Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 czerwca 2016r. w S.

odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 20 sierpnia 2015 r. (Nr (...) )

w sprawie K. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do odsetek

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala prawo K. S. do ustawowych odsetek:

- za okres od 16 listopada 2013r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc listopad 2013r.,

- za okres od 16 grudnia 2013r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc grudzień 2013r.,

- za okres od 16 stycznia 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc styczeń 2014r.,

- za okres od 16 lutego 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc luty 2014r.,

- za okres od 16 marca 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc marzec 2014r.,

- za okres od 16 kwietnia 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc kwiecień 2014r.,

- za okres od 16 maja 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc maj 2014r.,

- za okres od 16 czerwca 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc czerwiec 2014r.,

- za okres od 16 lipca 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc lipiec 2014r.,

- za okres od 16 sierpnia 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc sierpień 2014r.,

- za okres od 16 września 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc wrzesień 2014r.,

- za okres od 16 października 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc październik 2014r.,

- za okres od 16 listopada 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc listopad 2014r.,

- za okres od 16 grudnia 2014r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc grudzień 2014r.,

- za okres od 16 stycznia 2015r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc styczeń 2015r.,

- za okres od 16 lutego 2015r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc luty 2015r.,

- za okres od 16 marca 2015r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc marzec 2015r.,

- za okres od 16 kwietnia 2015r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc kwiecień 2015r.,

- za okres od 16 maja 2015r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc maj 2015r.,

- za okres od 16 czerwca 2015r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc czerwiec 2015r.,

- za okres od 16 lipca 2015r. do 14 sierpnia 2015r. od kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za miesiąc lipiec 2015r.

Sygn. akt IV U 1227/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 20 sierpnia 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.85 ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art.118 ust.1 i 1a ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił K. S. prawa do wypłaty odsetek od wyrównania renty za okres od 1 listopada 2013r. do 31 lipca 2015r. wskazując, że wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 czerwca 2015r., który rozstrzygał w przedmiocie apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 5 marca 2015r., wpłynął do organu rentowego w dniu 13 lipca 2015r. Organ rentowy zrealizował powyższy wyrok wydając w dniu 24 lipca 2015r. decyzję o przyznaniu ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 listopada 2013r., tj. od daty określonej w wyżej wymienionym wyroku Sądu Okręgowego. Należność za okres od 1 listopada 2013r. do 31 lipca 2015r. ubezpieczony otrzymał łącznie ze świadczeniem za miesiąc sierpień 2015r. W tych okolicznościach brak jest podstaw do wypłaty odsetek.

Odwołanie od w/w decyzji złożył K. S. wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że przysługuje mu prawo do wypłaty odsetek za opóźnienie w wypłacie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy za okres od 1 listopada 2013r. do dnia wypłacenia mu wyrównania. Wskazał, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za niewypłacenie w terminie należnych świadczeń rentowych. Gdyby bowiem organ rentowy dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego i podjął prawidłową ,tj. zgodną ze stanem faktycznym i prawnym decyzję, to nie byłoby potrzeby procedowania przed Sądem Okręgowym w Siedlcach i Sądem Apelacyjnym w Lublinie (odwołanie k.1-2 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i argumentację zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.3-4 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony K. S. ma wykształcenie podstawowe. W latach 1975-2003 pracował jako kierowca (świadectwa pracy k.5-6 akt rentowych). W okresach od 1 czerwca 2004r. do 3 lipca 2006r. oraz od 1 września 2007r. do 31 października 2013r. ubezpieczony był uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (decyzje o ustaleniu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z 15 lipca 2004r. k.18v akt rentowych, z 13 lipca 2005r. k.28 akt rentowych, z 31 lipca 2006r. k.49 akt rentowych, z 16 października 2007r. k.56 akt rentowych, z 30 stycznia 2009r. k.70 akt rentowych, z 28 października 2009r. k.84 akt rentowych oraz z 10 listopada 2011r. k.91 akt rentowych). Z kolei w okresie od 28 czerwca 2003r. do 30 czerwca 2004r. oraz w okresie od 4 lipca 2006r. do 31 sierpnia 2007r. ubezpieczony uprawniony był do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (decyzja z 16 lipca 2003r. k.14 akt rentowych oraz decyzje z 31 lipca 2006r. i 16 października 2007r. k.49 i 56 akt rentowych).

