Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 czerwca 2016r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący-Sędzia SSO Leszek Mazur

Sędziowie SSO Jolanta Janas

SSR del. Aneta Królak (spr.)

Protokolant Jadwiga Cichoń

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 czerwca 2016 r.

sprawy z wniosku (...) S.A. z siedzibą w K. Oddziału w C.

z udziałem L. F. , S. F. (1) , M. G. , J. K. (1) , J. K. (2) , Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta C. i E. S.

o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy (...) S.A. z siedzibą w K. Oddziału w C.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 16 marca 2016r.

sygn. akt II Ns 3710/13

postanawia :

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w pkt. 1 w ten sposób, że ustala, iż: (...) S.A. w K. nabyła przez zasiedzenie z dniem 20.07.2008 r. służebność gruntową polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części nieruchomości obciążonej, zabudowanej linią wysokiego napięcia 110 kV relacji K.-B. wraz z jednym stanowiskiem słupowym o nr 5 oznaczonej jako działka nr (...) , położonej w C. przy ulicy (...) , dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW: CZ1 (...) oznaczonej symbolem SG 1 linią przerywaną w kolorze czerwonym i wyznaczonego punktami 12 – 8-16-15-14-1450 - (...)-13-11, stanowiącej obszar o pow. 516 m ^{2 ,} na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę A. K. przyjętej do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego dnia 26.05.2015 r. za numerem ewidencyjnym P. (...).2015. (...) , polegającej na posadowieniu urządzeń przesyłowych, eksploatacji i obsłudze tych urządzeń, całodobowym korzystaniu z tej części nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych, na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej zabudowanej urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni i rozdzielni oraz budynku kiosku przekaźników oznaczonej, jako działki (...), położonej w C. przy ul. (...) obręb ewidencyjny K., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW: CZlC/ (...);

2.  dalej idącą apelację oddalić;

3.  ustalić, że strony ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI Ca 362/16

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 18 sierpnia 2014 roku złożonym do Sądu skutecznie w dniu 20 września 2013 roku wnioskodawca (...) Spółka Akcyjna Oddział w C. zastąpiona przez fachowego pełnomocnika wniosła o stwierdzenie, że z dniem 20 lipca 2008 roku (...) Spółka akcyjna z siedzibą w K. nabyła w dobrej wierze przez zasiedzenie służebność gruntową polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części nieruchomości oznaczonej jako działka o numerze (...), położonej w C. przy ulicy (...), zabudowanej linią wysokiego napięcia 110 kV relacji K. – B., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą numer (...). W uzasadnieniu wnioskodawczyni podniosła, iż jej poprzednik prawny przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) od 19 lipca 1988 roku było posiadaczem i korzystało w zakresie odpowiadającym treści służebności z trwałego i widocznego urządzenia elektroenergetycznego w postaci linii wysokiego napięcia 110 kV relacji K. - B. przebiegającej przez nieruchomość uczestników, jak też dokonywało bieżących napraw i konserwacji tych urządzeń. Jako początek biegu terminu zasiedzenia wnioskodawczyni oznaczyła dzień 19 lipca 1988 roku, kiedy to przedmiotowa linia została oddana do użytku, a jako jego koniec - dzień 19 lipca 2008 roku, wskazując tym samym na dobrą wiarę posiadacza. Uzasadniać ją miała okoliczność legitymowania się przez poprzednika prawnego wnioskodawczyni decyzją ogólną z dnia 30 września 1987 roku numer V- (...) zezwalającą mu na wejście w teren celem budowy spornej linii oraz decyzją o ustaleniu lokalizacji z dnia 9 lutego 1987 roku numer (...)pfn/87 utrzymaną w mocy decyzją Ministra Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej z dnia 26 maja 1987 roku numer (...). Dalej strona podniosła, iż na postawie ustawy z dnia 5 lutego 1993 roku o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa poprzednik prawny wnioskodawcy Zakład (...) został przekształcony w spółkę akcyjną z dniem 12 lipca 1993 roku. Ta z kolei z dniem 26 maja 2004 roku została połączona ze spółką przejmującą (...) Spółką akcyjną z siedzibą w K., która z dniem 1 września 2011 roku została przejęta przez spółkę akcyjną (...) z siedzibą we W. i od tej daty funkcjonuje pod firmą (...) Spółka akcyjna z siedzibą w K.. Pełnomocnik wnioskodawczyni wskazał nadto nieruchomość władnącą, którą stanowią działki o numerach (...) zabudowane urządzeniami przesyłowymi, położone w C. przy ulicy (...) obręb ewidencyjny K., dla których Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą numer (...).

