotowego wzorca , który zwalnia sprzedawcę z obowiązku naprawienia szkody poniesionej przez konsumenta w postaci poniesionych kosztów odesłania towaru stanowi niedozwolone postanowienie umowne w świetle art. 385 ³pkt 2 kc .

W ocenie Sądu, ograniczenie odpowiedzialności pozwanego z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy. Takie ukształtowanie wzajemnych praw i obowiązków, jak w zakwestionowanym postanowieniu umownym, narusza równowagę kontraktową stron i nie byłoby możliwe bez posiadania przez pozwanego przewagi kontraktowej nad konsumentem.

Mając powyższe na uwadze Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdził , że zakwestionowane postanowienie umowne stosowane przez pozwanego kształtuje prawa konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami , rażąco naruszając jego interesy , a zatem stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹§ 1 k.c. i na podstawie art. 347 kpc utrzymał w mocy w całości wyrok zaoczny z dnia 30 maja 2012 roku i orzeczony w nim w oparciu o art. 479 ⁴² k.p.c. zakaz stosowania w obrocie z konsumentami wskazanego w pepitom pozwu postanowienia .