II KK 35/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-08-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:IV KK 101/09 IV Ka 219/14 IV Ka 219/14 V KK 357/13 II K 142/08 II K 287/06 II K 324/05 II K 45/09 II K 595/06 II K 67/10 II Ko 280/07 III KK 140/11 V KK 354/08 VII K 578/13 VIII Ko 1189/11 XVI K 2507/04 XVI Ko 423/09
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II KK 35/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Szewczyk (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca)
SSN Jarosław Matras
Protokolant Małgorzata Sobieszczańska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Małgorzaty Wilkosz - Śliwy,
w sprawie S. G.
dotyczącej wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 29 lipca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 3 lipca 2014 r., utrzymującego w mocy wyrok łączny Sądu Rejonowego w J.
z dnia 31 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części utrzymanych nim w mocy
rozstrzygnięć zawartych w pkt 4 i 5 wyroku łącznego Sądu
Rejonowego w J. i - w tym zakresie - przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym.
UZASADNIENIE
S. G. został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:
2
I. wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w B. z dnia 4 stycznia 2005 r.,
sygn. XVI K 2507/04. za przestępstwo z art. 286 § 3 k.k.. popełnione w dniu 1
marca 2004 r. - na karę 12 miesięcy ograniczenia wolności, której wykonanie
zamieniono na zastępczą karę pozbawienia wolności w wymiarze 180 dni
postanowieniem Sądu Rejonowego w B. z dnia 7 kwietnia 2009 r., sygn. XVI Ko
423/09;
II. wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w P. z dnia 20 października 2005 r.,
sygn. II K 324/05, za przestępstwo z art. 286 § 3 k.k., popełnione w okresie od 23
lutego 2005 r. do 3 marca 2005 r. - na karę 6 miesięcy ograniczenia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat próby, której wykonanie
zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w P. z dnia 26 lipca 2007 r., sygn.
II Ko 280/07;
III. wyrokiem Sądu Rejonowego w O. z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. II K 287/06
- na karę łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności, na poczet której
zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 28 lipca
2006 r. do dnia 23 lutego 2007 r. i od dnia 31 marca 2008 r. do dnia 7 maja 2008 r.,
w tym:
a) na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności - za dwa przestępstwa z
art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
wchodzące w skład ciągu przestępstw, popełnione w dniu 10 stycznia 2006 r. i w
dniu 09 czerwca 2006 r.,
b) na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 286
§ 1 k.k., popełnione w dniu 20 stycznia 2006 r.,
c) na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art.
284 § 2 k.k., popełnione w dniu 12 czerwca 2006 r.,
d) na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 190
§ k.k., popełnione w dniu 17 czerwca 2006 r.,
e) na karę 1 roku pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 279 § 1
k.k.. popełnione w dniu 28 lipca 2006 r.;
IV. wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 3 kwietnia 2007 r., sygn. II K 595/06
- na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo
3
zawieszono na okres 4 lat próby, a następnie postanowieniem Sądu Rejonowego w
K. z dnia 8 września 2011 r., sygn. VIII Ko 1189/11, zarządzono wykonanie, w tym:
a) na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości
30 stawek dziennych po 20 zł każda - za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 §
1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 19 listopada 2004
r.;
b) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2
k.k., popełnione w dniu 10 lutego 2005 r.,
c) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 22 lutego 2005 r.,
d) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w; zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 28 lutego 2005 r.,
e) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 28 lutego 2005 r.,
f) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 15 marca 2005 r.,
g) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 16 marca 2005 r.,
h) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 14 kwietnia 2005 r.;
V. wyrokiem Sądu Rejonowego w O. z dnia 28 października 2008 r., sygn. II K
142/08 - na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo
zawieszono na okres 5 lat próby, oraz karę łączną grzywny w wysokości 100
stawek dziennych po 30 zł, w tym:
4
a) na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 30
stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i
art. 270 § 1 k.k. i w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 8 maja 2006 r.,
b) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości
20 stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k.
w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 15
maja 2006 r.,
c) na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 30
stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w
zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 24 maja 2006 r.,
d) na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 30
stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w
zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 24 maja 2006 r.,
e) na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 30
stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 286 §1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w
zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w dniu 31 maja 2006 r.;
VI. wyrokiem Sądu Rejonowego w O. z dnia 18 czerwca 2009 r., sygn. II K
45/09 – na karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności, w tym:
a) na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 286
§ 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w
dniu 23 lutego 2006 r.,
b) na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 286
§ 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w
dniu 25 lutego 2006 r.;
VII. wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z dnia 13 grudnia 2010 r., sygn. II K 67/10
- na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, za przestępstwo z art. 279 § 1
k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełnione w dniu 28 grudnia 2009 r.
