Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 9/15
POSTANOWIENIE
Dnia 27 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik
w sprawie z powództwa O. S.A. w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
z udziałem zainteresowanej U. Sp. z o.o. w W.
o zmianę umowy,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 27 października 2015 r.,
na skutek skarg kasacyjnych strony pozwanej i strony zainteresowanej od wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 października 2014 r.,
odmawia przyjęcia obu skarg kasacyjnych do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Decyzją z 26 lutego 2010 r., Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej
(Prezes Urzędu), po rozpatrzeniu wniosku A. Sp. z o.o. (obecnie U. Sp. z o.o.,
zainteresowany) zmienił postanowienia Części Finansowej Umowy zawartej
pomiędzy T. S.A. (obecnie O. Polska S.A., powód) w zakresie zmiany stawek i
opłat za usługi międzyoperatorskie w sieci zainteresowanego i powoda.
Powód zaskarżył decyzję odwołaniem, zarzucając naruszenie: 1) art. 18
Prawa telekomunikacyjnego (PT) w zw. z art. 15 pkt 3 PT, 2) art. 28 ust. 1 pkt 2 PT
w zw. z art. 36 i art. 37 ust. 1 PT, 3) art. 28 ust. 1 PT w zw. z art. 24 ust. 1 PT oraz
art. 8 k.p.a., art.11 k.p.a., art. 107 § 1 k.p.a. w zw. z art. 206 ust. 1 PT.
2
Wyrokiem z 4 lipca 2012 r., Sąd Okręgowy - Sąd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów uchylił zaskarżoną decyzję oraz orzekł o kosztach postępowania.
Sąd uznał za zasadny zarzut naruszenia art. 18 PT w zw. art. 15 pkt 3 PT, gdyż w
zaistniałym stanie faktycznym sprawy na Prezesie Urzędu spoczywał ciężar
dowodu wykazania, że zasadnie odstąpiono od przeprowadzenia postępowania
konsolidacyjnego, dotyczącego zmiany umowy między operatorami krajowymi, tym
bardziej, że w sprawie analogicznej projekt umowy został przedstawiony Komisji
Europejskiej.
Apelację od powyższego wyroku wnieśli Prezes Urzędu oraz
zainteresowany.
Wyrokiem z 15 lutego 2013 r., Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i
zniósł postępowania, począwszy od rozprawy z 4 lipca 2012 r. oraz przekazał
sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu, pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, ze względu na pozbawienie
zainteresowanego możliwości obrony swoich praw, bowiem zainteresowanemu,
jako następcy prawnemu spółki A. Sp. z o.o., nie doręczono zawiadomienia o
toczącym się postępowaniu.
Wyrokiem z 11 września 2013 r., Sąd Okręgowy - Sąd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów uchylił zaskarżoną decyzję Prezesa Urzędu i rozliczył koszty
procesu.
Sąd Okręgowy podzielił zarzut podniesiony przez powoda, dotyczący nie
przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego przed wydaniem zaskarżonej
decyzji, w wyniku czego decyzja ta nie mogła pozostać w obrocie prawnym. SOKiK
podkreślił, iż zaskarżona decyzja została wydana na podstawie art. 28 ust. 1 w zw.
z art. 30 PT, co powoduje, że konieczne było przeprowadzenia postępowania
konsolidacyjnego. Uzasadnione jest bowiem przyjęcie założenia, zgodnie z którym
zaskarżona decyzja może mieć wpływ na stosunki handlowe pomiędzy państwami
członkowskimi, gdyż ustala poziom cen za dostęp telekomunikacyjny, co może
stanowić czynnik determinujący zdolność wejścia na rynek polski przedsiębiorców
telekomunikacyjnych z innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Poziom
ustalonych przez Prezesa Urzędu opłat za świadczenie usług połączenia sieci, w
tym zakańczanie połączeń, nie pozostaje bez wpływu na możliwość odbioru i
3
świadczenia usług transgranicznych, a warunki na krajowym rynku
telekomunikacyjnym będą mieć zawsze przełożenie na unijny rynek wewnętrzny. W
dalszej kolejności SOKiK zwrócił uwagę, iż zainteresowany realizuje połączenia
międzynarodowe na podstawie umów zawartych z innymi przedsiębiorcami
telekomunikacyjnymi i umożliwia wykonywanie międzynarodowych połączeń
głosowych. Ta usługa zainteresowanego, świadczona innym przedsiębiorcom,
stanowi element cenotwórczy krajowych i zagranicznych połączeń, co może mieć
wpływ na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi.
