Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lucyna Łaciak

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2016 r. w Warszawie

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

z udziałem W. J. prowadzącego firmę pod nazwą (...) z siedzibą w W..

na skutek odwołania A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 18 czerwca 2015 r. znak: (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza iż odwołująca A. M. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, chorobowemu, wypadkowemu i rentowemu od 1 listopada 2014 r z tytułu zatrudnienia u W. J. prowadzącego firmę pod nazwą (...) z siedzibą w W..

UZASADNIENIE

A. M. w dniu 22 lipca 2015 r. wniosła odwołanie za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga
w Warszawie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 18 czerwca 2015 r.,
nr: (...). Odwołująca zaskarżyła decyzję w całości na podstawie art. 477 ^{( 8 )}§ 1,
477 ^{( 9) ( )} § 1 i 477 ^{( 10 )}§ 1 k.p.c., której zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż zawarła z płatnikiem składek umowę o pracę w celu wyłudzenia świadczeń z organu rentowego. Ubezpieczona wniosła o zmianę ww. decyzji poprzez uznanie, iż podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu
od dnia 1 listopada 2014 r. ( k. 2-4 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w odpowiedzi
na odwołanie z dnia 14 września 2015 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Po dokonaniu analizy dokumentów zgromadzonych w toku postępowania organ rentowy stwierdził, że stanowisko ubezpieczonej powstało z dniem rozpoczęcia przez nią pracy, a pracodawca nie przyjął do pracy nowej osoby, która przejęłaby zakres obowiązków odwołującej. W ocenie organu rentowego brak w aktach sprawy zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność A. M. do wykonywania pracy, a zgodnie z art. 229 § 4 k.p. pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku ( k. 60-61 a. s.).

Sąd w postanowieniu z dnia 2 października 2015 r. na podstawie art. 477 ¹¹ k.p.c. zawiadomił W. J. o toczącym się postępowaniu ( k. 66 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. pismem z dnia 22 kwietnia 2015 r. zawiadomił odwołującą i zainteresowanego na podstawie art. 50 § 1, 61 § 1 i § 4 k.p.a. i art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
o wszczęciu postępowania, zmierzającego do ustalenia prawidłowości zgłoszenia
do ubezpieczeń społecznych A. M. z tytułu umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek W. J. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w W. ( k. 83-89 akt ZUS).

Odwołująca w dniu 25 kwietnia 2006 r. ukończyła (...)Liceum Ogólnokształcące
w W. (...) ( k. 47 akt ZUS).

Odwołująca zgodnie ze świadectwem pracy w okresie od dnia 11 lutego 2013 r.
do dnia 10 maja 2014 r. była zatrudniona w (...) na stanowisku menedżera w pełnym wymiarze czasu pracy ( k. 51 akt ZUS).

W. J. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w W. w dniu 31 października 2014 r. zawarł umowę o pracę
z A. M. na czas nieokreślony na stanowisku kierownika handlowego z terminem rozpoczęcia pracy od dnia 2 listopada 2014 r. ( k. 23 a. s., k. 33 i 75 akt ZUS).

Do zakresu obowiązków odwołującej opracowanego w dniu 2 listopada 2014 r.
na stanowisku kierownika handlowego należało opracowywanie strategii produktów poprzez realizowanie założonej strategii i planu sprzedaży, pozyskiwanie nowych klientów, budowanie dobrych relacji z kluczowymi klientami, nadzór nad zachowaniem odpowiednich standardów jakościowych obsługi klienta, rozwój sprzedaży oraz analizowanie rynku w celu poszukiwania nowych szans na rozwój sprzedaży ( k. 28 a. s., k. 35 i 77 akt ZUS).

Odwołująca w dniu 31 października 2014 r. ukończyła kurs szkolenia wstępnego
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy związany ze stanowiskiem pracy kierownika handlowego ( k. 24 a. s., k. 53 akt ZUS).

Odwołująca podpisywała listę obecności od dnia 3 listopada 2014 r. do dnia
15 grudnia 2014 r. ( k. 34-35 a. s. i k. 57-59 akt ZUS).

