Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 17/15
POSTANOWIENIE
Dnia 15 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka
w sprawie z powództwa R. C.
przeciwko B. C.
o zapłatę i zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 lipca 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 24 września 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
2
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną
do rozpoznania, jeżeli:
1. w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,
2. istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
3. zachodzi nieważność postępowania lub
4. skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Przytoczony przepis pozwala Sądowi Najwyższemu na wstępną,
merytoryczną ocenę wniesionej skargi kasacyjnej i zbadanie, czy za jej
rozpoznaniem przemawia interes społeczny, skarga kasacyjna bowiem jest
środkiem prawnym funkcjonującym przede wszystkim w interesie publicznym, który
z kolei przemawia za skoncentrowaniem się Sądu Najwyższego na sprawach
najpoważniejszych i precedensowych.
Powód wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 24
września 2014 r., którym Sąd Apelacyjny – na skutek apelacji pozwanego od
wyroku Sądu Okręgowego w R. z dnia 29 stycznia 2014 r. – zmienił zaskarżony
wyrok i oddalił powództwo. Powołując się na podstawę przewidzianą w art. 3983
§ 1
pkt 2 k.p.c. wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Uzasadniając wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
skarżący powołał się na przesłanki określone w art. 3989
§ 1 pkt 1 i 4 k.p.c.
Twierdził, że w sprawie występują istotne zagadnienia prawne sprowadzające się
do rozstrzygnięcia kwestii:
- „Czy Sąd II instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji zawierającej
jedynie zarzuty naruszenia prawa materialnego jest uprawniony na
podstawie przepisu art. 378 § 1 k.p.c. oraz art. 382 k.p.c. w związku z art.
386 § 1 k.p.c. do dokonania zmiany, uzupełnienia stanu faktycznego sprawy
w stosunku do stanu faktycznego, ustalonego w uzasadnieniu wyroku Sądu
3
pierwszej instancji i niekwestionowanego w apelacji, czy działanie takie
prowadzące do zmiany wyroku w istotnym zakresie stanowi wykroczenie
poza granice i zarzuty apelacji i stanowi naruszenie w/w przepisów?”
- „Czy Sąd II instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji pozwanego
w sprawie z powództwa powoda dotyczącej rozliczeń z umowy darowizny
środków pieniężnych ma obowiązek uwzględnić stanowisko powoda, który
oświadcza na piśmie w oparciu o przepis art. 37 § 2 i 3 k.r.io., że nie
potwierdza przedmiotowej umowy darowizny, a zatem umowa ta jest
nieważna ex tunc, czy w/w oświadczenie powoda nie ma wpływu na sprawę
dotyczącą rozliczeń z umowy darowizny, której powód nie potwierdza?”.
Poza tym, zdaniem skarżącego, wniesiona skarga jest oczywiście uzasadniona,
ponieważ Sąd Apelacyjny – rozpoznając apelację pozwanego od wyroku Sądu
Okręgowego w R. – z naruszeniem art. 378 § 1 k.p.c.:
- „…wykroczył poza granice apelacji i zarzuty apelacyjne, wynikające
z przepisu art. 378 § 1 k.p.c., bowiem w sytuacji braku w apelacji
pozwanego zarzutu naruszenia prawa procesowego Sąd II instancji zmienił
zaskarżony wyrok i oddalił powództwo,…”,
- „…zmienił ustalenia faktyczne sprawy, ustalone w uzasadnieniu wyroku
Sądu I instancji i niekwestionowane w apelacji, która zawierała jedynie
zarzuty naruszenia prawa materialnego, które nie były podstawą zmiany
wyroku, co spowodowało wydanie wadliwego zaskarżonego wyroku….”,
- „…nie rozpoznał zarzutów apelacyjnych naruszenia prawa materialnego
oraz nie wskazał uzasadnienia w tym zakresie w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku,…”,
- „…spowodował niemożność skontrolowania merytorycznego sprawy przez
sąd kasacyjny poprzez niemożność rozstrzygnięcia przy rozpoznaniu skargi
kasacyjnej, czy Sąd Apelacyjny prawidłowo rozpoznał apelację i prawidłowo
zmienił wyrok Sądu I instancji i oddalił powództwo….”
