Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2016 r. w Szczecinie

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przywrócenie renty

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 października 2014 r. sygn. akt VI U 12/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz J. S. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSO del. Aleksandra Mitros SSA Anna Polak SSA Romana Mrotek

Sygn. akt III AUa 1000/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 listopada 2013 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił J. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie prawo do renty ubezpieczonemu nie przysługuje, bowiem J. S. nie jest niezdolny do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wniósł o przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, wskazując na naruszenie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) w postaci przyjęcia błędnego stanu faktycznego sprawy i uznania, że stwierdzony stopień naruszenia sprawności organizmu nie powoduje orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i podtrzymał dotychczasową argumentację, powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 29 października 2014 roku w sprawie o sygnaturze akt VI U 12/14 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 listopada 2013 roku znak (...) w ten sposób, że przywrócił ubezpieczonemu J. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1listopada 2013 roku do 31 października 2016 roku, zaś w pozostałym zakresie odwołanie oddalił.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Ubezpieczony urodził się (...) Z zawodu jest technikiem masarzem, do 1999 r. był zatrudniony w zakładach mięsnych. W 1985 r. nabył uprawnienia trenerskie do prowadzenia zajęć z tenisa, w latach 1999-2014 r. prowadził działalność gospodarczą jako trener tenisa ziemnego. Na podstawie decyzji z dnia 18 października 2012 roku pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, która przysługiwała mu do 31 października 2013 roku. Ubezpieczony pobierał zasiłek chorobowy w okresach od 21 listopada 2013 roku do 4 lutego 2014 roku, a także od 27 lutego 2014 roku do 27 sierpnia 2014 roku.

U J. S. rozpoznano zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe
w obrębie stawu kolanowego prawego wymagające leczenia operacyjnego oraz zmiany zwyrodnieniowe stawu łokciowego prawego. Ubezpieczony ze względu na stan narządu ruchu jest częściowo niezdolny do pracy po dniu 31 października 2013 r. okresowo do końca października 2016 roku.

Ponadto, w wyniku urazu doznanego przez ubezpieczonego w dniu 18 lutego 2010 roku, polegającego na odwarstwieniu siatkówki oka prawego ubezpieczony stał się praktycznie jednooczny, co uniemożliwia mu podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej.

W dniu 29 września 2013 roku ubezpieczony wniósł o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 14 listopada 2013 roku odmówił ubezpieczonemu przyznania świadczenia.

Na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim uznał, że odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie w części.

Istotą zaistniałego w sprawie sporu było ustalenie i rozstrzygnięcie: czy ubezpieczony spełnia warunki konieczne do przyjęcia, że jest osobą niezdolną do pracy – jeśli tak, to w jakim stopniu – czy też ich nie spełnia, a więc nie jest osobą niezdolną do pracy, jak przyjęła Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Głównym przedmiotem oceny Sądu Okręgowego była zatem kwestia utrzymywania się niezdolności do pracy ubezpieczonego w okresie związanym ze zgłoszonym przez niego roszczeniem.

Sąd I instancji za punkt wyjścia swych rozważań przyjął art. 12 oraz art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd orzekający wskazał, że zgodnie z art. 12 wskazanej ustawy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która stała się niezdolna do pracy,
a więc która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej
z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Z kolei art. 13 ustawy wymienia kryteria, uwzględniane przy ocenie stopnia
i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy, którymi są: 1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia
i rehabilitacji; 2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj
i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek
i predyspozycje psychofizyczne.

W celu wyjaśnienia spornych okoliczności Sąd I instancji dopuścił dowód
z opinii biegłych sądowych z zakresu okulistyki, neurologii oraz ortopedii.

Z uwagi na stwierdzone, wymagające leczenia operacyjnego zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego prawego, a także zmiany zwyrodnieniowe stawu łokciowego prawego, biegły neurolog oraz ortopeda zgodnie uznali, że ubezpieczony J. S. jest nadal częściowo niezdolny do pracy po dniu 31 października 2013 roku, okresowo do października 2016 roku, kwestionując tym samym orzeczenie Komisji Lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd orzekający wskazał, że z wydanych opinii wynika, iż stwierdzone zmiany zwyrodnieniowe stawu łokciowego i kolanowego prawego wykluczają możliwość wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, a także wykonywanej
- instruktora tenisa.