Płatnik składek w ramach prowadzenia działalności gospodarczej świadczył usługi handlowe. Ubezpieczona wykonywała swoje czynności w siedzibie firmy przy ulicy (...) w godzinach od 8 do 16. Do obowiązków odwołującej należało między innymi pozyskiwanie nowych klientów dla firmy, utrzymywanie kontaktów już z pozyskanymi kontrahentami oraz współtworzenie sklepu internetowego. Ubezpieczona nawiązywała kontakty z kontrahentami w razie sprzedaży wyrobów dziewiarskich świadka M. M.. A. M. również rozpoczęła współpracę ze świadkiem J. Z. w zakresie produkcji odzieży damskiej i męskiej. W ramach wykonywanych obowiązków odwołująca świadczyła pracę również zdalnie, ponieważ jeździła na spotkania do biur potencjalnych klientów. Płatnik składek nadzorował efekty wykonywanych obowiązków przez swoją pracownicę. A. M. ponadto korzystała z własnej bazy klientów, którą posiadała w związku z prowadzeniem sklepu odzieżowego w latach 2006-2013. Świadek B. P. prowadząca biuro rachunkowe wielokrotnie kontaktowała się telefonicznie z ubezpieczoną w celu prawidłowego przeprowadzenia jej zatrudnienia oraz
w sprawach handlowych ( zeznania świadka M. M., J. Z., F. M. i B. P., k. 91-93 i 107-108 a. s. oraz przesłuchanie odwołującej i zainteresowanego, k. 108-109 a. s.).

Zgodnie z listą płac odwołująca uzyskała wynagrodzenie za listopad 2014 r. w kwocie 3201,58 złotych, w grudniu 2014 r. w kwocie 2867,69 złotych, w styczniu 2015 r. w kwocie 1320,46 złotych, w lutym 2015 r. w kwocie 1153,00 złotych oraz w marcu 2015 r. w kwocie 490,82 złotych ( k. 29-33 a. s. i k. 61-69 akt ZUS).

W dniu 4 listopada 2014 r. płatnik składek zgłosił odwołującą do ubezpieczeń społecznych od dnia 1 listopada 2014 r. ( k. 15 a. s. i k. 37 akt ZUS).

Płatnik składek wypłacił odwołującej wynagrodzenie za okresy orzeczonej niezdolności do pracy na podstawie art. 92 k.p. od dnia 17 grudnia 2014 r. do dnia 1 stycznia 2015 r. oraz od dnia 2 stycznia 2015 r. do dnia 15 stycznia 2015 r. ( k. 97 akt ZUS).

Płatnik składek wykazał podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
za listopad 2014 r. w kwocie 4500,00 złotych, za grudzień 2014 r. w kwocie 2100,34 złotych oraz od stycznia 2015 r. do maja 2015 r. w kwocie po 0,00 złotych.

W oparciu o powyższe ustalenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział
w W. wydał decyzję z dnia 18 czerwca 2015 r., nr: (...), w której na podstawie art. 83 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 i art. 38 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
art. 58 § 1 i art. 83 § 1 k.c. oraz art. 22 i art. 300 k.p. stwierdził, że A. M. jako pracownik u płatnika składek W. J. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia
1 listopada 2014 r. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy stwierdził,
że po analizie dokumentów zgromadzonych w trakcie przeprowadzonego postępowania stwierdzono, iż stanowisko odwołującej powstało z dniem rozpoczęcia przed nią pracy. Oddział wskazał, że pracodawca nie przyjął do pracy nowej osoby, która przejęłaby zakres obowiązków ubezpieczonej. W ocenie Oddziału nie przedstawiono również zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność A. M. do wykonywania pracy, czym naruszono art. 229 § 4 k.p. Zdaniem organu rentowego umowa o pracę została zawarta dla pozoru
w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. jedynie w celu uzyskania świadczeń
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( k. 7-11akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie akt rentowych
oraz na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, zeznań świadków M. M., J. Z., F. M. i B. P. oraz przesłuchania odwołującej i zainteresowanego. Powołane przez Sąd dowody
z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny.

