Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2016 r. w Gliwicach

sprawy Powiatowego Urzędu Pracy w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o zwrot nienależnie wypłaconego świadczenia

na skutek odwołania Powiatowego Urzędu Pracy w G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 15 stycznia 2016 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza brak podstaw do zwrotu przez Powiatowy Urząd Pracy w G. świadczenia w wysokości 13,99 zł (trzynaście złotych dziewięćdziesiąt dziewięć groszy).

(-) SSR del. Renata Stańczak

Sygn. akt: VIII U 372/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15.01.2016r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że B. L. dokonano bezpodstawnie wypłaty emerytury w okresie od dnia 31.07.2009r. do dnia 31.10.2011r. w łącznej kwocie 8,53 zł i zobowiązał odwołującego Powiatowy Urząd Pracy w G., na podstawie art.84 ust.6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od dnia 31.07.2009r. do dnia 31.10.2011r. w kwocie 8,53 zł oraz odsetek za okres od dnia 06.01.2010r. do dnia 11.01.2016r. ( do dnia wydania decyzji ) w kwocie 5,46 zł, to jest łącznie 13,99 zł.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż obciążenie w/w obowiązkiem jest uzasadnione, gdyż świadczenia zostały wypłacone bezpodstawnie w wyniku korekty raportów rozliczeniowych.

W odwołaniu od decyzji i w piśmie procesowym z dnia 22.04.2016r. odwołujący Powiatowy Urząd Pracy w G. domagał się jej zmiany przez orzeczenie, że nie ma obowiązku zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń B. L. za okres i w wysokości wynikającej z tej decyzji wraz z odsetkami podnosząc, iż o obniżeniu podstawy wymiaru emerytury o wypłacony, a następnie zwrócony zasiłek dla bezrobotnych za okres od dnia 11.01.2007r. do dnia 31.03.2007r. organ rentowy powziął wiedzę już w czerwcu 2007r. Wtedy to w odpowiedzi na wcześniejszą korespondencję organu rentowego odwołujący poinformował ten organ o wypłaceniu B. L. zasiłku dla bezrobotnych w kwocie 1.726,70 zł oraz o obowiązku jego zwrotu przez organ rentowy na konto Funduszu Pracy. W takiej sytuacji wliczenie do podstawy wymiaru emerytury B. L. kwoty wypłaconej zaliczkowo na poczet świadczenia z FUS należy uznać za oczywisty błąd organu rentowego, gdy organ rentowy nie jest zwolniony z dokładnego i merytorycznego zbadania kierowanej do niego dokumentacji. Następnie odwołujący zarzucił, iż organ rentowy błędnie zobowiązał go do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia za okres jak w decyzji, gdy tymczasem jest to okres wykraczający poza ostatnie 3 lata wypłacania świadczenia, czyli poza okres wynikający z art.84 ust.3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w decyzji zaskarżonej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 22.12.2009r. organ rentowy przyznał B. L. prawo do emerytury od dnia 31.07.2009r., to jest od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość tego świadczenia ustalono częściowo na podstawie art.53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a częściowo na podstawie art.26 tejże ustawy.

W dniu 08.12.2015r. B. L. złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury.

Przy okazji rozpoznania tego wniosku organ rentowy dokonał kontroli prawidłowości obliczenia wypłacanego świadczenia i ustalił, iż za okres od dnia 31.07.2009r. do dnia 3.01.2016r. w/w została wypłacona emerytura w zawyżonej wysokości, przy czym za okres od dnia 31.07.2009r. do dnia 31.10.2011r. odpowiedzialnym za nadpłatę świadczenie w kwocie 8,53 zł plus odsetki w kwocie 5,46 zł – jest odwołujący Powiatowy Urząd Pracy w G. w sytuacji, gdy dopiero w 2011r., a konkretnie w dniach 29.09.2011r. i 19.10.2011r. dokonał korekty dokumentów rozliczeniowych ZUS RCA za okres od 02/2007r. do 04/2007r., wykazując w nich podstawę wymiaru składek w kwocie 0,00 zł, gdy tymczasem w raportach ZUS RCA za miesiące:

- 02/2007r. ( data wypełnienia 09.03.2007r. ) wykazano podstawę wymiaru składek 447,70 zł,

- 03/2007r. ( data wypełnienia 06.04.2007r. ) wykazano podstawę wymiaru składek 639,50 zł,

- 04/2007r. ( data wypełnienia 12.05.2007r. ) wykazano podstawę wymiaru składek 639,50 zł.

W konsekwencji organ rentowy wydał decyzję zaskarżoną, omówioną na wstępie.

Jednocześnie organ rentowy stwierdził, iż nadpłata emerytury za okres od dnia 01.11.2011r. do dnia 31.01.2016r. w wysokości 17,25 zł powstała z przyczyn zaistniałych po stronie tego organu i stąd nie podlega dochodzeniu.

Odwołujący Powiatowy Urząd Pracy w G. załączył do odwołania następujące dokumenty:

- decyzję tego (...) z dnia 03.01.2007r. o uznaniu B. L. z dniem 03.01.2007r. za osobę bezrobotną i przyznaniu jej prawa do zasiłku od dnia 11.01.2007r. w wysokości 639,50 zł miesięcznie,

- pismo odwołującego z dnia 09.01.2007r. skierowane do organu rentowego informujące o okolicznościach jak w powyższej decyzji z dnia 03.01.2007r. oraz zawierające pouczenie, iż w przypadku przyznania świadczenia rentowego należy dokonać potrącenia nienależnie pobranych zasiłków na podstawie art.78 ust.1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,

- wniosek organu rentowego z 2007r. skierowany do odwołującego o udostępnienie danych ze zbioru danych osobowych – czy B. L. była zarejestrowana w Urzędzie jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku i o miesięczne wyszczególnienie kwot jakie mają być przelane na konto (...); organ rentowy zaznaczył, iż B. L. ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 01.01.2007r.,

- pismo odwołującego z dnia 29.06.2007r. skierowane do organu rentowego zawierające informację, iż w okresie od dnia 11.01.2007r. do dnia 31.03.2007r. B. L. pobrała zasiłek dla bezrobotnych w łącznej kwocie 1.726,70 zł z zaznaczeniem, iż kwota ta podlega zwrotowi na konto Funduszu Pracy,

- przelew przychodzący na kwotą 1.726,70 zł z datą wykonania operacji 18.07.2007r.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji akt organu rentowego jako okoliczności bezsporne, bo jednoznacznie wynikające z tych dowodów.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie Powiatowego Urzędu Pracy w G. zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do ustalenia, czy organ rentowy zasadnie żądał od odwołującego Powiatowego Urzędu Pracy w G. zwrotu nienależnie wypłaconych B. L. świadczeń za okres od dnia 31.07.2009r. do dnia 31.10.2011r. w kwocie jak podano w decyzji zaskarżonej, wraz z odsetkami.

Zgodnie z art.84 ust.1 i ust.2 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( t.j. z 2015r. poz.121 ) zwanej dalej ustawą, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest zobowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1.  świadczenia wypłacone w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2.  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą.

Stosownie do art.84 ust.6 ustawy, jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust.1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 06.09.2012r. ( II UK 39/12, M.P.Pr. (...)-50 ) przez nieprawdziwe dane o jakich mowa w art.84 ust.6 ustawy, należy rozumieć zawarte w dokumentach dane niezgodne z prawdą, z rzeczywistością, ze stanem faktycznym, kłamliwe, zmyślone, nierzeczywiste. Taki charakter mogą mieć nie tylko informacje wpisane do dokumentów jak i brak informacji o okolicznościach, jakie powinny być ujawnione.

