III KK 393/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:17-11-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III KK 393/15
POSTANOWIENIE
Dnia 13 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Ryński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Józef Szewczyk
w sprawie G. J.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 13 listopada 2015 r.,
kasacji Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od postanowienia Sądu Rejonowego w W.
z dnia 10 grudnia 2014 r.,
o umorzeniu postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego
p o s t a n o w i ł
uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do
ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy, rozpoznawał sprawę G. J. o wydanie wyroku łącznego, który
obejmowałby następujące skazujące go prawomocne wyroki:
1. Sądu Rejonowego w W. z dnia 28 stycznia 2011 r., sygn. akt II K 2599/10 za
czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełniony w okresie od nieustalonego
dnia lutego 2010 r. do nieustalonego dnia czerwca 2010 r., za który orzeczono karę
8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na 3 - letni okres
próby;
2. Sądu Rejonowego w W. z dnia 20 kwietnia 2011 r., sygn. akt II K 445/11 za
czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełniony między 6 lipca 2010 r. a 8
2
września 2010 r., za który wymierzono karę 1 roku pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem na 3 – letni okres próby;
3. Sądu Rejonowego w W. z dnia 27 czerwca 2013 r., sygn. akt II K 815/13 za
czyn z art. 300 § 2 k.k. popełniony nieustalonego dnia 2012 r., za który wymierzono
karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na 3 – letni
okres próby;
4. Sądu Rejonowego w W. z dnia 27 września 2013 r., sygn. akt II K 1384/13
za czyn z art. 286 § 1 k.k. popełniony w dniu 23 marca 2013 r., za który
wymierzono karę 10 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
na okres próby wynoszący 4 lata.
Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2014 r., sygn. akt II K 1775/14 Sąd
Rejonowy na podstawie art. 572 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k. a contrario umorzył
postępowanie, obciążając kosztami Skarb Państwa. Umarzając postępowanie Sąd
Rejonowy wskazał, że wszystkie przestępstwa, aby można było połączyć kary za
nie orzeczone w wyroku łącznym, muszą być popełnione przed pierwszym z
wyroków podlegających łączeniu. Orzeczenie to nie zostało zaskarżone i
uprawomocniło się dnia 30 grudnia 2014 r.
Kasację od tego postanowienia wniósł na podstawie art. 521 § 1 k.p.k.
Prokurator Generalny, który zaskarżył orzeczenie w całości na korzyść skazanego
G. J.
Na podstawie art. 523 § 1 k.p.k. zarzucił rażące naruszenie prawa karnego
procesowego i materialnego, a mianowicie art. 85 k.k. w zw. z art. 572 k.p.k.,
obowiązujących w dacie procedowania, polegające na zaniechaniu orzeczenia
wobec skazanego G. J. kar łącznych pozbawienia wolności w zakresie kar
jednostkowych wymierzonych wyrokami Sądu Rejonowego, o sygnaturach: II K
2599/10, II K 445/11, II K 815/13 i II K 1384/13, pomimo istnienia ku temu
warunków i błędnego umorzenia w tym zakresie postępowania na podstawie art.
572 k.p.k.
W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia Sądu Rejonowego w W. w całości i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania temu Sądowi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
3
Kasacja Prokuratora Generalnego okazała się zasadna w oczywistym
stopniu, dlatego też rozpoznana została na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Należy zgodzić się z autorem kasacji, że według stanu prawnego
obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015r. Sąd Rejonowy pominął w
przedmiotowej sprawie możliwość wystąpienia kilku realnych zbiegów przestępstw,
na co zresztą zwracał uwagę Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach (zob. uchwała
SN z dnia 25 lutego 2005 r., sygn. akt I KZP 36/04,OSNKW 2004, nr 2, poz.13;
wyrok SN z dnia 7 listopada 2014 r., sygn. akt IV KK 124/14, Lex nr 1551654).
Wskazuje się w nich wyraźnie, że „przy kolejnych zbiegach obejmujących drugą,
trzecią, itd. grupę przestępstw, wyjściowym punktem odniesienia będzie ten
chronologicznie „pierwszy wyrok”, zamykający kolejne grupy przestępstw
pozostających w zbiegu” oraz że przy ocenie realnego zbiegu należy mieć na
uwadze, czy sprawca „kolejnych przestępstw dopuszcza się po wydaniu wobec
niego wyroku (kolejnych wyroków), czy przed nim (nimi)”. Przez wskazany w art. 85
k.k. wymóg, wedle którego połączeniu mogły podlegać jedynie kary orzeczone za
przestępstwa popełnione „zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby
nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw” należy zatem rozumieć,
nie jako w ogóle pierwszy, funkcjonujący jeszcze na gruncie prawnym wyrok
skazujący, wydany wobec danej osoby, lecz chronologicznie pierwszy wyrok, który
zamyka daną grupę przestępstw pozostających w realnych zbiegu. W niniejszej
sprawie był nim wyrok z dnia 28 stycznia 2011 r. (II K 2599/10), jako że skazanie
późniejszym wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2011 r. (II K 445/11) dotyczyło
przestępstwa popełnionego w okresie od 6 lipca 2010 r. do 3 sierpnia 2010 r., a
więc zanim wydano wyrok w sprawie II K 2599/10 i te dwa skazania mogły zostać
objęte karą łączną. Nadmienić przy tym należy, że w obu tych sprawach
zarządzono w dniu 21 lutego 2014 r. wykonanie warunkowo zawieszonych kar
pozbawienia wolności (k. 4-7, 11). Nie było także przeszkód procesowych do tego,
aby druga kara łączna objęła kolejne skazania, tj. wyrok z dnia 27 czerwca 2013 r.