Sąd Rejonowy w J. wyrokiem łącznym z dnia 31 marca 2014 r., sygn. VII K
578/13 m.in.:
1. rozwiązał orzeczenia o karze łącznej pozbawienia wolności zawarte w
wyrokach opisanych w pkt IV - sygn. akt II K 595/06, w pkt III - sygn. akt II K
287/06, w pkt V - sygn. akt II K 142/08 i w pkt VI - sygn. akt II K 45/09,
5
2. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. i art. 87 k.k. w miejsce kary
ograniczenia wolności orzeczonej w prawomocnym wyroku opisanym w punkcie I -
sygn. akt XVI K 2507/04 i w miejsce kary pozbawienia wolności orzeczonej w
prawomocnym wyroku opisanym w punkcie IV a - sygn. akt II K 595/06 wymierzył
skazanemu S.G. karę łączną 11 miesięcy pozbawienia wolności,
3. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. i art. 87 k.k. w miejsce kary
ograniczenia wolności orzeczonej w prawomocnym wyroku opisanym w punkcie II -
sygn. akt II K 324/05 i w miejsce kary pozbawienia wolności orzeczonej w
prawomocnym wyroku opisanym w punkcie IV b - h - sygn. akt II K 595/06
wymierzył skazanemu S. G. karę łączną 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności,
4. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce kar pozbawienia
wolności orzeczonych w prawomocnych wyrokach opisanych w punktach: III - sygn.
akt II K 287/06, V - sygn. akt II K 142/08 i VI - sygn. akt II K 45/09 wymierzył
skazanemu S. G. karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
5. na podstawie art. 577 k.p.k. zaliczył skazanemu na poczet orzeczonej
w pkt 4 kary łącznej pozbawienia wolności okres zatrzymania i tymczasowego
aresztowania w sprawie opisanej w pkt III - sygn. akt II K 287/06, od dnia 28 lipca
2006 r. do dnia 23 lutego 2007 r. i od dnia 31 marca 2008 r. do dnia 7 maja 2008
T.,
6. uznał wyroki opisane w punktach I, II, III, IV, V, VI w części
odnoszącej się do kar ograniczenia wolności i pozbawienia wolności za pochłonięte
wyrokiem łącznym z przyjęciem, iż w pozostałej części podlegają one odrębnemu
wykonaniu.
Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę S. G., który zarzucił
obrazę przepisów art.53 k.k. i art. 58 § 1 k.k. poprzez niezasadne zaniechanie
warunkowego zawieszenia wykonania kar łącznych pozbawienia wolności
orzeczonych wobec skazanego w pkt 3 i 4.
Po rozpoznaniu apelacji Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 3 lipca 2014 r.
sygn. IV Ka 219/14 utrzymał w mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za
oczywiście bezzasadną.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego w K. wniósł, na korzyść skazanego,
Prokurator Generalny.
6
Zaskarżył on to orzeczenie w całości zarzucając naruszenie przepisów
prawa karnego procesowego, tj. art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k..
polegające na przeprowadzeniu nienależytej kontroli odwoławczej i utrzymaniu w
mocy częściowo rażąco niesprawiedliwego wyroku łącznego sądu I instancji,
bowiem wydanego z naruszeniem przepisów: art. 607 e § 1 k.p.k. w zw. z art. 569 §
1 k.p.k. i art. 4 § 1 k.k.. które to naruszenia polegały na:
1) połączeniu jednostkowych skazań S. G. wyrokami Sądu Rejonowego w O.
o sygn. II K 287/06, sygn. II K 142/08 i sygn. II K 45/09 i orzeczeniu kary łącznej 2
lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, pomimo tego, że kara pozbawienia wolności
wymierzona wyrokiem sygn. II K 45/09 nie stanowiła podstawy przekazania
skazanego do Polski w wyniku wykonania europejskiego nakazu aresztowania, a S.
