Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2015 r. w Szczecinie

sprawy L. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o emeryturę

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 stycznia 2015 r. sygn. akt IV U 1118/14

oddala apelację.

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSO del. Beata Górska

Sygn. akt III AUa 220/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 września 2014 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił ubezpieczonemu L. L. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2015 r., Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy ustalił, że L. L. urodził się w dniu (...)

W okresie od 19 września 1972 r. do 8 maja 1974 r. pracował w Spółdzielni Pracy (...) w S. na stanowisku ślusarza.

Od 9 maja 1974 r. do 31 maja 1976 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku ślusarza - konserwatora maszyn. W okresie od 1 czerwca 1976 r. do 1 lipca 1980 r. pracował w Oddziale (...) Zakładu (...) w S. na stanowisku ślusarza.

Sąd I instancji ustalił, że od 12 lipca 1980 r. do 31 maja 2000 r. był zatrudniony w (...) w K. na stanowisku ślusarza. Wykonywał w ww. zakładzie, w zależności od potrzeb, również prace innego rodzaju: spawalnicze, montażowe, lakiernicze, remontowe, inne pomocnicze. Prace te nie były wykonywane przez ubezpieczonego stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony pracował na jednaj hali przedzielonej ścianami na części, w których odbywała się: obróbka mechaniczna drewna, montaż mebli, obróbka metalu, spawalnia. Ubezpieczony pracując na stanowisku ślusarza był narażony na hałas, występowało tam również zapylenie przestrzeni. Ubezpieczony został zwolniony z (...) w K. z uwagi na upadłość zakładu pracy.

Pracownicy wskazanego zakładu, m.in. L. L., wnieśli do Sądu Rejonowego w Koszalinie powództwo przeciwko Syndykowi Masy Upadłościowej (...) w K. o ustalenie i sprostowanie świadectw pracy za okres pracy w (...) w K.. Na posiedzeniu w dniu 30 marca 2001 r. przed Sądem Rejonowym w Koszalinie w sprawie o sygn. akt P 732/00 strony zawarły ugodę, w której pozwany zobowiązał się do sprostowania m.in. świadectwa pracy ubezpieczonego L. L. poprzez wpisanie, że wykonywał on pracę w szczególnym charakterze od 12 lipca 1980 r. do 31 maja 2000 r.

W okresie od 1 sierpnia 2000 r. do 26 czerwca 2001 r. oraz od 1 sierpnia 2001 r. do 27 października 2001 r. ubezpieczony pracował w Fabryce (...) s.c. M. S., D. W. w K. na stanowisku ślusarza.

L. L. był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w K. jako osoba bezrobotna. W okresach: od 3 lipca 2001 r. do 31 lipca 2001 r., od 30 października 2001 r. do 31 grudnia 2001 r., od 1 stycznia 2002 r. do 30 września 2002 r., od 21 czerwca 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. i od 1 stycznia 2012 r. do 20 czerwca 2012 r. pobierał zasiłek (stypendium).

W okresach od 1 czerwca 2006 r. do 31 maja 2008 r. i od 1 czerwca 2008 r. do 30 maja 2011 r. ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą.

W dniu 10 marca 2014 r. ubezpieczony złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 26 marca 2014 r. organ rentowy odmówił przyznania L. L. emerytury. W uzasadnieniu wskazał, iż ubezpieczony udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Nie osiągnął jednak wymaganych 60 lat oraz nie udokumentował 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Podniósł, że przedłożone przez ubezpieczonego świadectwo pracy w szczególnych warunkach z 20 kwietnia 2001 r. wydane przez (...) w upadłości w K., poświadczające, iż ubezpieczony w okresie od 12 lipca 1980 r. do 31 maja 2000 r. pracował w warunkach szczególnych na stanowisku ślusarza, zawiera braki formalne, tj. brakuje w nim powołania się na zarządzenie resortowe, pod które podlegał zakład pracy – wymienione stanowisko nie jest zgodne z wykazem A, dział III, pkt 80 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 marca 1983 r. Z tych względów ZUS nie zaliczył ubezpieczonemu spornego okresu pracy jako pracy w warunkach szczególnych.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony. W sprawie orzekał Sąd Okręgowy w Koszalinie, który prawomocnym wyrokiem z 23 czerwca 2014 r. (sygn. akt IV U 582/14) oddalił odwołanie L. L..

