Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 5/15
POSTANOWIENIE
Dnia 5 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania A. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sadu Apelacyjnego w [...] z dnia 21 października 2014 r., o rentę z tytułu
niezdolności do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 sierpnia 2015 r.,
zażalenia ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 30 grudnia 2014 r.,
I. oddala zażalenie,
II. przyznaje adw. A. L. od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego
w K.) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
w postępowaniu zażaleniowym kwotę 120 (sto dwadzieścia) zł
powiększoną o podatek od towarów i usług.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 21 października 2014 r. oddalił apelację A.
G. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 22 stycznia 2014 r., którym oddalono
odwołanie wnioskodawcy od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16
stycznia 2012 r. odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W
2
sprawie tej ustanowiony z urzędu pełnomocnik wnioskodawcy nie znalazł podstaw
do wniesienia skargi kasacyjnej (pismo z dnia 9 grudnia 2014 r.).
W dniu 15 grudnia 2014 r. wnioskodawca złożył samodzielnie skargę o
wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem z dnia 21
października 2014 r., powołując jako podstawę wznowienia art. 403 § 2 k.p.c.
Skarżący podniósł, że wskazany wyrok powinien być unieważniony, gdyż
bezprawnie nie przyznano mu renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy
zataił bowiem w orzeczeniach lekarzy orzeczników, że obowiązuje ich dokument
prawno-medyczny „Standardy o orzekaniu w ZUS”, który dla występujących u
wnioskodawcy schorzeń „stwierdza o zdolności, niezdolności częściowej i
całkowitej” i to w oparciu o ten dokument biegli sądowi lekarze powinni sprawdzić,
czy działania orzeczników ZUS były zgodne ze standardami. Skarżący podał, że
według tego obowiązującego podręcznika spełnia warunki do przyznania renty z
tytułu niezdolności do pracy.
Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
jako nieopartą na ustawowej podstawie wznowienia (art. 410 § 1 k.p.c.). W ocenie
tego Sądu, skarżący, wskazując na podstawę z art. 403 § 2 k.p.c., nie powołuje się
w istocie na żadne nowe okoliczności faktyczne czy dowody wykryte później, które
wskazywałyby na istnienie podstaw do wznowienia postępowania. Wprost
przeciwnie, skarga jest powtórzeniem pism procesowych wnioskodawcy
składanych w trakcie postępowania apelacyjnego, którego dotyczy i powtórzeniem
zarzutów apelacyjnych. Nie wskazuje ona na żadne nowe okoliczności faktyczne i
środki dowodowe, które byłyby nieznane Sądowi Apelacyjnemu podczas
wyrokowania w dniu 21 października 2014 r., co wynika z pism procesowych
wnioskodawcy z dnia 19 sierpnia, 23 i 29 września oraz 21 października 2014 r.
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący zarzucił: I. naruszenie
przepisów postępowania, tj.: 1) art. 410 § 1 k.p.c., przez błędne przyjęcie, że
skarga nie jest oparta o podstawę ustawową, podczas gdy wnioskodawca w
sposób wystarczający uprawdopodobnił, że w sprawie ustalenia niezdolności do
pracy pominięto „Standardy orzecznicze”, stanowiące podstawę wydawanych przez
komisje ZUS decyzji, a nieuwzględnione przez biegłych oceniających zasadność
tych samych decyzji wydanych w sprawie; 2) art. 278 § 1 w związku z art. 406
3
k.p.c., przez odrzucenie skargi o wznowienie postępowania, pomimo że Sąd nie
dysponował wiadomościami specjalnymi, pozwalającymi mu a limine na
wykluczenie wskazanych w niej podstaw, należących do zakresu wiadomości
specjalnych; II. naruszenie prawa materialnego, a to art. 403 § 2 k.p.c., przez
błędną ocenę, że „Standardy orzecznicze” nie zawierają elementu nowości, gdyż
wnioskodawca odwoływał się do nich w toku całego postępowania, jednak ani
organ, ani sądy orzekające w sprawie nie dopuściły dowodu z tych dokumentów,
które niewątpliwie istnieją i w oparciu o które podejmowane są decyzje w
przedmiocie niezdolności do pracy.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i uwzględnienie skargi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zawiera usprawiedliwionych zarzutów.
Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania w razie
późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku
prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych,
które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła
skorzystać w poprzednim postępowaniu. W judykaturze Sądu Najwyższego
przyjmuje się, że możliwość wznowienia postępowania na podstawie powołanego
przepisu jest uzależniona od zaistnienia łącznie trzech przesłanek. Po pierwsze -
wykrycia po uprawomocnieniu się wyroku nowych okoliczności faktycznych lub
środków dowodowych, które istniały w toku postępowania, ale nie zostały w nim
powołane, po drugie - możliwości ich wpływu na wynik sprawy i po trzecie -
niemożności skorzystania z nich przez stronę w poprzednim postępowaniu (por.