SOKiK podkreślił także, że Komisja Europejska w uwagach z dnia 24
kwietnia 2009 r. w sprawie projektu decyzji notyfikacyjnej pod numerem
PL/2009/0903 co do hurtowych usług zakańczania połączeń w stacjonarnej
publicznej sieci telefonicznej T. S.A. na terenie Polski, podkreśliła obowiązek
Prezesa Urzędu od notyfikowania wszelkich przyszłych projektów decyzji,
dotyczących ustalania stawek za zakańczanie połączeń w sieci stacjonarnej,
zgodnie z art. 7 ust. 3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca
2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności
elektronicznej 2002/21/WE (Dz.U. UE L z dnia 8 kwietnia 2011 r., dyrektywa
2002/21). W ocenie SOKiK, mimo iż uwagi Komisji Europejskiej odnosiły się do
innej sprawy, Prezes Urzędu powinien mieć je na względzie także w tej sprawie.
Apelacje od wyroku Sądu Okręgowego wnieśli Prezes Urzędu i
zainteresowany.
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok w całości, zarzucając naruszenie przepisów
postępowanie, tj. 1) art. 328 § 2 k.p.c., 2) art. 47964
§ 1 i § 2 k.p.c. w zw. z art. 20
ust. 1 dyrektywy 2002/21, 3) art. 47964
§ 1 i § 2 k.p.c. oraz naruszenie prawa
materialnego, tj. 1) motywu 38 dyrektywy 2002/21, a w konsekwencji naruszenia
art. 7 i art. 20 tej dyrektywy oraz art. 15 pkt 3 PT i art. 18 PT, 2) art. 7 dyrektywy
2002/21 w zw. z motywem 38 tej dyrektywy i art. 18 PT oraz art. 6 k.c. w zw. z art.
28 ust. 1 PT w zw. z art. 206 ust. 3 PT.
Zainteresowany zaskarżył wyrok SOKiK w części dotyczącej punktu 1 i 3,
zarzucając naruszenie: 1) art. 18 ust. 1 PT w zw. z art. 7 ust. 3 oraz w zw. z pkt 38
preambuły dyrektywy 2002/21, 2) art. 6 k.c. w zw. z art. 18 ust. 1 PT oraz art. 227
k.p.c., 3) art. 233 k.p.c. oraz art. 217 § 1 i § 2 k.p.c. lub art. 47914
§ 2 k.p.c., 4) art.
4
233 § 1 k.p.c., 5) błąd w ustaleniach faktycznych, dotyczący przyjęcia, że
zaskarżona decyzja Prezesa Urzędu może mieć wpływ na stosunki handlowe
między państwami członkowskimi, 6) art. 160 w zw. z art. 158 § 1 pkt 2 k.p.c. oraz
naruszenie art. 47964
§ 1 i § 2 k.p.c.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 15 października 2014 r., oddalił obie apelacje i
rozstrzygnął o kosztach. Sąd drugiej instancji uznał ustalenia faktyczne Sądu
Okręgowego i dokonaną przez niego ocenę prawną za prawidłowe. Sąd Apelacyjny
podkreślił, że wyrażone w wyroku Sądu pierwszej instancji zapatrywanie w
przedmiocie przesłanek obowiązku przeprowadzenia postępowania
konsolidacyjnego i ich zastosowanie w badanej sprawie pozwala na zweryfikowanie
zgodności z prawem toku rozumowania Sąd Okręgowego. Sąd drugiej instancji
zaznaczył, że obowiązkiem Sądu jest usuwanie wad decyzji administracyjnych,
jednakże wady postępowania administracyjnego mogą być brane pod uwagę przez
SOKiK tylko wówczas, gdy stanowią uchybienie niepodlegające konwalidacji w
postępowaniu sądowym. Skarżona w niniejszej sprawie decyzja Prezesa Urzędu
obarczona jest właśnie taką wadą, co uzasadnia jej uchylenie.
Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutu zainteresowanego, podniesionego w
apelacji, że strona powołująca się na wpływ decyzji na stosunki handlowe między
państwami członkowskimi ma obowiązek wykazania istnienia takiego wpływu,
bowiem wpływ na stosunki handlowe jest przesłanką prawną, a nie okolicznością
faktyczną, która wymaga dowodzenia. W ocenie Sądu drugiej instancji skarżona
decyzja Prezesa Urzędu ustala ceny usług telekomunikacyjnych i zasady zmiany
tych cen. Ceny mają zaś wpływ na warunki dostępu do rynku i możliwość
świadczenia usług przez operatorów oraz dostawców owych usług, w tym
podmioty, które mają siedzibę w innym państwie członkowskim. Uzasadnia to
przyjęcie założenia, zgodnie z którym decyzja Prezesa Urzędu może mieć
chociażby pośredni i potencjalny wpływ na stosunki handlowe między państwami
członkowskimi.
Sąd Apelacyjny przyjął, że postępowanie konsolidacyjne powinno być
przeprowadzane we wszystkich przypadkach, gdy stosowany środek może mieć
wpływ na stosunki handlowe państw członkowskich, a nie tylko w tych, w których
wpływ ten jest negatywny. Zarówno przepisy dyrektywy 2002/21, jak i Prawa
5
telekomunikacyjnego, przewidują obowiązek konsolidacji w razie możliwości
wywarcia przez planowane rozstrzygnięcie wpływu na handel między państwami
członkowskimi. Przepisy te nie uzależniają powyższego obowiązku od wykazania,
że wpływ ten jest negatywny.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego wnieśli zainteresowany i
Prezes Urzędu.
Zainteresowany zaskarżył wyrok w całości, zarzucając naruszenie prawa
materialnego, tj. 1) art. 18 PT w zw. z art. 15 pkt 3 PT w zw. z art. 7 ust. 3, art. 6 i
art. 20 ust. 1 dyrektywy 2002/21 polegające na zastosowaniu art. 18 PT w zw. z art.
15 pkt 3 PT, które są sprzeczne z art. 7 ust. 3 w związku z art. 6 i art. 20 ust. 1
dyrektywy 2002/21 w zakresie, w jakim nakładają obowiązek przeprowadzenia
postępowania konsolidacyjnego w odniesieniu do decyzji w sprawie dostępu
telekomunikacyjnego; 2) art. 18 PT w zw. z art. 15 pkt 3 PT w zw. z art. 7 ust. 3
dyrektywy 2002/21 i motywem 38 preambuły dyrektywy przez przyjęcie, że
przeprowadzenie postępowania konsolidacyjnego jest konieczne także wówczas,
gdy dana decyzja regulacyjna nie wywiera samodzielnego wpływu na wymianę
handlową między państwami członkowskimi; 3) art. 18 PT w związku z art. 7 ust. 3
dyrektywy 2002/21 w związku z motywem 15 preambuły dyrektywy w związku z art.
5 ust. 3 i 4 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) przez uznanie, że obowiązek
przeprowadzenia procedury konsolidacyjnej istnieje także wówczas, gdy wpływ
decyzji krajowego organu regulacyjnego na handel pomiędzy państwami
członkowskimi jest pozytywny.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania zainteresowany
podniósł potrzebę wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości i
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, tj.:
a) art. 18 PT w zw. z art. 15 pkt 3 PT w zw. z art. 7 ust. 3, art. 6 i art. 20 ust.