W związku z upływem okresu, na jaki została przyznana renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – do 31 października 2013r., w dniu 14 października 2013r. ubezpieczony wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek k.93 akt rentowych). Rozpoznając powyższy wniosek organ rentowy skierował ubezpieczonego na badanie przez lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z 29 października 2013r. ustalił, że ubezpieczony jest trwale częściowo niezdolny do pracy i nie jest całkowicie niezdolny do pracy (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS k.95 akt rentowych). Na skutek sprzeciwu ubezpieczonego od powyższego orzeczenia, ubezpieczony skierowany został na badanie przez komisję lekarską ZUS, która w orzeczeniu z 12 grudnia 2013r. ustaliła, że ubezpieczony jest trwale częściowo niezdolny do pracy i nie jest całkowicie niezdolny do pracy (sprzeciw ubezpieczonego od orzeczenia lekarza orzecznika k.96 i orzeczenie komisji lekarskiej ZUS k.101 akt rentowych). Na podstawie powyższego orzeczenia komisji lekarskiej ZUS, decyzją z 16 grudnia 2013r. organ rentowy ustalił ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe od 1 listopada 2013r. (decyzja z 16 grudnia 2013r. k.102 akt rentowych). Na skutek odwołania ubezpieczonego od powyższej decyzji Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z 5 marca 2015r. w sprawie IV U 111/14 zmienił w/w decyzję i ustalił prawo K. S. do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 1 listopada 2013r. do 31 października 2016r. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy od 1 listopada 2013r. do 31 października 2016r. Sąd – w oparciu o opinię biegłych z zakresu medycyny - ustalił, że ubezpieczony cierpi z powodu przewlekłej, okresowo zaostrzającej się choroby wieńcowej, nadciśnienia tętniczego, komorowego zaburzenia rytmu serca, zespołu bólowego kręgosłupa L-S, uszkodzenia lewego nerwu strzałkowego oraz zaburzeń depresyjnych i lękowych mieszanych. Ponadto ubezpieczony przebył operację zaćmy oka prawego i występuje u niego zaćma początkowa oka lewego oraz angiopatia nadciśnieniowa. Opisane schorzenia, w tym dominujące schorzenia kardiologiczne powodują, ze ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy we wskazanym wyżej okresie (opinie biegłych oraz wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 5 marca 2015r. wraz z uzasadnieniem w sprawie IV U 111/14 - k.13 i 28 oraz 43 i 45-49 w/w akt). Wyrokiem z 18 czerwca 2015r. Sąd Apelacyjny w Lublinie oddalił apelację organu rentowego od powyższego wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach. Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutów organu rentowego co do naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa materialnego i procesowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 18 czerwca 2015r. wraz z uzasadnieniem k.67 i 71-75 akt IV U 111/14 Sądu Okręgowego w Siedlcach).

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie oddalający apelację organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach wpłynął do organu rentowego w dniu 13 lipca 2015r. (k.133-135 akt rentowych). Wykonując ten wyrok, organ rentowy wydał w dniu 24 lipca 2015r. decyzję, w której przyznał ubezpieczonemu rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 1 listopada 2013r. do 31 października 2016r. Organ rentowy ustalił termin płatności renty na 15. dzień każdego miesiąca i dokonał wypłaty na rzecz ubezpieczonego renty za okres od 1 listopada 2013r. do 31 lipca 2015r. Należność ta została wypłacona ubezpieczonemu w dniu 15 sierpnia 2015r. (decyzja z 24 lipca 2015r. o ponownym ustaleniu prawa do renty k.140 akt rentowych i informacja organu rentowego z 18 marca 2016r. o dacie wypłaty wyrównania k.10 akt sprawy).