W dniu 5 września 2014 r. ubezpieczony ponownie złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Decyzją z 11 września 2014 r. organ rentowy odmówił wszczęcia postępowania w sprawie wskazując, że L. L. nie przedłożył żadnych dodatkowych dokumentów mających wpływ na przyznanie prawa do emerytury.

W dniu 24 września 2014 r. ubezpieczony wniósł odwołanie od powyższej decyzji.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie L. L. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 – tekst jednolity) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że w myśl art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1 przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Sąd I instancji wskazał, że przepisami dotychczasowymi są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43). Zgodnie z § 3 przywołanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia, zaś w myśl § 4 rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach.

W myśl art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Sąd Okręgowy podkreślił, że w wyroku z dnia 15 maja 2014 r., sygn. akt III UK 150/13, Sąd Najwyższy wskazał, iż organ rentowy nie ma podstaw do ponownego ustalenia emerytury, jeśli zainteresowany nie przedstawi dokumentów lub okoliczności zmieniających jego sytuację.

W dniu 10 marca 2014 r. ubezpieczony L. L. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z dnia 26 marca 2014 r. organ rentowy odmówił przyznania ubezpieczonemu emerytury wskazując, iż nie udokumentował on 15 lat pracy w warunkach szczególnych i nie ukończył 60 lat. Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony. W sprawie orzekał Sąd Okręgowy w Koszalinie, który prawomocnym wyrokiem z 23 czerwca 2014 r. (sygn. akt IV U 582/14) oddalił odwołanie ubezpieczonego. W chwili orzekania przez Sąd ubezpieczony nie ukończył 60 lat, nie spełniał więc przesłanki koniecznej do przyznania mu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Wówczas więc weryfikowanie stanowiska ZUS co do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych nie było konieczne.

W dniu 5 września 2014 r. ubezpieczony ponownie złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z 11 września 2014 r. organ rentowy odmówił wszczęcia postępowania w sprawie wskazując, że ubezpieczony nie przedłożył żadnych dodatkowych dokumentów mających wpływ na przyznanie prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił, że obecnie ubezpieczony ma ukończone 60 lat, legitymuje się co najmniej 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. W ocenie Sądu I instancji, przedmiot sporu sprowadzał się więc do ustalenia, czy ubezpieczony posiada co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z § 2 pkt 2 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresy pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze uzasadniające prawo do otrzymywania wcześniejszego świadczenia emerytalnego, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Treść świadectwa pracy oraz świadectwa pracy w szczególnych warunkach może podlegać weryfikacji. Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy ocena charakteru zatrudnienia pracownika, czy też okresu trwania stosunku pracy nie jest dla sądu wiążąca. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód. Świadectwo pracy jako dowód z dokumentu prywatnego nie ma silniejszej mocy dowodowej niż dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron.

Jak wynika z treści § 1 i 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracą w warunkach szczególnych jest praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Sąd zaznaczył, że w aktach osobowych dotyczących zatrudnienia ubezpieczonego w (...) w K. znajduje się świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z 20 kwietnia 2001 r. wystawione przez (...) w upadłości w K.. Wskazano w nim, iż ubezpieczony w okresie od 12 lipca 1980 r. do 31 maja 2000 r. wykonywał pracę na stanowisku ślusarza, wymienionym w wykazie A dziale III pkt 80 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ponadto w wymienionym świadectwie wskazano, iż zostało wystawione na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Koszalinie, sygn. akt P 732/00.

