II CSK 744/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-11-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CSK 744/14
POSTANOWIENIE
Dnia 2 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Karol Weitz
w sprawie z wniosku Hurtowni Materiałów Budowlanych "R."
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
przy uczestnictwie M. J.
o wpis hipotek w dziale IV,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 2 października 2015 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w S.
z dnia 30 maja 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu w S. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Referendarz sądowy w uwzględnieniu złożonych w styczniu 2013 r.
wniosków Hurtowni Materiałów Budowlanych R. spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością dokonał w dniu 11 lipca 2013 r. wpisu dwóch hipotek
umownych zwykłych na rzecz wnioskodawczyni na podstawie notarialnego
oświadczenia właścicielki sporządzonego przed dniem 20 lutego 2011 r.
Sąd Rejonowy w M. postanowieniem z dnia 10 lutego 2014 r. utrzymał w
mocy te wpisy, a Sąd Okręgowy w S. postanowieniem z dnia 30 maja 2014 r.
oddalił apelację uczestniczki postępowania od tego postanowienia. U jego podłoża
legł pogląd, że na wniosek o wpis złożony po dniu 20 lutego 2011 r. możliwe jest
wpisanie w księdze wieczystej hipoteki umownej zwykłej na podstawie notarialnego
oświadczenia właściciela sporządzonego przed tą datą.
Skarga kasacyjna uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu
Okręgowego - oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut
naruszenia art. 6288
§ 1 i 2 k.p.c., art. 32 ust. 1, art. 116 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca
1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r. poz. 707
ze zm., dalej: „u.k.w.h.”) oraz art. XXXIX przepisów wprowadzających kodeks
cywilny z dnia 23.IV.1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 94), i zmierza do uchylenia tego
postanowienia oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Okręgowy oddalając apelację uczestniczki postępowania pominął,
że ustawa z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych
i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 1075; dalej:
„u.z.m.u.k.w.h), która weszła w życie w dniu 20 lutego 2011 r. w istotny sposób
zmieniła dotychczasowe unormowania ustawy o księgach wieczystych i hipotece,
znosząc podział hipoteki na zwykłą i kaucyjną oraz wprowadzając jednolitą
konstrukcję prawa hipotecznego. Na gruncie zaś tego stanu prawnego, jak już
wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 września 2012 r., III CZP 45/12
(OSNC 2013, nr 4, poz. 44), nie jest możliwe dokonanie wpisu w księdze wieczystej
hipoteki umownej zwykłej na podstawie oświadczenia o ustanowieniu hipoteki
3
(także kaucyjnej) sporządzonego przed dniem 20 lutego 2011 r., jeżeli wniosek
o wpis został złożony po tym dniu. Sąd Najwyższy w obecnym składzie przychyla
się do tego stanowiska i celem uniknięcia zbędnych powtórzeń powołuje się
w całości na wywody i argumenty zawarte w uzasadnieniu powyższej uchwały,
a jedynie dla szczególnego zaakcentowania zauważa, że powstanie hipoteki należy
wiązać z samym wpisem, a nie z jakimkolwiek innym zdarzeniem. Konstytutywny
wpis hipoteki w księdze wieczystej jest uważany za wynikającą z przepisów prawa
materialnego (art. 67 u.k.w.h.) przesłankę powstania hipoteki jako ograniczonego
prawa rzeczowego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia
2000 r., III CKN 558/98, nie publ., z dnia 13 grudnia 2001 r., IV CKN 369/01, OSNC
2002, nr 10, poz. 126, z dnia 14 lutego 2003 r., IV CK 109/02, nie publ. i z dnia
15 października 2010 r., V CSK 77/10, nie publ.). Przeto pojęcia powstania hipoteki
nie można wiązać z samą czynnością prawną, w której ustanowiono hipotekę.
Wobec zaś braku przepisów szczególnych, które zawierałyby autonomiczne
określenie użytego w art. 10 ust. 2 u.zm.u.k.w.h. pojęcia „powstania hipoteki”,
niepodobna założyć, że ustawodawca zamierzał nadawać mu innego znaczenia
niż przyjmowanego w orzecznictwie, pomijającego znaczenie wpisu hipoteki
w księdze wieczystej.
Skoro Sąd Okręgowy rozstrzygając w sprawie wyszedł z odmiennych
założeń zaskarżone postanowienie nie mogło się ostać. Z tych przyczyn, Sąd
Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu.
eb
POSTANOWIENIE
Dnia 2 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Karol Weitz
w sprawie z wniosku Hurtowni Materiałów Budowlanych "R."