Jednocześnie Sąd dał wiarę zeznaniom wszystkich przesłuchanych świadków
oraz stron. Zdaniem Sądu złożone zeznania były logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniały. Potwierdzały one wersję przedstawioną przez odwołującą i zainteresowanego, przynajmniej w części dotyczącej tych okoliczności, które były świadkom znane. Świadkowie potwierdzili fakt wykonywania pracy przez ubezpieczoną w zainteresowanej spółce na stanowisku kierownika handlowego.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział
w W. z dnia 18 czerwca 2015 r., nr: (...) jest zasadne i podlega uwzględnieniu.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie dotyczyła wyłączenia przez organ rentowy A. M. z ubezpieczeń społecznych z tytułu pracy u zainteresowanego W. J. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...)
z siedzibą w W..

Art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2015 r, poz. 121 j. t.) zwanej dalej ,,ustawą’’ stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają,
z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej
są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów.

W myśl art. 13 pkt 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, tj. pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Na podstawie art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy
o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Zgodnie art. 22 § 1 k. p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W świetle art. 58 § 1 i § 2 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca
na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek,
w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Natomiast na podstawie art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

W pierwszej kolejności Sąd zauważył, że stanowisko organu rentowego odnoszące się do naruszenia art. 58 i 83 k.c. jest błędne i nie może się ostać na gruncie niniejszej sprawy. Sąd doszedł do wniosku, że organ rentowy bezprawnie wskazuje, że umowa zawarta pomiędzy odwołującą a zainteresowaną spółką była jednocześnie pozorna w myśl art. 83 k.c. oraz nieważna na podstawie art. 58 k.c. Taki pogląd jest nietrafny, gdyż zgodnie
ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, ,,przepis art. 83 k.c. i art. 58 § 1 k.c. stanowią odrębne, samodzielne i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Czynność pozorna jest zawsze nieważna. Niekiedy ważna może być w świetle art. 83 § 1 zdanie 2 k.c. czynność ukryta. Dopiero wówczas jest możliwe badanie jej treści i celu
w świetle kryteriów wyrażonych w art. 58 k.c. Nie jest więc możliwe obejście prawa poprzez dokonanie czynności prawnej pozornej.’’ ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2005 r., sygn. akt II PK 163/05). Tym niemniej w ocenie Sądu nie doszło do naruszenia żadnego
z powołanych powyżej przepisów Kodeksu cywilnego.

Art. 22 k.p. wskazuje jednoznacznie kilka naczelnych przesłanek, których spełnienie decyduje o istnieniu stosunku pracy. Pracownik jest zobowiązany do świadczenia pracy
na rzecz i pod nadzorem swojego pracodawcy wyznaczającego czas i miejsce wykonywanych czynności wynikających ze stosunku pracy, który winien jest również wypłacać umówione wynagrodzenie.

W ocenie Sądu płatnik składek dochował wszystkich formalnych czynności, które
są wymagane przepisami ustaw. Zainteresowany zawarł z ubezpieczoną umowę o pracę zawierającą w swej treści wszystkie warunki umowne, wypłacał jej wynagrodzenie
i odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne. Jednak Sąd aprobuje pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy, zgodnie z którym ,,dla włączenia do ubezpieczenia społecznego niezbędna jest przynależność do określonej w ustawie systemowej grupy podmiotów podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. O tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje zatem samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie
do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne
i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy,
a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych, a okoliczności wynikające z formalnie zawartej umowy o pracę nie są wiążące w postępowaniu o ustalenie podlegania obowiązkowi pracowniczego ubezpieczenia społecznego.’’ ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca
2016 r., sygn. akt III UK 83/15) Tym niemniej zgodnie z ww. treścią orzeczenia, Sąd doszedł do przekonania, że w istocie odwołująca będąca jedną ze stron stosunku pracy realizowała faktycznie czynności wynikające z umowy pracy. Ujawnione dokumenty w toku postępowania, jak również osobowe źródła dowodowe pozwoliły ustalić, iż odwołująca wykonywała czynności w imieniu i na rzecz swojego pracodawcy. A. M. jako kierownik handlowy była odpowiedzialna za koordynowanie strony internetowej firmy, pozyskiwanie nowych klientów oraz współpracę z pozyskanymi już kontrahentami. Zdaniem Sądu zatrudnienie odwołującej przez zainteresowanego było działaniem logicznym
i sprowadzało się do poprawy kondycji finansowej jego spółki. Ubezpieczona prowadząca działalność gospodarczą przez kilka lat dysponowała niewątpliwie bazą klientów, którą mogła swobodnie wykorzystać w celu efektywnego wykonywania swoich obowiązków pracowniczych. Potwierdziła to w całej rozciągłości treść zeznań świadków, której organ rentowy w toku postępowania sądowego nie zakwestionował. Sąd doszedł do przekonania,
iż zeznania świadków były rzetelne, logiczne i korelowały ze sobą oraz zgromadzonym materiałem dowodowym. Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby nie nadać im waloru wiarygodności i mocy dowodowej w sprawie. Sąd zważył, że odwołująca w istocie świadczyła pracę na rzecz pracodawcy, na co wskazują jednoznacznie efekty jej działań. Ubezpieczona zawarła umowę o współpracę z M. M. i próbowała też nawiązać współpracę z F. M., lecz z powodu braku posiadania koncesji przez firmę zainteresowanego transakcja nie została wykonana.