G. nie wyraził zgody na przekazanie i nie zrzekł się prawa wynikającego z zasady
specjalności, w konsekwencji czego brak było warunków do objęcia wyrokiem
łącznym kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem sygn. II K 45/09,
2) zastosowaniu przez sąd ustawy nowej i orzeczeniu – stosownie do
dyspozycji art. 89 § 1a k.k. – kary łącznej bezwzględnego pozbawienia wolności za
zbiegające się przestępstwa, za które na mocy wyroków jednostkowych orzeczono
kary bezwzględnego pozbawienia wolności oraz karę pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania, mimo że w czasie popełnienia
przestępstw obowiązywała ustawa względniejsza dla skazanego, gdyż przepis art.
89 § 1 k.k., w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 czerwca 2008 r. wykluczał
możliwość orzeczenia w takiej sytuacji kary łącznej bezwzględnego pozbawienia
wolności, co obligowało sąd do jego zastosowania.
W konkluzji kasacji skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w
K. i utrzymanego nim w mocy wyroku łącznego Sądu Rejonowego w J., sygn. VII K
578/13, w zakresie rozstrzygnięć przyjętych w punktach: 4, 5 i 6 oraz przekazanie
sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie zauważyć należy, że choć skarżący we wstępnej części kasacji
deklaruje wolę zaskarżenia wyroku Sądu Okręgowego w K. „w całości”, to treść
wniosku kasacyjnego, a nadto zarzutów kasacji, wskazuje na to, że zakresem
7
zaskarżenia Prokurator Generalny objął jedynie tą część wyroku Sądu Okręgowego
w Kaliszu z dnia 3 lipca 2014 r. w jakiej utrzymano nim w mocy rozstrzygnięcia z
pkt 4 i 5 oraz (w zakresie ograniczonym do wyroków wskazanych w tymże pkt 4) z
pkt 1 i 6 wyroku Sądu Rejonowego w J. z dnia 31 marca 2014 r. Precyzyjne
określenie zakresu kasacji nie miało jednak kluczowego wpływu na rozstrzygnięcie,
a to wobec zasadności obydwu zarzutów w tej kasacji podniesionych i wynikłej stąd
trafności sformułowanego w niej wniosku. Nie sposób jednak przy tym nie dostrzec,
iż ta zaprezentowana ocena o zasadności zarzutów kasacji nie odnosi się do
całości pierwszego z nich. Nie można bowiem uznać ten zarzut za trafny o ile
wytyka Sądowi Okręgowemu naruszenie także art. 440 k.p.k.. Przepis ten wszak
normuje tzw. rażącą niesprawiedliwość orzeczenia nie stanowiącej samodzielnej
podstawy odwoławczej i odnosi się wprawdzie do uchybień będących względnymi
podstawami odwoławczymi (z art. 438 k.p.k.), tyle że zaistniałych poza granicami
zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie Sąd
Okręgowy rozpoznawał wniesioną przez obrońcę skazanego na jego korzyść
apelację od wyroku łącznego. Nie był zatem związany (zgodnie z obowiązującą w
chwili orzekania treścią art. 433 § 1 k.p.k.) granicami podniesionych w niej
zarzutów. W konsekwencji zatem, w granicach zaskarżenia powinien był
skontrolować zaskarżony wyrok pod kątem wszystkich przyczyn odwoławczych
określonych w art. 438 k.p.k. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 16 listopada
2009 r., IV KK 101/09, OSNKW 2010, z. 1, poz. 8), również odnośnie i tych
uchybień będących przedmiotem zarzutów kasacyjnych. Ich dostrzeżenie oraz
rozważenie nie wymagało wszak wyjścia poza granice środka odwoławczego z
przyczyn określonych treścią art. 440 k.p.k., a to dopiero czyniłoby uprawnionym
zarzut naruszenia tej normy. Akceptacja przez Sąd Odwoławczy owych
wspomnianych uchybień stanowiła zatem rażące naruszenie tylko przepisu art. 433
§ 1 k.p.k.