Uczestnik postępowania J. K. (1) zastąpiony przez fachowego pełnomocnika pismem datowanym na 23 października 2013 roku domagał się oddalenia wniosku i zasądzenia kosztów postępowania. Uzasadniając swoje stanowisko zarzucił w pierwszej kolejności, że na podstawie dokumentów przedłożonych przez wnioskodawczynię nie można uznać, że w chwili objęcia służebności pozostawała ona w dobrej wierze, a tym samym by skutek zasiedzenia miał nastąpić z upływem lat 20. Kwestionując tytuł w postaci decyzji administracyjnych uczestnik wskazywał, że ustalały one jedynie lokalizację inwestycji i nakładały na inwestora obowiązek pozyskania prawa do przeznaczonego pod nią gruntu, czego poprzednik wnioskodawczyni nie dopełnił.

Uczestnik Skarb Państwa zastąpiony przez stacio fisci Prezydenta Miasta C. w piśmie z dnia 19 sierpnia 2014 roku nie zajął jednoznacznego stanowiska w sprawie odnosząc się jedynie do legalności decyzji administracyjnych wydanych w toku procesu inwestycyjnego.

Z kolei uczestnicy L. F., S. F. (1), M. G., J. K. (2) i E. S. reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika zakwestionowali żądanie wnioskodawczyni w piśmie z dnia 21 sierpnia 2014 roku. Zarzucając brak spełnienia przesłanek warunkujących stwierdzenie zasiedzenia podnosili przede wszystkim kwestię braku dobrej wiary, którą wnioskodawczyni wywodziła powołując się na decyzje wydane w procesie budowlanym, jak również na pozyskaną zgodę poprzednika prawnego uczestników i wypłacone mu odszkodowanie.

Swoje stanowiska strony konsekwentnie podtrzymywały w toku dalszego postępowania, przy czym o ile pełnomocnik wnioskodawczyni oraz pełnomocnik uczestników będących właścicielami obciążonej posesji czynnie uczestniczyli w rozprawie i wymieniali pisma procesowe, o tyle pełnomocnik uczestnika Skarbu Państwa nie stawił się w żadnym z wyznaczonych terminów pomimo prawidłowego powiadomienia.

