Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 200/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca)
SSN Jacek Sobczak
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie A. C.
skazanego z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 3 września 2015 r.
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 28 sierpnia 2008 r.
1. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczeń
zawartych w pkt: II, V – VI, VII –tylko w zakresie zasądzenia
odszkodowania na rzecz R. J., VIII – IX oraz XII jego części
dyspozytywnej i na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 k.p.s.w. w zw. z art.
45 § 1 k.w. umarza postępowanie odnośnie czynu przypisanego
skazanemu w pkt. II części dyspozytywnej;
2. sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu celem podjęcia
koniecznych czynności procesowych dotyczących wymierzenia
skazanemu kary łącznej i wydania orzeczenia o kosztach;
2
3. obciąża Skarb Państwa kosztami umorzonego postępowania
oraz wydatkami związanymi z rozpoznaniem kasacji.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2008 r., Sąd Rejonowy skazał A. C. za cztery
przestępstwa, w tym (w pkt II części rozstrzygającej wyroku) za to, że: w dniu 3
września 2007 r. w W., przy skrzyżowaniu ulic B. i S., z wnętrza otwartego
samochodu marki Volkswagen Polo zabrał w celu przywłaszczenia portmonetkę z
zawartością pieniędzy w kwocie 3, 90 zł., dwie parciane ładownice oraz magazynek
do pistoletu P-564 o łącznej wartości 100 zł., czym działał na szkodę R. J., przy
czym czynu tego dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa,
będąc uprzednio skazanym wyrokami: Sądu Rejonowego z dnia 29 kwietnia 1997
r., za przestępstwo z art. 208 d.k.k. w zw. z art. 60 § 1 d.k.k., Sądu Rejonowego z
dnia 10 grudnia 1998 r., sygn. akt 719/98 za przestępstwo z art. 208 d.k.k. w zw. z
art. 60 § 2 d.k.k., z art. 11 § 1 d.k.k. w zw. z art. 208 d.k.k. w zw. z art. 50 § 2 d.k.k.
w zw. z art. 58 d.k.k. w zw. z art. 60 § 2 d.k.k. w zw. z art. 58 d.k.k., Sądu
Rejonowego z dnia 25 maja 2000 r., za przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. i art. 13 § 1
k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. i art. 64 § 2 k.k., z art. 278 § 1
k.k. i art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., Sądu
Rejonowego z dnia 15 lutego 2000 r., za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 2 k.k., objętymi wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego z dnia 7 maja 2001
r., na karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie
od 12 stycznia 2004 r. do 11 maja 2006 r. - to jest za czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw.
z art. 64 § 2 k.k., za który wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności.
Nadto przypisał oskarżonemu sprawstwo trzech innych przestępstw i jako karę
łączną (w pkt VI wspomnianej części wyroku) orzekł wobec niego karę 2 lat i 6
miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie – (w pkt VI tej części orzeczenia)
na podstawie art. 343 § 2 pkt 2 k.p.k. – warunkowo zawiesił no okres lat siedmiu.
Na podstawie art. 415 § 4 k.p.k. (pkt VII tej części wyroku) zasądził od oskarżonego
na rzecz R. J. kwotę 100 zł. płatną w ciągu dwóch lat od uprawomocnienia się
wyroku.
3
Wyrok ten zapadł na posiedzeniu po uwzględnieniu, zawartego w akcie
oskarżenia, wniosku złożonego w trybie art. 335 k.p.k., prokuratora Prokuratury
Rejonowej o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy i nie był
przez strony zaskarżony – uprawomocnił się w dniu 5 września 2008 r.
W dniu 22 maja 2015 r. do Sądu Najwyższego wpłynęła kasacja od tego
wyroku sporządzona – w trybie art. 521 § 1 k.p.k. – przez Prokuratora
Generalnego, który zaskarżył go w części dotyczącej skazania A. C. za czyn z art.
278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. na jego korzyść.
Skarżący zarzucił temu wyrokowi:
rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa
procesowego i materialnego, tj. art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k. i art.