Z utrwalonego orzecznictwa sądowego wynika, iż odpowiedzialność za przekazanie przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, jest odpowiedzialnością deliktową opartą na winie sprawcy ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26.10.2015r. III AUa 807/15 LEX nr 1927688 ).

Jednocześnie w każdym przypadku, czyli nawet w sytuacji ewentualnego podania przez odwołującego nieprawdziwych danych, organ rentowy – jako organ administracji publicznej odpowiedzialny za wypłatę świadczeń z ubezpieczeń społecznych – nie jest zwolniony z dokładnego merytorycznego zbadania kierowanej do niego dokumentacji. Jeżeli pobranie nienależnych świadczeń spowodowane było nie tylko błędem pracodawcy – innego podmiotu, ale i organu rentowego, nie można żądać od płatnika składek – innego podmiotu zwrotu tychże świadczeń ( por. wyroki: Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 06.12.2001r. III AUa 768/01, z dnia 09.12.2008r. III AUa 1227/08, Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23.07.2009r. III AUa 448/09, Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 28.05.2014r. III AUa 294/14 ).

Odnosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznania niniejszej sprawy należy wskazać, iż organ rentowy obliczając B. L. emeryturę w 2009r. ustalił jej wysokość przy uwzględnieniu informacji wykazanych w dokumentacji rozliczeniowej złożonej przez odwołującego w 2007r. – na dzień złożenia tej dokumentacji dane w niej zawarte były prawidłowe. Wprawdzie odwołujący, po dokonaniu zwrotu przez organ rentowy w lipcu 2007r. kwoty 1.726,70 zł na Fundusz Pracy, korektę dokumentacji rozliczeniowej za okres od 02/2007 - 04/2007, złożył dopiero w 2011r., niemniej jednak zauważyć należy, iż zdaniem Sądu nie było żadnych przeszkód ku temu, aby organ rentowy już w dacie przyznania w/w emerytury i ustalenia jej wysokości, obliczył ją prawidłowo, to jest przy przyjęciu zerowej podstawy wymiaru składek za okres jw. ( jak w dokumentacji po korekcie ), gdy przy dołożeniu należytej staranności mógł to ustalić. W tym czasie miał on już bowiem wiedzę, że dokonał w lipcu 2007r. wypłaty kwoty 1.726,70 zł na Fundusz Pracy, w związku z wypłaconym B. L. zasiłkiem dla bezrobotnych.

W takiej sytuacji Sąd stwierdził, iż wypłata nienależnych świadczeń za okres sporny wynikający z decyzji zaskarżonej spowodowana była nie tylko błędem odwołującego, ale także była zawiniona przez organ rentowy. Zatem brak jest podstaw do zobowiązania odwołującego do zwrotu niezależnie pobranej emerytury wraz z odsetkami.

Niezależnie od powyższego brak jest podstaw do żądania od odwołującego zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za okres od dnia 31.07.2009r. do dnia 31.10.2011r., gdyż okres ten wykracza poza ostatnie trzy lata począwszy od dnia otrzymania przez organ rentowy ostatniej wypłaty.

Zgodnie z art.84 ust3 ustawy nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach – za okres dłuższy niż 3 lata.

W świetle utrwalonego stanowiska judykatury, które tut. Sąd w pełni podziela, ograniczenie żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres nie dłuższy niż ostatnie 3 lata ma zastosowanie nie tylko do osoby, która nienależnie pobrała świadczenie, ale także do płatnika składek, czy podmiotu, o jakim mowa w art.84 ust.6 ustawy ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.01.2015r. I UK 206/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28.10.2015r. III AUa 153/15 LEX nr 1927592 ).

W konsekwencji powyższego Sąd z mocy art. 477 ⁽¹⁴⁾ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż stwierdził brak podstaw do zwrotu przez Powiatowy Urząd Pracy w G. świadczenia w wysokości 13,99 zł.

(-) SSR ( del. ) Renata Stańczak