1 dyrektywy 2002/21, tj. ustalenia, czy zastosowanie art. 18 PT w zw. z
art. 15 pkt 3 PT w odniesieniu do decyzji, a więc uznanie, że tego rodzaju
rozstrzygnięcie powinno zostać objęte postępowaniem konsolidacyjnym,
jest nie do pogodzenia z wynikającym z dyrektywy (art. 7 ust. 3 w zw. z
art. 6 w zw. z art. 20 ust. 1 dyrektywy) wyłączeniem zastosowania
procedury konsolidacyjnej do decyzji o charakterze spornym;
6
b) art. 288 TFUE i 4 ust. 3 TUE w zakresie wynikających z tych przepisów
zasady pierwszeństwa i efektywności prawa unijnego w odniesieniu do
skutków niezgodności przepisów prawa krajowego (art. 18 PT w związku
z art. 15 pkt 3 PT) z przepisami dyrektywy 2002/21 (art. 7 ust. 3, art. 6 i
art. 20 ust. 1 dyrektywy), w przypadku gdy z przedmiotowych przepisów
dyrektywy nie wynika jednoznacznie przyznanie jednostce uprawnienia;
c) art. 18 PT w zw. z art. 15 pkt 3 PT w powiązaniu z art. 7 ust. 3 i motywem
38 preambuły dyrektywy 2002/21, tj. potrzebę ustalenia, czy organ
regulacyjny lub sąd powszechny, dokonując oceny, czy określona
decyzja regulacyjna ma rzeczywisty lub potencjalny wpływ na stosunki
handlowe między państwami członkowskimi Unii Europejskiej, może
stwierdzić istnienie takiego wpływu w sytuacji, gdy ustali, że
przedmiotowa decyzja samodzielnie takiego wpływu nie wywiera, lecz
wywiera go dopiero w połączeniu z innymi decyzjami regulacyjnymi
wydanymi przez organ;
d) art. 18 PT w zw. z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21 w zw. z motywem 15
preambuły dyrektywy w zw. z art. 5 ust. 3 i 4 TUE, w celu ustalenia, czy
obowiązek przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego występuje
zawsze, gdy środek podejmowany przez państwo członkowskie ma
jakikolwiek wpływ na stosunki handlowe pomiędzy państwami
członkowskimi, czy też wyłącznie wtedy, gdy wpływ ten jest negatywny.
Zainteresowany wniósł o skierowanie do Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej (TSUE), następujących pytań prejudycjalnych: 1) Czy przepisy art. 7
ust. 3 w zw. z art. 6 w zw. z art. 20 dyrektywy 2002/21 należy intepretować w ten
sposób, że wykluczają one prawodawstwo krajowe wymagające przeprowadzenia
postępowania konsolidacyjnego przed podjęciem środka dotyczącego
rozstrzygnięcia sporu pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi w sprawie
zapewnienia dostępu lub wzajemnych połączeń? 2) Czy wynikające z prawa
pierwotnego Unii Europejskiej (art. 288 TFUE i 4 ust. 3 TUE) zasady pierwszeństwa
i efektywności prawa unijnego należy interpretować w ten sposób, że sąd krajowy
ma obowiązek odmówić zastosowania przepisów prawa krajowego - nakazujących
krajowemu organowi regulacyjnemu przeprowadzenie, przed podjęciem decyzji w
7
sprawie sporu dotyczącego dostępu lub wzajemnych połączeń pomiędzy
dwoma przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi, w przypadku oddziaływania
podejmowanego środka na wymianę handlową pomiędzy państwami
członkowskimi, postępowania konsolidacyjnego, gdy te przepisy prawa krajowego
w przedmiotowym zakresie są niezgodne z przepisami dyrektywy 2002/21, nawet
jeśli zostanie ustalone, że przedmiotowe przepisy dyrektywy nie przyznają w tym
zakresie jednostkom praw podmiotowych, a z drugiej strony jeśli zapewnienie
skuteczności przepisom dyrektywy nie wymaga uczynienia ich podstawą
rozstrzygnięcia w sprawie (efekt substytucyjny dyrektywy), lecz jedynie pominięcia
niezgodnych z dyrektywą przepisów prawa krajowego i rozstrzygnięcia w sprawie
na podstawie innych przepisów prawa krajowego (efekt wyłączający dyrektywy)?;
3) Czy art. 7 ust. 3 w zw. z pkt 38 i motyw 41 zd. 2 preambuły dyrektywy 2002/21
należy interpretować tak, że dla ziszczenia się przesłanki w postaci oddziaływania
projektowanego środka regulacyjnego na wymianę handlową pomiędzy państwami
członkowskimi konieczne jest, aby to ów projektowany środek regulacyjny
samodzielnie oddziaływał na wymianę handlową pomiędzy państwami
członkowskimi, powodując skutki dla funkcjonowania rynku wewnętrznego, czy też
przesłanka ta będzie spełniona również wówczas, gdy projektowany środek co
prawda samodzielnie nie wykazuje takiego oddziaływania, ale wykazuje je w
połączeniu z wieloma innymi środkami regulacyjnymi, analizowanymi łącznie z
nim?; 4) Czy art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21 w zw. z motywem 15 preambuły tej
dyrektywy oraz zasadami pomocniczości i proporcjonalności (art. 5 ust. 3 i 4 TUE)
należy interpretować w ten sposób, że obowiązek przeprowadzenia postępowania
konsolidacyjnego występuje tylko w przypadku negatywnego wpływu środka
stosowanego przez państwo członkowskie na wymianę handlową pomiędzy
państwami członkowskimi, co wyklucza zastosowanie procedury konsolidacyjnej w
przypadku ustalenia, że środek ma pozytywny wpływ na tę wymianę?