(II K 815/13), albowiem skazanie późniejszym wyrokiem z dnia 27 września 2013 r.
(IIK 1384/13) dotyczyło przestępstwa popełnionego w dniu 23 marca 2013 r., a więc
zanim zapadło orzeczenie w sprawie II K 815/13. Skazania te obejmowały kary
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania i w obu tych
4
sprawach przestępstwa zostały popełnione zanim zapadł wyrok w sprawie o sygn.
akt II K 815/13.
Konkludując, w sprawie niniejszej doszło rzeczywiście do wskazanej w
kasacji rażącej obrazy materialnego prawa karnego, która w istotny sposób
zaważyła na treści zaskarżonego postanowienia. To zaś nakazuje uchylić
orzeczenie Sądu Rejonowego i przekazanie tej sprawy do ponownego rozpoznania
temu sądowi.
Przy ponownym jej rozpatrywaniu Sąd winien mieć na uwadze wskazane
wyżej zapatrywanie prawne i orzec uwzględniając prawidłową wykładnię art. 85 k.k.
Wprawdzie z dniem 1 lipca 2015 r. przepis art. 85 k.k. uległ istotnym
przekształceniom. Między innymi z § 1 art. 85 k.k. wyeliminowano warunek
„…zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny..” Jednak w ponownym
orzekaniu Sąd winien pamiętać o treści art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015
r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.396),
który stanowi, że znowelizowanych przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego
tyczących zbiegu przestępstw oraz łączenia kar i środków karnych, nie stosuje się
do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy,
chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym
skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Zatem przepis ten w realiach
niniejszej sprawy wyklucza stosowanie art. 4 § 1 k.k. i nakazuje orzekać według
przepisów obowiązujących poprzednio. Jednak w dalszej perspektywie Sąd
orzekający nie powinien stracić z pola widzenia przepisu redukcyjnego określonego
w art. 4 § 2 k.k.
Mając to wszystko na uwadze orzeczono jak na wstępie.
kc
POSTANOWIENIE
Dnia 13 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Ryński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Józef Szewczyk
w sprawie G. J.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 13 listopada 2015 r.,
kasacji Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od postanowienia Sądu Rejonowego w W.
z dnia 10 grudnia 2014 r.,
o umorzeniu postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego
p o s t a n o w i ł
uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do
ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy, rozpoznawał sprawę G. J. o wydanie wyroku łącznego, który
obejmowałby następujące skazujące go prawomocne wyroki:
1. Sądu Rejonowego w W. z dnia 28 stycznia 2011 r., sygn. akt II K 2599/10 za
czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełniony w okresie od nieustalonego
dnia lutego 2010 r. do nieustalonego dnia czerwca 2010 r., za który orzeczono karę
8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na 3 - letni okres
próby;
2. Sądu Rejonowego w W. z dnia 20 kwietnia 2011 r., sygn. akt II K 445/11 za
czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełniony między 6 lipca 2010 r. a 8
2
września 2010 r., za który wymierzono karę 1 roku pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem na 3 – letni okres próby;
3. Sądu Rejonowego w W. z dnia 27 czerwca 2013 r., sygn. akt II K 815/13 za
czyn z art. 300 § 2 k.k. popełniony nieustalonego dnia 2012 r., za który wymierzono
karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na 3 – letni
okres próby;
4. Sądu Rejonowego w W. z dnia 27 września 2013 r., sygn. akt II K 1384/13
za czyn z art. 286 § 1 k.k. popełniony w dniu 23 marca 2013 r., za który
wymierzono karę 10 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
na okres próby wynoszący 4 lata.
Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2014 r., sygn. akt II K 1775/14 Sąd
Rejonowy na podstawie art. 572 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k. a contrario umorzył
postępowanie, obciążając kosztami Skarb Państwa. Umarzając postępowanie Sąd
Rejonowy wskazał, że wszystkie przestępstwa, aby można było połączyć kary za
nie orzeczone w wyroku łącznym, muszą być popełnione przed pierwszym z
wyroków podlegających łączeniu. Orzeczenie to nie zostało zaskarżone i
uprawomocniło się dnia 30 grudnia 2014 r.
Kasację od tego postanowienia wniósł na podstawie art. 521 § 1 k.p.k.