Wspomniana wadliwość w określeniu podstawy prawnej pierwszego zarzutu
kasacji nie dowodzi jednak z pewnością jeszcze tegoż merytorycznej nietrafności w
zakresie wytkniętych w nim uchybień.
Przekonanie o tym warunkują następujące względy.
8
Nie ulega wątpliwości, że orzeczeniem zawartym w pkt 4 wyroku łącznego
Sądu Rejonowego w J. z dnia 31 marca 2014 r., sygn. VII K 578/13 połączono
wymierzone skazanemu:
a) kary 10 miesięcy, 6 miesięcy, 10 miesięcy, 6 miesięcy i 1 roku pozbawienia
wolności orzeczone w wyroku wydanym przez Sąd Rejonowy w O. w sprawie II K
287/06,
b) dwie kary po 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczone w wyroku tego
samego Sądu w sprawie II K 45/09 i
c) kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 rok, 8 miesięcy, 1 rok, 1 rok, 1 rok,
orzeczone także przez ten Sąd w sprawie II K 142/08.
Bezspornie rozstrzygnięto tak w sytuacji, gdy skazany wydany został Polsce
na podstawie orzeczenia Sądu Apelacyjnego w D. Republiki Francuskiej z dnia 14
września 2012 r. Nr 1618 zapadłym w wykonaniu europejskiego nakazu
aresztowania wydanego przez Sąd Okręgowy w K. w dniu 26 kwietnia 2012 r.
jedynie dla potrzeb wykonania kary 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej
wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 3 kwietnia 2007 r., sygn. II K 595/06. Poza
wątpliwością jest również i to, że po tym wydaniu skazany, stosownie do art. 607e
k.p.k., korzysta z przywileju wynikającego z zasady specjalności. Nie zrzekł się on
bowiem z jej wobec niego stosowania, a państwo wykonania nakazu nie złożyło
oświadczenia, o którym mowa w art. 607e § 3 pkt 1 k.p.k.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego niekwestionowany jest pogląd, że
„Zasada specjalności, sformułowana w art. 607e § 1 k.p.k., stanowi ujemną
przesłankę dla orzeczenia w wyroku łącznym – art. 569 § 1 k.p.k. – kary łącznej
obejmującej kary pozbawienia wolności, wymierzone za przestępstwa inne niż te,
które stanowiły podstawę wydania na podstawie europejskiego nakazu
aresztowania” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2014 r., V KK 357/13,
OSNKW 2014, z. 8, poz. 61, a także wyrok tego Sądu z 20 października 2011 r., III
KK 140/11, Lex Nr 1044023). W tym stanie rzeczy zasadność zarzutu naruszenia
art. 607 e k.p.k. jawi się jako oczywista. Na marginesie tylko należy zwrócić uwagę
skarżącego na to, że ograniczenie wynikające z zasady specjalności uznawane jest
nawet w orzecznictwie za „inną okoliczność wyłączającą ściganie”, o której mowa w
art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k., w konsekwencji czego jej naruszenie należy
9
zakwalifikować jako bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.
(zob. wyrok SN z dnia 8 grudnia 2008 r., V KK 354/08).
W tym stanie rzeczy, stosownie do treści art. 436 w zw. z art. 518 k.p.k., Sąd
Najwyższy ograniczył rozpoznanie kasacji tylko do tego uchybienia, bowiem w tym
zakresie jest to wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie drugiego
zarzutu kasacji, tj. dotyczącego naruszenia art. 4 § 2 k.k., jest zbędne dla dalszego
toku postępowania.
Konieczne stało się zatem uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania. To bowiem ten Sąd
dopuścił się opisanego powyżej uchybienia poprzez zaniechanie przeprowadzenia,
w wymagany sposób, kontroli instancyjnej wyroku sądu meriti – w zakresie powyżej
wskazanym.
W postępowaniu ponownym Sąd Okręgowy w K. – rozpoznając apelację
obrońcy skazanego – ustali przede wszystkim w ogóle możliwość, a także zakres
dopuszczalnego połączenia wszystkich kar orzeczonych w prawomocnych
wyrokach Sądu Rejonowego w O. w sprawach o sygn. II K 287/06, sygn. II K
142/08 oraz o sygn. II K 45/09, bacząc przy tym na ograniczenia prawne, w tym
głównie te wynikające z zastosowania art. 607e k.p.k.
