Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Puchalska

Sędziowie: SSO Elżbieta Siergiej

SSR del. Bożena Sztomber (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Zofia Szczęsnowicz

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa P. T.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 26 kwietnia 2013 r. sygn. akt XI C 1608/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 300 złotych tytułem

zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powód P. T. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 1.836,91 zł tytułem odszkodowania AC wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2012 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku w punkcie I zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda P. T. kwotę 1.836,91 zł z ustawowymi odsetkami w wysokości 13 % w stosunku rocznym od dnia 15 marca 2012 roku do dnia zapłaty, w punkcie II zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 30 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej oraz kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w punkcie III nakazał uiścić pozwanemu na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białymstoku kwotę 540,84 zł tytułem brakujących w sprawie wydatków oraz w punkcie IV nakazał zwrócić powodowi ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białymstoku kwotę 62 zł tytułem nadpłaconej opłaty sądowej.

Sąd I instancji ustalił, że w dniu 14 lutego 2012 r. doszło do zdarzenia drogowego, na skutek którego uszkodzeniu uległ pojazd marki B. (...) d o nr rej. (...), stanowiący własność P. T.. Powód w czasie zdarzenia posiadał aktualną polisę Autocasco w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. W związku z zaistniałą szkodą przekazał naprawę uszkodzonego samochodu zakładowi (...) sp.j. oraz upoważnił zakład naprawczy do podejmowania wszelkich czynności faktycznych i prawnych w celu ustalenia zakresu szkody, wielkości odszkodowania i odbioru należnych z tego tytułu kwot od ubezpieczyciela. Po wykonaniu naprawy (...) B. sp. j. wystąpiła o wypłatę odszkodowania. Przedstawiła pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 14.051,26 złotych brutto. Pozwany uznał swą odpowiedzialność co do zasady. W toku postępowania likwidacyjnego dokonał weryfikacji powyższej faktury, obniżając stawkę za roboczogodzinę z kwoty 230 zł do kwoty 140 zł i wypłacił powodowi odszkodowanie w wysokości 12.214,35 złotych brutto. Sąd Rejonowy wskazał, że kwestią sporną pomiędzy stronami była wysokość należnego powodowi odszkodowania, w szczególności w zakresie stawki za roboczogodzinę.

Sąd I instancji powołał treść przepisu art. 805 § 1 kc, zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie przy ubezpieczeniu majątkowym określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku.

Sąd Rejonowy dopuścił dowód z zeznań świadka S. G. – kierownika serwisu (...) na okoliczność ustalenia zakresu zleconych czynności związanych z naprawą przedmiotowego pojazdu, wysokości wynagrodzenia za wykonaną usługę, wysokości szkody i sposobu jej usunięcia, zakresu robocizny i części zamiennych koniecznych do likwidacji szkody, wysokości stawki za roboczogodzinę stosowanej w warsztacie oraz wyjaśniania jakie koszty wpływają na wysokość stawki za roboczogodzinę, serwisowania pojazdu w (...) B.. Świadek zeznał, że gdy powód zgłosił się celem dokonania naprawy, jego samochód marki B. (...) model (...) miał 2,5 roku, ale posiadał bardzo mały przebieg – około 18.000 km. Naprawa została wykonania na podstawie protokołu oględzin (...), które zatwierdziło wszystkie części, a jedynie zakwestionowało wysokość stawki za roboczogodzinę. Zeznał, że w przypadku napraw powypadkowych zakład stosuje stawkę 230 zł za roboczogodzinę, która wynika z kosztów utrzymania standardu B. - kosztów specjalistycznego wyposażenia (...), jeśli chodzi o wyposażenie, narzędzia, oprogramowanie, utrzymanie standardów wyglądu serwisu, które są jednolite dla wszystkich serwisów (...) w Polsce i Europie.