Sąd doszedł do wniosku, że odwołująca miała umową wyznaczone miejsce i czas pracy. Zgodnie z zeznaniami stron ubezpieczona realizowała stosunek pracy w siedzibie firmie przy ulicy (...) w godzinach 8-16. Jednak z uwagi na specyfikę swojej pracy, odwołująca również jeździła poza terenem firmy na spotkania w celu pozyskania nowych, potencjalnych klientów dla spółki. Tym niemniej miejscem docelowym świadczenia obowiązków pracowniczych przez ubezpieczoną była siedziba firmy w godzinach wyznaczających jej pełny wymiar czasu pracy. Sąd zważył również, że praca ubezpieczonej podlegała nadzorowi pracowniczemu, który wykonywał zainteresowany. W ocenie Sądu logicznym jest fakt, że skoro odwołująca realizowała swoje czynności w biurze płatnika składek, to W. J. miał realną możliwość nadzorowania swojej pracownicy
w wykonywaniu przez nią pracy, z czego niewątpliwie korzystał wskazując jednoznacznie
na tą okoliczność podczas zeznań w toku postępowania sądowego.

Zdaniem Sądu fakt niezatrudnienia na miejsce odwołującej nowego pracownika jest bez znaczenia dla wydanego rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Prowadzący działalność gospodarczą ma pełną swobodę w decydowaniu o liczbie pracowników, których decyduje się zatrudnić. Ubezpieczona była osobą doświadczoną w branży handlowej posiadającą dużą bazę klientów, z której mogła niewątpliwie skorzystać. Ponadto strony stosunku pracy znali się ze sobą, co niewątpliwie było korzystnym rozwiązaniem dla W. J..

W ocenie Sądu fakt nieprzedstawienia przez strony umowy o pracę zaświadczenia lekarskiego dopuszczającego odwołującą do wykonywania czynności na danym stanowisku pracy nie wpływa również na zmianę zaskarżonej decyzji przez Sąd. Nie ma racji organ rentowy wskazując, że doszło do nieważności umowy o pracę z powodu niewykonania powyższej czynności przez pracodawcę, a więc skierowania swojego pracownika na badanie lekarskie. Zgodnie bowiem z poglądem Sądu Najwyższego, ,,dopuszczenie do pracy bez aktualnego badania lekarskiego nie jest elementem czynności prawnej (oświadczenia woli) zawarcia umowy o pracę, a więc nie może powodować jej nieważności z powodu celu skierowanego na obejście prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. oraz art. 211 pkt 5
i art. 229 k.p.).’’ ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 r., sygn. akt II UK 275/04) Sąd zważył, że nie wysłanie pracownika na przymusowe badania lekarskie nie może stanowić zarzutu nieważności umowy i nie wpływa na stosunek ubezpieczeniowy.

Mając na uwadze całość rozważań prawnych, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.