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego w całości zarzucając mu
naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 47964
§ 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. oraz art. 386 § 1 k.p.c., a także naruszenie prawa materialnego, tj. 1) art. 18
PT oraz art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21; 2) art. 28 ust. 1 pkt 1-8 PT w. zw. art. 18
8
PT i art. 15 pkt 1-4 PT oraz w zw. z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21 oraz motywem
38 tejże dyrektywy; 3) art. 18 PT w zw. z art. 15 pkt 1-4 PT w zw. z art. 6 k.c.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania Prezes Urzędu
podniósł występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, tj.: potrzeby
wyjaśnienia czy przedsiębiorca telekomunikacyjny wnoszący odwołanie w
rozumieniu art. 47957
pkt 1 k.p.c. od decyzji organu regulacyjnego w sprawie
spornej w rozumieniu art. 206 ust. 2 PT w brzmieniu obowiązującym w chwili
wydawania zaskarżonej decyzji może powoływać się na prawa procesowe
wynikające z faktu nieprzeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego w
rozumieniu art. 18 PT w zw. z art. 15 pkt 1-4 PT w zw. z art. 7 ust. 3 dyrektywy
2002/21? Dodatkowo Prezes Urzędu powołał się na potrzebę wykładni przepisów
prawa, a mianowicie art. 15 pkt 1-4 PT w zw. z art. 18 PT i art. 6 k.c. budzących
poważne wątpliwości w orzecznictwie sądów powszechnych polegającej na
potrzebie wyjaśnienia, czy przedsiębiorca telekomunikacyjny wnoszący odwołanie
od decyzji Prezesa UKE w rozumieniu art. 206 ust. 2 PT do SOKiK powołując się
na uchybienia organu regulacyjnego w postaci nieprzeprowadzenia postępowania
konsolidacyjnego w rozumieniu art. 15 pkt 1-4 PT w zw. art. 18 PT, jest w świetle
brzmienia tych przepisów w postępowaniu toczącym się przed Sądem
powszechnym obowiązany przedstawić dowody wskazujące na potrzebę
przeprowadzenia takiego postępowania, czy też okoliczności te nie wymagają
dowodzenia przed sądem powszechnym.
W pismach przygotowawczych powód i zainteresowany przedstawili
argumentację dotyczącą wpływu wyroku TSUE z 16 kwietnia 2015 r., w sprawie C-
3/14 T-Mobile Polska S.A. na potrzebę przyjęcia skarg kasacyjnych do
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Obie skargi kasacyjne nie kwalifikują się do przyjęcia celem ich
merytorycznego rozpoznania.