Sąd Rejonowy przeprowadził dodatkowo dowód z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego J. S., który po uzyskaniu informacji z zakładów blacharsko- lakierniczych o standardzie (...) dla różnych marek wyliczył średnią stawkę za prace montersko- blacharskie stosowaną na początku 2012 roku w wysokości 137 zł za rbg, zaś za prace lakiernicze w wysokości 143 zł za rbg. Biegły podał, że stawka 140/140 zł za rbg jest stosowana przez niektóre zakłady naprawcze oraz te, które mają zawarte umowy z (...) S.A. na stosowanie takiej stawki. Biegły wskazał, że koszt naprawy pojazdu marki B. przy uwzględnieniu średnich stawek na rynku (...) stosowanych przez zakłady z autoryzacją na poziomie 137 zł za rbg za prace montersko- blacharskie i 143 zł za rbg za prace lakiernicze wynosi 10.811,26 zł netto, zaś 13.297,85 zł brutto. Koszt naprawy przedmiotowego samochodu przy uwzględnieniu stawki stosowanej w autoryzowanej stacji obsługi B. w województwie (...) wynosi 11.837,97 zł netto, zaś 14.560,70 zł brutto. Biegły podał, że wysokość stawki w autoryzowanej stacji obsługi samochodów B. w województwie (...) wynosiła na początku 2012 roku 230/230 zł za rbg. (...) spółka jawna K. P. 1k jest jedyną w województwie (...) firmą, która posiada autoryzację B., dlatego stosowane przez tę firmę stawki są stawkami średnimi dla województwa (...) dla pojazdów B..

W związku z zastrzeżeniami strony pozwanej w pisemnej opinii uzupełniającej biegły podał, że minimalne stawki wynosiły 120/120 zł za rbg, zaś maksymalne 230/230 zł za rbg oraz że wartości te dotyczą zakładów posiadających autoryzację różnych marek aut osobowych. Zdaniem biegłego w niniejszym przypadku przy wyliczeniu kosztów naprawy nie powinno się stosować tak wyliczonych średnich stawek, lecz stawki posiadające autoryzację dla marki B.. Takim zakładem na terenie województwa (...) jest firma (...) i jej stawki powinny być uwzględnione, zważywszy na zapisy § 22 OWU AC.

W ustnej opinii uzupełniającej biegły J. S. podał, że w opinii uzupełniającej pisemnej uzupełniającej ujął części zamienne ujęte w fakturze i wyliczył koszt naprawy według stawek za rbg 230/230 zł na kwotę 13.338,32 zł brutto, zaś według średnich stawek wyliczonych dla wszystkich zakładów autoryzowanych w B. i okolicach specjalizujących się w różnych markach i różnej klasy pojazdów koszt wyniósł 11.784,03 zł brutto. Te stawki biegły wyliczył z 10 zakładów z autoryzacją: (...) K., (...) K., B., G., G., W., L., B., V., C. i (...) Żywna. Stawka (...) B. w odniesieniu do naszego rynku jest stawką wysoką, jedną z wyższych. Z tego względu biegły uznał ją za adekwatną do tej klasy pojazdu i do tego konkretnego pojazdu, który był naprawiany. Wyjaśnił, że różnice pomiędzy jedną kalkulacją a drugą wynikły z tego, że w opinii podstawowej wziął pod uwagę również normalia, dodatki, które nie były ujęte w fakturze. Wskazał, że dla zakładów nieautoryzowanych stawki za rbg utrzymują się w granicach 120/130 zł. Stawka 140/140 zł zastosowana przez pozwanego jest stosowana przez niektóre autoryzowane zakłady.

Sąd Rejonowy wskazał, że strony nie składały zarzutów do opinii uzupełniających biegłego. Dokonując oceny opinii uznał ją za istotny środek dowodowy w sprawie. Podniósł, że została sporządzona w sposób przejrzysty, dokładny i zgodnie z wytycznymi wskazanymi przez Sąd. Sąd I instancji całkowicie podzielił wnioski końcowe zawarte w pisemnej i ustnej opinii uzupełniającej biegłego i stwierdził, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy do rozliczenia szkody należało przyjąć kwotę wynikającą z wystawione przez (...) B. faktury VAT uwzględniającej stawkę za roboczogodzinę w wysokości 230/230 zł. Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne w całości. Przyjął, że odszkodowanie ustalone zgodnie z § 22 OWU AC wynosiło 14.051,26 zł brutto i że mając na uwadze wypłaconą do chwili obecnej kwotę odszkodowania w wysokości 12.214,35 zł brutto do dopłaty pozostawała kwota 1.836,91 zł brutto.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał przepis art. 805 § 1 i 2 pkt 1 kc. O odsetkach orzekł zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 817 kc, zasądzając je od dnia 15 marca 2012 r. O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na mocy art. 98 § 1 kpc i art. 99 kpc zgodnie z zasada odpowiedzialności za wynik procesu oraz oraz § 2, 4, 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), a także części IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635 ze zm.). Sąd Rejonowy wskazał, że w skład kosztów procesu poniesionych przez powoda wchodzą opłata stosunkowa w wysokości 30 zł, wynagrodzenie działającego w jego imieniu pełnomocnika w wysokości 600 zł oraz opłata skarbowa równa 17 zł w związku z czynnością udzielenia pełnomocnictwa. Sąd I instancji na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał uiścić pozwanemu na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białymstoku kwotę 540,84 zł tytułem brakujących wydatków związanych ze sporządzeniem opinii biegłego oraz na mocy art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał zwrócić powodowi ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białymstoku kwotę 62 zł tytułem nadpłaconej opłaty sądowej.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany. Zaskarżył wyrok w całości zarzucając mu:

1)  naruszenie przepisów postępowania - art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 278 kpc poprzez niewłaściwą ocenę materiału dowodowego w postaci opinii biegłego i wyprowadzenie mylnych wniosków z tej opinii – przyjęcie za uzasadnioną stawkę za roboczogodzinę 230/230 zł/rbg, podczas gdy biegły w opinii uznał, że stawka zastosowana do rozliczenia szkody przez (...) 140/140 zł/rbg jest stosowana na rynku przez zakłady autoryzowane,

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 805 kc w zw. z § 22 ust. 4 i ust. 6 owu AC w zw. z art. 363 § 1 kc poprzez zastosowanie przywołanych przepisów bez ich dogłębnej analizy pod kątem braku uzgodnienia przez strony umowy kosztu naprawy pojazdu, w tym stawki za roboczogodzinę i istnienia możliwości weryfikacji tej stawki przez ubezpieczyciela.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa,

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy podziela. Wbrew zarzutom skarżącego Sąd I instancji należycie rozważył zgromadzony materiał dowodowy i dokonał właściwej oceny prawnej roszczenia powoda. Nie dopuścił się przy tym naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego i procesowego.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni przepisu art. 805 § 1 kc, który wskazuje na istotę umowy ubezpieczenia i określa obowiązki stron tej umowy, ubezpieczyciela i ubezpieczającego. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy ubezpieczenia jest z jednej strony zobowiązanie do spełnienia określonego świadczenia przez ubezpieczyciela w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, z drugiej zaś strony zobowiązanie do zapłaty składki przez ubezpieczającego. Świadczeniem ubezpieczyciela jest udzielanie ochrony ubezpieczającemu poprzez ponoszenie ryzyka zajścia wypadku ubezpieczeniowego.

Podkreślenia wymaga, że ogólne warunki umów, stanowiące integralną część zawartej przez strony umowy ubezpieczenia, podlegają wykładni według reguł określonych w art. 65 kc, zaś płynąca z tego przepisu dyrektywa interpretacyjna nakazuje ustalenie rzeczywistej woli stron umowy (wyrok SN z dnia 13 maja 2004 r., V CK 481/03, LEX nr 183801; wyrok SN z dnia 23 października 2003 r., V CK 412/02, LEX nr 168306). Sąd Rejonowy prawidłowo zinterpretował zapisy § 22 ust. 4 i ust. 6 OWU AC, będące podstawą odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela, jak też właściwie określił zakres tej odpowiedzialności. Sąd I instancji nie pominął aspektu umowy w postaci jej celu, jakim w tym wypadku było naprawienie szkody powoda, uwzględniającej doznany przez niego uszczerbek, w zamian za zapłaconą składkę, której wysokość była ustalona stosownie do marki, klasy i rocznika podlegającego ubezpieczeniu pojazdu - B. (...), rok produkcji 2009, o nr rej. (...). Zauważyć należy, że ekwiwalentność świadczeń w przypadku umowy ubezpieczenia nie jest obiektywna w tym sensie, że zapłata składki ma stanowić odpowiednik ewentualnych świadczeń pieniężnych ubezpieczyciela, do których staje się on zobowiązany na skutek zajścia wypadku ubezpieczeniowego, ale stanowi zapłatę za ponoszone przez ubezpieczyciela w okresie ubezpieczenia ryzyko pokrycia ujemnych skutków zdarzeń określonych w umowie. Na takie ujęcie wskazują przepisy art. 813 kc i 814 kc, a także ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U.2013.950 j.t. ), definiująca w art. 3 ust. 1 działalność ubezpieczeniową jako wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. Nie podważa to jednak tego, że umowa ubezpieczenia pełni funkcję ochronną i jak podkreśla się w orzecznictwie miarodajny dla wykładni jej postanowień jest punkt widzenia tego, kto jest chroniony (wyrok SN z dnia 28 maja 1997 r., sygn. akt III CKN 76/97, niepubl.; wyrok SN z dnia 2 września 1998 r., sygn. akt III CKN 605/97, niepubl.; wyrok SN z dnia 19 lutego 2004 r., sygn. akt IV CK 69/03, niepubl.; wyrok z dnia 8 grudnia 2005 r., sygn. akt II CK 305/05, niepubl.).