Sąd Rejonowy w Częstochowie postanowieniem z dnia 16 marca 2016 roku oddalił wniosek i stwierdził, że każda ze stron ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sąd I instancji ustalił, że na działce oznaczonej obecnie numerem (...) obręb (...) posadowione są urządzenia elektroenergetyczne w postaci odcinka linii wysokiego napięcia 110 kV relacji K. – B. przebiegającego po pasie gruntu o łącznej powierzchni 516 m ^{( 2)} wyznaczonym przez rzut poziomy zewnętrznej krawędzi skrajnych przewodów linii. Linia jest dwutorowa o pionowym układzie ośmiu przewodów, w tym dwóch przewodów odgromowych, wsparta na znajdującym się na działce słupie kratowym przelotowym oznaczonym numerem 5. W związku z budową linii w dniu 12 listopada 1986 roku Wojewoda (...) przesłał Wojewódzkiej Radzie Narodowej w C. projekt decyzji o ustaleniu lokalizacji linii napowietrznej dwutorowej 15 kV w gabarytach 110 kV relacji K. – B..z prośbą o wyrażenie wymaganej zgody. Decyzją z dnia 30 września 1987 roku numer V- (...), wydaną na podstawie art. 75 ust. 1, art. 77 ust. 1 oraz art. 80 pkt 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 roku o gospodarce i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. nr 22, poz. 99), Naczelnik Miasta i Gminy w B.zezwolił Zakładowi (...) na wejście w teren w celu wybudowania napowietrznej linii 110 kV biegnącej przez obręb B. miasto B. i wieś W. gmina B.. Jednocześnie zobowiązał przedsiębiorstwo po zakończeniu prac do opisu zaistniałych szkód oraz do ustalenia i zapłacenia odszkodowania za straty wyrządzone na skutek działań związanych z budową linii . Z kolei w dniu 20 stycznia 1988 roku została wydana decyzja numer (...).III. (...)pfn/87-88 na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 24 października 1974 roku Prawo budowlane w sprawie zatwierdzenia planu realizacyjnego linii 15/110 kV K. – B.. Zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji wydaną przez Wojewodę (...) w dniu 9 lutego 1987 roku numer (...).III. (...) pfn/87 i utrzymaną w mocy decyzją Ministra Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej z dnia 26 maja 1987 roku plan realizacyjny spornej linii został zatwierdzony, a inwestor został zobligowany do wystąpienia o pozwolenia na budowę linii, do których miał załączyć komplet decyzji o wejściu w teren (zgodnie z wykazami użytkowników terenu załączonymi do sprawy) – wydanych przez Prezydenta Miasta C. oraz Naczelnika Miasta i Gminy B.. W wykazie właścicieli gruntów na trasie linii elektroenergetycznej 110 kV K. – B. wymieniony został m.in. W. F. jako właściciel działki numer (...). W okresie budowy linii pracownicy poprzednika prawnego wnioskodawczyni odbierali od właścicieli poszczególnych posesji zajętych pod inwestycję oświadczenia w przedmiocie wyrażenia zgody na posadowienie urządzeń. Oświadczenia zostały spisane odręcznie przez pracowników inwestora i podpisane przez właścicieli. Oświadczenie takiej treści zostało też podpisane w dniu 17 listopada 1987 roku przez S. F. (2), która w tej dacie z uwagi na wcześniejszy zgon męża nie była wyłączną właścicielką obciążonej nieruchomości. W protokole z odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji sporządzonym w dniu 19 lipca 1988 roku stwierdzono, że przedmiotowa linia napowietrzna została wykonana zgodnie z projektem, bez usterek i nadaje się do załączenia pod napięciem. Linia została przyjęta na majątek poprzednika prawnego wnioskodawczyni, zostały też obliczone odszkodowania za straty, jakich doznali właściciele posesji na skutek budowy linii, przy czym w sporządzonym operacie szacunkowym nie pojawiają się dane W. i S. małżonków F., ale ich syna L. F. oraz E. C., który według oświadczenia S. F. (1) miał od 3 lat (poprzedzających datę oświadczenia) użytkować działkę należącą aktualnie do spadkobierców zmarłych. Sąd Rejonowy ustalił, że od chwili wybudowania linia, wówczas o napięciu 15 kV, była eksploatowana przez poprzedników prawnych wnioskodawczyni, a obecnie przez nią samą. W roku 1996 jeden z torów linii został przepięty na napięcie 110 kV, drugi tor przepięto w roku 2006. Przebieg linii nie zmienił się. W roku 2011 zostały na całej linii wymienione izolatory, a w 2013 roku - jeden z przewodów odgromowych. Dokonywana była także jej bieżąca konserwacja obejmująca oględziny, przeglądy i doraźne naprawy. Wszystkie te czynności wykonywali poprzednicy wnioskodawczyni we własnym zakresie i na własny koszt.

Przebieg linii nie zmieniał się od daty wybudowania i od tej pory jest ona niezmiennie eksploatowana w celu zaopatrywania w energię odbiorców zasilanych z Głównego Punktu Zasilającego K. w C., posadowionego na nieruchomości oznaczonej jako działki o numerach (...) przy ulicy (...) stanowiącej własność Skarbu Państwa oddanej w użytkowanie wieczyste poprzednikowi prawnemu. Linia napowietrzna przebiegająca nad nieruchomością uczestników stanowi integralną część systemu zasilania energetycznego i dedykowana jest dla Głównego Punktu Zasilającego B., gdzie napięcie przesyłane tą linią z Głównego Punktu Zasilającego K. zamieniane jest na napięcie 15 kV i stamtąd dystrybuowane do odbiorców. Istnieje ścisła zależność pomiędzy przedmiotową linią i Głównym Punktem Zasilającym K.. Linia ta nie może istnieć bez (...), również (...) bez niej nie spełniałby swojej roli. Brak linii 110 kV K. – B. uniemożliwiałby przesył energii, a tym samym odbiorcy pozostaliby bez zasilania.