W przypadku powołania się skarżącego na przesłankę przedsądu jaką jest
potrzeba wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
9
rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych obowiązkiem skarżącego jest
wykazanie, że: 1) określony przepis prawa budzi poważne wątpliwość, a także
sprecyzowanie na czym te wątpliwości polegają, 2) nie doczekał się wykładni bądź
jego niejednolita wykładnia wywołuje rozbieżności w orzecznictwie sądów, które to
orzecznictwo należy przytoczyć (postanowienia Sądu Najwyższego z 5 grudnia
2013 r., III SK 22/13). Na etapie przedsądu przedmiotem zainteresowania Sądu
Najwyższego nie jest jednak rozstrzygnięcie konkretnego sporu, a sam przepis,
dlatego też pojawiające się wątpliwości interpretacyjne powinny być na tyle istotne,
aby ich wyjaśnienie nie sprowadzało się jedynie do prostej wykładni przepisów.
Podniesiona przez zainteresowanego w skardze kasacyjnej potrzeba
wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych nie spełnia ww. kryteriów,
przede wszystkim z uwagi na fakt, iż większość z podnoszonych przez
zainteresowanego wątpliwości została rozstrzygnięta przez TSUE w wyroku z 16
kwietnia 2015 r., w sprawie C-3/14 T-Mobile Polska S.A.
Odnosząc się kolejno do przywoływanych przez zainteresowanego
przepisów, których konieczność wykładni bądź rozbieżności w orzecznictwie sądów
powszechnych podnosi zaznaczyć należy, iż w świetle wyroku TSUE Sąd
Najwyższy nie dostrzega konieczności dokonywania ponownej wykładni przepisów
art. 18 PT w zw. z art. 15 pkt 3 PT w zw. z art. 7 ust. 3, art. 6 i art. 20 ust. 1
dyrektywy 2002/21, bowiem jak wynika z przywoływanego wyroku TSUE obowiązek
przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego występuje zawsze, gdy
podejmowany przez krajowy organ regulacyjny środek może oddziaływać na
wymianę handlową między państwami członkowskimi, a nie tylko wówczas gdy
decyzja właściwego Prezesa Urzędu podejmowana jest w sprawie o charakterze
spornym dotyczącym obowiązku, o którym mowa w art. 28 Dyrektywy 2002/22/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi
powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw
użytkowników (Dz.Urz.UE.L Nr 108, str. 51, dalej jako dyrektywa 2002/22)
Sąd Najwyższy nie znajduje także potrzeby dokonywania ponownej wykładni
przepisów art. 288 TFUE i 4 ust. 3 TUE w zakresie wynikających z tych przepisów
zasady pierwszeństwa i efektywności prawa unijnego w odniesieniu do skutków
10
niezgodności przepisów prawa krajowego (art. 18 PT w zw. z art. 15 pkt 3 PT),
gdyż kwestia zgodności przepisów prawa krajowego z prawem unijnym także
została rozstrzygnięta przez TSUE w przywoływanym powyżej wyroku.
Zainteresowany nie wykazał także występowania rozbieżności w
orzecznictwie sądów orzekających na podstawie przepisów art. 18 PT w zw. z art.
15 pkt 3 PT w powiązaniu z art. 7 ust. 3 i motywem 38 preambuły dyrektywy
2002/21. Chybione jest powołanie stanowiska wyrażonego przez Sąd Najwyższy w
postanowieniu z 6 listopada 2013 r., III SK 59/12. Pogląd wyrażony w przywołanym
postanowieniu, mimo iż pozornie rozbieżny z pozostałym orzecznictwem Sądu
Najwyższego, dotyczy innych obowiązków operatora telekomunikacyjnego, niż
badane w przedmiotowej sprawie. Sąd Najwyższy podtrzymuje jednocześnie
stanowisko wyrażone w wyroku z 13 sierpnia 2013 r., III SK 57/12, zgodnie z
którym obowiązek postępowania konsolidacyjnego występuje także w sytuacji, gdy
decyzja sama, jako taka, nie wywiera wpływu na handel między państwami,
jednakże jako jedna z wielu analogicznych decyzji, dotyczących rozliczeń powoda z
innymi przedsiębiorcami, decyzja może wpływać na rynek wewnętrzny z racji tego,
że współkształtuje stawki jakie generalnie na rynku polskim ma stosować powód.