Natomiast w ocenie biegłego sądowego z zakresu okulistyki ubezpieczony jest zdolny do pracy jako pracownik umysłowy na otwartym rynku pracy, a jako osoba jednooczna wskutek odwarstwienia siatkówki oka nie powinien wykonywać jedynie pracy o dużej potencjalnej urazowości.

Organ rentowy zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłych z zakresu neurologii
i ortopedii, podnosząc, że nie wynika z nich jednoznacznie stwierdzenie rzeczywistego pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonego oraz wniósł o dopuszczenie dowodu
z uzupełniającej opinii biegłych, a także o powołanie biegłego z zakresu medycyny pracy. Sąd Okręgowy uznał zastrzeżenia organu rentowego za irrelewantne
w stosunku do mocy dowodowej opinii biegłych z zakresu neurologii oraz ortopedii. Zgłoszony przez organ rentowy wniosek dowodowy podlegał oddaleniu z uwagi na charakter jedynie polemiczny, mający na celu przewlekanie postępowania.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił argumentację biegłych neurologa i ortopedy,
a w oparciu o przedstawioną przez nich opinię wydał rozstrzygnięcie.

W ocenie Sądu została ona sporządzona jasno, zrozumiale oraz w sposób jednoznacznie stwierdzający częściową niezdolność do pracy ubezpieczonego J. S.. Wnioski końcowe zostały sformułowano kategorycznie i logicznie. Wskazane i wyjaśnione zostały też wszystkie przesłanki, które dawały podstawy do stanowczego rozstrzygnięcia sporu.

Sąd I instancji, uznając wskazane w opinii biegłych wnioski za własne, przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 listopada 2013 roku okresowo do 31 października 2016 roku. W ocenie sądu orzekającego w przedmiotowej sprawie brak było przesłanek, by uznać ubezpieczonego J. S. za całkowicie niezdolnego do pracy, co również potwierdzili biegli w przedstawionej przez siebie opinii.

Sąd oddalił odwołanie ubezpieczonego w zakresie żądania przez niego przyznania spornego świadczenia od dnia 23 września 2013 roku, ponieważ renta za wskazany okres została mu wypłacona.

Kwestia pobierania przez ubezpieczonego zasiłku chorobowego w okresach od 21 listopada 2013 roku do 4 lutego 2014 roku oraz od 27 lutego 2014 roku do 27 sierpnia 2014 roku nie stanowi podstawy do stosowania art. 100 ust. 2 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem w dacie przyznania prawa do świadczenia ubezpieczony nie korzystał z zasiłku.

Z wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim nie zgodził się organ rentowy, zaskarżając rozstrzygnięcie w całości.

Wyrokowi zarzucił: 1) naruszenie prawa materialnego, tj. przepisu art. 100 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez jego niezastosowanie w sprawie podczas korzystania we wskazanych wyżej okresach
z zasiłku chorobowego oraz 2) naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 227 kpc oraz art. 233 § kpc, polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w wyniku błędnej subsumpcji
i przyjęcia, w oparciu o konkluzje opinii biegłych sądowych neurologa i ortopedy, że schorzenia ubezpieczonego uzasadniają przywrócenie na jego rzecz spornego świadczenia rentowego od 1 listopada 2013 roku do 31 października 2016 roku oraz błędne pominięcie wniosków dowodowych organu rentowego w przedmiocie uzupełnienia opinii wyżej wymienionych biegłych i dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy na okoliczność wyjaśnienia istotnych zastrzeżeń organu rentowego zgłoszonych w pismach kierowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a także pominięcie faktu pobierania zasiłku chorobowego, o którym mowa w pkt. 1.