Prokurator Generalny, który zaskarżył orzeczenie w całości na korzyść skazanego
G. J.
Na podstawie art. 523 § 1 k.p.k. zarzucił rażące naruszenie prawa karnego
procesowego i materialnego, a mianowicie art. 85 k.k. w zw. z art. 572 k.p.k.,
obowiązujących w dacie procedowania, polegające na zaniechaniu orzeczenia
wobec skazanego G. J. kar łącznych pozbawienia wolności w zakresie kar
jednostkowych wymierzonych wyrokami Sądu Rejonowego, o sygnaturach: II K
2599/10, II K 445/11, II K 815/13 i II K 1384/13, pomimo istnienia ku temu
warunków i błędnego umorzenia w tym zakresie postępowania na podstawie art.
572 k.p.k.
W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia Sądu Rejonowego w W. w całości i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania temu Sądowi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
3
Kasacja Prokuratora Generalnego okazała się zasadna w oczywistym
stopniu, dlatego też rozpoznana została na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Należy zgodzić się z autorem kasacji, że według stanu prawnego
obowiązującego do dnia 30 czerwca 2015r. Sąd Rejonowy pominął w
przedmiotowej sprawie możliwość wystąpienia kilku realnych zbiegów przestępstw,
na co zresztą zwracał uwagę Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach (zob. uchwała
SN z dnia 25 lutego 2005 r., sygn. akt I KZP 36/04,OSNKW 2004, nr 2, poz.13;
wyrok SN z dnia 7 listopada 2014 r., sygn. akt IV KK 124/14, Lex nr 1551654).
Wskazuje się w nich wyraźnie, że „przy kolejnych zbiegach obejmujących drugą,
trzecią, itd. grupę przestępstw, wyjściowym punktem odniesienia będzie ten
chronologicznie „pierwszy wyrok”, zamykający kolejne grupy przestępstw
pozostających w zbiegu” oraz że przy ocenie realnego zbiegu należy mieć na
uwadze, czy sprawca „kolejnych przestępstw dopuszcza się po wydaniu wobec
niego wyroku (kolejnych wyroków), czy przed nim (nimi)”. Przez wskazany w art. 85
k.k. wymóg, wedle którego połączeniu mogły podlegać jedynie kary orzeczone za
przestępstwa popełnione „zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby
nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw” należy zatem rozumieć,
nie jako w ogóle pierwszy, funkcjonujący jeszcze na gruncie prawnym wyrok
skazujący, wydany wobec danej osoby, lecz chronologicznie pierwszy wyrok, który
zamyka daną grupę przestępstw pozostających w realnych zbiegu. W niniejszej
sprawie był nim wyrok z dnia 28 stycznia 2011 r. (II K 2599/10), jako że skazanie
późniejszym wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2011 r. (II K 445/11) dotyczyło
przestępstwa popełnionego w okresie od 6 lipca 2010 r. do 3 sierpnia 2010 r., a
więc zanim wydano wyrok w sprawie II K 2599/10 i te dwa skazania mogły zostać
objęte karą łączną. Nadmienić przy tym należy, że w obu tych sprawach
zarządzono w dniu 21 lutego 2014 r. wykonanie warunkowo zawieszonych kar
pozbawienia wolności (k. 4-7, 11). Nie było także przeszkód procesowych do tego,
aby druga kara łączna objęła kolejne skazania, tj. wyrok z dnia 27 czerwca 2013 r.
(II K 815/13), albowiem skazanie późniejszym wyrokiem z dnia 27 września 2013 r.
(IIK 1384/13) dotyczyło przestępstwa popełnionego w dniu 23 marca 2013 r., a więc
zanim zapadło orzeczenie w sprawie II K 815/13. Skazania te obejmowały kary
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania i w obu tych
4
sprawach przestępstwa zostały popełnione zanim zapadł wyrok w sprawie o sygn.
akt II K 815/13.
Konkludując, w sprawie niniejszej doszło rzeczywiście do wskazanej w
kasacji rażącej obrazy materialnego prawa karnego, która w istotny sposób
zaważyła na treści zaskarżonego postanowienia. To zaś nakazuje uchylić
orzeczenie Sądu Rejonowego i przekazanie tej sprawy do ponownego rozpoznania
temu sądowi.
Przy ponownym jej rozpatrywaniu Sąd winien mieć na uwadze wskazane
wyżej zapatrywanie prawne i orzec uwzględniając prawidłową wykładnię art. 85 k.k.
Wprawdzie z dniem 1 lipca 2015 r. przepis art. 85 k.k. uległ istotnym
przekształceniom. Między innymi z § 1 art. 85 k.k. wyeliminowano warunek
„…zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny..” Jednak w ponownym
orzekaniu Sąd winien pamiętać o treści art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015
r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.396),
który stanowi, że znowelizowanych przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego
tyczących zbiegu przestępstw oraz łączenia kar i środków karnych, nie stosuje się
do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy,
chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym
skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Zatem przepis ten w realiach
niniejszej sprawy wyklucza stosowanie art. 4 § 1 k.k. i nakazuje orzekać według
przepisów obowiązujących poprzednio. Jednak w dalszej perspektywie Sąd
orzekający nie powinien stracić z pola widzenia przepisu redukcyjnego określonego
w art. 4 § 2 k.k.
Mając to wszystko na uwadze orzeczono jak na wstępie.
kc