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
przy uczestnictwie M. J.
o wpis hipotek w dziale IV,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 2 października 2015 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w S.
z dnia 30 maja 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu w S. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Referendarz sądowy w uwzględnieniu złożonych w styczniu 2013 r.
wniosków Hurtowni Materiałów Budowlanych R. spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością dokonał w dniu 11 lipca 2013 r. wpisu dwóch hipotek
umownych zwykłych na rzecz wnioskodawczyni na podstawie notarialnego
oświadczenia właścicielki sporządzonego przed dniem 20 lutego 2011 r.
Sąd Rejonowy w M. postanowieniem z dnia 10 lutego 2014 r. utrzymał w
mocy te wpisy, a Sąd Okręgowy w S. postanowieniem z dnia 30 maja 2014 r.
oddalił apelację uczestniczki postępowania od tego postanowienia. U jego podłoża
legł pogląd, że na wniosek o wpis złożony po dniu 20 lutego 2011 r. możliwe jest
wpisanie w księdze wieczystej hipoteki umownej zwykłej na podstawie notarialnego
oświadczenia właściciela sporządzonego przed tą datą.
Skarga kasacyjna uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu
Okręgowego - oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut
naruszenia art. 6288
§ 1 i 2 k.p.c., art. 32 ust. 1, art. 116 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca
1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r. poz. 707
ze zm., dalej: „u.k.w.h.”) oraz art. XXXIX przepisów wprowadzających kodeks
cywilny z dnia 23.IV.1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 94), i zmierza do uchylenia tego
postanowienia oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Okręgowy oddalając apelację uczestniczki postępowania pominął,
że ustawa z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych
i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 1075; dalej:
„u.z.m.u.k.w.h), która weszła w życie w dniu 20 lutego 2011 r. w istotny sposób
zmieniła dotychczasowe unormowania ustawy o księgach wieczystych i hipotece,
znosząc podział hipoteki na zwykłą i kaucyjną oraz wprowadzając jednolitą
konstrukcję prawa hipotecznego. Na gruncie zaś tego stanu prawnego, jak już
wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 września 2012 r., III CZP 45/12
(OSNC 2013, nr 4, poz. 44), nie jest możliwe dokonanie wpisu w księdze wieczystej
hipoteki umownej zwykłej na podstawie oświadczenia o ustanowieniu hipoteki
3
(także kaucyjnej) sporządzonego przed dniem 20 lutego 2011 r., jeżeli wniosek
o wpis został złożony po tym dniu. Sąd Najwyższy w obecnym składzie przychyla
się do tego stanowiska i celem uniknięcia zbędnych powtórzeń powołuje się
w całości na wywody i argumenty zawarte w uzasadnieniu powyższej uchwały,
a jedynie dla szczególnego zaakcentowania zauważa, że powstanie hipoteki należy
wiązać z samym wpisem, a nie z jakimkolwiek innym zdarzeniem. Konstytutywny
wpis hipoteki w księdze wieczystej jest uważany za wynikającą z przepisów prawa
materialnego (art. 67 u.k.w.h.) przesłankę powstania hipoteki jako ograniczonego
prawa rzeczowego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia
2000 r., III CKN 558/98, nie publ., z dnia 13 grudnia 2001 r., IV CKN 369/01, OSNC
2002, nr 10, poz. 126, z dnia 14 lutego 2003 r., IV CK 109/02, nie publ. i z dnia
15 października 2010 r., V CSK 77/10, nie publ.). Przeto pojęcia powstania hipoteki
nie można wiązać z samą czynnością prawną, w której ustanowiono hipotekę.
Wobec zaś braku przepisów szczególnych, które zawierałyby autonomiczne
określenie użytego w art. 10 ust. 2 u.zm.u.k.w.h. pojęcia „powstania hipoteki”,
niepodobna założyć, że ustawodawca zamierzał nadawać mu innego znaczenia
niż przyjmowanego w orzecznictwie, pomijającego znaczenie wpisu hipoteki
w księdze wieczystej.
Skoro Sąd Okręgowy rozstrzygając w sprawie wyszedł z odmiennych
założeń zaskarżone postanowienie nie mogło się ostać. Z tych przyczyn, Sąd
Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu.
eb