W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Szewczyk (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca)
SSN Jarosław Matras
Protokolant Małgorzata Sobieszczańska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Małgorzaty Wilkosz - Śliwy,
w sprawie S. G.
dotyczącej wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 29 lipca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 3 lipca 2014 r., utrzymującego w mocy wyrok łączny Sądu Rejonowego w J.
z dnia 31 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części utrzymanych nim w mocy
rozstrzygnięć zawartych w pkt 4 i 5 wyroku łącznego Sądu
Rejonowego w J. i - w tym zakresie - przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym.
UZASADNIENIE
S. G. został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:
2
I. wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w B. z dnia 4 stycznia 2005 r.,
sygn. XVI K 2507/04. za przestępstwo z art. 286 § 3 k.k.. popełnione w dniu 1
marca 2004 r. - na karę 12 miesięcy ograniczenia wolności, której wykonanie
zamieniono na zastępczą karę pozbawienia wolności w wymiarze 180 dni
postanowieniem Sądu Rejonowego w B. z dnia 7 kwietnia 2009 r., sygn. XVI Ko
423/09;
II. wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w P. z dnia 20 października 2005 r.,
sygn. II K 324/05, za przestępstwo z art. 286 § 3 k.k., popełnione w okresie od 23
lutego 2005 r. do 3 marca 2005 r. - na karę 6 miesięcy ograniczenia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat próby, której wykonanie
zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w P. z dnia 26 lipca 2007 r., sygn.
II Ko 280/07;
III. wyrokiem Sądu Rejonowego w O. z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. II K 287/06
- na karę łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności, na poczet której
zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 28 lipca
2006 r. do dnia 23 lutego 2007 r. i od dnia 31 marca 2008 r. do dnia 7 maja 2008 r.,
w tym:
a) na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności - za dwa przestępstwa z
art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
wchodzące w skład ciągu przestępstw, popełnione w dniu 10 stycznia 2006 r. i w
dniu 09 czerwca 2006 r.,
b) na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 286
§ 1 k.k., popełnione w dniu 20 stycznia 2006 r.,
c) na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art.
284 § 2 k.k., popełnione w dniu 12 czerwca 2006 r.,
d) na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 190
§ k.k., popełnione w dniu 17 czerwca 2006 r.,
e) na karę 1 roku pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 279 § 1
k.k.. popełnione w dniu 28 lipca 2006 r.;
IV. wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 3 kwietnia 2007 r., sygn. II K 595/06
- na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo
3
zawieszono na okres 4 lat próby, a następnie postanowieniem Sądu Rejonowego w
K. z dnia 8 września 2011 r., sygn. VIII Ko 1189/11, zarządzono wykonanie, w tym:
a) na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości
30 stawek dziennych po 20 zł każda - za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 §
1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 19 listopada 2004
r.;
b) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2
k.k., popełnione w dniu 10 lutego 2005 r.,
c) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 22 lutego 2005 r.,
d) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w; zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 28 lutego 2005 r.,
e) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 28 lutego 2005 r.,
f) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 15 marca 2005 r.,
g) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 16 marca 2005 r.,
h) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 18 §
3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione
w dniu 14 kwietnia 2005 r.;
V. wyrokiem Sądu Rejonowego w O. z dnia 28 października 2008 r., sygn. II K
142/08 - na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo
zawieszono na okres 5 lat próby, oraz karę łączną grzywny w wysokości 100
stawek dziennych po 30 zł, w tym:
4
a) na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 30
stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i
art. 270 § 1 k.k. i w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 8 maja 2006 r.,
b) na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości
20 stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k.
w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 15
maja 2006 r.,
c) na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 30
stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w
zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 24 maja 2006 r.,
d) na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 30
stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w
zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 24 maja 2006 r.,
e) na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 30
stawek dziennych po 30 zł - za przestępstwo z art. 286 §1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w
zw. z art. 11 § 2 k.k. popełnione w dniu 31 maja 2006 r.;
VI. wyrokiem Sądu Rejonowego w O. z dnia 18 czerwca 2009 r., sygn. II K
45/09 – na karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności, w tym:
a) na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 286
§ 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w
dniu 23 lutego 2006 r.,
b) na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności - za przestępstwo z art. 286
§ 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w
dniu 25 lutego 2006 r.;
VII. wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z dnia 13 grudnia 2010 r., sygn. II K 67/10
- na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, za przestępstwo z art. 279 § 1
k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełnione w dniu 28 grudnia 2009 r.