278 § 1 k.k., polegające na uwzględnieniu zawartego w akcie oskarżenia
wadliwego wniosku prokuratora o skazanie A. C. za czyn opisany w pkt II części
dyspozytywnej wyroku, kwalifikowany z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. w
sytuacji, gdy w dacie czynu wartość zabranego w celu przywłaszczenia mienia nie
przekraczała 250 zł., a tym samym nie stanowił on przestępstwa, a jedynie
wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. i wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w
zakresie pkt II, V – VI, VII – jedynie w zakresie zasądzenia odszkodowania na rzecz
R. J. – oraz pkt VIII – XII jego części dyspozytywnej i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Sąd Najwyższy zważył , co następuje.
Kasacja jest zasadna w sposób oczywisty, co pozwoliło rozpoznać ją w
trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Nie ulega wątpliwości, że zaskarżony nią wyrok wydano z rażącą obrazą
tych przepisów prawa karnego: materialnego i procesowego, które wskazano w
podstawie prawnej zarzutu podniesionego w kasacji.
Bezsporne jest, iż czynu przypisanego skazanemu w pkt II części
rozstrzygającej wyroku stanowiącego (w myśl aktu oskarżenia i treści tego
orzeczenia) występek z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. (jak to Sąd przyjął)
dopuścił się on w dniu 3 września 2007 r., a wartość mienia będącego jego
przedmiotem wynosiła 100 zł. Równie niewątpliwe jest i to, że od dnia 1 września
1998 r. do dnia 9 listopada 2013 r. (kiedy to weszła w życie ustawa z 27 września
4
2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych
ustaw – Dz. U. z 2013 r., poz.1247 ze zm.) zabór w celu przywłaszczenia cudzej
rzeczy ruchomej – stosownie do obowiązującego wówczas brzmienia art. 119 § 1
k.w. – stanowił przestępstwo określone w art. 278 § 1 k.k., tylko wtedy, gdy wartość
tej zabranej rzeczy przekraczała kwotę 250 zł. Natomiast w przypadku, gdy ta
wartość była niższa niż 250 zł., to wówczas czyn taki stanowił wykroczenie z
wspomnianego art. 119 § 1 k.w.
Tym samym poza sporem jest to, że Sąd Rejonowy kwalifikując, w
zaskarżonym, wydanym w dniu 28 sierpnia 2008 r., czyn skazanego, polegający na
zabraniu w celu przywłaszczenia mienia wartości 100 zł. w dniu 3 września 2007 r.
wyroku, z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i skazując go z tych przepisów,
dopuścił się oczywistej i rażącej obrazy tych norm prawa karnego materialnego.
Naruszenie tych przepisów było także następstwem równie rażącego naruszenia
przepisów prawa karnego procesowego, to jest art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 §
1 k.p.k. W myśl bowiem tych regulacji sąd rozpoznając złożony przez prokuratora,
w trybie art. 335 k.p.k., wniosek o wydanie wyroku i orzeczenie uzgodnionych z
oskarżonym kar lub środków karnych przewidzianych w kodeksie karnym za
przypisany mu występek, bez przeprowadzenia rozprawy, miał obowiązek
sprawdzić, czy okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a
postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte (art. 335
§ 1 k.p.k. – w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonego wyroku).
Realizując tą powinność sąd winien był z pewnością w pierwszej kolejności
rozważyć to, czy w ogóle doszło do popełnienia przez oskarżonego tego
zarzucanego mu występku i czy ten czyn, którego on się dopuścił, został
poprawnie, w świetle przepisów prawa karnego materialnego, zakwalifikowany. Jest
oczywiste, iż dostrzeżenie takich, jak te stwierdzone in concreto, uchybień
przedmiotowego wniosku czyniło niemożliwym jego uwzględnienie i nakazywało (w
wówczas obowiązującym brzmieniu art. 343 § 7 k.p.k.) rozpoznanie sprawy na
zasadach ogólnych. Równocześnie sąd rozstrzygając w przedmiocie złożonego
przez prokuratora w trybie art. 335 k.p.k. wniosku nie był władny samoistnie
dokonywać w nim zmian, które nie były objęte treścią zawartego przez prokuratora i
oskarżonego porozumienia, także i w tej części w której dotyczyło ono prawno-
5
karnej oceny przedmiotowego czynu. Tymczasem in concreto Sąd Rejonowy
(wbrew treści aktu oskarżenia i porozumienia stron) ustalił, że skazany
przypisanego mu przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. dopuścił się nie w warunkach art.