Sąd Najwyższy nie dostrzega także potrzeby ponownej wykładni przepisów
art. 18 PT w zw. z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21 w zw. z motywem 15 preambuły
dyrektywy w zw. z art. 5 ust. 3 i 4 TUE, gdyż zgodnie z powoływanym już powyżej
wyrokiem TSUE krajowy organ regulacyjny zobowiązany jest do przeprowadzenia
postępowania konsolidacyjnego, gdy obowiązki, które zamierza nałożyć na
operatora telekomunikacyjnego mogą mieć wpływ na wymianę handlową pomiędzy
państwami członkowskimi, a wpływ ten jest większy niż nieznaczny (co wyłącza
obowiązek konsultacji unijnych). Zgodnie z metodologią przedstawioną przez
Trybunał w tym wyroku, sądy krajowe powinny uwzględnić charakter środka oraz
usług, a także pozycję i znaczenie jakie mają na rynku przedsiębiorstwa. Jedynym
kryterium wymienianym przez TSUE, które umożliwia rezygnację z
przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego, jest kryterium nieznaczności
wpływu stosowanego środka na wymianę handlową między państwami
członkowskimi. Nie jest zatem uzasadnione wyróżnianie dodatkowych kryteriów,
jeżeli nie zostały one wywiedzione w wyniku wykładni przepisów prawa unijnego
11
przez Trybunał. Gdyby bowiem niezbędne było dalsze uszczegółowienie przesłanki
wpływu na handel między państwami członkowskimi TSUE, jako organ jedynie
właściwy do dokonywania wykładni przepisów prawa unijnego, zawarłby wyraźną
dyspozycję do dokonania takiego zróżnicowania w swoim orzecznictwie, czego
jednak nie uczynił.
Sąd Najwyższy nie znalazł także podstaw do przyjęcia skargi kasacyjnej
zainteresowanego do rozpoznania celem skierowania kolejnego pytania
prejudycjalnego do TSUE, dotyczącego pojęcia wpływu na stosunki handlowe
między państwami członkowskimi. Wbrew wywodom zainteresowanego, z wyroku
w sprawie C-3/14 T-Mobile Polska S.A. wynika, że obowiązek przeprowadzenia
postępowania konsolidacyjnego aktualizuje się w przypadku każdej decyzji Prezesa
Urzędu nakładającej obowiązki na przedsiębiorców telekomunikacyjnych, jeżeli
decyzja ta może wpłynąć na stosunki handlowe, a nie tylko w przypadku decyzji
wydawanych w postępowaniu spornym w celu wyegzekwowania obowiązku, o
którym mowa w art. 28 dyrektywy 2002/22.
Odnosząc się do potrzeby wykładni przepisów prawa podniesionej w skardze
kasacyjnej Prezesa Urzędu Sąd Najwyższy po raz kolejny podkreśla, że rzeczą
skarżącego jest wykazanie, że przepisy, których wykładni domaga się skarżący nie
doczekały się wykładni lub też ich niejednolita wykładnia powoduje rozbieżności w
orzecznictwie sądów powszechnych. Prezes Urzędu w uzasadnieniu wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, powoływał się na orzeczenia Sądów
Apelacyjnych nie zwróciwszy uwagi, iż przepisy, których konieczność wykładni
podnosi, tj. art. 15 pkt 1-4 PT w zw. z art. 18 PT i art. 6 k.c. były już przedmiotem
wykładni Sądu Najwyższego. W wyroku z 13 sierpnia 2013 r., III SK 57/12 Sąd
Najwyższy orzekł, że przesłanka wpływu na handel między państwami
członkowskimi, która warunkuje przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego,
ma charakter przesłanki jurysdykcyjnej. Zatem ocena wpływu decyzji na stosunki
handlowe między państwami członkowskimi oraz konieczności przeprowadzenia
postępowania konsolidacyjnego jest oceną prawną. Na ocenę tą składają się
ustalone w toku postępowania okoliczności faktyczne, które dotyczą czynników
istotnych z punktu widzenia zakresu oddziaływania decyzji Prezesa Urzędu na
rynek wewnętrzny oraz treść decyzji Prezesa Urzędu. Decydujące znaczenia ma
12