Formułując w ten sposób zarzuty apelacji, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej jego pkt. I i III oraz oddalenie odwołania, uchylenie zaskarżonego wyroku w części, dotyczącej jego pkt. I i III i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że Sąd Okręgowy błędnie postąpił, nie uwzględniając okoliczności pobierania przez ubezpieczonego zasiłku chorobowego
w okresach od 21 listopada 2013 roku do 4 lutego 2014 roku i od 27 lutego 2014 roku do 27 sierpnia 2014 roku, co skutkowało bezzasadnym, zdaniem organu rentowego, przywróceniem ubezpieczonemu świadczenia rentowego także za przedmiotowe okresy. Ponadto podniósł, że Sąd Okręgowy nie zweryfikował istotnych zastrzeżeń organu rentowego i w tym zakresie bezzasadnie oddalił wnioski dowodowe
w przedmiocie uzupełniania opinii przez biegłych z zakresu neurologii i okulistyki,
a także dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy na okoliczność wyjaśnienia przedmiotowych zastrzeżeń w opiniach Przewodniczącego Komisji Lekarskich z dnia 3 września 2014 roku oraz z dnia 10 września 2014 roku, co zdaniem organu rentowego stanowi naruszenie dyspozycji art. 227 kpc oraz art. 233 § 1 kpc.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał trafnej oceny zebranego
w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny w sprawie.

Ustalenia te potwierdza także sporządzona na polecenie Sądu Apelacyjnego opinia biegłej z zakresu chorób wewnętrznych i medycyny pracy dr n. med. R. D. z dnia 25 listopada 2015 roku. Biegła po zapoznaniu się z aktami sprawy, całością dokumentacji medycznej, opinią biegłych sądowych oraz opinią Komisji Lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych sporządziła opinię sądowo-lekarską, w której stwierdziła, że ubezpieczony jest nadal częściowo niezdolny do pracy po 31 października 2013 roku do 31 października 2016 roku.

Biegła w badaniu przedmiotowym z istotnych odchyleń od stanu prawidłowego stwierdziła, że ubezpieczony J. S. chodzi utykając na prawą kończynę dolną przy pomocy kuli łokciowej prawej, występują u niego blizny pooperacyjne
w okolicy kolana prawego i po artroskopii kolana lewego, przykurcz stawu łokciowego prawego, przykurcz stawu kolanowego prawego ograniczenie ruchomości kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. Ubezpieczony nosi okulary korekcyjne. Biegła na podstawie przeprowadzonego wywiadu, badania przedmiotowego oraz dokumentacji medycznej zgromadzonej w sprawie rozpoznała u ubezpieczonego zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego prawego wymagające leczenia operacyjnego, stan po artroskopii kolana lewego, zmiany zwyrodnieniowe stawu łokciowego prawego, zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego prawego, zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego z okresowym zespołem bólowym oraz stan po operacji odwarstwienia siatkówki oka prawego ze znacznym niedowidzeniem tego oka, praktyczną jednooczność, jaskrę oka prawego oraz zaćmę obu oczu.

Opinia biegłej potwierdziła ustalenia zawarte w opiniach biegłych z zakresu okulistyki, neurologii oraz ortopedii, którym Sąd I instancji dał wiarę. Zdaniem biegłej ubezpieczony jako osoba jednooczna nie może pracować na ostatnim stanowisku trenera tenisa, a także na stanowisku masarza. Jest on jednak zdolny do wykonywania pracy umysłowej tak jak każda osoba jednooczna; znacznego stopnia dysfunkcja narządu ruchu dotycząca kończyny górnej i dolnej prawej wywołuje konieczność wszczepienia endoprotezy stawu kolanowego prawego, w związku z czym badany jest niezdolny do pracy zgodnej z posiadanymi przez niego kwalifikacjami zawodowymi. Biegła dodatkowo wskazała, że krótkotrwały epizod pracy umysłowej wykonywanej 16 lat temu, przy ogólnym 42-letnim stażu pracy nie może klasyfikować badanego jako pracownika umysłowego, czego dokonała Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczonemu brak kwalifikacji oraz doświadczenia zawodowego, koniecznych do wykonywania pracy umysłowej, oferowanej na dzisiejszym rynku pracy.

