Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2016 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi II Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca Sędzia SR A. S.

Protokolant st. sekr. sąd. M. O.

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2016 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy Ł. – Zarządu Lokali Miejskich w Ł.

przeciwko M. R.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1217 zł (jeden tysiąc dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt II C 960/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 września 2015 roku Gmina Ł. Administracja Zasobów Komunalnych Ł., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym wystąpiła o zasądzenie m.in. od M. R. kwoty 8.657,05 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem opłat za zajmowanie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...) bez tytułu prawnego za okres od 10 czerwca 2008 roku do 23 października 2011 roku (5248,03 zł – należność główna) oraz odsetek za okres od dnia 11 czerwca 2008 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku (3409,02 zł – odsetki). Powódka wniosła także o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

(pozew – k. 2-5, pełnomocnictwa k. 7-7v)

W dniu 11 września 2015 roku w niniejszej sprawie pod sygn. akt II Nc 1229/15 został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty k. 19)

Pozwany M. R., reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego w dniu 8 października 2015 roku złożył sprzeciw od nakazu zapłaty. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia i wniósł o oddalenie powództwa skierowanego przeciwko niemu, a także o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

(sprzeciw k. 25-26v, pełnomocnictwo k. 27)

W odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty, z dnia 23 grudnia 2015 roku powódka wyjaśniła, że zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego sprzeczny jest z zasadami współżycia społecznego, gdyż pozwany od lat nie regulował ciążących na nim zobowiązań, działając na szkodę strony powodowej oraz wspólnoty samorządowej.

(pismo k. 31)

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. R. zajmował lokal mieszkalny numer (...) przy ul. (...) w Ł., pozostający w zarządzie strony powodowej, bez tytułu prawnego w okresie od 10 czerwca 2008 roku do 23 października 2011 roku.

(okoliczność uznana za przyznaną w trybie art. 230 kpc)

Powódka naliczyła pozwanemu należność za zajmowanie bez tytułu prawnego lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł. w kwocie 5248,03 zł tytułem należności głównej za okres od 10 czerwca 2008 roku do dnia 23 października 2011 roku, oraz kwotę 3409,02 zł tytułem odsetek za okres od 11 czerwca 2008 roku do 30 kwietnia 2015 roku.

(bezsporne, wykaz zaległości k. 9, kalkulator odsetek k. 14)

Uchwałą Rady Miejskiej w Ł. nr(...)z dnia 20 stycznia 2016 r. utworzono z dniem 1 kwietnia 2016 roku jednostkę budżetową Zarząd Lokali Miejskich z siedzibą w Ł. jako następcę prawnego m.in. Administracji Zasobów Komunalnych Ł..

(okoliczność znana Sądowi z urzędu)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Podstawę roszczenia o zapłatę powódki stanowi przepis art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c.

Zgodnie z treścią art. 225 k.c w zw. z art. 224 § 2 k.c. samoistny posiadacz w złej wierze jest obowiązany względem właściciela rzeczy do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Przepis powyższy poprzez treść art. 230 k.c. ma zastosowanie do posiadacza zależnego, zgodnie bowiem z treścią przywołanego przepisu przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Przepis art. 230 k.c. ma zatem zastosowanie do stosunku pomiędzy właścicielem nieruchomości a posiadaczem zależnym, ale bez znaczenia pozostaje, czy zajęcie lokalu nastąpiło samowolnie, czy też posiadacz zajmuje go bezprawnie po zakończeniu stosunku umownego (Stanisław Rudnicki „Komentarz do kodeksu cywilnego Księga druga Własność i inne prawa rzeczowe”, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis).

Z kolei zgodnie z treścią art. 336 k.c. posiadaczem zależnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą, posiadaczem samoistnym zaś ten, kto włada rzeczą jak właściciel. Przy czym za posiadacza zależnego w rozumieniu art. 230 k.c. uważać należy takiego posiadacza, który wykonując władztwo nad rzeczą nie ma do tego odpowiedniego prawa skutecznego wobec właściciela (wyrok SN z dn. 1974.06.11;II CR 246/74; OSP 1976/2/29).

W przedmiotowej sprawie ostatecznie ustalono, iż pozwany zajmując lokal mieszkalny numer (...) usytuowany w budynku położonym przy ulicy (...) w Ł. władał przedmiotowym lokalem bez tytułu prawnego. Nie było też sporu w kwestii legitymacji powódki do żądania zapłaty odszkodowania.

Pozwany posiadając przedmiotowy lokal, nie uzurpował sobie jednak prawa do niego, nie traktował jak swojej własności. Brak zatem w jego świadomości elementu woli władania rzeczą jak właściciel, niezbędnego do przyjęcia istnienia posiadania samoistnego. Z tego względu uznać należało, iż M. R. był posiadaczem zależnym przedmiotowego lokalu.

Nie budzi wątpliwości również fakt, iż pozwany pozostawał posiadaczem zależnym w złej wierze. Pozwany, mając świadomość braku uprawnień do zajmowania przedmiotowego lokalu zajmował go jednak w okresie objętym pozwem.