Sąd Rejonowy w J. wyrokiem łącznym z dnia 31 marca 2014 r., sygn. VII K
578/13 m.in.:
1. rozwiązał orzeczenia o karze łącznej pozbawienia wolności zawarte w
wyrokach opisanych w pkt IV - sygn. akt II K 595/06, w pkt III - sygn. akt II K
287/06, w pkt V - sygn. akt II K 142/08 i w pkt VI - sygn. akt II K 45/09,
5
2. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. i art. 87 k.k. w miejsce kary
ograniczenia wolności orzeczonej w prawomocnym wyroku opisanym w punkcie I -
sygn. akt XVI K 2507/04 i w miejsce kary pozbawienia wolności orzeczonej w
prawomocnym wyroku opisanym w punkcie IV a - sygn. akt II K 595/06 wymierzył
skazanemu S.G. karę łączną 11 miesięcy pozbawienia wolności,
3. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. i art. 87 k.k. w miejsce kary
ograniczenia wolności orzeczonej w prawomocnym wyroku opisanym w punkcie II -
sygn. akt II K 324/05 i w miejsce kary pozbawienia wolności orzeczonej w
prawomocnym wyroku opisanym w punkcie IV b - h - sygn. akt II K 595/06
wymierzył skazanemu S. G. karę łączną 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności,
4. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce kar pozbawienia
wolności orzeczonych w prawomocnych wyrokach opisanych w punktach: III - sygn.
akt II K 287/06, V - sygn. akt II K 142/08 i VI - sygn. akt II K 45/09 wymierzył
skazanemu S. G. karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
5. na podstawie art. 577 k.p.k. zaliczył skazanemu na poczet orzeczonej
w pkt 4 kary łącznej pozbawienia wolności okres zatrzymania i tymczasowego
aresztowania w sprawie opisanej w pkt III - sygn. akt II K 287/06, od dnia 28 lipca
2006 r. do dnia 23 lutego 2007 r. i od dnia 31 marca 2008 r. do dnia 7 maja 2008
T.,
6. uznał wyroki opisane w punktach I, II, III, IV, V, VI w części
odnoszącej się do kar ograniczenia wolności i pozbawienia wolności za pochłonięte
wyrokiem łącznym z przyjęciem, iż w pozostałej części podlegają one odrębnemu
wykonaniu.
Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę S. G., który zarzucił
obrazę przepisów art.53 k.k. i art. 58 § 1 k.k. poprzez niezasadne zaniechanie
warunkowego zawieszenia wykonania kar łącznych pozbawienia wolności
orzeczonych wobec skazanego w pkt 3 i 4.
Po rozpoznaniu apelacji Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 3 lipca 2014 r.
sygn. IV Ka 219/14 utrzymał w mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za
oczywiście bezzasadną.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego w K. wniósł, na korzyść skazanego,
Prokurator Generalny.
6
Zaskarżył on to orzeczenie w całości zarzucając naruszenie przepisów
prawa karnego procesowego, tj. art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k..
polegające na przeprowadzeniu nienależytej kontroli odwoławczej i utrzymaniu w
mocy częściowo rażąco niesprawiedliwego wyroku łącznego sądu I instancji,
bowiem wydanego z naruszeniem przepisów: art. 607 e § 1 k.p.k. w zw. z art. 569 §
1 k.p.k. i art. 4 § 1 k.k.. które to naruszenia polegały na:
1) połączeniu jednostkowych skazań S. G. wyrokami Sądu Rejonowego w O.
o sygn. II K 287/06, sygn. II K 142/08 i sygn. II K 45/09 i orzeczeniu kary łącznej 2
lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, pomimo tego, że kara pozbawienia wolności
wymierzona wyrokiem sygn. II K 45/09 nie stanowiła podstawy przekazania
skazanego do Polski w wyniku wykonania europejskiego nakazu aresztowania, a S.