W ramach przedmiotowej ugody Syndyk Masy Upadłościowej (...) w K. zobowiązał się do sprostowania m.in. świadectwa pracy ubezpieczonego L. L. poprzez wpisanie, że wykonywał on pracę w szczególnym charakterze od 12 lipca 1980 r. do 31 maja 2000 r. w trakcie zatrudnienia w (...) w K..

Sąd Okręgowy wskazał, iż Sąd rozpoznający zasadność odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, nie był związany treścią ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Koszalinie w sprawie P 732/00. W myśl art. 365 k.p.c. sąd związany jest jedynie prawomocnym wyrokiem. Sąd Okręgowy zatem samodzielnie ustalał wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych - jako przesłankę nabycia prawa do świadczenia.

Sąd Okręgowy wskazał, że w wykazie A stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia, dziale III („W hutnictwie i przemyśle metalowym”) w punkcie 80 wskazano rodzaj pracy, która polega na „piaskowaniu na sucho i śrutowaniu wewnątrz komór”. W ocenie Sądu Okręgowego, zebrany w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza jednak, by ubezpieczony w czasie zatrudnienia w (...) w K. stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności polegające na „piaskowaniu na sucho i śrutowaniu wewnątrz komór”. W ocenie Sądu Okręgowego wskazane czynności nie odzwierciedlają charakteru pracy ubezpieczonego faktycznie wykonywanej na stanowisku ślusarza. Słuchani w sprawie świadkowie szczegółowo wskazali na czym polegała praca ubezpieczonego na stanowisku ślusarza: L. L. przygotowywał konstrukcje metalowe do spawania lub lakierowania poprzez pocięcie elementów stalowych, wygięcie ich, wykonanie otworów technologicznych, wiercenie. Po spawaniu prostował elementy stalowe, szlifował je szlifierką pneumatyczną. Zeznania te korespondowały ściśle z twierdzeniami ubezpieczonego. Świadkowie podnosili, iż głównym zajęciem L. L. w trakcie zatrudnienia go w (...) w K. były opisane prace ślusarskie. Dopiero, gdy nie było do wykonania prac ślusarskich ubezpieczony podejmował również inne czynności: spawalnicze, montażowe, lakiernicze, remontowe, pomocnicze (np. wywoził towar ze spawalni: krzesła, stoły, regały). Wskazał na to wprost świadek J. P., świadek S. W. i ubezpieczony. Potwierdza je również zgormadzona w aktach sprawy, w tym przede wszystkim aktach osobowych, dokumentacja pracownicza ubezpieczonego. W dokumentach tych wskazuje się, iż ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...) w K. wykonywał prace na stanowisku ślusarza.

Sąd I instancji uznał zeznania wszystkich słuchanych świadków oraz ubezpieczonego za w pełni wiarygodny materiał dowodowy. Zeznania te były jasne, spójne, logiczne, ponadto korespondowały ze sobą i z treścią innych dowodów. Podobnie Sąd ocenił zebrane w sprawie dokumenty. Jako częściowo niewiarygodny Sąd uznał jedynie dokument w postaci świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wystawionego w dniu 20 kwietnia 2001 r. – w zakresie w jakim poświadcza, iż ubezpieczony w okresie od 12 lipca 1980 r. do 31 maja 2000 r. pracował w warunkach szczególnych. Tej ostatniej okoliczności nie potwierdziły bowiem inne wiarygodne dowody.