treść decyzji, co wynika z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21. Dokonanie oceny, czy
zastosowany przez krajowy organ regulacyjny środek regulacyjny taki wpływ
wywiera lub może wywierać jest konsekwencją treści przedmiotowego środka,
adresatów, do których został skierowany, zajmowanej przez nich pozycji rynkowej,
rynku na którym działają oraz uzyskanego już doświadczenia. Sąd Najwyższy nie
dostrzega konieczności zmiany stanowiska wyrażonego w wyroku w sprawie III SK
57/12. Podmiot powołujący się na naruszenie art. 18 PT może ograniczyć swoje
wywody do przedstawienia stosownej jurydycznej argumentacji, że decyzja organu
regulacyjnego wywiera lub może wywierać wpływ na stosunki handlowe między
państwami członkowskimi. Dopiero w sytuacji, gdy strona powołując się na
nieprzeprowadzenie postępowania konsolidacyjnego będzie odnosiła się do faktów,
z których będzie można wywieść określoną ocenę prawną, będzie zobligowana do
przedstawienia dodatkowych dowodów. Jeśli zaś z ustaleń poczynionych w trakcie
przeprowadzania postępowania administracyjnego wynika, że decyzja Prezesa
Urzędu może wywrzeć lub wywiera wpływ na stosunki handlowe między państwami
członkowskimi, wówczas wykazywanie dodatkowej inicjatywy dowodowej w tym
zakresie jest zbędne.
Sąd Najwyższy odnosząc się do przesłanki przedsądu, jaką jest wystąpienie
w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, podniesionej w skardze kasacyjnej
Prezesa Urzędu stwierdza, że także i w tym zakresie wniosek o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznanie nie spełnia wymagań, warunkujących jego merytoryczne
rozpoznanie.
W uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, w
zakresie wystąpienia w sprawie istotnego zagadnienia prawnego Prezes Urzędu,
powołując się na stanowisko wyrażone przez Sąd UE w uzasadnieniu wyroku z 12
grudnia 2007 r. w sprawie T-109/06 Vodafone Espana, stwierdza, iż uzasadnionym
jest pogląd, że przedsiębiorcy nie przysługuje prawo powołania się na naruszenie
postępowania konsolidacyjnego, skoro swoje uwagi, twierdzenia i zarzuty może
przedstawić w toku postępowania konsultacyjnego. Następnie Prezes Urzędu
odniósł się do faktu, iż zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie pojawia się pogląd,
że brak przeprowadzenia postępowania konsolidacyjnego sam w sobie nie może
być przyczyną uchylenia decyzji administracyjnej, podnosząc tym samym, że brak
13
jest orzeczenia Sądu Najwyższego, które wskazywałoby na możliwość
podnoszenia zarzutu wadliwej konsolidacji w sprawie spornej, gdyż wyrok Sądu
Najwyższego z 2 lutego 2011 r., III SK 18/10 odnosi się do tzw. decyzji
regulacyjnych, nie zaś do spraw spornych. Takie twierdzenie Prezesa Urzędu jest
nieuzasadnione, gdyż w postanowieniu Sądu Najwyższego z 6 listopada 2013 r.,
III SK 59/12 Sąd Najwyższy jasno sformułował pogląd, iż stanowisko Sądu UE
przedstawione w uzasadnieniu wyroku z 12 grudnia 2007 r. w sprawie T-109/06, z
uwagi na zasadę autonomii proceduralnej Państw Członkowskich, nie rzutuje na
możliwość podnoszenia w postępowaniu krajowym zarzutów proceduralnych
dotyczących uchybień krajowego organu regulacyjnego w zakresie postępowania
konsultacyjnego i konsolidacyjnego. Podkreślić należy, że przywołane wyżej
postanowienie zostało wydane w sprawie o charakterze spornym. W związku z
powyższym Prezes Urzędu nie wykazał, wystąpienia w sprawie istotnego
zagadnienia prawnego.
Wobec niewykazania istnienia powołanych w skardze kasacyjnej przesłanek
przedsądu, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji, zgodnie z art. 3989
§ 2 k.p.c.
kc