Nie można podzielić zarzutu skarżącego, iż Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia przepisu art. 233§1 kpc w zw. z art. 278 kpc oceniając dowód z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego J. S.. Przedstawiona przez Sąd I instancji argumentacja nie nasuwa zastrzeżeń, nie przekracza bowiem granic swobodnej oceny dowodów. Sąd Rejonowy ustalił zakres szkody posiłkując się opinią biegłego sądowego i wskazał powody, dla których przyjął ją za podstawę rozstrzygnięcia. Ocenę tę podziela Sąd Okręgowy. Biegły w opinii podstawowej i opinii uzupełniającej dokonał rzetelnej analizy stawek za roboczogodzinę prac montersko-blacharskich oraz prac lakierniczych na terenie województwa (...), stosowanych przez różne zakłady naprawcze funkcjonujące na lokalnym rynku. Podał, że przyjęta przez ubezpieczyciela stawka 140/140 zł za roboczogodzinę jest stosowana przez niektóre zakłady naprawcze i te, które mają zawarte umowy na stosowanie takich stawek z (...) S.A. Zarazem w świetle niekwestionowanych wskazań biegłego, wysokość stawki w autoryzowanej stacji obsługi pojazdów marki B. w województwie (...) wynosiła w dacie likwidacji szkody, na początku 2012 roku 230/230 zł za roboczogodzinę. Były to stawki zakładu posiadającego autoryzację B., jakim jest warsztat (...) B. sp. j., na które - jak wynika z zeznań świadka S. G., kierownika serwisu (...) w B. - ma wpływ stosowana tam technologia naprawy, koszty specjalistycznego wyposażenia, oprogramowania, konieczność utrzymania jednolitych standardów B. w zakresie usług serwisowych (k.71-72). W sytuacji, gdy zakład (...) był jedynym na lokalnym rynku zakładem naprawczym, który posiada autoryzację B., stosowane przez tę firmę stawki były zarazem stawkami średnimi dla województwa (...). Uznać należy, że w okolicznościach sprawy naprawa pojazdu powoda w (...) B. była w pełni uzasadniona. Jest to samochód klasy P., w dacie zdarzenia o bardzo małym przebiegu, wyposażony w pakiet R. I. - dodatkowej gwarancji, obowiązującej jedynie w przypadku wykonywania napraw i przeglądów w (...) B. (k.122). Z uwagi na fachowość, rzetelność obsługi technicznej i wysoką jakość usług w autoryzowanym serwisie wykonana tam naprawa, przy zastosowaniu przyjętych stawek za roboczogodzinę, gwarantowała powodowi kompensatę poniesionej szkody, tym samym osiągnięcie celu umowy.

Bezzasadny był zarzut pozwanego, iż odszkodowanie zostało zawyżone i nie odpowiada treści art. 361§1 kc. W odniesieniu do kwestii związku przyczynowego pozwany nie uzasadnił swego stanowiska w tym przedmiocie. Zauważyć należy, że zakres odszkodowania określa art. 361 kc, wiążąc je z normalnymi następstwami działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1). Sposób odszkodowania reguluje natomiast art. 363 kc stanowiąc, że naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej (§ 1).

Ustalona przez Sąd Rejonowy wysokość świadczenia należnego powodowi nie narusza przepisu art. 363 § 1 kc. Przepis ten podkreśla zasadę kompensacyjnego charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej. Odszkodowanie, jako zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej, powinno gwarantować poszkodowanemu pełną rekompensatę za wyrządzoną szkodę. Nie może również budzić wątpliwości, iż odpowiedzialność pozwanego jest odpowiedzialnością „za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła” w rozumieniu art. art. 361§1 kc. Odpowiedzialność ubezpieczyciela pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą majątkową powoda.

Z tych względów apelacja podlegała oddaleniu na mocy art.385 kpc.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym orzeczono na mocy art. 98 § 1 i 3 kpc oraz § 12 ust.1 pkt 1 i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.), zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. .