G. nie wyraził zgody na przekazanie i nie zrzekł się prawa wynikającego z zasady
specjalności, w konsekwencji czego brak było warunków do objęcia wyrokiem
łącznym kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem sygn. II K 45/09,
2) zastosowaniu przez sąd ustawy nowej i orzeczeniu – stosownie do
dyspozycji art. 89 § 1a k.k. – kary łącznej bezwzględnego pozbawienia wolności za
zbiegające się przestępstwa, za które na mocy wyroków jednostkowych orzeczono
kary bezwzględnego pozbawienia wolności oraz karę pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania, mimo że w czasie popełnienia
przestępstw obowiązywała ustawa względniejsza dla skazanego, gdyż przepis art.
89 § 1 k.k., w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 czerwca 2008 r. wykluczał
możliwość orzeczenia w takiej sytuacji kary łącznej bezwzględnego pozbawienia
wolności, co obligowało sąd do jego zastosowania.
W konkluzji kasacji skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w
K. i utrzymanego nim w mocy wyroku łącznego Sądu Rejonowego w J., sygn. VII K
578/13, w zakresie rozstrzygnięć przyjętych w punktach: 4, 5 i 6 oraz przekazanie
sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie zauważyć należy, że choć skarżący we wstępnej części kasacji
deklaruje wolę zaskarżenia wyroku Sądu Okręgowego w K. „w całości”, to treść
wniosku kasacyjnego, a nadto zarzutów kasacji, wskazuje na to, że zakresem
7
zaskarżenia Prokurator Generalny objął jedynie tą część wyroku Sądu Okręgowego
w Kaliszu z dnia 3 lipca 2014 r. w jakiej utrzymano nim w mocy rozstrzygnięcia z
pkt 4 i 5 oraz (w zakresie ograniczonym do wyroków wskazanych w tymże pkt 4) z
pkt 1 i 6 wyroku Sądu Rejonowego w J. z dnia 31 marca 2014 r. Precyzyjne
określenie zakresu kasacji nie miało jednak kluczowego wpływu na rozstrzygnięcie,
a to wobec zasadności obydwu zarzutów w tej kasacji podniesionych i wynikłej stąd
trafności sformułowanego w niej wniosku. Nie sposób jednak przy tym nie dostrzec,
iż ta zaprezentowana ocena o zasadności zarzutów kasacji nie odnosi się do
całości pierwszego z nich. Nie można bowiem uznać ten zarzut za trafny o ile
wytyka Sądowi Okręgowemu naruszenie także art. 440 k.p.k.. Przepis ten wszak
normuje tzw. rażącą niesprawiedliwość orzeczenia nie stanowiącej samodzielnej
podstawy odwoławczej i odnosi się wprawdzie do uchybień będących względnymi
podstawami odwoławczymi (z art. 438 k.p.k.), tyle że zaistniałych poza granicami
zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie Sąd
Okręgowy rozpoznawał wniesioną przez obrońcę skazanego na jego korzyść
apelację od wyroku łącznego. Nie był zatem związany (zgodnie z obowiązującą w
chwili orzekania treścią art. 433 § 1 k.p.k.) granicami podniesionych w niej
zarzutów. W konsekwencji zatem, w granicach zaskarżenia powinien był
skontrolować zaskarżony wyrok pod kątem wszystkich przyczyn odwoławczych
określonych w art. 438 k.p.k. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 16 listopada
2009 r., IV KK 101/09, OSNKW 2010, z. 1, poz. 8), również odnośnie i tych
uchybień będących przedmiotem zarzutów kasacyjnych. Ich dostrzeżenie oraz
rozważenie nie wymagało wszak wyjścia poza granice środka odwoławczego z
przyczyn określonych treścią art. 440 k.p.k., a to dopiero czyniłoby uprawnionym
zarzut naruszenia tej normy. Akceptacja przez Sąd Odwoławczy owych
wspomnianych uchybień stanowiła zatem rażące naruszenie tylko przepisu art. 433
§ 1 k.p.k.
Wspomniana wadliwość w określeniu podstawy prawnej pierwszego zarzutu
kasacji nie dowodzi jednak z pewnością jeszcze tegoż merytorycznej nietrafności w
zakresie wytkniętych w nim uchybień.