W opisanych okolicznościach brakowało podstaw do uznania, iż prace inne, niż ślusarskie były wykonywane przez ubezpieczonego w spornym okresie stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy. Miały one bowiem charakter czynności dodatkowych lub zastępczych. Zaś praca ślusarza z opisanym zakresem czynności podejmowanych przez ubezpieczonego na tym stanowisku w okresie zatrudnienia w (...) w K., nie kwalifikuje się – w myśl przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. - jako praca w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Sąd I instancji uznał, że organ rentowy zasadnie ocenił, iż ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury; ubezpieczony nie wykazał bowiem, iż spełnia wszystkie zakreślone w ustawie wymagania konieczne do uzyskania takiej emerytury – nie wykazał, że legitymuje się wymaganych 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy wskazał, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala uznać, iż ubezpieczony pracując w charakterze ślusarza w spornym okresie czas był narażony na wpływ szkodliwych dla zdrowia czynników. Pracował w pomieszczeniach gdzie panował hałas oraz duże zapylenie przestrzeni. Te jednak okoliczności nie pozwalały uznać – zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa – iż ubezpieczony spełnia wszelkie przesłanki niezbędne do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury. Decydujące było bowiem zakwalifikowanie czynności wykonywanych przez niego stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy do jednej z prac wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca w charakterze ślusarza nie została w ww. rozporządzeniu uznana za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W omawianym okresie dobowy wymiar czasu pracy ubezpieczonego obejmował czasami także świadczenie prac, które są uznawane za prace wykonywane w szczególnych warunkach (prace przy spawaniu, lakierowanie ręcznie niezhermetyzowane), ale prace te nie były wykonywane przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się ubezpieczony i wniósł apelację, zaskarżając wyrok w całości. Zarzucił mu:

- naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego interpretację i zastosowanie, tj. naruszenie art. 32 ust. 2, art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy sprzeczności stanowiska Sądu z treścią przepisów zawartych w rozdziale 1, przepisy ogólne w szczególności w §4 i załączniku wykaz A, dział VI pkt 7 i 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

- naruszenie §1 ust. 1, ust. 2, ust. 3 pkt 3 i ust. 4 w zw. z załącznikiem wykaz A, dział VI pkt 7 i 8 oraz dział XIV prace różne pkt 17 ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.,

- niezgodność decyzji ZUS z ustaleniami faktycznymi zawartymi w aktach ZUS i załączonymi do akt tej sprawy aktami osobowymi ubezpieczonego. Decyzja została wydana z naruszeniem art. 184 ustawy emerytalnej oraz § 4 ww. rozporządzenia Rady Ministrów,

- sprzeczność ustaleń Sądu w nawiązaniu do treści zebranego w sprawie materiału dowodowego i niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Mając powyższe na uwadze, ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie ubezpieczonemu świadczenia emerytalnego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Ubezpieczony wniósł także o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty od pełnomocnictwa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że wyrok Sądu Okręgowego odpowiada prawu. Sąd I instancji ustalając stan faktyczny oparł się na całokształcie zebranego w sprawie materiału dowodowego, należycie go rozważył i przedstawił prawidłową ocenę, którą właściwie uargumentował. Całość ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego przedstawiona w pisemnym uzasadnieniu wyroku zasługuje na pełną akceptację. Sąd Apelacyjny podzielił zatem ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjął je za własne. W związku z tym nie zachodzi potrzeba ponownego ich szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2001 r., V CKN 348/00, LEX nr 52761, Prok. i Pr. 2002/6/40). W świetle powyższego zarzuty apelacji nie mogły prowadzić do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny zaznacza, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była ocena czy ubezpieczony legitymuje się okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach, warunkującym przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Zgodnie z przepisem art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Cel ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się zatem na złożeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Wskazać także należy, iż prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym stanowi odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i określonego w nim wieku emerytalnego, tak więc przepisy regulujące to prawo należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.

W odniesieniu do zarzutów apelacji, Sąd Apelacyjny podkreśla, że świadectwo pracy w szczególnych warunkach, jak każdy dokument nieurzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., podlega kontroli zarówno co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy ocena charakteru zatrudnienia pracownika, czy też okresu trwania stosunku pracy nie jest dla sądu wiążąca.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, prawidłowo Sąd I instancji nie uznał okresu pracy L. L. w (...) w K. od 12 lipca 1980 r. do 31 maja 2000 r. za pracę w warunkach szczególnych, albowiem ubezpieczony w spornym okresie pracował na stanowisku ślusarza. Podejmował również inne czynności: spawalnicze, montażowe, lakiernicze, remontowe, pomocnicze (np. wywoził towar ze spawalni: krzesła, stoły, regały). Prac spawalniczych czy lakierniczych nie wykonywał jednak stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (prace te są pracami w szczególnych warunkach); natomiast wykonywana przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy praca ślusarza nie jest wymieniona w wykazie prac w szczególnych warunkach.

