I CZ 90/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:27-01-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 90/15
POSTANOWIENIE
Dnia 27 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku K. W.
o sprostowanie oznaczenia nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 listopada 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 1 lipca 2015 r.
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 1 lipca 2015 r., Sąd Okręgowy w R. odrzucił skargę
kasacyjną wnioskodawcy K. W. od postanowienia tego Sądu z dnia 25 lutego 2015
r. jako niedopuszczalną. Wskazał, że zaskarżone postanowienie, jako dotyczące
sprostowania oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej, nie rozstrzyga o
prawach ujawnionych w księdze i nie jest orzeczeniem co do istoty sprawy, od
którego przysługuje skarga kasacyjna (art. 5191
§ 1 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawca domagał się jego uchylenia,
podnosząc zarzut naruszenia art. 5191
§ 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dokonując wykładni art. 5191
k.p.c., trzeba mieć na uwadze, że
- zgodnie z systematyką Kodeksu postępowania cywilnego - postępowanie
wieczystoksięgowe stanowi część postępowania nieprocesowego z zakresu
prawa rzeczowego. W sprawach tych - zgodnie z art. 5191
§ 1 k.p.c. - skarga
kasacyjna jest zasadniczo dopuszczalna, jeżeli zaskarżone postanowienie sądu
drugiej instancji stanowi orzeczenie co do istoty sprawy lub orzeczenie
w przedmiocie odrzucenia wniosku lub umorzenia postępowania kończące
postępowanie.
Sąd Okręgowy, podejmując zaskarżone rozstrzygnięcie, odwołał się do
stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w postanowieniu z dnia 26 marca
2015 r., V CZ 4/15, nie publ.) i przyjął, że - w świetle tego zapatrywania - nie można
uznać orzeczenia sądu drugiej instancji w przedmiocie sprostowania danych
dotyczących oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej za orzeczenie
kończące postępowanie co do istoty sprawy, zaskarżalne skargą kasacyjną.
Uważna lektura uzasadnienia powołanego orzeczenia nie uzasadnia jednak takiej
kategorycznej oceny. Wynika z niej ,że w pewnych warunkach dopuszczalne jest
zaskarżenie skargą kasacyjną orzeczeń dotyczących oznaczenia nieruchomości
w księdze wieczystej. Możliwość taką należy dopuścić m.in. w przypadku,
w którym nowego oznaczenia nieruchomości dokonano w następstwie zmiany
granic, a nie nowych, dokładniejszych pomiarów nieruchomości (por. postanowienie
3
z dnia 15 kwietnia 1997 r., I CKN 26/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 167) oraz
w sytuacji, gdy oznaczenie w dziale I-O księgi wieczystej jest tego rodzaju,
że obejmuje część gruntu lub innej rzeczy, będącej przedmiotem wpisanego prawa,
nienależącą do uprawnionego z księgi wieczystej, lecz stanowiącą przedmiot
cudzego prawa, gdyż w tych okolicznościach żądanie wykreślenia wpisu w dziale
I-O nie dotyczy tylko sprostowania danych faktycznych, lecz zmierza do ustalenia
zakresu prawa przysługującego uprawnionemu w celu uzyskania zgodności
pomiędzy stanem prawnym wynikającym z wpisu w dziale II księgi wieczystej
a rzeczywistym stanem prawnym, którego przedmiot i zakres wyraża dział I-O;
wykreślenie oznaczenia ujawnionego w dziale I-O danej księgi wieczystej musi być
tutaj postrzegane jako dotyczące praw osoby wpisanej w dziale II tej księgi
wieczystej oraz praw osoby trzeciej dotychczas w księdze wieczystej nieujawnionej.
W konsekwencji, w takiej sytuacji, sprostowanie nie może zostać dokonane w trybie
art. 62613
§ 2 k.p.c. lub art. 27 u.k.w.h., lecz wymaga uzgodnienia na podstawie art.
10 u.k.w.h. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1971 r.,
III CRN 338/71, OSNC 1972, nr 6, poz. 110 i z dnia 17 listopada 2006 r., V CSK
284/06, nie publ. oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 grudnia
1994 r., III CZP 158/94, OSNC 1995, nr 4, poz. 59). Wskazuje się wreszcie na
możliwość wniesienia skargi kasacyjnej wówczas, gdy żądanie wpisu zmiany
oznaczenia nieruchomości ma znaczenie dla potwierdzenia praw rzeczowych
wnioskodawcy (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 13 listopada 2014 r.,
V CZ 74/14 oraz V CZ 76/14 - nie publ.).
W świetle przytoczonych judykatów, nie można skutecznie odeprzeć zarzutu
skarżącego wskazującego na wadliwość dokonanej przez Sąd Okręgowy wykładni
art. 5191
§ 1 k.p.c., wyłączającej generalnie dopuszczalność skargi kasacyjnej
od każdego postanowienia dotyczącego sprostowania oznaczenia nieruchomości
w księdze wieczystej. Jak już wspomniano, w niektórych stanach faktycznych
związanych z wpisem dotyczącym sprostowania oznaczenia nieruchomości
w księdze wieczystej, skarga kasacyjna jest dopuszczalna. Prawidłowa ocena
dopuszczalności skargi kasacyjnej wnioskodawcy wymaga zatem szerszej analizy,
nad czym Sąd okręgowy przeszedł do porządku dziennego.