Obecnymi współwłaścicielami nieruchomości są następcy prawni W. i S. L. F., S. F. (1), J. K. (2), J. K. (1), E. S., M. G.. Dla nieruchomości Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi obecnie księgę wieczystą o numerze (...).

Sąd Rejonowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ustalił, że wnioskodawczyni wykazała przesłanki istotnych dla stwierdzenia zasiedzenia spornej służebności, takie jak istnienie trwałego i widocznego urządzenia na nieruchomości uczestników w postaci linii wysokiego napięcia 110 kV oraz fakt jej wybudowania przez poprzednika prawnego wnioskującej spółki, ścisły związek funkcjonalny linii z nieruchomością władnącą położoną w C. przy ulicy (...), jak i fakt realizacji posiadania w granicach i w sposób charakterystyczny dla służebności. Sąd ustalił, że termin zasiedzenia powołanej linii zaczął swój bieg najpóźniej w roku 1988, z dniem odbioru technicznego i włączenia linii pod napięcie, co miało miejsce w dniu 19 lipca 1988 roku. W tej dacie poprzednik wnioskodawcy Zakład (...) będący przedsiębiorstwem państwowym objął we władanie przedmiotową służebność i realizował ją nieprzerwanie do dnia 12 lipca 1993 roku, kiedy to na mocy aktu przekształcenia stał się jednoosobową spółką Skarbu Państwa. Sąd Rejonowy odwołując się do tradycyjnego ujęcia dobrej wiary oraz szereg orzeczeń Sądu Najwyższego uznał, że nabycie posiadania przez poprzednika prawnego wnioskodawcy nie nastąpiło w dobrej wierze. W opinii Sądu I instancji wydane w procesie budowlanym decyzje jedynie ogólnie oznaczające trasę przebiegu linii, nie konkretyzujące miejsca jej posadowienia i nie wskazujące właścicieli gruntów obciążonych, nie wystarczająco usprawiedliwiały przekonanie posiadacza o działaniu legalnym i zgodnym z zasadami współżycia społecznego. Sąd wskazał, że nie może też być mowy o dobrej wierze przy korzystaniu z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu, gdy przedsiębiorca przesyłowy, będący przecież profesjonalistą, nie dysponuje nie tylko zgodą obecnego właściciela nieruchomości, ale też nie legitymuje się zgodą jego poprzednika prawnego, powołując się na wyrok SA w Katowicach z dn.5.04.2013r. sygn. V ACa 18/13, LEX nr 1314745). W niniejszej sprawie istniało oświadczenie podpisane przez S. F. (2) z dnia 17 listopada 1987 roku dotyczące zgody na posadowienie słupa numer 5 w przebiegu linii 110 kV K. – B., na którym (obok decyzji) wnioskodawczyni opierała swoje stanowisko o realizowaniu posiadania w dobrej wierze. W dacie sporządzenia dokumentu S. F. (2) nie była jedyną właścicielką obciążonej nieruchomości, a poprzednik prawny wnioskodawczyni z łatwością mógł się o tym dowiedzieć. Sam fakt, że w oświadczeniu został zamieszczony dopisek „żona W.” świadczy o tym, że istniała niezgodność pomiędzy wykazem właścicieli przekazanym inwestorowi, a osobą, od której odebrano zgodę. Brak pozyskania zgody od pozostałych współwłaścicieli działki obciążonej świadczył zdaniem Sądu o niedbalstwie inwestora, a to wyklucza dobrą wiarę poprzednika wnioskodawczyni. Pozostawał on zatem w złej wierze zarówno w dacie objęcia w posiadanie służebności, jak i w okresie jej wykonywania. Biorąc pod uwagę, że zgodnie z obowiązującymi przepisami termin zasiedzenia upływa w takim wypadku po 30 latach, tym samym nie zostały zrealizowane wszystkie przesłanki zasiedzenia stanowione w art. 292 k.c. w zw. z art. 352 §1 k.c., art. 336 i 172 k.c, co musiało skutkować oddaleniem wniosku zgłoszonego przez spółkę akcyjną (...).