W dniu 4 sierpnia 2015r. wpłynął do organu rentowego wniosek ubezpieczonego o wypłatę odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia w wypłacie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy za okres od 1 listopada 2013r. do 31 lipca 2015r. (wniosek k.144 akt rentowych).

Zaskarżoną decyzją z 20 sierpnia 2015r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do wypłaty odsetek z uzasadnieniem przedstawionym na wstępie niniejszego uzasadnienia (zaskarżona decyzja z 20 sierpnia 2015r. k.143 akt rentowych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie K. S. okazało się uzasadnione.

Stosownie do treści art.85 ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.), jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego, przy czym nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Z kolei w myśl art.118 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015r. poz. 748) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust.2 i 3. Zgodnie z ust.1a wskazanego przepisu w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wypływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W myśl ust.2 powyższego przepisu jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ustępie 1.

W sprawie niesporne jest, że renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należna ubezpieczonemu za okres od 1 listopada 2013r. do 31 lipca 2015r. nie została mu wypłacona w terminie. Z akt rentowych ubezpieczonego wynika, że termin płatności renty upływa każdego 15. dnia miesiąca. Tymczasem świadczenie rentowe za w/w okres zostało wypłacone ubezpieczonemu łącznie za cały okres w dniu 15 sierpnia 2015r. razem ze świadczeniem za sierpień 2015r. Rozstrzygnięcie sprawy zależało zatem od ustalenia, czy opóźnienie w wypłacie świadczenia było następstwem okoliczności, za które Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi odpowiedzialności, czy też przeciwnie organ rentowy ponosi odpowiedzialność za brak terminowej wypłaty świadczenia. Wbrew twierdzeniom organu rentowego fakt, że organ rentowy wykonał wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 5 marca 2015r., zmieniający decyzję organu rentowego i ustalający prawo ubezpieczonego do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie od 1 listopada 2013r. do 31 października 2016r. poprzez wydanie decyzji z 24 lipca 2015r. nie przesądza o tym, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu i wypłacie renty. Wyrokiem Sądu ustalono prawo ubezpieczonego do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ale analiza akt postępowania sądowego toczącego się przed Sądem Okręgowym w Siedlcach w sprawie IV U 111/14 pokazuje, że w postępowaniu tym nie ujawniono żadnych nowych okoliczności dotyczących stanu zdrowia ubezpieczonego w kontekście prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, których nie mógł ustalić organ rentowy w toku rozpoznania wniosku ubezpieczonego o to świadczenie z 14 października 2013r. Przeciwnie, analiza okoliczności sprawy prowadzi do wniosku, że przyczyną, dla której organ rentowy decyzją z 16 grudnia 2013r. przyznał ubezpieczonemu od 1 listopada 2013r. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności, a nie całkowitej niezdolności do pracy, było błędne ustalenie przez lekarza orzecznika ZUS, a następnie przez komisję lekarską ZUS, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Należy podkreślić, że błędne orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS o braku niezdolności do pracy jest okolicznością, za którą organ rentowy ponosi odpowiedzialność. Zarówno bowiem lekarz orzecznik ZUS, jak i komisja lekarska ZUS działają w ramach organu rentowego i jeśli przyczyną nieprawidłowej decyzji organu rentowego była błędna ocena stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie przez lekarza orzecznika lub przez komisję lekarską ZUS to błąd taki stanowi błąd organu rentowego rodzący odpowiedzialność na podstawie art.85 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tak Sąd Apelacyjny w Łodzi z 19 listopada 2013r. w sprawie III AUa 295/13, Lex nr 1402872). Z uzasadnienia orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z 29 października 2013r. i uzasadnienia orzeczenia komisji lekarskiej ZUS z 12 grudnia 2013r. stanowiącej podstawę decyzji z 16 grudnia 2013r. o przyznaniu ubezpieczonemu renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (k.16-17 i 21-23 akt rentowych – tom dokumentacji medycznej) wynika, że ustalając, iż ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy i nie jest całkowicie niezdolny do pracy zarówno lekarz orzecznik, jak i komisja lekarska ZUS błędnie ocenili aktualny stopień zaawansowania schorzeń, głównie z zakresu kardiologii, ale również z zakresu okulistyki, neurologii oraz psychiatrii. Niewłaściwa analiza stopnia zaawansowania występujących u ubezpieczonego schorzeń, głównie z zakresu kardiologii doprowadziła organ rentowy do błędnych ustaleń, że ubezpieczony jest częściowo, a nie całkowicie niezdolny do pracy. Tymczasem stan zdrowia ubezpieczonego, a w szczególności stopień uszkodzenia mięśnia serca, przebyty zabieg operacyjny na naczyniach wieńcowych i zabieg udrażniania tętnic wieńcowych ( (...) z założeniem stentu) nie pozwalają ubezpieczonemu nie tylko na wykonywanie pracy w zawodzie kierowcy, lecz stanowią przeszkodę do podjęcia jakiejkolwiek pracy (opinia uzupełniająca k.28 akt sprawy IV U 111/14 SO w Siedlcach). Na takim samym błędnym stanowisku organ rentowy stanął również w toku postępowania z odwołania ubezpieczonego od w/w decyzji kwestionując ustalenia biegłych, którzy stwierdzili, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy głównie z przyczyn kardiologicznych (vide: opinia biegłych sądowych z 17 marca 2014r. oraz opinia uzupełniająca z 30 grudnia 2014r. k.13 i k.28 akt IV U 111/14 SO w Siedlcach i zastrzeżenia organu rentowego do opinii z 6 października 2014r. oraz z 17 lutego 2015r. k.25 i k.41 w/w akt). Niezasadność stanowiska organu rentowego została potwierdzona wyrokiem Sądu Okręgowego w Siedlcach z 5 marca 2015r., a następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 18 czerwca 2015r. (k.43 i 67 akt IV U 111/14 SO w Siedlcach).

