Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 162/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący)
SSN Józef Dołhy (sprawozdawca)
SSA del. do SN Dariusz Kala
Protokolant Jolanta Grabowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Andrzeja Wieczorka
w sprawie M. Z.
skazanego z art. 178a § 4 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 7 października 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Rejonowego w J.
z dnia 20 grudnia 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w J.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w J., wyrokiem z dnia 20 grudnia 2012 r. wydanym w trybie
art. 335 § 1 k.p.k., uznał M. Z. za winnego tego, że w dniu 6 października 2012 r. w
miejscowości L., w ruchu lądowym kierował samochodem osobowym marki VW
Polo o nr rej. […] będąc w stanie nietrzeźwości 1,40 mg/l zawartości alkoholu w
2
wydychanym powietrzu, będąc wcześniej prawomocnie skazanym za prowadzenie
pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości wyrokiem Sądu Rejonowego w J.
sygn. akt …/03, czym wyczerpał znamiona występku z art. 178 a § 4 k.k. i za to, na
mocy art. 178 a § 4 k.k. wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, której
wykonanie, na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo
zawiesił na okres próby 3 lat; na podstawie art. 71 § 1 k.k. i art. 33 § 1 i 3 k.k. orzekł
karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, określając wysokość stawki
dziennej na kwotę 20 złotych. Na podstawie art. 42 § 2 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k.
orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów mechanicznych, na okres 3 lat; na podstawie art. 49 § 2 k.k. zasądził od
oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy
Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 500 złotych. Ponadto, na
podstawie art. 63 § 2 k.k., Sąd zaliczył na poczet orzeczonego wobec oskarżonego
środka karnego okres rzeczywistego zatrzymania prawa jazdy od dnia 6
października 2012 r.
Wyrok nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się z dniem 28
grudnia 2012 r.
Od tego wyroku kasację w trybie art. 521 § 1 k.p.k., wniósł Rzecznik Praw
Obywatelskich. Zaskarżając wyrok w całości, na korzyść M. Z., zarzucił rażące i
mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa karnego procesowego, to jest
art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k., polegające na skazaniu M. Z. bez
przeprowadzania rozprawy i wymierzeniu mu uzgodnionej kary, pomimo tego, że
wniosek prokuratora, o którym mowa w art. 335 § 1 k.p.k., rażąco naruszył prawo
karne materialne, to jest art. 178 a § 4 k.k. przez błędne przyjęcie, że M. Z. był
uprzednio prawomocnie skazany za czyn z art. 178 a § 1 k.k., a w konsekwencji, że
działaniem swoim wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 178 a § 4 k.k., podczas
gdy prawidłowa subsumpcja winna skutkować przypisaniem mu sprawstwa
występku z art. 178 a § 1 k.k. W konkluzji skarżący wniósł o 1) dopuszczenie
dowodu z dokumentów z akt spraw:
- Sądu Rejonowego w J., ozn. sygn. …/03, tj. pisma z dnia 5 marca 2015 r. (k-33
akt);
3
- Sądu Rejonowego w J., ozn. sygn. …/07, tj. wyroku z dnia 12 grudnia 2007 r. (k-
42 akt)
2) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w J.
do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest zasadna.
Skarżący zasadnie podnosi, iż Sąd Rejonowy w J., wbrew obowiązkowi
określonemu w art. 343 § 7 k.p.k., nie dopełnił powinności kontroli wniosku – nie
zbadał okoliczności istotnej dla oceny prawnokarnej czynu zarzuconego
oskarżonemu, tj. jego uprzedniej karalności – co w konsekwencji doprowadziło do
wydania wyroku z rażącym naruszeniem prawa karnego materialnego – art. 178 a §
4 k.k.
Odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 178 a § 4 k.k. podlega
sprawca, który znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka
odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub
powietrznym i był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu
mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo
za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie
nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu
polegającego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym
lub powietrznym znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka
odurzającego w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów
mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.
Ustawodawca nie podaje w tym artykule żadnych terminów, a zatem należy przyjąć
że sprawca czynu z art. 178 a § 4 k.k. będzie ponosił tak zaostrzoną
odpowiedzialność do momentu zatarcia poprzedniego skazania.