Przepisy szczególne normujące relacje właściciela lokalu oraz osób go zajmujących, zawarte w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2014 roku, poz. 150), nie wyłączają stosowania poprzez art. 230 k.c. regulacji zawartej w art. 224–229 k.c. Wręcz przeciwnie, przepis art. 18 reguluje kwestię należnego właścicielowi odszkodowania za zajmowanie jego lokalu bez tytułu prawnego. Zgodnie z ust. 1, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Natomiast wysokość odszkodowania ustala się zgodnie z regułą przewidzianą w ust. 2. Odpowiada ono wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Nadto, jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od lokatora odszkodowania uzupełniającego. Natomiast, art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów zgodnie, z którym osoby uprawnione do lokalu socjalnego, o ile sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu, jaki byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł, precyzuje jedynie wysokość odszkodowania należnego w wypadku w nim wskazanym.

Konsekwencją naruszenia przez pozwanego obowiązku zwrotu lokalu powódce za okres objęty pozwem jest zatem zaistnienie po stronie właściciela uprawnienia żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego rzeczy. Na wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy składa się to wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby ją oddał do korzystania na podstawie określonego stosunku prawnego (np. najmu, dzierżawy).

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia, który to zarzut jest uzasadniony.

Zgodnie z art. 117 § 1 i 2 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, przy czym po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Podniesienie zarzutu przedawnienia w procesie polega na odmowie zaspokojenia dochodzonego pozwem roszczenia z powołaniem się na przedawnienie; bez konieczności wskazywania właściwego przepisu ustalającego termin przedawnienia (zob. wyr. SN z 22.2.2007 r., IV CSK 1/07, niepubl.).

Roszczenie o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania z lokalu bez wątpienia jest roszczeniem majątkowym. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela stanowisko Sądu Najwyższego, który między innymi w wyroku z dnia 18 maja 2012 roku, sygn. IV CSK 490/11 orzekł, iż nadanie przewidzianym w art. 18 ust. 1 ustawy z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego świadczeniom odszkodowawczym charakteru świadczeń okresowych, uzasadnia zastosowanie do ich dochodzenia, właściwego dla nich, trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. /por też A.Doliwa w: Najem lokali. Komentarz, opubl. Legalis/

Zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Termin przedawnienia roszczenia powódki wynosi zatem trzy lata.

Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W niniejszej sprawie roszczenie powódki wobec pozwanego z tytułu zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu stawało się wymagalne każdorazowo w danym miesiącu zajmowania lokalu, co do należności przypadającej za ten miesiąc.

Powódka dochodziła należności głównej powstałej w okresie od 10 czerwca 2008 roku do 23 października 2011 roku, zaś pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 3 września 2015 roku. Roszczenie powódki w dacie wniesienia pozwu uległo zatem przedawnieniu.

Akcesoryjność roszczeń o odsetki za opóźnienie wyraża się uzależnieniem ich powstania od istnienia niespełnionego w terminie roszczenia o świadczenie pieniężne (roszczenia głównego). Wraz z przedawnieniem się roszczenia głównego przedawniają się także roszczenia o świadczenia uboczne, choćby termin ich przedawnienia jeszcze nie upłynął. Zasada ta ma dotyczyć jednak tylko przypadku przedawnienia roszczenia głównego, nie jego wygaśnięcia (np. przez spełnienie świadczenia) oraz nie ma zastosowania, jeżeli przed przedawnieniem się roszczenia głównego nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia roszczenia o świadczenie uboczne. /por uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, w sprawie o sygn. akt III CZP 42/04, opubl. OSN 2005/9/149/

W niniejszej sprawie nie ustalono zdarzeń, skutkujących przerwaniem biegu przedawnienia roszczenia głównego czy odsetkowego.

Mając powyższe na uwadze, powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Powódka wywodziła, że podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, gdyż nie regulując zobowiązań pozwany działał na szkodę powódki.

W ocenie Sądu stanowisko powódki nie znajduje oparcia w materiale dowodowym. Istota przedawnienia polega na tym, że po jego upływie dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia. Do przedawnienia dochodzonych roszczeń w istotny sposób przyczyniła się sama powódka, która przystąpiła do egzekwowania należności po upływie dłuższego czasu od ich powstania. Korzystanie z zarzutu przedawnienia jest "czynieniem użytku ze swego prawa" w szerokim znaczeniu przyjętym w art. 5 KC. Aby uznać podniesienie zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa, trzeba ocenić zachowanie dłużnika jako naruszenie zasad współżycia społecznego. Do tego nie wystarczy negatywna ocena skutków upływu terminu przedawnienia dla wierzyciela (gdyż te skutki ustawodawca generalnie zaaprobował, wprowadzając instytucję przedawnienia), ale niezbędne jest także uznanie zachowania dłużnika za moralnie naganne. Chodzi przede wszystkim o przypadki nadużycia zaufania – gdy dłużnik wcześniej wywołał swoim postępowaniem u wierzyciela uzasadnione oczekiwanie spełnienia świadczenia. / por. komentarz do art. 117 KC red. Gniewek 2016, opubl. Legalis/. W niniejszej sprawie takich zachowań pozwanego nie ustalono.

Wobec oddalenia powództwa w całości, Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 98 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasadzoną w wyroku kwotę 1217 złotych składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w wysokości 1200 zł, ustalone w oparciu o § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490), wraz z uiszczoną opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.