Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2016r. w S.

odwołań T. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 25 sierpnia 2015 r. Nr (...) i z dnia 18 września 2015 r. Nr (...)

w sprawie T. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżone decyzje i ustala, że ubezpieczonej T. R. przysługuje prawo do emerytury od dnia 01 września 2015 r.

Sygn. akt IV U 1147/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 sierpnia 2015r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, odmówił T. R. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczona nie udowodniła, iż do dnia 1 stycznia 1999 r. osiągnęła 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a także przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego i nie złożyła wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (decyzja z 25 sierpnia 2015r., k. 8 akt emerytalnych).

Odwołanie od w/w decyzji złożyła T. R., wnosząc o zmianę powyższej decyzji i ustalenie ubezpieczonej prawa do emerytury od dnia 10 sierpnia 2015r., kiedy ubezpieczona ukończyła 55 rok życia. Wnioskodawczyni domagała się zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. w okresie od 1 marca 1992r. do 31 grudnia 2008r. Wyjaśniono, że do dnia 28 lutego 1992r. ubezpieczona zatrudniona była w w/w zakładzie pracy na stanowisku operatora pras – tłoczarza. Następnie od 1 marca 1992r. zmieniono stanowisko z operatora pras – tłoczarza na operatora pras - tłoczarza – zgrzewacza, jednak czynności świadczone przez ubezpieczoną nie uległy zmianie. W dalszym ciągu pracowała przy tłoczeniu metalowych elementów na prasie. Dodanie do nazwy stanowiska określenia „zgrzewacz” służyło zapewnieniu pracy na zgrzewarkach na wypadek konieczności zastępstwa za nieobecnego pracownika. Faktycznie ubezpieczona pracowała na zgrzewarce sporadycznie, gdy zaistniała taka potrzeba w ramach zastępstwa bądź w ramach godzin nadliczbowych. Wynikało to bezpośrednio z potrzeb organizacyjnych pracodawcy, a nadto taka nazwa stanowiska miała znaczenie przy badaniach lekarskich pracowników. Podkreślono, że zarówno praca operatora pras-tłoczarza, jak i praca zgrzewacza stanowią prace zaliczane do wykonywanych w szczególnych warunkach i ujęte w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wobec powyższego, po zaliczeniu w/w okresu, ubezpieczona na dzień 1 stycznia 1999r. wykazała co najmniej 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach. Do odwołania dołączono wniosek o przekazanie środków z rachunku OFE na dochody budżetu państwa (odwołanie, k. 1-4 akt sprawy, wniosek o przekazanie środków z rachunku OFE, k. 5).

Wobec złożenia przez ubezpieczoną wraz z odwołaniem wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, organ rentowy uwzględnił odwołanie ubezpieczonej w części dotyczącej członkostwa w OFE. W związku z tym decyzją z dnia 18 września 2015r. odmówił T. R. prawa do przyznania emerytury, gdyż do dnia 1 stycznia 1999r. nie udowodniła 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Do pracy w szczególnych warunkach zaliczono 9 lat, 9 miesięcy i 8 dni, nie uwzględniono okresu od 1 marca 1992r. do 31 grudnia 2008r. na stanowisku „operator pras – tłoczarz – zgrzewacz”, ponieważ jego nazwa składa się z trzech stanowisk pracy, zamieszczonych w różnych działach zarządzenia resortowego (decyzja z dnia 18.09.2015r., k. 10 akt emerytalnych).

Odwołanie od w/w decyzji złożyła ubezpieczona T. R., wskazując, że w dalszym ciągu nie zgadza się z twierdzeniem ZUS, iż nie pracowała w warunkach szczególnych przez okres co najmniej 15 lat, podtrzymując uprzednio złożone odwołanie od decyzji z dnia 25 sierpnia 2015r. (odwołanie, k. 21 akt sprawy).

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, powołując się na argumentację dotyczącą braku wymaganego przepisami stażu pracy w szczególnych warunkach zawartą w zaskarżonych decyzjach (odpowiedzi organu rentowego na odwołania, k. 6-7 i 22-23 akt sprawy).

Sprawę wszczętą odwołaniem ubezpieczonej od decyzji z dnia 18 września 2015r. (sygn. akt IV U 1245/15) połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt IV U 1147/15 (z odwołania ubezpieczonej od decyzji z dnia 25 sierpnia 2015r.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona T. R. w dniu 10 sierpnia 2015r. ukończyła 55-ty rok życia. Uprzednio w dniu 4 sierpnia 2015r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury.

Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy przyjął za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999r. okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat, 1 miesiąca i 18 dni, w tym 16 lat, 2 miesiące i 17 dni okresów składkowych oraz 3 lata, 11 miesięcy i 1 dzień okresów nieskładkowych. Do stażu pracy w szczególnych warunkach zaliczono łączny okres wynoszący 9 lat, 9 miesięcy i 8 dni. Jako pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono okresu zatrudnienia od 1.03.1992r. do 31.12.2008r. na stanowisku „operator pras – tłoczarz – zgrzewacz”, ponieważ nazwa składa się z trzech stanowisk pracy, zamieszczonych w różnych działach zarządzenia resortowego. Po częściowym uwzględnieniu odwołania ubezpieczonej od decyzji z dnia 25 sierpnia 2015r. w zakresie członkostwa w OFE, decyzją z dnia 18 września 2015r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury, gdyż do dnia 1 stycznia 1999r. nie udowodniła 15 lat pracy w szczególnych warunkach (decyzja z 25.08.2015 r., k. 8 akt emerytalnych; decyzja z 18.09.2015r., k. 10 akt emerytalnych).