4
Analiza wywodów zawartych w uzasadnieniu skargi kasacyjnej prowadzi do
wniosku, że skarżący nie przytoczył argumentów, świadczących o występowaniu w
niniejszej sprawie przesłanek uzasadniających przyjęcie skargi do rozpoznania.
W art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. chodzi o zagadnienie prawne obejmujące
poważną wątpliwość prawną, nierozwiązane dotąd w orzecznictwie sądowym,
którego wyjaśnienie jest potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy. Skarżący wnosząc
o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania ze względu na występujące
w sprawie istotne zagadnienie prawne powinien sformułować to zagadnienie,
wskazać na wyłaniające się poważne wątpliwości interpretacyjne, przytoczyć
argumenty prowadzące do rozbieżnych ocen i wykazać, że wyjaśnienie
przedstawionego zagadnienia będzie miało znaczenie zarówno dla praktyki
sądowej, jak i dla rozstrzygnięcia skargi kasacyjnej. Chodzi przy tym wyłącznie
o poważne wątpliwości, wykraczające poza poziom zwykłych wątpliwości
prawnych, które powstają niemal w każdym procesie decyzyjnym.
Skarżący nie sprostał tym wymaganiom przede wszystkim dlatego,
że sformułowane przez niego zagadnienia prawne zostały już wyjaśnione
w uchwałach składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, którym nadano moc
zasad prawnych. W uchwale z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98 (OSNC 1999,
nr 7-8, poz. 124) Sąd Najwyższy wskazał, że sąd drugiej instancji może zmienić
ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu pierwszej instancji
bez przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne
ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub
uzupełnienia tego postępowania. Z kolei w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r.,
III CZP 49/07 (OSNC 2008, nr 6, poz. 55) wskazał, że sąd drugiej instancji
rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej
zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty
dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak
z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd
Najwyższy wyjaśnił m.in., że sąd drugiej instancji nie może poprzestać na
ustosunkowaniu się do zarzutów skarżącego, lecz musi – niezależnie od ich treści –
dokonać ponownych, własnych ustaleń, a następnie poddać je ocenie pod kątem
prawa materialnego, że ustalenia sądu pierwszej instancji nie są dla sądu drugiej
5
instancji wiążące, że sąd drugiej instancji ma obowiązek dokonania własnych
ustaleń niezależnie od tego, czy wnoszący apelację podniósł zarzut wadliwości
dokonanych ustaleń faktycznych lub ich braku oraz że stosowanie prawa
materialnego przez sąd drugiej instancji w ogóle nie może być wiązane z zakresem
zarzutów apelacyjnych.
Sformułowany przez skarżącego problem skutków prawnych braku
potwierdzenia umowy darowizny został natomiast przedstawiony w oderwaniu od
stanu faktycznego stanowiącego podstawę zaskarżonego wyroku.
Oczywista zasadność skargi kasacyjnej, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 4
k.p.c., zachodzi tylko wtedy, gdy dla przeciętnego prawnika z samej treści skargi –
bez pogłębionej analizy i jurydycznych dociekań – w sposób jednoznaczny wynika,
że wskazane w niej podstawy zasługują na uwzględnienie. Skarżący, powołując się
na przesłankę przewidzianą w art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. powinien wykazać oczywistą
zasadność skargi kasacyjnej przejawiającą się kwalifikowanym charakterem
naruszenia przepisów prawa (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
10 stycznia 2003 r., V CZ 187/02, OSNC 2004, nr 3, poz. 49). Nie może powtarzać
uzasadnienia podstaw kasacyjnych; powinien wykazać, że zasadność skargi
kasacyjnej jest oczywista, a więc dostrzegalna prima vista oraz że każdy prawnik
bez przeprowadzania wnikliwej analizy powinien dojść do wniosku, że zaskarżone
orzeczenie jest jaskrawo nieprawidłowe.
Skarżący nie przytoczył argumentów świadczących o tak rozumianej
oczywistości, tym bardziej że wywody mające świadczyć o występowaniu
przesłanki opisanej w art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. wynikają z nieznajomości zasad
prawnych oraz błędnej interpretacji pojęcia przedmiotowych granic apelacji.
Konkludując trzeba stwierdzić, że w sprawie nie zachodzą wskazane przez
skarżącego przesłanki z art. 3989
§ 1 pkt 1 i 4 k.p.c. ani brana pod rozwagę
z urzędu nieważność postępowania.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
6