Apelację od powyższego postanowienia wniósł wnioskodawca zarzucając naruszenie przepisu art. 7 kc poprzez jego niezastosowanie i pominięcie domniemania prawnego dobrej wiary po stronie poprzednika prawnego wnioskodawcy w chwili objęcia nieruchomości w posiadanie w zakresie niezbędnym do zasiedzenia służebności. Wnioskodawca podniósł, iż Sąd I instancji błędnie przyjął, że wnioskodawca pozostaje w złej wierze w sytuacji gdy uczestnicy nie obalili domniemania dobrej wiary. W związku z powyższym poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia są sprzeczne i niezgodne z istniejącym stanem fatycznym. Takie stanowisko narusza zasady współżycia społecznego w związku z przedłożeniem interesu jednostki nad interes ogółu mieszkańców zasilanych ze spornych urządzeń. Skarżący zarzucił naruszenie przepisu art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 roku o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości polegające na błędnej wykładni skutkującej niewłaściwym zastosowaniem poprzez przyjęcie, że decyzja administracyjna nie stanowi dowodu istnienia dobrej wiary po stronie poprzednika prawnego wnioskodawcy w chwili objęcia w posiadanie nieruchomości. Nadto wnioskodawca podniósł naruszenie przepisu art. 6 kc i 233 § 1 kpc polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów i uznanie opinii biegłego z zakresu instalacji i urządzeń elektroenergetycznych za rzetelną i miarodajną, przy jednoczesnym uznaniu braku dobrej wiary po stronie wnioskodawcy. Tymczasem biegły wskazał, że całość dokumentacji, w tym decyzja wywłaszczeniowa dotyczy urządzeń przesyłowych posadowionych na spornej nieruchomości. Wnioskodawca zarzucił naruszenie przepisów art. 328 § 2 kpc w zw. z art. 233§ 1 kpc poprzez brak oceny wszystkich dowodów przedłożonych przez wnioskodawcę, w szczególności decyzji wywłaszczeniowej z dnia 30 września 1987 roku w kontekście istnienia dobrej wiary. Skarżący wskazał ponadto na naruszenie przepisów art. 172 § 2 kc w zw. z art. 292 kc poprzez błędne zastosowanie i uznanie, że wnioskodawca uzyska posiadanie zmierzające do zasiedzenia służebności w złej wierze i w konsekwencji wydłużenie okresu zasiedzenia do 30 lat. Zarzucił pominięcie zeznań świadka - pracownika wnioskodawcy posiadającego wiedzę specjalistyczną w zakresie posadowienia urządzeń przesyłowych, sposobu i trasy ich posadowienia, a także historii remontów i prac eksploatacyjnych. W konsekwencji skarżący zarzuciła naruszenie art. 233 § 1 kpc, a także art. 352 kc i art, 292 kc poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie braku posiadania służebności gruntowej o treści służebności przesyłu prowadzącego do zasiedzenia służebności. W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia w punkcie 1 i orzeczenia o zasiedzeniu służebności gruntowej na rzecz (...) SA w K. z dniem 20 lipca 2008 roku, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Uczestnicy postępowania L. F., S. F. (1), J. K. (2), J. K. (1), E. S., M. G. wnieśli o oddalenie apelacji jako bezzasadnej i zasądzenie od wnioskodawcy kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Wskazali, że wnioskodawcy nie można przypisać przymiotu dobrej wiary w związku z rażącym niedbalstwem przejawiającym się brakiem dążenia inwestora do pozyskania zgód wszystkich właścicieli nieruchomości i zaniechaniem ustalenia kręgu właścicieli, co powoduje, że decyzja wywłaszczeniowa została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Ponadto podnieśli, że zostało obalone domniemanie dobrej wiary poprzez wykazanie uprawnień właścicielskich oraz uchybień proceduralnych i zaniechań po stronie inwestora w trakcie realizacji inwestycji.