Sąd odwoławczy poddał analizie charakter pracy ubezpieczonego, a także możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.. W świadectwie pracy wystawionym przez Syndyka z dnia 20 kwietnia 2001 r. powołano się na wykaz A, dział III, pkt 80 ww. rozporządzenia, natomiast w apelacji podniesiono, że stanowisko odpowiadało pkt 7 i 8 działu VI oraz pkt 17 działu XIV. Należy przy tym zaznaczyć, że dział III dotyczy prac wykonywanych w hutnictwie i przemyśle metalowym, a pkt 80 wskazuje na piaskowanie na sucho i śrutowanie wewnątrz komór. Z kolei wspomniany w apelacji dział VI to leśnictwo, przemysł drzewny i papierniczy, a jego pkt 7 i 8 odnoszą się kolejno do prac w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne i politurowania ręcznego (np. w produkcji mebli). Natomiast pkt 17 dział XIV to lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane. Żadnej z tych prac ubezpieczony nie wykonywał. Sąd Apelacyjny podkreśla raz jeszcze, że aby wnioskowane świadczenie mogło zostać przyznane, należy wykazać, że dana praca wykonywana była w szczególnych warunkach stale, w pełnym wymiarze czasowym i przez okres co najmniej 15 lat. Jak wynika zarówno z treści świadectwa pracy, złożonej apelacji, jak i zeznań świadków, brakuje konsekwencji przy kwalifikacji danych obowiązków pod konkretną pozycję wykazu A ww. rozporządzenia. Mnogość wymienionych pozycji wskazuje na to, że L. L. wykonywał poza pracą na stanowisku ślusarza wiele innych czynności, m. in. spawalnicze, montażowe czy lakiernicze. To z kolei prowadzi do wniosku, że ubezpieczony nie wykonywał pracy zakwalifikowanej do pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasowym. Praca ślusarza nie jest natomiast wymieniona w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie o prawo do emerytury w wieku obniżonym z uwagi na pracę w szczególnych warunkach musi prowadzić do pewnego ustalenia, że ubezpieczony wykonywał w okresie objętym sporem prace w warunkach szczególnych, zgodnie z definicją art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 1-4 rozporządzenia. Przede wszystkim Sąd winien dokonać oceny faktycznie wykonywanych czynności pracowniczych przez ubezpieczonego w okresie spornym oraz warunków wykonywanej pracy, w kontekście bezpośredniej szkodliwości dla zdrowia, uzasadniających przyznanie wcześniejszej emerytury.

Tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12.03.2013 r. III AUA 1702/12).

Wobec powyższego, skoro ubezpieczony w spornym okresie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac wymienionych w wykazie A, nie można uznać, że w spornym okresie pracował w warunkach szczególnych. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzeczniczym nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (wyrok Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 4 czerwca 2008 roku, sygn. akt II UK 306/07, OSNP rok 2009, nr 21-22, poz. 290).

Mając na uwadze powyższe, skoro ubezpieczony w okresie zatrudnienia od 12 lipca 1980 r. do 31 maja 2000 r. w (...) w K. pracował na stanowisku ślusarza (stanowisko niewymienione w wykazie) i wykonywał inne prace, polegające m. in. na czynnościach spawalniczych, montażowych, lakierniczych, remontowych czy pomocniczych (ale nie w pełnym wymiarze czasu pracy) to nie spełnia warunków z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach. Konsekwencją powyższego ustalenia jest przyjęcie, że L. L. nie legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, a co za tym idzie nie spełniła przesłanek z art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunkujących przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Reasumując, zarzuty podniesione w apelacji okazały się nieuzasadnione. Orzeczenie wydane przez Sąd I instancji odpowiada obowiązującemu prawu i brak jest podstaw do jego zmiany. Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddala apelację organu rentowego.

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSO del. Beata Górska