W okresie od 1 grudnia 1978r. do 30 września 2011r. T. R. była zatrudniona w (...) sp. z o.o. w S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach tłoczarz w metalu; operator pras; ślusarz – operator maszyn; operator pras – zgrzewacz. Od dnia 01.03.1992r. do 31.12.2008r. ubezpieczona we wskazanym zakładzie pracy posiadała angaż na stanowisko „operator pras – tłoczarz – zgrzewacz”. W tym okresie kilkukrotnie przebywała na zwolnieniu lekarskim wobec niezdolności do pracy z powodu choroby, jak również z tytułu opieki nad dziećmi (świadectwo pracy, k. 12 akt emerytalnych i świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, k. 18 akt emerytalnych za wnioskiem o świadczenie przedemerytalne z dnia 16.04.2012r.).

W (...) sp. z o.o. w S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy ubezpieczona wykonywała pracę operatora pras – tłoczarza na wydziale „W-3”, a później „W-2”, zaś pracę zgrzewacza, która odbywała się na innym wydziale, realizowała tylko w godzinach ponadwymiarowych oraz w wolne soboty celem uzyskania dodatkowego wynagrodzenia. W ciągu tygodnia pracy w obowiązującym na danym stanowisku wymiarze czasu pracy ubezpieczona wykonywała pracę operatora pras, na których tłoczyło się z blachy o różnej grubości podzespoły do samochodów osobowych takich jak (...) czy (...) (zeznania świadków H. K. - k. 29v akt sprawy, Z. K. - k. 29v-30 akt sprawy i M. W. – k. 30 akt sprawy; zeznania ubezpieczonej, k. 30v akt sprawy).

Pracodawca wystawił T. R. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w którym wskazano, że w okresie od 1 marca 1992r. do 31 grudnia 2008r. wykonywała prace przy obsłudze agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi oraz prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym ujęte w wykazie A dziale III, poz. 45 oraz wykazie A, dziale XIV, poz. 12 na stanowisku operator pras-tłoczarz – zgrzewacz, jak również wymienione w dziale III, poz. 45 pkt 18 oraz w dziale XIV, poz. 12 pkt 13 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, k. 18 akt emerytalnych za wnioskiem o świadczenie przedemerytalne).

Ubezpieczona jako członek otwartego funduszu emerytalnego, wraz z odwołaniem z dnia 16 września 2015r., złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Okoliczność ta została uwzględniona przez organ rentowy w decyzji z dnia 18 września 2015r. wydanej w związku ze złożonym odwołaniem (okoliczność bezsporna, nadto: wniosek, k. 5 akt sprawy i k. 9 akt emerytalnych; zeznania ubezpieczonej, k. 30v akt sprawy).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadków H. K. (k. 29v akt sprawy), Z. K. (k. 29v-30 akt sprawy) i M. W. (k. 30 akt sprawy), będących pracownikami (...) w S. w okresie zatrudnienia ubezpieczonej, jak również w oparciu o zeznania ubezpieczonej T. R. (k.30v akt sprawy), które oceniono jako spójne i wiarygodne. Ponadto ustalenia faktyczne poczyniono na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych organu rentowego oraz aktach osobowych ubezpieczonej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania ubezpieczonej T. R. zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 j.t.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 r., osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl powołanego wyżej art. 32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art. 27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku, jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 20 lat kobieta), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Po częściowym uwzględnieniu odwołania ubezpieczonej z dnia 16 września 2015r. przez organ rentowy w decyzji z 18 września 2015r. co do członkostwa w OFE, jedyną kwestią sporną pozostała okoliczność, czy ubezpieczona na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Poza sporem pozostawało, że ubezpieczona osiągnęła wymagany ustawą wiek w dniu 10 sierpnia 2015r. oraz spełniła przesłankę „ogólnego” stażu pracy, wykazując 20 lat, 1 miesiąc i 18 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył ubezpieczonej staż w wymiarze 9 lat, 9 miesięcy i 8 dni jako okres zatrudnienia w (...) sp. z o.o. w S. do dnia 28 lutego 1992r., uwzględniając okresy zatrudnienia w w/w zakładzie pracy ujęte w przedłożonych rzez wnioskodawczynię świadectwach wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zarówno w decyzji z dnia 25 sierpnia 2015r., jak i w późniejszej decyzji z dnia 18 września 2015r. odmówił uwzględnienia jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w tym samym zakładzie pracy od 1 marca 1992r. do 31 grudnia 2008r., wskazując, że nazwa stanowiska „operator pras – tłoczarz – zgrzewacz” składa się właściwie z trzech stanowisk pracy wymienionych w powołanym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., tylko zamieszczonych w różnych działach zarządzenia resortowego i w związku z tym prace te nie mogą być uznane jako wykonywane w szczególnych warunkach.