64 § 1 k.k., ale przewidzianej w § 2 przepisu art. 64 k.k. recydywy szczególnej
wielokrotnej, i to mimo, że ta nie odnosi się do wskazanej w art. 278 § 1 k.k.
„zwykłej’’ kradzieży. Opisane cechy stwierdzonych uchybień, których się Sąd
Rejonowy dopuścił przesądzają o ich rażącym charakterze, zaś już także
przywołane ich następstwa – o istotnym wpływie tych uchybień na treść –
zaskarżonych kasacją - rozstrzygnięć wyroku.
Równocześnie nie ulega też wątpliwości, iż od czasu popełnienia owego
zarzucanego skazanemu wykroczenia upłynęło dwa lata, co nastąpiło jeszcze
przed wniesieniem do Sądu Najwyższego kasacji będącej przedmiotem
rozpoznania w niniejszym postępowaniu.
Wprawdzie przepis art. 45 § 2 k.w. stanowi, że w razie uchylenia
prawomocnego rozstrzygnięcia, przedawnienie biegnie od daty uchylenia
rozstrzygnięcia, przepis ten jednak jest rozumiany tak, że przedawnienie biegnie na
nowo jedynie w takiej sytuacji, w której do upływu terminu przedawnienia nie doszło
w chwili uchylenia prawomocnego wyroku (por. uchwałę 7 sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 7 czerwca 2002 r., I KZP 15/02, OSNKW 2002, z. 7-8, poz. 49;
wyrok Sądu Najwyższego z 26 września 2012 r., z dnia 26 września 2012 r., Lex nr
1220803). Stąd też należało uznać, że w dniu wydania wyroku przez Sąd
Najwyższy nastąpiło już przedawnienie orzekania w sprawie, bo wskutek upływu
ponad dwóch lat od dnia popełnienia przedmiotowego wykroczenia, jego karalność
ustała.
Zawarty w kasacji wniosek nie jest zatem w pełni trafny.
Nie stało to jednak na przeszkodzie w uznaniu tej skargi za oczywiście
zasadną w rozumieniu art. 535 § 5 k.p.k., skoro wniosek ten nie jest dla sądu
kasacyjnego wiążący, a zakres zaskarżenia kasacji i podniesiony w niej zarzut jest
niewątpliwie oczywiście zasadny.
W konsekwencji należało uchylić wyrok Sądu Rejonowego w zaskarżonej
części i na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 k.p.s.w. w zw. z art. 45 § 1 k.w. umorzyć
6
postępowanie odnośnie czynu przypisanego skazanemu w pkt II części
dyspozytywnej zaskarżonego wyroku.
Równocześnie należało też przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w celu
podjęcia w niej koniecznych działań procesowych. Wobec umorzenia postępowania
co do wskazanego wyżej czynu, a także i rozstrzygnięć z tym czynem związanych i
– w konsekwencji – orzeczenia o karze łącznej, zaistniała konieczność wymierzenia
na nowo kary łącznej i orzeczenia o kosztach.
Orzeczenie o kosztach uzasadnia art. 118 § 2 k.p.s.w. ( odnośnie umorzenia
postępowania ) i art. 638 k.p.k.(odnośnie wydatków związanych z rozpoznaniem
kasacji).
Uchylenie rozstrzygnięcia o dowodach rzeczowych zawartego w pkt X części
dyspozytywnej wyroku było – wbrew treści wniosku skarżącego – zbędne, bowiem
objęte nim dowody rzeczowe nie dotyczyły czynu co do którego umorzono
postępowanie.
Z tych wszystkich względów orzeczono jak wyżej.