Przekonanie o tym warunkują następujące względy.
8
Nie ulega wątpliwości, że orzeczeniem zawartym w pkt 4 wyroku łącznego
Sądu Rejonowego w J. z dnia 31 marca 2014 r., sygn. VII K 578/13 połączono
wymierzone skazanemu:
a) kary 10 miesięcy, 6 miesięcy, 10 miesięcy, 6 miesięcy i 1 roku pozbawienia
wolności orzeczone w wyroku wydanym przez Sąd Rejonowy w O. w sprawie II K
287/06,
b) dwie kary po 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczone w wyroku tego
samego Sądu w sprawie II K 45/09 i
c) kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 rok, 8 miesięcy, 1 rok, 1 rok, 1 rok,
orzeczone także przez ten Sąd w sprawie II K 142/08.
Bezspornie rozstrzygnięto tak w sytuacji, gdy skazany wydany został Polsce
na podstawie orzeczenia Sądu Apelacyjnego w D. Republiki Francuskiej z dnia 14
września 2012 r. Nr 1618 zapadłym w wykonaniu europejskiego nakazu
aresztowania wydanego przez Sąd Okręgowy w K. w dniu 26 kwietnia 2012 r.
jedynie dla potrzeb wykonania kary 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej
wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 3 kwietnia 2007 r., sygn. II K 595/06. Poza
wątpliwością jest również i to, że po tym wydaniu skazany, stosownie do art. 607e
k.p.k., korzysta z przywileju wynikającego z zasady specjalności. Nie zrzekł się on
bowiem z jej wobec niego stosowania, a państwo wykonania nakazu nie złożyło
oświadczenia, o którym mowa w art. 607e § 3 pkt 1 k.p.k.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego niekwestionowany jest pogląd, że
„Zasada specjalności, sformułowana w art. 607e § 1 k.p.k., stanowi ujemną
przesłankę dla orzeczenia w wyroku łącznym – art. 569 § 1 k.p.k. – kary łącznej
obejmującej kary pozbawienia wolności, wymierzone za przestępstwa inne niż te,
które stanowiły podstawę wydania na podstawie europejskiego nakazu
aresztowania” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2014 r., V KK 357/13,
OSNKW 2014, z. 8, poz. 61, a także wyrok tego Sądu z 20 października 2011 r., III
KK 140/11, Lex Nr 1044023). W tym stanie rzeczy zasadność zarzutu naruszenia
art. 607 e k.p.k. jawi się jako oczywista. Na marginesie tylko należy zwrócić uwagę
skarżącego na to, że ograniczenie wynikające z zasady specjalności uznawane jest
nawet w orzecznictwie za „inną okoliczność wyłączającą ściganie”, o której mowa w
art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k., w konsekwencji czego jej naruszenie należy
9
zakwalifikować jako bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.
(zob. wyrok SN z dnia 8 grudnia 2008 r., V KK 354/08).
W tym stanie rzeczy, stosownie do treści art. 436 w zw. z art. 518 k.p.k., Sąd
Najwyższy ograniczył rozpoznanie kasacji tylko do tego uchybienia, bowiem w tym
zakresie jest to wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie drugiego
zarzutu kasacji, tj. dotyczącego naruszenia art. 4 § 2 k.k., jest zbędne dla dalszego
toku postępowania.
Konieczne stało się zatem uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania. To bowiem ten Sąd
dopuścił się opisanego powyżej uchybienia poprzez zaniechanie przeprowadzenia,
w wymagany sposób, kontroli instancyjnej wyroku sądu meriti – w zakresie powyżej
wskazanym.
W postępowaniu ponownym Sąd Okręgowy w K. – rozpoznając apelację
obrońcy skazanego – ustali przede wszystkim w ogóle możliwość, a także zakres
dopuszczalnego połączenia wszystkich kar orzeczonych w prawomocnych
wyrokach Sądu Rejonowego w O. w sprawach o sygn. II K 287/06, sygn. II K
142/08 oraz o sygn. II K 45/09, bacząc przy tym na ograniczenia prawne, w tym
głównie te wynikające z zastosowania art. 607e k.p.k.
W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.