Apelacja zasługiwała częściowo na uwzględnienie. Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny na podstawie dowodów zebranych w sprawie, które poddał wszechstronnej analizie i ocenie mając na uwadze treść art. 233 kpc. Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia Sądu Rejonowego dotyczące zrealizowania przesłanek zasiedzenia w postaci istnienie trwałego i widocznego urządzenia na nieruchomości uczestników w postaci linii wysokiego napięcia 110 kV oraz faktu jej wybudowania przez poprzednika prawnego wnioskującej spółki, ścisły związek funkcjonalny linii z nieruchomością władnącą położoną w C. przy ulicy (...), jak i fakt realizacji posiadania w granicach i w sposób charakterystyczny dla służebności. Prawidłowe są również ustalenia Sądu Rejonowego dotyczące początku biegu terminu zasiedzenia powołanej linii, wskazujące na dzień odbioru technicznego i włączenia linii pod napięcie, co miało miejsce 19 lipca 1988 roku. Jednak Sąd odwoławczy nie podziela ustaleń Sądu I instancji dotyczących braku dobrej wiary po stronie wnioskodawcy w chwili objęcia służebności w posiadanie i w tym zakresie uznał zarzuty apelacji za uzasadnione. Trzeba podkreślić, że Kodeks cywilny odwołuje się w art. 7 do domniemania dobrej wiary przy ocenie skutków stanów faktycznych i stosunków prawnych, w obrębie których ma ona znaczenie. Według poglądu tradycyjnego, dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu, że danej osobie przysługuje wykonywane przez nią prawo (por. uchwała składu siedmiu sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, OSNCP 1976, Nr 12, poz. 259, uchwała SN z 24.03.1980 r., III CZP 14/80, OSNCP 1980, Nr 9, poz. 161), a zatem nie jest w dobrej wierze zarówno ten, kto wykonuje prawo, o którym wie, że mu nie przysługuje, ale także ten, to wykonuje nieprzysługujące mu prawo bez tej świadomości, o ile przy dołożeniu należytej staranności mógłby się dowiedzieć o rzeczywistym stanie prawnym danej sytuacji. Przy czym trzeba zaznaczyć, że w niniejszej sprawie decydujące jest istnienie dobrej wiary w chwili objęcia nieruchomości obciążonej w posiadanie prowadzące do zasiedzenia służebności. Należy też podkreślić, że odpowiednie stosowanie do posiadania służebności uregulowanej w art. 352 kc dotyczy przepisów o posiadaniu rzeczy, domniemania ciągłości posiadania (art. 340 k.c.), zgodności posiadania z prawem (art. 341 k.c.) oraz dobrej wiary w momencie obejmowania w posiadanie (art. 7 k.c.). W ocenie Sądu Okręgowego uczestnicy postępowanie nie obalili skutecznie domniemania dobrej wiary wynikającego z treści art. 7 kc.