postanowienie z dnia 8 czerwca 2010 r., II PZ 12/10, LEX nr 619632). Utrwalony
jest pogląd, że możliwość powoływania nowych faktów i dowodów jest ograniczona
jedynie do tych okoliczności i środków dowodowych, które istniały już w okresie
trwania zakończonego postępowania (por. postanowienie z dnia 2 marca 2012 r.,
I PZ 35/11, LEX nr 1215121 i powołane w nim orzeczenia). Przyjmuje się również,
że hipoteza art. 403 § 2 k.p.c. opisuje dwie sytuacje. Pierwsza zachodzi wówczas,
4
gdy strona po prawomocnym zakończeniu sprawy wykryje okoliczność, która
istniała wcześniej, lecz nie była jej znana, nie mogła się więc na nią uprzednio
powołać. Wtedy przedstawiane dowody na „wykrytą” okoliczność nie muszą istnieć
przed prawomocnym wyrokiem. Wystarczającą podstawą jest bowiem ta „wykryta”
okoliczność. Druga sytuacja objęta hipotezą art. 403 § 2 k.p.c. dotyczy przypadku,
gdy strona przedstawia środek dowodowy wykryty później (po prawomocnym
zakończeniu sprawy), ale koniecznie istniejący wcześniej (przed prawomocnym
rozstrzygnięciem sprawy) - a więc środek dowodowy, z którego nie mogła
skorzystać - na okoliczność znaną jej wcześniej, a więc taką, której istnienia
nieskutecznie dowodziła w poprzednim postępowaniu, objętym skargą o
wznowienie postępowania. Podstawę wznowienia mogą wówczas stanowić
okoliczności znane stronie postępowania przed wydaniem wyroku, których istnienia
dowodzi ona w skardze o wznowienie postępowania za pomocą środka
dowodowego wykrytego po wydaniu tego wyroku (por. postanowienia z dnia 21
lipca 1982 r., II CO 4/82, LEX nr 8443; z dnia 7 marca 2007 r., II CZ 5/07, LEX nr
278667; z dnia 15 maja 2007 r., V CZ 36/07, LEX nr 442637; z dnia 7 kwietnia
2010 r., II PZ 8/10, LEX nr 603833; z dnia 26 kwietnia 2010 r., I PZ 6/10,
niepublikowany; z dnia 11 kwietnia 2008 r., I UZ 41/07, LEX nr 469186).
Z powyższego jasno wynika trafność oceny Sądu Apelacyjnego, że
powołana przez skarżącego podstawa wznowienia z art. 403 § 2 k.p.c. w
rzeczywistości nie istnieje. Skarżący nie neguje, że „Standardy orzecznicze” były
przez niego powoływane w toku postępowania sądowego, którego skarga dotyczy,
ale wskazuje, iż nie zostały one w tym postępowaniu uwzględnione. Już tylko z
tego względu nie może być mowy o „wykryciu” przez skarżącego okoliczności lub
środka dowodowego w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. Określona w tym przepisie
przesłanka nie odnosi się bowiem do okoliczności i dowodów znanych stronie w
zakończonym prawomocnie postępowaniu i to również wtedy, gdy okoliczności te i
dowody zostały pominięte przez sąd. Jest tak dlatego, że niemożność skorzystania
z okoliczności faktycznych i środków dowodowych, jako podstawa wznowienia
postępowania, nie podlega ocenie ze względu na wadliwości dotychczasowego
postępowania w zakresie uwzględnienia przez sąd przytaczanych w tym
postępowaniu okoliczności i wskazywanych dowodów. Podstawą skargi o
5
wznowienie postępowania nie może być bowiem negatywna ocena skarżącego
dotycząca ustaleń faktycznych, oceny dowodów ani zastosowania prawa przez
sądy w sprawie, której skarga dotyczy. Celem wznowienia postępowania, w
odróżnieniu od środków odwoławczych i skargi kasacyjnej, nie jest usunięcie
błędów dotychczasowego postępowania w oparciu o ten sam materiał dowodowy.
Nie można zatem żądać wznowienia na tej podstawie, że sąd pominął środek
dowodowy wskazany przez stronę, uznając go za nieistotny dla rozstrzygnięcia
sprawy. Skarga o wznowienie postępowania nie służy bowiem korygowaniu
wszelkich nieprawidłowych orzeczeń, lecz wzruszeniu orzeczeń wydanych w
warunkach określonych w art. 403 § 2 k.p.c. (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 20 maja 1999 r., II UKN 105/99, OSNAPiUS 2000 nr 19, poz.
735; z dnia 29 marca 2007 r., II UZ 3/07, OSNP 2008 nr 11-12, poz. 178; z dnia 22
stycznia 2009 r., II PZ 38/08, LEX nr 794196; z dnia 28 października 2011 r., I CZ
115/11, LEX nr 1084695; z dnia 12 stycznia 2012 r., I UZ 46/11; LEX nr 1215611).
Należy również zauważyć, że orzekanie o niezdolności do pracy nie opiera
się na podręczniku „Standardy orzecznictwa lekarskiego ZUS”, ale na przepisach
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 748) oraz wydanego z jej
upoważnienia rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r.
w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz.U. Nr 273, poz. 2711 ze zm.), zaś
postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym,
weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy, w tym w zakresie
prawidłowości wydanych w nim orzeczeń lekarskich.
Z tych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w
związku z art. 39814
k.p.c.