Skoro zatem organ rentowy błędnie ustalił, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy i na tej podstawie nie przyznał ubezpieczonemu renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, to niczym nieuzasadnione jest jego obecne twierdzenie, że nie ponosi on odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie tego świadczenia. W konsekwencji powyższego, wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 5 marca 2015r. „utrzymany” wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 18 czerwca 2015r. nie stanowił w istocie wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i moment wpływu tego wyroku do organu rentowego nie stanowi daty, od której w myśl art.118 ust.1 i 1a ustawy należy ustalać dochowanie przez organ rentowy terminu do wypłaty świadczenia. Należy ponadto podkreślić, że brak orzeczenia przez Sąd na podstawie art.118 ust.1a o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia. Na stanowisku takim stanął Sąd Najwyższy w uchwale z 24 marca 2011r. w sprawie I UZP 2/11 (OSNP 2011/19-20/255). W takim samym duchu wypowiedziały się również sądy powszechne (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 9 maja 2013r. w sprawie III AUa 1700/12, Lex nr 1322434). Sąd Okręgowy w całości podziela te poglądy.

Reasumując, Sąd ustalił, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do wypłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy za okres od 1 listopada 2013r. do 31 lipca 2015r. (przy uwzględnieniu, że w okresie tym ubezpieczony pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy) i odsetki te są płatne od każdej miesięcznej kwoty świadczenia w powyższym okresie, czyli od dnia następnego po dniu płatności ,tj. od 16 dnia każdego miesiąca do dnia 14 sierpnia 2015r., tj. dnia poprzedzającego wypłatę na rzecz ubezpieczonego nominalnej kwoty świadczenia, co nastąpiło w dniu 15 sierpnia 2015r. (vide: ustalenia faktyczne).

Mając na uwadze całokształt powyższych okoliczności Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.