4
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
eb
POSTANOWIENIE
Dnia 27 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku K. W.
o sprostowanie oznaczenia nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 listopada 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 1 lipca 2015 r.
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 1 lipca 2015 r., Sąd Okręgowy w R. odrzucił skargę
kasacyjną wnioskodawcy K. W. od postanowienia tego Sądu z dnia 25 lutego 2015
r. jako niedopuszczalną. Wskazał, że zaskarżone postanowienie, jako dotyczące
sprostowania oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej, nie rozstrzyga o
prawach ujawnionych w księdze i nie jest orzeczeniem co do istoty sprawy, od
którego przysługuje skarga kasacyjna (art. 5191
§ 1 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawca domagał się jego uchylenia,
podnosząc zarzut naruszenia art. 5191
§ 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dokonując wykładni art. 5191
k.p.c., trzeba mieć na uwadze, że
- zgodnie z systematyką Kodeksu postępowania cywilnego - postępowanie
wieczystoksięgowe stanowi część postępowania nieprocesowego z zakresu
prawa rzeczowego. W sprawach tych - zgodnie z art. 5191
§ 1 k.p.c. - skarga
kasacyjna jest zasadniczo dopuszczalna, jeżeli zaskarżone postanowienie sądu
drugiej instancji stanowi orzeczenie co do istoty sprawy lub orzeczenie
w przedmiocie odrzucenia wniosku lub umorzenia postępowania kończące
postępowanie.
Sąd Okręgowy, podejmując zaskarżone rozstrzygnięcie, odwołał się do
stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w postanowieniu z dnia 26 marca
2015 r., V CZ 4/15, nie publ.) i przyjął, że - w świetle tego zapatrywania - nie można
uznać orzeczenia sądu drugiej instancji w przedmiocie sprostowania danych
dotyczących oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej za orzeczenie
kończące postępowanie co do istoty sprawy, zaskarżalne skargą kasacyjną.
Uważna lektura uzasadnienia powołanego orzeczenia nie uzasadnia jednak takiej
kategorycznej oceny. Wynika z niej ,że w pewnych warunkach dopuszczalne jest
zaskarżenie skargą kasacyjną orzeczeń dotyczących oznaczenia nieruchomości
w księdze wieczystej. Możliwość taką należy dopuścić m.in. w przypadku,
w którym nowego oznaczenia nieruchomości dokonano w następstwie zmiany
granic, a nie nowych, dokładniejszych pomiarów nieruchomości (por. postanowienie
3
z dnia 15 kwietnia 1997 r., I CKN 26/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 167) oraz
w sytuacji, gdy oznaczenie w dziale I-O księgi wieczystej jest tego rodzaju,
że obejmuje część gruntu lub innej rzeczy, będącej przedmiotem wpisanego prawa,
nienależącą do uprawnionego z księgi wieczystej, lecz stanowiącą przedmiot
cudzego prawa, gdyż w tych okolicznościach żądanie wykreślenia wpisu w dziale
I-O nie dotyczy tylko sprostowania danych faktycznych, lecz zmierza do ustalenia
zakresu prawa przysługującego uprawnionemu w celu uzyskania zgodności
pomiędzy stanem prawnym wynikającym z wpisu w dziale II księgi wieczystej
a rzeczywistym stanem prawnym, którego przedmiot i zakres wyraża dział I-O;
wykreślenie oznaczenia ujawnionego w dziale I-O danej księgi wieczystej musi być
tutaj postrzegane jako dotyczące praw osoby wpisanej w dziale II tej księgi
wieczystej oraz praw osoby trzeciej dotychczas w księdze wieczystej nieujawnionej.
W konsekwencji, w takiej sytuacji, sprostowanie nie może zostać dokonane w trybie
art. 62613
§ 2 k.p.c. lub art. 27 u.k.w.h., lecz wymaga uzgodnienia na podstawie art.
10 u.k.w.h. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1971 r.,
III CRN 338/71, OSNC 1972, nr 6, poz. 110 i z dnia 17 listopada 2006 r., V CSK
284/06, nie publ. oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 grudnia
1994 r., III CZP 158/94, OSNC 1995, nr 4, poz. 59). Wskazuje się wreszcie na
możliwość wniesienia skargi kasacyjnej wówczas, gdy żądanie wpisu zmiany
oznaczenia nieruchomości ma znaczenie dla potwierdzenia praw rzeczowych
wnioskodawcy (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 13 listopada 2014 r.,
V CZ 74/14 oraz V CZ 76/14 - nie publ.).
W świetle przytoczonych judykatów, nie można skutecznie odeprzeć zarzutu
skarżącego wskazującego na wadliwość dokonanej przez Sąd Okręgowy wykładni
art. 5191
§ 1 k.p.c., wyłączającej generalnie dopuszczalność skargi kasacyjnej
od każdego postanowienia dotyczącego sprostowania oznaczenia nieruchomości
w księdze wieczystej. Jak już wspomniano, w niektórych stanach faktycznych
związanych z wpisem dotyczącym sprostowania oznaczenia nieruchomości
w księdze wieczystej, skarga kasacyjna jest dopuszczalna. Prawidłowa ocena
dopuszczalności skargi kasacyjnej wnioskodawcy wymaga zatem szerszej analizy,
nad czym Sąd okręgowy przeszedł do porządku dziennego.
4
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
eb