Sąd Rejonowy uzasadniając swoje stanowisko w kwestii ustalenia braku dobrej wiary wnioskodawcy powołał się na treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 roku, z której wynika, że wybudowanie na cudzej nieruchomości urządzeń przesyłowych przez korzystające z nich przedsiębiorstwo po uzyskaniu decyzji wydawanych w procesie budowlanym nie rozstrzyga o możliwości zakwalifikowania posiadania nieruchomości, na której te urządzenia zostały posadowione, jako wykonywanego w dobrej wierze (III CZP 76/15, LEX nr 1958100). Należy jednak zauważyć, że w uzasadnieniu powołanej uchwały Sąd Najwyższy stwierdza wprawdzie, "że posiadacz, który wie, że dysponuje decyzją wydaną w procesie budowlanym, która nie może wykreować tytułu do cudzej nieruchomości w postaci służebności o treści służebności przesyłu, nie może być uznany za posiadacza służebności w dobrej wierze, a więc takiego, który w sposób usprawiedliwiony, choć błędny, jest przekonany, że jego posiadanie służebności jest legalne, jednakże jednocześnie wskazuje, że o takim zakwalifikowaniu posiadania służebności mogłyby świadczyć inne okoliczności ustalone w konkretnej sprawie, ale nie samo to, że posiadacz służebności uzyskał decyzję o pozwoleniu na budowę i na jej podstawie wzniósł urządzenia, których legalnemu utrzymywaniu na gruncie ma służyć zasiadywana służebność". Takie okoliczności w ocenie Sądu Okręgowego zaistniały w niniejszej sprawie, ponieważ oprócz decyzji wydanych na podstawie Prawa budowlanego, wydana została w dniu 30 września 1987 roku przez Naczelnika Miasta i Gminy B. na podstawie art. 75 ust 1 Ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości z dnia 29 kwietnia 1985 r. (Dz.U. Nr 22, poz. 99) decyzja o zezwolenie na wejście w teren celem budowy napowietrznej linii 110 kv. Zezwolenie zostało udzielone Zakładowi (...) w C.. Na podstawie m.in. tej decyzji oraz decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji Wojewody (...) z dnia 9 lutego 1987 roku poprzednik prawny wnioskodawcy dokonał wejścia na nieruchomość i wybudował urządzenia przesyłowe. Biegły Z. D. powołany w sprawie, w swej opinii, którą Sąd Rejonowy uznał za wiarygodną, potwierdził, że wzniesienie urządzeń przesyłowych na nieruchomości uczestników nastąpiło właśnie w oparciu o wymienione wyżej dokumenty. Z uzasadnienia decyzji wywłaszczeniowej wynika, że wydanie decyzji poprzedziły uzgodnienia z właścicielami działek, na których miały zostać wybudowane urządzenia energetyczne. Właściciele nie wnosili zastrzeżeń w sprawie prowadzenia prac. Po zakończeniu prac miało dojść do ustalenia ewentualnych szkód oraz wypłacenia odszkodowania. W niniejszej sprawie inwestor pozyskał zgodę na posadowienie słupa numer 5 w przebiegu linii 110 kV K. – B. w formie oświadczenia podpisanego przez S. F. (2) w dniu 17 listopada 1987 roku, będącej współwłaścicielką nieruchomości. Brak było oświadczeń pozostałych współwłaścicieli. Po zakończeniu inwestycji w operacie szacunkowym sporządzonym na zlecenie Zakładu (...) w C. 25 listopada 1988 roku ustalono dla współwłaściciela nieruchomości L. F. odszkodowanie za ograniczone prawo rzeczowe dla gruntu ornego. Okoliczności te nie wyłączają jednak możliwości przyjęcia, że w chwili objęcia służebności w posiadanie poprzednik prawny wnioskodawcy znajdował się w dobrej wierze. W tym miejscu należy przytoczyć pogląd zawarty w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2014 roku, który Sąd Okręgowy podziela, wskazujący, że „dobrej wiary zasiadującego nie wyłącza wiedza o prawie własności nieruchomości przysługującym osobie trzeciej, a występuje ona wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa. Decyduje o niej chwila objęcia nieruchomości w posiadanie w zakresie odpowiadającym korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia” (V CSK 87/13, LEX nr 1448336).