Wyuczony zawód ubezpieczonego (masarz) jest ciężką pracą fizyczną, do której wykonywania niezbędne jest stosowanie maszyn, pilarek, tarczowych, nożyc hydraulicznych, noży, tasaków itp. Ze względu na stwierdzone schorzenia
o charakterze neurologicznym, ortopedycznym, a także okulistycznym praca tego rodzaju stwarza ryzyko pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonego. To samo dotyczy ostatnio wykonywanego zawodu trenera tenisa, który z uwagi na wysoką potencjalną urazowość stwarza podobne ryzyko.

Stwierdzone u ubezpieczonego schorzenia znacznie ograniczają zdolność do wykonywania pracy zarobkowej, zważywszy dodatkowo na jego wiek, wykształcenie, doświadczenie zawodowe, a także - w perspektywie planowanych na rok 2016 zabiegów operacyjnych – konieczność rehabilitacji i rekonwalescencji.

Powyższe wnioski można wysnuć także z opinii pozostałych biegłych opiniujących w sprawie. Ubezpieczony J. S. jest nadal niezdolny do pracy zarówno w wyuczonym, jak i ostatnio wykonywanym zawodzie. W jego stanie zdrowia nie nastąpiła poprawa, dająca podstawy do odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do renty, o której mowa w art. 107 ustawy o emeryturach i rentach.

Odnosząc się do zarzutu organu rentowego dotyczącego nieobiektywnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów oraz w rezultacie błędnej subsumpcji i przyjęcia, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Sąd Apelacyjny podkreśla, że zgodnie z treścią art. 233 § 1 kpc „Sąd ocenia wiarygodność dowodów i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału” – a więc, jak podkreśla się w orzecznictwie oraz literaturze, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967, nr 5-6, poz. 21; uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, LEX nr 80267; wyrok SA w Poznaniu z dnia 12 czerwca 2013 r., III AUa 51/13, LEX nr 1356634).

W ocenie Sądu Apelacyjnego postępowanie dowodowe przeprowadzone zostało przez Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy, z uwzględnieniem zarówno całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, jak i zasad doświadczenia życiowego oraz reguł logicznego myślenia. Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z opinii biegłej z zakresu medycyny pracy, aby ostatecznie przesądzić, czy stan zdrowia ubezpieczonego uległ poprawie, czy też nadal jest on niezdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Sąd Apelacyjny podzielił też stanowisko biegłej, że ubezpieczony nie posiada obecnie kwalifikacji do pracy umysłowej, które byłby również ograniczone ze względu na jednooczność.

Podniesiony w apelacji zarzut pobierania przez ubezpieczonego zasiłku chorobowego w okresach od 21 listopada 2013 roku do 4 lutego 2014 roku oraz od 27 lutego 2014 roku do 27 sierpnia 2014 roku nie stanowi podstawy do stosowania art. 100 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na który powołuje się organ rentowy, bowiem w dacie przyznania prawa do świadczenia ubezpieczony nie korzystał z zasiłku (biegli sądowi w wydanej opinii uznali za datę powstania niezdolności do pracy dzień 31 października 2013 roku). Ponadto organ rentowy ma możliwość rozliczenia pokrywających się okresów i powinien tego dokonać po otrzymaniu prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego.

Reasumując, Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24 poz. 776, z 22 lutego 2010 r. I UK 233/09, Lex nr 585720). Nadto Sąd Apelacyjny podzielił ocenę prawną zebranego w sprawie materiału dowodowego dokonaną przez Sąd pierwszej instancji.

Na podstawie stanu zdrowia ubezpieczonego stwierdzono, że jest on osobą niezdolną do pracy i spełnia przesłanki określone w art. 57 ust. 1 pkt 1 oraz art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a zatem przysługuje mu prawo do świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny nie uwzględnił podniesionego przez organ rentowy w apelacji zarzutu naruszenia prawa materialnego i z braku przyczyn branych przez Sąd pod uwagę z urzędu, na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 98 kpc i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2013 r., poz. 490), zasądził od pozwanego na rzecz odwołującego się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 120 zł.

SSO del. Aleksandra Mitros SSA Anna Polak SSA Romana Mrotek