Z akt sprawy wynika, że M. Z. uprzednio został prawomocnie skazany
wyrokiem nakazowym z dnia 18 grudnia 2003 r. Sądu Rejonowego w J. w sprawie
o sygn. akt …/03, za czyn z art. 178 a § 1 k.k. popełniony w dniu 28 października
2003 r., na karę grzywny. Ponadto, wyrokiem tym orzeczono wobec M. Z. zakaz
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 roku, zaliczając
jednocześnie na poczet tegoż środka karnego okres rzeczywistego zatrzymania
4
prawa jazdy od dnia 28 października 2003 r. Na podstawie art. 49 a § 1 i 2 k.k. Sąd
orzekł od oskarżonego świadczenie pieniężne w kwocie 200 złotych na rzecz
Stowarzyszenia Wspólnie Pomagamy w K. Wyrok w tej sprawie uprawomocnił się 5
stycznia 2004 r. (k - 28 akt).
Sąd rozpoznający niniejszą sprawę dysponował odpisem w/w wyroku oraz
informacją z Krajowego Rejestru Karnego (k - 12 akt), z którego wynika, że karę
grzywny wykonano dnia 12 marca 2004 r., zaś zakaz prowadzenia pojazdów
mechanicznych obowiązywał do dnia 27 października 2004 r. Skazany w dniu 15
kwietnia 2004 r. uiścił świadczenie pieniężne (k - 33 akt …/03).
Zgodnie z art. 107 § 4 i 6 k.k., w razie skazania na grzywnę skazanie ulega
zatarciu z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od
przedawnienia jej wykonania, jeżeli orzeczono środek karny zatarcie nie może
nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego
wykonania.
W dacie orzekania przez Sąd Rejonowy w J., to jest dnia 20 grudnia 2012 r.,
M. Z. był osobą niekaraną, zaś popełniając W dniu 6 października 2012 r. czyn z art.
178 a § k.k. dopuścił się go w czasie, w którym nie obowiązywał już orzeczony
wobec niego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. W tych
okolicznościach, niedopuszczalne było przypisanie M. Z. w niniejszej sprawie czynu
z art. 178 a § 4 k.k.
Także drugi ze wskazanych w karcie karnej wyroków, nie uzasadniał
zakwalifikowania czynu przypisanego oskarżonemu wyrokiem wydanym w sprawie
…/12, z art. 178a § 4 k.k. W sprawie Sądu Rejonowego w J., sygn. akt …/07,
wyrokiem z dnia 12 grudnia 2007 r. (prawomocnym 16 - kwietnia 2008 r.)
oskarżony ten został uznany za winnego popełnienia czynu art. 178 a § 2 k.k. i za
to skazany na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
wykonania na okres próby 3 lat. Orzeczono także środek karny w postaci zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych i rowerów z wyłączeniem
pojazdów objętych kategorią B i T na okres 2 lat oraz świadczenia pieniężnego (k -
42 akt …/07).
We wskazanym wyżej postępowaniu, wnioskodawca był skazany za
kierowanie rowerem, nie pojazdem mechanicznym, a ponadto kara i środki karne
5
były w chwili popełnienia czynu będącego przedmiotem postępowania w sprawie
…/12 wykonane.
Należy podzielić pogląd Sądu Najwyższego, że: „Fakt zatarcia z mocy prawa
wcześniejszego prawomocnego skazania za przestępstwo określone w art. 178 a §
1 kk lub wymienione w art. 178 a § 4 k.k., zaistniały w dacie wyrokowania, co do
popełnienia czynu określonego w art. 178 a § 1 kk, uniemożliwia przyjęcie
odpowiedzialności sprawcy na podstawie art. 178 a § 4 kk także wtedy, gdy do
popełnienia tego czynu doszło przed upływem okresu niezbędnego do zatarcia
wcześniejszego skazania. Nie stanowi natomiast przeszkody do przyjęcia
odpowiedzialności z art. 178 a § 4 kk zatarcie, w dacie wyrokowania, skazania za
przestępstwo, którego częścią było orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów
mechanicznych, jeżeli będący przedmiotem osądu czyn określony w art. 178 a § 1
kk został popełniony w okresie obowiązywania tego zakazu" (np. postanowienie SN
z dnia 21.08.2012 r., IV KK 59/12, OSNKW 2013, poz. 3; wyrok SN z dnia
4.12.2014 r., III KK 381/14).
W konsekwencji powyższych ustaleń, których dokonania zaniechał Sąd
Rejonowy w J., wniosek prokuratora, w trybie art. 335 k.p.k., nie mógł zostać
uwzględniony.
Wykazane powyżej uchybienia Sądu orzekającego wywarły istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia, gdyż w ich konsekwencji skazano oskarżonego za typ
kwalifikowany w sytuacji, gdy przypisany mu w wyroku czyn wyczerpywał jedynie
znamiona występku z art. 178 a § 1 k.k.
Podzielając zasadność zarzutu kasacji i jej końcowy wniosek, Sąd
Najwyższy orzekł jak na wstępie.
eb