Wskazane zatem powyżej okoliczności w postaci uzyskania zgody na inwestycję wyrażonej przez współwłaściciela i uzyskania odszkodowania oraz fakt dysponowania decyzją wywłaszczeniową przez inwestora uzasadniają zdaniem Sądu odwoławczego przyjęcie, iż w chwili objęcia w posiadanie służebności znajdował się on w dobrej wierze. Należy też podnieść, iż po wybudowaniu urządzeń art. 75 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. przyznawał jednostkom i osobom zobowiązanym do wykonywania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją przewodów i urządzeń prawo wstępu na nieruchomości oraz dostępu do tych przewodów i urządzeń. Taka regulacja stanowiła swoisty rodzaj wywłaszczenia ograniczając prawo własności. Inwestor dysponował zatem uprawnieniem do wejścia na grunt w celu budowy urządzeń, a następnie w celu ich konserwacji, obsługi czy też remontu. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że z uprawnień tych poprzednik prawny wnioskodawcy korzystał. Okoliczności te nie były kwestionowane przez uczestników. W tej sytuacji poprzednik prawny wnioskodawcy miał więc podstawy do przyjęcia, że przysługuje mu prawo do dysponowania nieruchomością w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu i nie narusza swoim działaniem cudzego prawa, co również uzasadnia ocenę, że pozostawał w dobrej wierze. Należy podkreślić, że poza oceną Sądu pozostają zarzuty dotyczące prawidłowości wydania decyzji z dnia 30 września 1987 roku oraz jej doręczenia. Okoliczności te mogą być podniesione jedynie w postępowaniu administracyjnym, co zostało wskazane w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008 roku (ICSK 171/08).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego m.in. w uchwale 7 sędziów z dnia 8 kwietnia 2014 roku, a także postanowieniu z dnia 29 maja 2014 roku oraz z dnia 21 stycznia 2015 roku, uchwale z dnia 6 czerwca 2014 roku zaprezentowano pogląd, że wykonywanie uprawnień w zakresie wynikającym z decyzji administracyjnych wydanych na podstawie kolejnych ustaw dotyczących gospodarowania nieruchomościami i ich wywłaszczania nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Albowiem uznaje się taką decyzję za istniejący trwale i wystarczający tytuł prawny do władania nieruchomością przez przedsiębiorstwo przesyłowe w zakresie potrzebnym mu do zrealizowania jego zadań na tej nieruchomości, stanowiąc postać służebności publicznej. Prawa właściciela są trwale ograniczone w związku z koniecznością znoszenia jej wykorzystania dla określonych celów publicznych. Jednakże w opinii Sądu odwoławczego przyjęcie takiego zapatrywania jest możliwe w sytuacji gdy wspomniana decyzja dokładnie określa jakiej nieruchomości dotyczy i jest skierowana do konkretnego właściciela nieruchomości. Tylko wtedy decyzja mogłaby kreować prawo podmiotowe i stanowić tytuł prawny wnioskodawcy do nieruchomości. W niniejszej sprawie decyzja wydana w trybie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości stanowi jedynie ogólne pozwolenie na budowę linii energetycznej. Nie wskazuje nieruchomości, na której miały być posadowione urządzenia ani też właściciela tej nieruchomości. Decyzja ta nie została konkretnym właścicielom doręczona. Nie może stanowić zatem tytułu prawnego dla wnioskodawcy do nieruchomości, jednak stanowi ona przesłankę do przyjęcia, iż poprzednik prawny wnioskodawcy w chwili objęcia w posiadanie służebności znajdował się w dobrej wierze. Fakt wydania decyzji pozwalającej na wejście na grunt w celu posadowienia urządzeń w połączeniu z uprawnieniami wynikającymi z przepisów ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. do wejścia na nieruchomość w celu eksploatacji i konserwacji urządzeń, usprawiedliwiały przekonanie poprzednika prawnego wnioskodawcy, że przysługuje mu prawo, które faktycznie wykonuje. Oczywiście w tym kontekście nie bez znaczenia jest, że właściciel nieruchomości w żaden sposób nie podważał faktu legalności posadowienia urządzeń, a także faktu otrzymania odszkodowania. Do chwili wytoczenia przez uczestników powództwa o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości, co nastąpiło 23 lipca 2010 roku w stosunku do wnioskodawcy nie były kierowane żadne roszczenia związane z posadowieniem urządzeń przesyłowych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w pkt. 1 i ustalił, że (...) SA w K. nabyła przez zasiedzenie z dniem 20 lipca 2008 roku służebność gruntową polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części nieruchomości obciążonej oznaczonej jako działka o nr (...), położonej w C., przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), zabudowanej linią wysokiego napięcia 110 kV relacji K.-B. wraz z jednym stanowiskiem słupowym o nr 5, oznaczonej symbolem SG 1 linią przerywaną w kolorze czerwonym i wyznaczonej punktami 12-8-16-15-14-1450- (...)-13-11, stanowiącej obszar o pow. 516 m ² na mapie biegłego geodety A. K., polegającej na posadowieniu urządzeń przesyłowych, eksploatacji i obsłudze tych urządzeń, całodobowym korzystaniu z tej części nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych, na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej zabudowanej urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni i rozdzielni oraz budynku kiosku przekaźników oznaczonej jako działki o nr (...) położonej w C., przy ulicy (...), obręb ewidencyjny K., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). W zakresie żądania apelacji zmiany pkt 2 postanowienia poprzez zasądzenie kosztów postępowania od uczestników na rzecz wnioskodawcy Sąd oddalił apelację uznając, że strony ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie w postępowaniu apelacyjnym. Podstawę prawną orzeczenia stanowią przepisy art. 386 § 1 kpc i art. 520 § 1 kpc.