Z powyższym stanowiskiem organu rentowego nie można się zgodzić. Po pierwsze należy zwrócić uwagę, że pracodawca wystawił ubezpieczonej świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach za okres od 1 marca 1992r. do 31 grudnia 2008r., wskazując prawidłowe pozycje z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., że jest to praca wymieniona w wykazie A, dziele III, poz. 45 i w dziale XIV, poz. 12. Niezależnie od powyższego, Sąd – opierając się na spójnych zeznaniach świadków i ubezpieczonej – ustalił, że T. R. pracę zgrzewacza wykonywała w godzinach ponadwymiarowych i w wolne soboty, zaś stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku wykonywała prace operatora pras-tłoczarza. Niewątpliwie prace wykonywane na obu stanowiskach u tego samego pracodawcy, lecz w różnych wydziałach, odpowiadają rodzajowo pracom określonym w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca na stanowisku operatora pras – tłoczarza została ujęta w wykazie A, dziale III, poz. 45 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów jako obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi, zaś praca zgrzewacza w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym. Jak już jednak wskazano przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe pozwoliło ustalić, że praca zgrzewacza była wykonywana przez ubezpieczoną jako praca dodatkowa w godzinach ponadwymiarowych, gdy zachodziła taka potrzeba ze strony pracodawcy, a także celem uzyskania dodatkowego wynagrodzenia, co potwierdziły zeznania świadków i ubezpieczonej. Nie budzi zatem wątpliwości Sądu, że w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 1 marca 1992r. ubezpieczona wykonywała wyłącznie prace operatora pras – tłoczarza najpierw w wydziale „W-3”, a później w wydziale „W-2”, którą należy zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach.

Już tylko na marginesie należy wskazać, że przepisy powołanego rozporządzenia Rady Ministrów nie wymagają, żeby praca w warunkach szczególnych była wykonywana na jednym stanowisku pracy. Możliwe jest zatem łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. Wykonywanie równocześnie pracy – w ramach pełnego wymiaru czasu pracy - na dwóch różnych stanowiskach, na których zatrudnienie zaliczane jest do prac w szczególnych warunkach także podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Niemniej jednak w niniejszej sprawie nie miało miejsca łączenie przez ubezpieczoną różnych rodzajów prac w ramach dziennego wymiaru czasu pracy, gdyż w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała wyłącznie pracę przy prasach do tłoczenia metalowych podzespołów do samochodów osobowych, zaś czynności zgrzewacza realizowała jako pracę dodatkową w ramach godzin ponadwymiarowych.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wykształcił się pogląd, że wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są również przerwy w pracy spowodowane różnymi przyczynami i to zarówno leżącymi po stronie pracodawcy, jak i wynikającymi z przepisów (urlop wypoczynkowy, niezdolność do pracy z powodu choroby, opieka nad dziećmi), za które pracownikowi wypłacono wynagrodzenie. Przerwy w pracy spowodowane czasową niezdolnością do jej świadczenia w związku z chorobą i korzystaniem z wynagrodzenia lub świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tego tytułu, są bowiem okresami, w których pracownik zachowuje status osoby wykonującej pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Co więcej w uchwale z dnia 27 listopada 2003r., III UZP 10/03 (OSNP 2004/5/87), Sąd Najwyższy wskazał, że do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). Sąd Okręgowy w całości podziela zaprezentowane stanowisko.

Przy ustalaniu prawa do świadczenia emerytalnego w myśl art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych staż pracy uprawniający do w/w świadczenia liczony jest na dzień 1 stycznia 1999r. (dzień wejścia w życie ustawy), a tym samym nie są brane pod uwagę okresy wykonywania pracy po dniu 31 grudnia 1998r.

Całokształt okoliczności niniejszej sprawy pozwolił zaliczyć do stażu pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia ubezpieczonej w (...) sp. z o.o. w S. od dnia 1 marca 1992r. do 31 grudnia 1998r., czyli 6 lat i 10 miesięcy, przy czym nie podlegały wyłączeniu okresy kiedy ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim oraz okresy opieki na dziećmi. Po doliczeniu spornego okresu do stażu pracy w szczególnych warunkach dotychczas uwzględnionego przez organ rentowy (9 lat, 9 miesięcy i 8 dni), ubezpieczona na dzień 1 stycznia 1999r. wykazała ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a tym samym spełniła wszystkie przesłanki do przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Stosownie do treści art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. 15 września 2015 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przekazanie środków z OFE za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa, co powoduje, że dopiero we wrześniu 2015 r. spełnione zostały wszystkie przesłanki do przyznania ubezpieczonej emerytury, dlatego też prawo do emerytury nie mogło zostać T. R. ustalone od daty wcześniejszej niż od 1 września 2015 r.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc Sąd zmienił obie zaskarżone decyzje i orzekł jak w sentencji wyroku.